Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Igor Girkin

Igor Girkin
Игорь Всеволодович Гиркин
Igor (Iwanowicz) Striełkow
Игорь (Иванович) Стрелков
Ilustracja
Igor Girkin (Jekaterynburg, 14 marca 2015)
pułkownik rezerwy pułkownik rezerwy
Pełne imię i nazwisko

Igor Wsiewołodowicz Girkin

Data i miejsce urodzenia

17 grudnia 1970
Moskwa, ZSRR

Przebieg służby
Formacja

Federalna Służba Bezpieczeństwa (FSB)
Główny Zarząd Wywiadowczy (GRU)
Wojska Republiki Serbskiej
Zjednoczona Armia Południowo-Wschodnia
Ludowa Milicja Donbasu
„Samoobrona Słowiańska”
Rosyjska Armia Prawosławna

Główne wojny i bitwy

wojna o Naddniestrze,
wojna w Bośni i Hercegowinie,
I wojna czeczeńska,
II wojna czeczeńska,
prorosyjski separatyzm na Ukrainie:

podpis
Odznaczenia

Order Męstwa (Federacja Rosyjska) Medal Suworowa Medal „Za powrót Krymu”
Multimedia w Wikimedia Commons

Igor Wsiewołodowicz Girkin ps. Igor (Iwanowicz) Striełkow, ros. Игорь Всеволодович Гиркин, ps. „Игорь (Иванович) Стрелков” (ur. 17 grudnia 1970 w Moskwie) – oficer rosyjski, były żołnierz kontraktowy, w latach 1996–2013 funkcjonariusz FSB w stopniu pułkownika[1], uczestnik wojny o Naddniestrze, wojny w Bośni i Hercegowinie, I wojny czeczeńskiej, II wojny czeczeńskiej, aneksji Krymu, wojny w Donbasie oraz inwazji Rosji na Ukrainę. Komentator polityczny i publicysta[2]. Ścigany przez ukraińską prokuraturę i SBU za zbrodnie wojenne[3][4] oraz międzynarodowym listem gończym za zestrzelenie samolotu Malaysia Airlines[5]. Zaocznie skazany przez holenderski sąd na dożywocie[6]. Odpowiada za porwanie obserwatorów OBWE[4]. Objęty sankcjami Unii Europejskiej[7].

W 2014 r. był głównodowodzącym prorosyjskich separatystów, bojówek w Słowiańsku i Doniecku (tzw. Samoobrony Donieckiej Republiki Ludowej lub Zjednoczonej Armii Południowo-Wschodniej) oraz tzw. Ministrem Obrony Donieckiej Republiki Ludowej od 15 maja 2014 do 14 sierpnia 2014 r.[8] Następnie szef sztabu prorosyjskich separatystów[9].

Życiorys

Wczesne lata

Jego rodzicami byli: Ałła Iwanowna Girkina, z domu Runowa (ros. Алла Ивановна Гиркина) i Wsiewołod Ignatjewicz Girkin (ros. Всеволод Игнатьевич Гиркин)[10]. Dziadek ze strony ojca był oficerem lotnictwa i inżynierem wojskowym, walczył w wojnie radziecko-japońskiej, zaś dziadek ze strony matki walczył w Armii Czerwonej podczas II wojny światowej, między innymi w bitwie pod Moskwą, bitwie na łuku kurskim i obronie Woroneża[10].

Girkin ukończył szkołę średnią nr 249 w Moskwie, w latach 1987–1992 studiował w Moskiewskim Instytucie Historyczno-Archiwistycznym[10]. Interesował się historią i brał udział w rekonstrukcjach historycznych[11]. W latach dziewięćdziesiątych nawiązał współpracę z Aleksandrem Prochanowem i zaczął publikować artykuły w gazecie „Zawtra”, której Prochanow był redaktorem naczelnym[12].

Armia rosyjska

Od 1992 r. Girkin walczył w wojnie domowej w Mołdawii, wspierając odłączenie od kraju terenów Naddniestrza, następnie w Bośni i Hercegowinie, popierając prorosyjskich Serbów[11][4]. W latach 1993–1994 odbył służbę wojskową i został żołnierzem kontaktowym armii rosyjskiej w jednostce zmotoryzowanej[11][13]. W 1995 r. walczył w I wojnie czeczeńskiej (6 Witebsko-Nowogródzka Gwardyjska Dywizja Zmechanizowana)[14].

FSB i kwestia danych osobowych

W 1998 r. jako funkcjonariusz FSB został oddelegowany do Dagestanu, następnie od 1999 r. do 2005 r. brał udział w II wojnie czeczeńskiej, zajmując się walką z czeczeńskimi partyzantami z ramienia FSB[11][14]. O działaniach służb w czeczeńskiej wiosce Maskier-Jurt w rejonie szalińskim napisał opowiadanie pod tytułem „Przygody zbirów” (ros. „Приключения отморозков”), którego zdecydował się nie publikować, a pytany o przyczynę wyjaśnił[15][16]:

Nie należy go publikować, ponieważ ludzie, których chwytaliśmy, co do zasady znikali bez śladu po przesłuchaniu. Wypuszczaliśmy tylko „przypadkowe” osoby. Pozostali nie stawali przez sądem. Krótko mówiąc: nie należy publikować.

W latach 1996–2013 Girkin używał nazwiska Striełkow, utworzonego od rosyjskiego słowa „striełok” (ros. стрелок), oznaczającego strzelca. Zarazem jest to prawdziwe nazwisko jego babci ze strony ojca[17]. Daty pokrywają się z jego pracą dla FSB, ale w niektórych źródłach (głównie starszych, powstałych przed 2015 r.) figuruje jako pracownik GRU[7].

Sam twierdzi[18]:

Nazywam się Igor Girkin. Striełkowem stałem się, gdyż takie nazwisko znajdowało się w dokumentach stanowiących kamuflaż dla mojej pracy. Nigdy nie służyłem w GRU, byłem pracownikiem FSB.

Okoliczności rozpoczęcia współpracy relacjonował w słowach[19]:

Jeden z moich znajomych, który już służył w FSB, namówił mnie, żebym się zgłosił. Zapytałem, jak FSB odniesie się do moich poglądów. Jestem patriotą, przy czym nie popieram Jelcyna, nie mogę go znieść. […] Odpowiedział: „najważniejsze, żeby nie trąbić o tym na lewo i prawo, a kto wie, ten wie”. Później okazało się, że mój życiorys przypadł do gustu mojemu przyszłemu przełożonemu.

Ze słów Girkina wynika, że w 2013 r. przestał pracować dla FSB i przeszedł do rezerwy w stopniu pułkownika na skutek konfliktów z przełożonymi[11][15]. Twierdził[19]:

Nie chciałem rezygnować. Wyrzucili mnie. […] Oficjalnie zostałem zwolniony z powodu reorganizacji, a nieoficjalnie: popadłem w ciężki konflikt z naczelnikiem oddziału, którego byłem zastępcą. W tym czasie traktowali mnie jak czarną owcę, gdyż nie kryłem swoich poglądów i byłem im wierny.

W maju 2014 r. Anonymous opublikował prywatne wiadomości e-mail Girkina, z których wynika, że od 1996 r. do końca marca 2013 r. pracował w FSB[20][1].

Dziennikarze „The Insider” i Bellingcat analizowali powyższe maile oraz dokumenty używane przez Girkina do zakupu biletów lotniczych i zidentyfikowali trzecie nazwisko, którym się posługiwał w późniejszym terminie[21]. W grudniu 2014 r. odbył wraz z żoną lot jako Siergiej Wiktorowicz Runow (ros. Сергей Викторович Рунов), urodzony 12 maja 1970 r.[22][1] Taka osoba nie istnieje w bazach danych[1][23], a Runow to nazwisko panieńskie matki Girkina[24]. Za pomocą powyższego dokumentu od 2014 r. do 2016 r. dokonywał zakupów biletów lotniczych, na potrzeby podróży z żoną[25][1].

Marshall Capital Partners

Po odejściu z FSB Girkin rozpoczął pracę jako konsultant ds. bezpieczeństwa w Marshall Capital Partners, za którą jak twierdził obiecano mu pensję w wysokości 7–8 tys. dolarów miesięcznie[15]. MCP to fundusz inwestycyjny należący do oligarchy Konstantina Małofiejewa, jednego ze sponsorów separatystów na Krymie i podczas wojny w Donbasie[11][26].

Euromajdan

W 2013 r. Girkin udał się do Kijowa, gdzie obserwował protesty podczas Euromajdanu i jak twierdzi czuł wobec uczestników pogardę i politowanie[27]. Określił Euromajdan jako proces służący oderwaniu Ukrainy od Rosji, przejściu Ukrainy do grupy państw UE, którego uczestnicy nie zdawali sobie sprawy, że taka postawa zakończy się wojną[28].

Aneksja Krymu

 Osobny artykuł: Aneksja Krymu przez Rosję.

Girkin twierdzi, że przybył na Krym 21 lutego 2014 r. z grupą uzbrojonych bojowników, którzy zmusili miejscowych deputowanych, aby zagłosowali za przyłączeniem do Rosji[1]. Rzecz miała miejsce w Symferopolu, o czym Girgin opowiadał w słowach[29]:

deputowanych zbierali bojownicy, żeby zaprowadzić ich do sali w celu przyjęcia uchwały [o aneksji Krymu]. Byłem jednym z dowódców tych bojowników.

W wywiadzie dla „Zawtra” poinformował, że był również doradcą Siergieja Aksionowa[30].

Girkin wielokrotnie nazywał Krym częścią „Noworosji”. Taką nazwę nosi również jego organizacja, stojąca na stanowisku, że południowa i wschodnia Ukraina to „Nowa Rosja”, która powinna podlegać władzom w Moskwie. W wywiadzie dla „Zawtra” powiedział[30]:

Kiedy doszło do wydarzeń na Krymie, stało się jasne, że nie skończy się tylko na nim. Krym, jako część Noworosji, był kolosalnym nabytkiem, diamentem w koronie Rosyjskiego Imperium, ale odciętym przez wrogi kraj. Nie o to chodziło.

Girkin twierdzi, że faktycznie to on jest autorem przemówienia Aksionowa z marca 2014 r. do narodu ukraińskiego, które Aksionow tylko przeczytał[19]. Dowodził w nim, że Ukraina nie będzie istnieć jako państwo bez przyjaźni z Rosją i nie należy walczyć o Krym[31]. Następnie przyjął od Aksionowa pieniądze na dalszą działalność w Donbasie, gdyż wsparcie od Małofiejewa było w tym momencie zbyt małe[19].

Wojna w Donbasie

 Osobny artykuł: Wojna w Donbasie.

Słowiańsk

Bojownicy Girkina przez budynkiem administracji Słowiańska, 14.04.2014 r.
Girkin w Słowiańsku, 2014 r.
Barykada w Słowiańsku (mająca utrudnić dostanie się do miasta wojskom ukraińskim) z flagami DRL i Rosji. Napis na jednym z transparentów: „Bóg jest z nami”. Kwiecień 2014 r.

Nocą z 11 na 12 kwietnia 2014 r. Girkin z grupą uzbrojonych bojowników przekroczył granicę i trafił do Słowiańska w obwodzie donieckim na Ukrainie[32], gdzie dowodził grupą separatystów Donieckiej Republiki Ludowej[33]. Było z nim 54 mężczyzn, których zrekrutował jeszcze na Krymie i wyposażył w broń należącą do Ukraińców, co wyjaśnił w słowach[19]:

Dzięki dawnym znajomościom udało mi się dostać do ukraińskiego magazynu wojskowego. Otrzymaliśmy 150 karabinów i cztery RPD.

Wspominał, że początkowo nikt nie chciał toczyć walk i że z jego rozkazu zajęto szturmem posterunek policji[4]. Wkrótce ludzie Girkina wprowadzili w mieście i najbliższej okolicy terror, co było przedmiotem dochodzenia ukraińskiej prokuratury, badań organizacji międzynarodowych oraz jednym z powodów nałożenia na niego sankcji[3][7].

W Słowiańsku działał sąd wojenny (zwany też trybunałem wojennym), który skazywał ludzi na śmierć, zaś Girkin brał udział w obradach i zatwierdzał wyroki[34][35]. Procesy odbywały się z naruszeniem elementarnych zasad prawa, a sam Girkin powoływał się na radziecki dekret z czasów II wojny światowej[4].

Zarówno ukraińskie, jak i rosyjskie media publikowały zdjęcie rozkazu zabicia dwóch ludzi, podpisanego przez Girkina (nazwiskiem Striełkow) w maju 2014 r., w którego treści pojawia się uzasadnienie prawne: „na podstawie Dekretu Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 22.06.1941 r. o stanie wojennym – przygotować do kary śmierci przez rozstrzelanie”[36][37][38]. Powyższy dekret został sporządzony przez Michaiła Kalinina w dniu ataku Niemiec na ZSRR i tyczył się ówczesnych trybunałów wojskowych, mających utrzymać dyscyplinę w wojsku oraz koordynować powszechną mobilizację. Automatycznie przestał obowiązywać w 1945 r., wraz z końcem II wojny, kiedy zniesiono wywołany nią stan wyjątkowy. W maju 2014 r. Girkin potwierdził wydawanie wyroków w wywiadzie dla RIA Nowosti, a strona rosyjska temu nie zaprzeczyła, nie zanegowała autentyczności zdjęcia podpisanego rozkazu i nie zgłosiła zastrzeżeń do podstawy prawnej[36][39]. 17 czerwca 2014 r. Girkin (nazwiskiem Striełkow) podpisał wyrok śmierci przez rozstrzelanie na mieszkańcu Słowiańska z taką samą podstawą prawną[40].

W wywiadzie dla news.ru Girkin potwierdził, że wydawał rozkazy rozstrzelania, zaznaczając, że oficjalnie było ich cztery i żadnego nie wykonał osobiście, przy czym w wywiadzie dla Dmitrija Gordona(inne języki) powiedział, że sam zastrzelił jednego człowieka[19].

Rosyjski serwis Gazeta.ru potwierdza, że w Słowiańsku zastrzelono 10 osób, a w obwodzie donieckim wykonano 150 wyroków śmierci, przy czym w jego opinii wszyscy zabici byli szabrownikami lub bandytami[41]. Strona ukraińska stoi na stanowisku, że działanie trybunału było bezprawne, a ofiarami terroru wprowadzonego przez Girkina padli również przeciwnicy samozwańczych władz lub przypadkowi ludzie[42]. Witalij Portnikow nazwał ludzi Girkina „oddziałem bandytów, przeszkolonych przez rosyjskie służby specjalne”, który udał się na terytorium Ukrainy, aby wszczynać tam zamieszki[43]. Kwestia trybunału w Słowiańsku została poruszona w polskim raporcie „Rosyjskie zbrodnie na Wschodniej Ukrainie w 2014 roku”, przekazanym do Parlamentu Europejskiego i Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze[44][45]. Wskazano w nim, że do rejonowego aresztu milicji w Słowiańsku trafiali nie tylko przestępcy, ale też więźniowie polityczni, na których zeznania wymuszano siłą[46] i opublikowano zdjęcie wyroku podpisanego przez Girkina[46].

26 kwietnia 2014 r. zaginęło czterech obserwatorów OBWE, których przetrzymywano w Słowiańsku. Z ustaleń służb wywiadowczych wynikało, że za porwaniem stał Girkin i podlegli mu ludzie[47][4]. Następnie zaginęło dwóch ukraińskich dziennikarzy. Z ustaleń Amnesty International wynikało, że są przetrzymywani w Słowiańsku, zaś organizacja apelowała o ich uwolnienie[48].

Funkcje i stanowiska

Zdjęcie Girkina na ukraińskiej talii kart ludzi odpowiedzialnych za wojnę w Donbasie (stworzonej na podobieństwo Amerykańskiej Talii Kart). Podpis: terrorysta, „minister obrony” DRL.

13 kwietnia 2014 r. ukraińskie władze rozpoczęły operację antyterrorystyczną przeciw separatystom dowodzonych przez Girkina[49][50].

12 maja separatyści z obwodu donieckiego i ługańskiego przyjęli uchwały o suwerenności Donieckiej Republiki Ludowej i Ługańskiej Republiki Ludowej, które planowali zjednoczyć, zgodnie z koncepcją Noworosji[50].

Tego dnia Girkin samodzielnie ogłosił się naczelnym dowódcą sił zbrojnych Donieckiej Republiki Ludowej i zaapelował do Rosji o pomoc wojskową[51][52]. Wydał dekret ustanawiający, że wszystkie formacje wojskowe, służby bezpieczeństwa, policja i prokuratura podlegają jego zwierzchnictwu i mają wykonywać jego rozkazy[51]. Jednocześnie poinformował, że wprowadza operację antyterrorystyczną przeciw Ukrainie. W myśl wydanego dekretu wszyscy żołnierze ukraińscy ze wskazanych przez niego ugrupowań (między innymi Gwardia Narodowa Ukrainy i batalion „Donbas”) mieli być: „zatrzymani, rozbrojeni, a w przypadku stawiania oporu – zabici na miejscu”[53].

15 maja Rada DRL wybrała Girkina Ministrem Obrony DRL[8].

Dzień później Girkin (z ramienia Ministra Obrony, którym już był) ogłosił sam siebie komendantem wojskowym Doniecka i zarządził w mieście stan wojenny w celu przygotowania go do oblężenia[8].

17 maja Girkin nagrał film z przemówieniem, w którym wyraził zdziwienie i niezadowolenie z faktu, że okoliczni mieszkańcy nie chcą walczyć w jego ugrupowaniu przeciw wojskom ukraińskim[54]. Powiedział[54][55]:

Zdobyliśmy broń. Przejęliśmy ją z magazynów, zabraliśmy ukraińskiej armii i policji, kupiliśmy od nielegalnych handlarzy za niewyobrażalne pieniądze. Jest broń… […] Ale co widzimy? Wszystko, tylko nie tłumy ochotników w naszym sztabie. […] Łącznie w obwodzie donieckim mieszka 4,5 miliona ludzi… Szczerze przyznaję: nie spodziewałem się, że na cały obwód nie znajdzie się tysiąc chętnych mężczyzn, gotowych zaryzykować życiem.

Znaczną część mieszkańców regionu stanowili Ukraińcy, którzy nie chcieli walczyć przeciw wojsku ze swojego kraju. Zarazem, zdaniem Ośrodka Studiów Wschodnich, doszło wówczas do rozłamu i konfliktów wśród separatystów[50]. W tym czasie Girkin znajdował się w Słowiańsku, ale jego działania zdestabilizowały praktycznie cały obwód doniecki. Oddziały dowodzone przez Girkina wycofały się ze Słowiańska nocą z 4 na 5 lipca, kiedy teren został opanowany przez wojska ukraińskie[33].

14 sierpnia 2014 r. przestał być Ministrem Obrony DRL (oficjalnie z powodu przejścia do innej pracy), a jego stanowisko zajął Władimir Kononow[56]. Wedle nieoficjalnych źródeł niepowodzenia Girkina w obwodzie nie spodobały się Putinowi[57]. Prorosyjski separatyzm na Ukrainie w 2014 r. w propagandzie rosyjskiej określany jest mianem „rosyjska wiosna”[49][58], który to termin spopularyzował między innymi Girgin, nazywany jej symbolem[59][60].

Zestrzelenie samolotu Malaysia Airlines

 Osobny artykuł: Lot 17 linii Malaysia Airlines.

17 lipca 2014 r. w pobliżu wsi Hrabowe w obwodzie donieckim doszło do zestrzelenia samolotu Malaysia Airlines, w wyniku czego śmierć poniosło 298 osób znajdujących się na pokładzie. Tego samego dnia na profilu Girkina w serwisie VK (o nazwie: Сводки от Стрелкова Игоря Ивановича)[61] umieszczono wpis informujący o zestrzeleniu samolotu z komentarzem[62]:

Uprzedzaliśmy: nie latać po „naszym niebie”.

Wpis został usunięty po tym, gdy wywiad amerykański na podstawie przechwyconych rozmów telefonicznych oskarżył Girkina i jego ludzi o dokonanie zamachu[62].

Na ten temat z Girkinem rozmawiał rosyjski dziennikarz Aleksiej Żabin[19]:

Żabin: Co się stało 17 lipca 2014 roku?
Girkin: 17 lipca… O ile dobrze pamiętam, zestrzelili Boeinga.
Żabin: Ludowa Milicja Donbasu zestrzeliła Boeinga?
Girkin: Milicja nie zestrzeliła Boeinga i więcej nie będę komentować.
Żabin: Są trzy wersje: rosyjska, ukraińska i milicji. Komu wierzyć?
Girkin: Mnie. Powiedziałem Panu absolutną prawdę. Milicja nie zestrzeliła Boeinga. Wszystko.

Podczas rosyjskiej inwazji na Ukrainę w 2022 roku

Komentarze polityczne

Od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę zajmował się aktywnym komentowaniem przebiegu konfliktu oraz stanu rosyjskiej armii[63][64], głównie w serwisie istrelkov.ru, w serwisie VK (konto „strelkov_info”) i przez Telegram (konto „strelkovii”)[65][66]. Jego konto jest parodiowane przez satyryczny kanał o nazwie „Czy Striełkow dzisiaj zrzędził?”, oznaczone portretem Girkina na tle ukraińskiej flagi, w którym wszystkie wpisy brzmią: „Tak, Igor Striełkow dzisiaj zrzędził”[67]. Ponadto nagrywa filmy z dyskusjami z udziałem zaproszonych gości, m.in. Władimira Kwaczkowa, pułkownika GRU[68].

29 marca 2022 roku Girkin wezwał do ogólnej mobilizacji[69]. 21 kwietnia wyraził opinię, że „bez przynajmniej częściowej mobilizacji w Federacji Rosyjskiej niemożliwe i wysoce niebezpieczne będzie przeprowadzenie głębokiej ofensywy strategicznej przeciwko tak zwanej Ukrainie”[70].

13 maja Girkin ostro skrytykował rosyjskiego ministra obrony Siergieja Szojgu, oskarżając go o „kryminalne niedbalstwo” w przeprowadzeniu inwazji[71].

23 sierpnia nazwał Putina „klaunem”[72]. W przeciwieństwie do liberalnej i prodemokratycznej opozycji wobec Władimira Putina ultranacjonaliści i działacze prowojenni, tacy jak Girkin, są uważani za nietykalnych, ponieważ chronią ich wysocy rangą członkowie służb wojskowych i wywiadowczych[73].

Po ukraińskiej kontrofensywie w obwodzie charkowskim we wrześniu 2022 roku przepowiedział całkowitą klęskę wojsk rosyjskich w prowadzonej wojnie[74]. Oznajmił także, że pełna mobilizacja w Rosji jest „ostatnią szansą” na zwycięstwo[75].

12 września nazwał rosyjskie ataki na ukraińskie elektrownie „bardzo pożytecznymi”[76]. Powiedział również, że minister obrony Siergiej Szojgu powinien zostać stracony przez pluton egzekucyjny i wezwał do użycia taktycznej broni jądrowej przeciwko Ukrainie[73].

Front

15 października 2022 r. usiłował dołączyć do sił zbrojnych walczących po stronie Rosji, w tym do jednego z batalionów ochotniczych[77]. W związku z tym poszukiwany jest przez ukraiński wywiad, a także wystawiono za jego schwytanie nagrodę w wysokości 100 tysięcy dolarów[78], którą ukraiński prawnik Serhij Sternienko zadeklarował powiększyć o 30 tysięcy dolarów z prywatnego majątku[79]. Według doniesień 15 sierpnia Girkin został zatrzymany na Krymie podczas próby dotarcia na linię frontu w pobliżu Chersonia[80][81], co okazało się nieprawdą. Wrócił z frontu i od 5 grudnia 2022 roku znowu był w Moskwie, ponieważ trzykrotnie odmówiono mu udziału w walkach[82].

Śledztwa i wyroki

Prokuratura ukraińska

W maju 2014 r. Prokuratura Generalna Ukrainy wszczęła dochodzenie przeciw Girkinowi, oskarżając go o to, że od marca do kwietnia 2014 r. kierował grupą o charakterze terrorystycznym, która organizowała zamieszki na terenie obwodu charkowskiego, ługańskiego i donieckiego oraz Krymu, stosowała przemoc i tortury wobec obywateli Ukrainy, doprowadziła do śmierci ludzi, niszczyła mienie i podpalała budynki[3][83]. Analogiczne dochodzenie prowadzi Służba Bezpieczeństwa Ukrainy, a w późniejszym terminie Girkina oskarżono również o zbrodnie wojenne, w tym udział w zestrzeleniu samolotu pasażerskiego Malaysia Airlines[11].

Raport UNHCHR

Girkin pojawia się w raporcie Wysokiego komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka z 15 czerwca 2014 r. jako osoba, której podpisy znajdowały się na protokołach przesłuchań ludności cywilnej w Słowiańsku i protokołach trybunału wojskowego, wydającego wyroki śmierci (w chwili publikacji raportu rzecz była przedmiotem weryfikacji i dochodzenia prokuratury)[84].

Prokuratura holenderska

19 czerwca 2019 holenderska prokuratura zarzuciła mu zestrzelenie samolotu Malaysia Airlines i w związku z tym oskarżyła o zabójstwo oraz wydała międzynarodowy nakaz aresztowania[5]. W 2022 roku holenderski sąd zaocznie skazał go na dożywocie i nakazał wypłacenie 16 milionów euro zadośćuczynienia rodzinom ofiar[85][6].

Stanowiska Girkina

W maju 2020 r. Girkin udzielił wywiadu ukraińskiemu dziennikarzowi Dmitrijowi Gordonowi, który został opublikowany na kanale Gordona (o nazwie Дмитрий Гордон) w serwisie YouTube. Powiedział, że na jego bezpośredni rozkaz zabito co najmniej czterech obywateli Ukrainy, użył sformułowania[86]:

czasami grzebaliśmy [zwłoki], nawet nie wiedząc kto to był.

Przyznał, że zlecił egzekucję dwóch Ukraińców, których ciała ze śladami tortur znaleziono w kwietniu 2014 r. w rzece pod Słowiańskiem (ofiary to: Jurij Poprawka, lat 19 i Jurij Diakowskij, lat 25) i był współodpowiedzialny za zamordowanie Władimira Rybaka, radnego miasta Gorłówka, za to, że próbował wywiesić ukraińską flagę na budynku urzędu miejskiego[86][87]. Śledztwa w sprawie śmierci powyższych mężczyzn od 2014 r. prowadziła ukraińska prokuratura[87]. Girkin pytany o zestrzelenie samolotu udzielił niejednoznacznej odpowiedzi. Poinformował, że może ponosić za to pośrednią odpowiedzialność, choć jednocześnie twierdził, że nie zrobili tego wojskowi[86].

Proces i wyrok w Rosji

Wydarzenia poprzedzające

Jedna z wersji logo Klubu Rozsierdzonych Patriotów.

Pierwsze publikacje w rosyjskich mediach informujące, że Girkin podważa decyzje prezydenta, nie odnosi się do niego z szacunkiem i nie powinien przebywać na wolności, pojawiły się w styczniu 2023 r.[88]

1 kwietnia 2023 r. Girkin założył organizację „Klub Rozsierdzonych Patriotów” (ros. Клуб рассерженных патриотов)[89], zrzeszający ludzi o nacjonalistycznych poglądach, popierających inwazję na Ukrainę i pragnących zreformować Rosję[90]. W maju otwarto filię w Petersburgu, kolejną w Sewastopolu[91], rekrutowano nowych członków, a Girkin zapowiadał dalszy rozwój struktur lokalnych.

W coraz ostrzejszych słowach krytykował nie tylko sposób prowadzenia wojny, ale również samego Putina[92]. Zarzucił mu: „żałosne zrzędzenie”, „brak męskości”, niekompetencje, nazwał „tchórzliwą miernotą”, sugerował wysłanie na front[93][94][95][96]. Oświadczył między innymi: „Ubolewam, że Putin nie jest kobietą. Niezbyt inteligenta kobieta o słabym charakterze mogłaby mieć udanych adoratorów”[97][98]. Wypowiedzi były podchwytywane i przedrukowywane przez zagraniczne media (w szczególności ukraińskie), co wywołało niezadowolenie w Rosji. Doszło do sprzeczności: klub kierował przekaz do zwolenników wojny[99], ale ci ludzie byli w dużej mierze lojalni wobec władzy[100].

Areszt

Logo niedoszłej kampanii prezydenckiej „Nasz prezydent Igor Iwanowicz Striełkow’24”, z nieprawdziwym nazwiskiem i imieniem odojcowskim (faktycznie: Wsiewołodowicz Girkin).

Dmitrij Pietrowski, były deputowany partii Jedna Rosja, złożył zawiadomienie do prokuratury na Girkina[101], zaś jego organizację nazwał „Klubem rozsierdzonych idiotów”[102][96].

18 lipca 2023 r. FSB wszczęło postępowanie karne przeciw swojemu byłemu pracownikowi[96]. 21 lipca 2023 Girkin został zatrzymany i doprowadzony do jednego z moskiewskich aresztów śledczych[103]. Postawiono mu zarzuty z 282 artykułu Kodeksu karnego FR o podżeganie do działalności ekstremistycznej[104][105]. Prosił o areszt domowy, na co nie wyrażono zgody (między innymi z powodu sprzeciwu FSB)[96].

4 sierpnia żona Girkina napisała list do Putina z prośbą o zwolnienie męża, którego nazwała bohaterem wydarzeń w Donbasie, służącym Bogu i ojczyźnie[106]. 12 sierpnia areszt przedłużono[107]. 30 sierpnia Girkin opublikował oświadczenie wyliczające 6 cech sprawiających, że będzie lepszym kandydatem na prezydenta Rosji niż obecnie urzędujący[108]. W listopadzie poinformował, że pragnie startować w wyborach prezydenckich (kampanię planował prowadzić z aresztu, o ile nie zostanie wypuszczony), ale komitet wyborczy nie został formalnie zarejestrowany, gdyż czterech notariuszy odmówiło wykonania niezbędnych czynności[109][110].

Nawalny i Chodorkowki stali na stanowisku, że Girkina można uważać za więźnia politycznego. Nie zgadzało się z tym Stowarzyszenie Memoriał, podkreślające, iż dokonane przez niego zbrodnie wykluczają taką klasyfikację i protestujące przeciw nazywaniu Girkina terminem zarezerwowanym dla niewinnych osób, prześladowanych przez reżim[111][112].

Wyrok

25 stycznia 2024 r. Girkin został skazany na cztery lata pozbawienia wolności za nawoływanie do ekstremizmu przez internet oraz trzyletni zakaz administrowania stronami internetowymi[113][114].

Jego adwokat twierdził, że w materiale dowodowym znajdowały się dwa posty zamieszczone na Telegramie 25 maja 2022 roku[109]. W pierwszym była mowa o Krymie, w drugim Girkin napisał, że rodziny żołnierzy ze 105. i 107. pułku sił zbrojnych DRL od trzech miesięcy nie dostały żołdu[115]. Jego oświadczenie nie zostało zweryfikowane. Akta sprawy i szczegóły procesu od początku nie były jawne z uwagi na ochronę tajemnic państwowych[116].

Byli współpracownicy

18 lipca 2023 r., rozpoczęło się dochodzenie w sprawie współpracującego z Girkinem Władimirowa Kwaczkowa, pułkownika GRU[117]. Został skazany za dyskredytację rosyjskiej armii i ukarany grzywną[118].

Pawieł Gubariew (podwładny Girkina podczas wojny w Donbasie, następnie lider Klubu Rozsierdzonych Patriotów) opublikował trzyczęściowy artykuł, w którym omówił wydarzenia z Donbasu oraz stwierdził, że: lokalne struktury klubu najprawdopodobniej miały służyć organizacji wyborów na prezydenta, o czym nie wiedział, a współpraca z Girkinem jest trudna z uwagi na wywoływane przez niego konflikty, nieprzewidywalne decyzje, intrygi i wykorzystywanie podwładnych do własnych celów[119][120][121].

Sankcje

29 kwietnia 2014 r. Girkin został objęty sankcjami UE w związku z incydentami w Słowiańsku i współpracą z Siergiejem Aksionowem. W dokumencie zidentyfikowano go jako pracownika GRU[7]. Girkin twierdzi, że nie pracował dla GRU, tylko dla FSB[122].

Poglądy i działalność polityczna

Girkin w biurze organizacji Noworosja, 2016 r.

Religia

Girgin deklaruje się jako osoba głęboko wierząca, prawosławny chrześcijanin, inne wyznania chrześcijańskie, a zwłaszcza katolicyzm uważa za herezję[123]. W swoim serwisie internetowym składa czytelnikom życzenia z okazji świąt religijnych, martwi go również zbyt mała liczba świątyń na terenie Rosji[124].

Polityka

Jest monarchistą[125]. Za swojego idola uważa Michaiła Drozdowskiego, jednego z dowódców białych podczas wojny domowej w Rosji[126].

W 2014 r. Girkin został jednym z liderów ruchu społecznego Noworosja, który stawiał sobie za cel przyłączenie do Rosji ziem nazywanych Noworosją (faktycznie będących częścią południowej i wschodniej Ukrainy)[127]. W 2015 r. brał udział w powstaniu ruchu politycznego Komitet 25 Stycznia, który zadeklarował chęć przyłączania do Rosji ziem, które zdaniem twórców Komitetu były rosyjskie (faktycznie znajdowały się na terytorium Białorusi, Ukrainy i Kazachstanu)[128][129]. Z badań Centrum Lewady wynikało, że w 2015 r. popularność Girkina w Rosji wzrosła do 27%, dlatego zakładano, że wystartuje w wyborach do Dumy[130]. Poparcie dla Komitetu 25 Stycznia znacznie osłabło, kiedy opuścili go Eduard Limonow, lider partii Inna Rosja oraz Władisław Karabanow, redaktor serwisu RIA[131].

W 2016 r. przed wyborami parlamentarnymi Girkin wystąpił na zjeździe partii Komuniści Rosji, z którą chciał nawiązać współpracę, ale nie dostał się na listę wyborczą[131].

W listopadzie 2023, Reuters doniósł o zamierze Girkina w kandydowaniu w rosyjskich wyborach prezydenckich w 2023 roku[132].

Ordery i odznaczenia

Federacji Rosyjskiej:

DRL:

  • Tytuł „Bohater Donieckiej Republiki Ludowej”, który 4 listopada 2014 r. nadał mu Aleksandr Zacharczenko[135]
  • Order Świętego Mikołaja Cudotwórcy 2 stopnia[10]

Rodzina

Girgin był trzykrotnie żonaty. Z pierwszą żoną ma syna, z drugą żoną Wierą Olegowną Nikitiną dwóch synów: Andrieja ur. w 2004 r. i Iwana ur. w 2005 r.[18]

Jego trzecią żoną jest Mirosława Siergiejewna Reginskaja (ros. Мирослава Сергеевна Регинская), ur. w 1993 r., prorosyjska aktywistka pochodząca z Krymu, którą poślubił w dniu swoich 44 urodzin[136]. Ma z nią córkę Ilianę, urodzoną w 2016 r.[137] Wedle ustaleń Centrum „Myrotworeć” Reginskaja była kierowniczką fundacji Noworosja, powiązanej z organizacją Girkina[137].

23 marca 2022 r. jej ojciec Siergiej Sitolenko zginął pod Awdijiwką od kuli ukraińskiego snajpera[138]. Reginskaja poinformowała, że walczył na terenie Ukrainy od 2014 r. w trzecim batalionie trzeciej brygady milicji ludowej DRL[139]. Reginskaja angażuje się w działania wspierające wdowy po rosyjskich żołnierzach, którzy zginęli na Ukrainie. Na swoim profilu w serwisie VK publikuje filmy i zdjęcia obdarowanych prezentami[140]. Z jej profilu[140] pochodziły materiały o wdowach, które miały otrzymać futra w ramach rekompensaty za śmierć męża na froncie[141].

Twórczość literacka

Girkin jest autorem następujących książek, wydanych w języku rosyjskim:

  • „Боснийский дневник” (Dziennik bośniacki), wyd. w 1999 r., literatura faktu, wspomnienia z wojny w Bośni[142].
  • „Детектив Замка Хэльдиборн” (Detektyw Zamku Heldiborn), wyd. w 2013 r. powieść detektywistyczna z elementami fantasy, wydana pod nazwiskiem Striełkow. ISBN 978-5-905060-31-1[143].
  • „Сказки Заколдованного Замка” (Bajki z zaklętego zamku), wyd. w 2015 r., zbiór opowiadań fantasy dla młodzieży, wydany pod nazwiskiem Striełkow. ISBN 978-5-905060-34-2[144].

Ponadto pisał bajki dla dzieci, opowiadania, wiersze, artykuły prasowe i eseje[2]. W 2016 r. wspólnie z pisarzem Władimirem Aleksandrowiczem Kuczerenkiem (ros. Владимир Александрович Кучеренко), jednym z założycieli Komitetu 25 Stycznia, używającym pseudonimu Maksim Kałasznikow, wydał publikację „С кем будет воевать Россия?” (Z kim będzie walczyć Rosja?)[145].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Same-serial killers. Igor Girkin, Navalny's poisoners, and “Bicycle Assassin” are linked by FSB-issued passports [online], The Insider [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  2. ↑ a b Игорь Стрелков [online], fantlab.ru [dostęp 2023-02-21] (ros.).
  3. ↑ a b c Генпрокуратура расследует террористическую деятельность Стрелкова и Губарева [online], Зеркало недели | Дзеркало тижня | Mirror Weekly [dostęp 2023-02-17].
  4. ↑ a b c d e f Igor Girkin. Przycisk, który wyzwolił wojnę [online], Onet Wiadomości, 25 marca 2015 [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  5. ↑ a b Luke Harding, Three Russians and one Ukrainian to face MH17 murder charges, „The Guardian”, 19 czerwca 2019, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-05-10] (ang.).
  6. ↑ a b Tragiczny lot MH17. Osiem lat po zestrzeleniu Boeinga 777 sąd w Holandii wydał wyrok [online], TVN24 [dostęp 2022-11-17] (pol.).
  7. ↑ a b c d L_2014126EN.01005501.xml [online], eur-lex.europa.eu [dostęp 2023-02-17].
  8. ↑ a b c Стрелков (Гиркин) Игорь Иванович [online], LB.ua [dostęp 2023-02-19].
  9. ↑ „Bohater Noworosji” rezygnuje. Striełkow już nie jest szefem obrony Donbasu. TVN24, 2014-08-14. [dostęp 2014-08-26]. (pol.).
  10. ↑ a b c d e f Игорь Стрелков (Гиркин) – биография, новости, личная жизнь, фото [online], stuki-druki.com [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  11. ↑ a b c d e f g Igor Girkin – zbrodniczy rekonstruktor ruskiego miru. Dlaczego Ukraińcy wyznaczyli za niego nagrodę? [online], plus.gazetakrakowska.pl, 21 października 2022 [dostęp 2023-02-17] (pol.).
  12. ↑ Who’s Who in the Donetsk People’s Republic [online], www.vice.com [dostęp 2023-02-19] (ang.).
  13. ↑ Александр ГРИШИН, В бой за Донбасс идет господин реконструктор! [online], kp.ru, 29 kwietnia 2014 [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  14. ↑ a b Игорь Стрелков: как книжный мальчик стал командующим ополчением Донбасса [online], www.mk.ru [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  15. ↑ a b c Кто такой Игорь Гиркин [online], www.theinsider.ua [dostęp 2023-02-19].
  16. ↑ Кто такой игорь гиркин. Гиркин (Стрелков) Игорь Всеволодович [online], rt82.ru [dostęp 2023-02-19].
  17. ↑ Кто такой Игорь Стрелков (Гиркин) и что о нём стоит знать. Только главное и интересное [online], secretmag.ru [dostęp 2023-02-21] (ros.).
  18. ↑ a b Боевые заслуги: кто научил воевать Игоря Стрелкова [online], svpressa.ru, 5 czerwca 2014 [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  19. ↑ a b c d e f g Игорь Стрелков: «Воевать я не собирался», „NEWS.ru” [dostęp 2023-02-21] (ros.).
  20. ↑ David R. Marples, Igor Strelkov: Moscow Agent or Military Romantic? [online], E-International Relations, 22 lipca 2017 [dostęp 2023-02-19] (ang.).
  21. ↑ Twitter [online], Twitter [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  22. ↑ Cover passports of the ex-Minister of Defense of the DPR Girkin [online], ruscrime.com, 25 sierpnia 2022 [dostęp 2023-02-19] (ang.).
  23. ↑ Экс-главарь боевиков Гиркин пользовался в РФ паспортами прикрытия – расследование [online], Украинская правда [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  24. ↑ Иван Константинович Рунов – Родовод [online], ru.rodovid.org [dostęp 2023-02-19].
  25. ↑ Bellingcat Investigation Team, Donbas Doubles: The Search for Girkin and Plotnitsky’s Cover Identities [online], bellingcat, 18 lipca 2022 [dostęp 2023-02-19] (ang.).
  26. ↑ Polowanie na byłego pułkownika FSB. Wywiad Ukrainy wyznaczył nagrodę [online], gospodarka.dziennik.pl, 16 października 2022 [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  27. ↑ Отставной боевик Гиркин признался, что был на Евромайдане [online], ТСН.ua, 17 listopada 2014 [dostęp 2023-02-21] (ros.).
  28. ↑ Красное ТВ: Интервью с Игорем Стрелковым [online], Движение Новороссия [dostęp 2023-02-21].
  29. ↑ Гиркин рассказал, как “сгонял депутатов” в Крыму голосовать за присоединение к РФ [online], Украинская правда [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  30. ↑ a b Завтра – еженедельная газета [online], web.archive.org, 22 października 2015 [dostęp 2023-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-22].
  31. ↑ Обращение Аксенова к народу Украины [online], Colonel Cassad, 22 marca 2014 [dostęp 2023-02-21].
  32. ↑ Игорь Стрелков: в ночь с 11 на 12 апреля мы пересекли границу [online], news24today.info [dostęp 2023-02-19].
  33. ↑ a b Separatyści oddają inicjatywę Kijowowi [online], OSW Ośrodek Studiów Wschodnich, 9 lipca 2014 [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  34. ↑ Raport o rosyjskich zbrodniach | Tygodnik Powszechny [online], www.tygodnikpowszechny.pl [dostęp 2023-02-19].
  35. ↑ Ukraina: operacja Gordona [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  36. ↑ a b Рассказы Стрелка прочитают в Гааге. [online], Новая газета, 16 lipca 2105 [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  37. ↑ Стрелков расстреливает своих командиров на основании приказа от... 1941-го | Новости Беларуси | euroradio.fm [online], euroradio.fm [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  38. ↑ СМИ: „Стрелок” приказал расстрелять двух своих сообщников за мародерство и грабеж [online], gordonua.com [dostęp 2023-02-19].
  39. ↑ Двоих ополченцев расстреляли по приказу командира народного ополчения Славянска Игоря Стрелкова [online], www.kommersant.ru, 27 maja 2014 [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  40. ↑ Террорист Гиркин расстреливал людей на основании приказов Сталина (документ) [online], podrobnosti, 11 lipca 2014 [dostęp 2023-02-19].
  41. ↑ Архивы славянской войны [online], Газета.Ru [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  42. ↑ «Стреляли в затылок». Журналисты назвали боевиков, которые вместе с Гиркиным устраивали казни в Славянске [online], babel.ua [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  43. ↑ Марьяна Торочешникова, После Майдана: зачем пришел Стрелков?, „Радио Свобода”, 23 listopada 2014 [dostęp 2023-02-21] (ros.).
  44. ↑ Małgorzata Gosiewska: ten raport pokazuje, czym faktycznie jest Federacja Rosyjska [online], Onet Wiadomości, 16 sierpnia 2016 [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  45. ↑ Zbrodnie rosyjskie na Ukrainie? Powstał specjalny raport [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2023-02-19].
  46. ↑ a b Raport: rosyjskie zbrodnie wojenne we wschodniej Ukrainie w 2014 roku, 25 grudnia 2015, s. 121–123.
  47. ↑ To agenci GRU porwali obserwatorów OBWE na Ukrainie. Nowe ustalenia SBU [AKTUALIZACJA] [online], wiadomosci.dziennik.pl, 28 kwietnia 2014 [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  48. ↑ PILNA AKCJA: Domagamy się natychmiastowego uwolnienia dziennikarzy w Słowiańsku [online], amnesty.org.pl [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  49. ↑ a b ATO (Antyterrorystyczna Operacja na wschodzie Ukrainy) [online], Outriders [dostęp 2023-03-03] (pol.).
  50. ↑ a b c Farsa „referendum” w Donbasie [online], OSW Ośrodek Studiów Wschodnich, 14 maja 2014 [dostęp 2023-03-03] (pol.).
  51. ↑ a b ДНР объявила войну Украине и призвала на помощь Россию [online], novosti.dn.ua [dostęp 2023-02-19] (ros.).
  52. ↑ Диверсант “Стрілок” після перевороту оголосив війну Києву й просить допомоги в Кремля [online], Українська правда [dostęp 2023-02-19] (ukr.).
  53. ↑ Игорь Стрелков провозгласил себя командующим „армии ДНР” [online], BBC News Русская служба, 12 maja 2014 [dostęp 2023-03-03] (ros.).
  54. ↑ a b Мы не видим толп добровольцев. Стрелков упрекнул дончан в неактивности [online], korrespondent.net [dostęp 2023-03-03] (ros.).
  55. ↑ Стрелков обратился к жителям „ДНР”: рассказал о добровольцах из РФ и оружии [online], www.unian.net [dostęp 2023-03-03] (ros.).
  56. ↑ В ДНР нашли замену министру обороны Стрелкову [online], Interfax.ru [dostęp 2023-03-03] (ros.).
  57. ↑ Analysis | Vladimir Putin’s New Alter Ego Is Igor Strelkov, „The Washington Post”, ISSN 0190-8286 [dostęp 2023-03-03] (ang.).
  58. ↑ „Rosyjska wiosna” na wschodzie Ukrainy nigdy nie będzie drugim Euromajdanem [online], forsal.pl, 15 kwietnia 2014 [dostęp 2023-03-03] (pol.).
  59. ↑ Игорь Стрелков [online], strelkov-i-i.livejournal.com [dostęp 2023-03-03].
  60. ↑ «Почему бы не сформировать ополчение?»: Игорь Стрелков о том, как России не увязнуть в Украине [online], БИЗНЕС Online [dostęp 2023-03-03] (ros.).
  61. ↑ Сводки от ополчения Новороссии | VK [online], vk.com [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  62. ↑ a b Who supports russian terrorist Igor Girkin? Molfar hacked Girkin’s website and got all the data [online], www.molfar.global [dostęp 2023-02-19].
  63. ↑ Tomasz Molga, Bitwa o Chersoń. Ależ zmiana nastrojów u Rosjan [online], wiadomosci.wp.pl, 6 września 2022 [dostęp 2022-09-29] (pol.).
  64. ↑ Tomasz Molga, Pogrom. Tak wygląda armia Putina, po której przejechali się Ukraińcy [online], wiadomosci.wp.pl, 8 września 2022 [dostęp 2022-09-29] (pol.).
  65. ↑ Сводки от ополчения Новороссии | VK [online], vk.com [dostęp 2023-02-21] (pol.).
  66. ↑ Стрелков Игорь Иванович [online], Telegram [dostęp 2023-02-21].
  67. ↑ Ныл ли сегодня Стрелков? [online], Telegram [dostęp 2023-02-21].
  68. ↑ Игорь Стрелков и Владимир Квачков о специальной военной операции [online], Игорь Стрелков. Последние новости сегодня. Хроника Русской весны [dostęp 2023-02-21] (ros.).
  69. ↑ „Низовой патриотизм не приветствуется”. Как в России запрещают несанкционированную поддержку войны [online], BBC News Русская служба, 29 marca 2022 [dostęp 2022-09-29] (ros.).
  70. ↑ Soldier-spy ‘Strelkov’ snipes from the sidelines at Russia’s setbacks in Ukraine [online], POLITICO, 21 kwietnia 2022 [dostęp 2022-09-29] (ang.).
  71. ↑ Reuters, Ex-separatist commander says Russian military chief ‘criminally negligent’, „Reuters”, 13 maja 2022 [dostęp 2022-09-29] (ang.).
  72. ↑ Ehemaliger Verbündeter nennt Putin einen „Clown” [online], Kronen Zeitung [dostęp 2022-09-29].
  73. ↑ a b Jason Corcoran, Putin is facing pressure from Russia’s hawkish nationalists who want all-out war in Ukraine [online], Business Insider [dostęp 2022-09-29] (ang.).
  74. ↑ Is Russia on the run?, „The Economist”, ISSN 0013-0613 [dostęp 2022-09-29].
  75. ↑ Saying The Quiet Part Out Loud: Ukrainian Victories Push Kremlin Toward Potential Mobilization [online], RadioFreeEurope/RadioLiberty [dostęp 2022-09-29] (ang.).
  76. ↑ Ukrainian surge throws Kremlin propagandists into disarray [online], POLITICO, 12 września 2022 [dostęp 2022-09-29] (ang.).
  77. ↑ [Former commander...] [online], Twitter [dostęp 2022-10-15] (ang.).
  78. ↑ Polsat News, Igor Girkin ps. Striełkow na froncie. Ukraińcy wyznaczyli za niego nagrodę [online], polsatnews.pl [dostęp 2022-11-17] (pol.).
  79. ↑ В Украине объявили „охоту” на Гиркина: какие условия и вознаграждение [online], Телеграф, 15 października 2022 [dostęp 2023-02-21] (ros.).
  80. ↑ The Kyiv Independent, Russian authorities reportedly arrest warlord who seized Slovyansk in 2014. [online], The Kyiv Independent, 13 sierpnia 2022 [dostęp 2022-09-29].
  81. ↑ James Kilner, Russians detain their own former spy chief on route to front line, „The Telegraph”, 14 sierpnia 2022, ISSN 0307-1235 [dostęp 2022-09-29] (ang.).
  82. ↑ Striełkow jest w Moskwie. Próba walki w Ukrainie „nie powiodła się” [online], Wprost, 6 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-28] (pol.).
  83. ↑ Правоохоронці тісно взялися за Стрєлкова та його поплічників [online], Українська правда [dostęp 2023-02-17] (ukr.).
  84. ↑ Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Report on the human rights situation in Ukraine, 15 czerwca 2014, s. 11.
  85. ↑ Dożywocie karą za tragiczne zestrzelenie rejsu MH17 nad Donbasem [online], www.rynek-lotniczy.pl [dostęp 2023-02-19] (pol.).
  86. ↑ a b c Гиркин – Гордону: „По моему приказу расстреливали граждан Украины”, „Радио Свобода”, 18 maja 2020 [dostęp 2023-02-17] (ros.).
  87. ↑ a b Гиркин признался в убийстве трех украинцев [online], gordonua.com [dostęp 2023-02-17].
  88. ↑ Неприкасаемый Стрелков: почему экс-министр обороны ДНР безнаказанно критикует президента [online], www.mk.ru, 12 stycznia 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  89. ↑ Стрелков сообщил о создании «Клуба рассерженных патриотов» [online], Коммерсантъ, 2 kwietnia 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  90. ↑ Маржецкий, Что привело к появлению «Клуба рассерженных патриотов» в России [online], Репортёр, 5 kwietnia 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  91. ↑ «Клуб рассерженных патриотов» откроет отделение в Севастополе [online], Коммерсантъ, 18 maja 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  92. ↑ Publicznie krytykował Putina i rosyjskie dowództwo. Igor Girkin został zatrzymany [online], TVN24, 21 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (pol.).
  93. ↑ Polsat News, Girkin skrytykował Putina. To niepojęte, że jeszcze żyje [online], polsatnews.pl, 13 lutego 2023 [dostęp 2024-01-31] (pol.).
  94. ↑ Girkin nazwał Putina „tchórzliwą miernotą” i się doigrał [online], Onet Wiadomości, 21 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (pol.).
  95. ↑ Стрелков-Гиркин о Путине перед задержанием [online], «Холод», 21 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  96. ↑ a b c d «Манделы из Игорька не получится» [online], BBC News Русская служба, 22 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  97. ↑ За что мог быть задержан Стрелков – Вёрстка [online], 21 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  98. ↑ Провоенного блогера и z-патриота Игорь Стрелкова арестовали по обвинению в экстремизме. Он начал войну в Украине в 2014 с захвата Славянска | Новости [online], vesmatoday.net, 22 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31].
  99. ↑ VK.com | VK [online], m.vk.com [dostęp 2024-01-31].
  100. ↑ «Глас народа» или «диванные критики»? Есть ли политические перспективы у «Клуба рассерженных патриотов» [online], vot-tak.tv [dostęp 2024-01-31] (ang.).
  101. ↑ «Он агент украинских спецслужб». Стрелкова задержали после доноса онколога, работавшего в ЧВК «Вагнер» [online], msk1.ru – новости Москвы, 21 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  102. ↑ «Манделы из Игорька не получится»: как Игорь Стрелков поддерживал войну, критиковал Путина и попал в тюрьму [online], Rus.Postimees.ee, 22 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  103. ↑ Kaja Ożga: Wiadomo, do którego aresztu trafił Igor Girkin. „Nie nosił śladów przemocy”. gazeta.pl, 2023-07-25. [dostęp 2023-07-24].
  104. ↑ Były pułkownik FSB Igor Girkin zatrzymany. „Wywieźli go w nieznanym kierunku” [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-01-31] (pol.).
  105. ↑ Игорь Стрелков арестован до 18 сентября по делу о призывах к экстремизму [online], Interfax.ru, 21 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  106. ↑ Стрелков Игорь Иванович [online], Telegram [dostęp 2024-01-31].
  107. ↑ Суд продлил арест Стрелкову по делу о призывах к экстремизму [online], РБК, 12 września 2023 [dostęp 2024-02-01] (ros.).
  108. ↑ Стрелков Игорь Иванович [online], Telegram [dostęp 2024-01-31].
  109. ↑ a b Moskwa: Girkin-Striełkow skazany na 4 lata kolonii karnej [online], belsat.eu [dostęp 2024-01-31] (pol.).
  110. ↑ Стрелков подтвердил, что хочет баллотироваться в президенты, „Радио Свобода”, 19 listopada 2023 [dostęp 2024-02-01] (ros.).
  111. ↑ Facebook [online], www.facebook.com [dostęp 2024-01-31].
  112. ↑ Навальный назвал Гиркина „политзаключенным” [online], Настоящее Время, 25 lipca 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  113. ↑ Суды общей юрисдикции города Москвы [online], Telegram [dostęp 2024-01-31].
  114. ↑ Były przywódca donbaskich „separatystów” skazany na cztery lata więzienia [online], TVN24, 25 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-31] (pol.).
  115. ↑ Стрелков Игорь Иванович [online], Telegram [dostęp 2024-01-31].
  116. ↑ Следствие засекретило дело Игоря Стрелкова [online], РБК, 2 sierpnia 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  117. ↑ Think tank: Aresztowanie Igora Girkina to dowód na zmianę układu sił na Kremlu [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-01-31] (pol.).
  118. ↑ Квачкова оштрафовали за дискредитацию армии [online], РБК, 15 sierpnia 2023 [dostęp 2024-01-31] (ros.).
  119. ↑ Павел Губарев, Стрелков и Губарев. Часть 1 [online], Telegraph, 14 września 2023 [dostęp 2024-01-31].
  120. ↑ Павел Губарев, Стрелков и Губарев. Часть 2 [online], Telegraph, 21 września 2023 [dostęp 2024-01-31].
  121. ↑ Павел Губарев, Гиркин как личность, «Стрелков» как миф [online], Telegraph, 17 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-31].
  122. ↑ Боевые заслуги: кто научил воевать Игоря Стрелкова [online], svpressa.ru, 5 czerwca 2014 [dostęp 2023-02-17] (ros.).
  123. ↑ Игорь Стрелков: О сближении с католичеством [online], Игорь Стрелков. Последние новости сегодня. Хроника Русской весны [dostęp 2023-03-03] (ros.).
  124. ↑ Игорь Стрелковnapisał, Игорь Стрелков, О строительстве храма в Екатеринбурге [online], strelkov-i-i.livejournal.com [dostęp 2023-03-03] (pol.).
  125. ↑ Кто такой лидер самообороны в Славянске: Полковник из России и любитель военной реконструкции (фото) | podrobnosti.ua [online], podrobnosti.ua [dostęp 2020-07-08].
  126. ↑ Oleg Kashin, The Most Dangerous Man in Ukraine Is an Obsessive War Reenactor Playing Now with Real Weapons, „The New Republic”, 23 lipca 2014, ISSN 0028-6583 [dostęp 2023-03-03].
  127. ↑ Igor Girkin vel Striełkow powraca. OSW: celem rosyjskiej polityki jest oderwanie części Ukrainy [online], Onet Wiadomości, 31 stycznia 2015 [dostęp 2023-02-17] (pol.).
  128. ↑ Nowy ruch w Rosji. Chce zbierać „ruskie ziemie” [online], polskieradio24.pl [dostęp 2023-02-17] (pol.).
  129. ↑ Girkin, czyli Striełkow tworzy projekt polityczny. Nowa „czarna sotnia” [online], TVN24 [dostęp 2023-02-17] (pol.).
  130. ↑ „Zapotrzebowanie na nowe twarze”. Girkin mile widziany w rosyjskiej Dumie [online], TVN24 [dostęp 2023-02-17] (pol.).
  131. ↑ a b Судьба добровольца [online], www.kommersant.ru, 17 października 2016 [dostęp 2023-02-17] (ros.).
  132. ↑ Nazwał Putina „tchórzliwą miernotą”. Teraz chce zostać prezydentem [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2023-11-19] (pol.).
  133. ↑ a b Боевые заслуги: кто научил воевать Игоря Стрелкова [online], svpressa.ru, 5 czerwca 2014 [dostęp 2023-02-20] (ros.).
  134. ↑ Стрелков выставил на продажу медаль за воссоединение Крыма с Россией [online], РБК [dostęp 2023-02-20] (ros.).
  135. ↑ Бородай и Стрелков стали Героями ДНР [online], vesti.ru [dostęp 2023-02-20] (ros.).
  136. ↑ Александр Пономарев, Стрелок женился на Мирославе [online], kp.ru, 18 grudnia 2014 [dostęp 2023-02-20] (ros.).
  137. ↑ a b NSA, Регинская Мирослава Сергеевна [online], Myrotvorets.center [dostęp 2023-02-20] (ros.).
  138. ↑ Экс-глава минобороны ДНР Стрелков заявил о гибели тестя от попадания пули [online], www.mk.ru [dostęp 2023-02-20] (ros.).
  139. ↑ Сегодня, три часа назад, погиб от пули снайпера.. | Mirosława Reginskaia | VK [online], vk.com [dostęp 2023-02-20] (pol.).
  140. ↑ a b Mirosława Reginskaia | VK [online], vk.com [dostęp 2023-02-20] (pol.).
  141. ↑ W Rosji wdowa dostaje futro za zabitego męża [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-02-20] (pol.).
  142. ↑ Игорь Гиркин – Боснийский дневник [online], Читать онлайн [dostęp 2023-02-21] (ros.).
  143. ↑ Книга «Детектив Замка Хэльдиборн», 6 sierpnia 2014, ISBN 978-5-905060-31-1 [dostęp 2023-02-21].
  144. ↑ Книга «Сказки Заколдованного Замка (сборник)», ISBN 978-5-905060-34-2 [dostęp 2023-02-21].
  145. ↑ Игорь Стрелков, Максим Калашников «С кем будет воевать Россия?» [online] [dostęp 2023-02-21] (ros.).

Linki zewnętrzne

Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Igor_Girkin