Hydroksychlorochina
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C18H26ClN3O | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
335,87 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria D[3] | |||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Hydroksychlorochina (łac. hydroxychloroquinum) – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, hydroksylowa pochodna chlorochiny. Wykazuje działanie przeciwmalaryczne, przeciwbólowe i przeciwzapalne, jest stosowana w leczeniu niektórych chorób na tle zapalnym oraz malarii.
Mechanizm działania
Mechanizm działania hydroksychlorochiny nie jest całkowicie poznany[5][6]. Hydroksychlorochina hamuje proliferację limfocytów T oraz monocytów, zmniejsza produkcję cytokin takich jak TNF-α, interleukina 17, interleukina 6, IFN-α oraz IFN-λ, hamuje prezentację receptora toll-podobnego, zmniejsza również prezentację antygenu, produkcję przeciwciał i prostaglandyn, agregację trombocytów, poziom lipidów, wydzielanie insuliny, a także obniża stres oksydacyjny[6].
Zastosowanie
- reumatoidalne zapalenie stawów[7],
- toczeń rumieniowaty układowy[7],
- toczeń rumieniowaty krążkowy[7],
- leczenie tłumiące oraz leczenie ataków malarii spowodowanych przez zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax), zarodźca pasmowego (Plasmodium malariae), zarodźca owalnego (Plasmodium ovale) wrażliwe szczepy zarodźca sierpowatego (Plasmodium falciparum), w przypadku infekcji wrażliwymi szczepami zarodźca sierpowatego, przerywa napad i prowadzi do całkowitego wyleczenia[7],
- objawowe zapalenie stawów w przebiegu boreliozy (wytyczne Infectious Diseases Society of America)[8]
Hydroksychlorochina znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) (2015)[9]. W Polsce nie została umieszczona w Urzędowym Wykazie Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej[10], jednak w 2015 r. została czasowo dopuszczona do obrotu[11].
Działania niepożądane
Hydroksychlorochina może powodować następujące działania niepożądane u ponad 1% pacjentów: działanie proarytmiczne poprzez wydłużanie odstępu QT, zaburzenia akomodacji oka, ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka, anoreksja, ból głowy, niestabilność emocjonalna, wysypka, świąd[7].
Hydroksychlorochina a COVID-19
17 marca 2020, francuski zakaźnik i mikrobiolog Didier Raoult ogłosił badanie nad stosowaniem hydroksychlorochiny jako leku na COVID-19[12]. Badanie, w którym wzięło udział 24 pacjentów wykazało, że podawanie hydroksychlorochiny przez 6 dni skutkowało zmniejszeniem zaraźliwości do 25%[12]. Trzy dni później Raoult opublikował wyniki badania w International Journal of Antimicrobial Agents[13]. Późniejsza recenzja naukowa określiła badanie jako "nieodpowiedzialne", wskazując na liczne błędy w jego metodologii, m.in. brak grupy kontrolnej i randomizacji oraz krótki czas jego trwania[14]. Ostatecznie publikacja została oficjalnie wycofana w grudniu 2024[15].
W 2020 r. rozpoczęto badania nad zastosowaniem jej w eksperymentalnej terapii COVID-19[16][17]. Opublikowana w maju 2020 r. w The Lancet analiza wykazała niższą przeżywalność szpitalną u osób przyjmujących ten lek przy jednoczesnym wzroście ryzyka powikłań (zaburzenia rytmu serca)[18], jednak publikacja ta została wkrótce wycofana przez autorów w wyniku zgłoszonych istotnych zastrzeżeń co do prawdziwości danych medycznych i ich analizy[19].
Opublikowany w listopadzie 2020 przegląd systematyczny badań na temat stosowania hydroksychlorochiny jako leku na COVID-19 potwierdził jej skuteczność i bezpieczeństwo w przypadku stosowania we wczesnym stadium choroby[20].
Preparaty
Na świecie
- Apo-hydroxyquine, Hydroxychloroquine sulfate, Nu-hydroxyquine, Plaquenil, Pro-hydroxyquine[4]
W Polsce
- Plaquenil[11]
Przypisy
- ↑ a b Hydroxychloroquine, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 3652 (ang.).
- ↑ Hydroxychloroquine Sulfate SC-215157 [online], Santa Cruz Biotechnology [dostęp 2018-06-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-02] (ang.).
- ↑ Jan K. Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Leki współczesnej terapii, t. 1, Warszawa: Medical Tribune, 2010, s. 375–376, ISBN 978-83-60135-94-5.
- ↑ a b c Hydroxychloroquine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01611 (ang.).
- ↑ a b c d K.D. Rainsford i inni, Therapy and pharmacological properties of hydroxychloroquine and chloroquine in treatment of systemic lupus erythematosus, rheumatoid arthritis and related diseases, „Inflammopharmacology”, 23 (5), 2015, s. 231–269, DOI: 10.1007/s10787-015-0239-y, PMID: 26246395.
- ↑ a b Alberto Floris i inni, Protective Effects of Hydroxychloroquine against Accelerated Atherosclerosis in Systemic Lupus Erythematosus, „Mediators of Inflammation”, 2018, DOI: 10.1155/2018/3424136, PMID: 29670462, PMCID: PMC5835241, art. ID: 3424136.
- ↑ a b c d e Plaquenil (hydroxychloroquine). Product monograph [online], Sanofi-Aventis Canada, 2018 [dostęp 2018-06-02] (ang.).
- ↑ Gary P. Wormser i inni, The clinical assessment, treatment, and prevention of lyme disease, human granulocytic anaplasmosis, and babesiosis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America, „Clinical Infectious Diseases”, 43 (9), 2006, s. 1089–1134, DOI: 10.1086/508667, PMID: 17029130 (ang.).
- ↑ WHO Model List of Essential Medicines 19th List [online], Światowa Organizacja Zdrowia, 2015, s. 37 [dostęp 2018-06-02] (ang.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej [online], Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, poz. 44 [dostęp 2020-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-17].
- ↑ a b Komunikat w sprawie Plaquenil (hydroxychloroquine) [online], Ministerstwo Zdrowia, 2 marca 2015 [dostęp 2020-03-13].
- ↑ a b French researcher posts successful Covid-19 drug trial. [dostęp 2020-12-11]. (ang.).
- ↑ Philippe Gautret i inni, Hydroxychloroquine and azithromycin as a treatment of COVID-19: results of an open-label non-randomized clinical trial, „International Journal of Antimicrobial Agents”, 56 (1), 2020, art. nr 105949, DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2020.105949, PMID: 32205204, PMCID: PMC7102549 [dostęp 2022-03-18] (ang.).
- ↑ Hydroxychloroquine: Europe Turns Away From Doctor Who Championed Drug With ‘Irresponsible’ Study [online], Forbes [dostęp 2020-12-11] (ang.).
- ↑ Cathleen O’Grady: Infamous paper that popularized unproven COVID-19 treatment finally retracted. Science, 2024-12-17. [dostęp 2024-12-22]. (ang.).
- ↑ Andrea Cortegiani i inni, A systematic review on the efficacy and safety of chloroquine for the treatment of COVID-19, „Journal of Critical Care”, 2020, DOI: 10.1016/j.jcrc.2020.03.005, ISSN 0883-9441, PMID: 32173110, PMCID: PMC7270792 (ang.).
- ↑ Denise Grady, Malaria Drug Helps Virus Patients Improve, in Small Study [online], The New York Times, 1 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-01] (ang.).
- ↑ Mandeep R. Mehra i inni, Hydroxychloroquine or chloroquine with or without a macrolide for treatment of COVID-19: a multinational registry analysis, „The Lancet”, 2020, S0140673620311806, DOI: 10.1016/S0140-6736(20)31180-6 (ang.).
- ↑ Mandeep R. Mehra, Frank Ruschitzka, Amit N. Patel, Retraction—Hydroxychloroquine or chloroquine with or without a macrolide for treatment of COVID-19: a multinational registry analysis, „The Lancet”, 2020, DOI: 10.1016/S0140-6736(20)31324-6, PMID: 32485145, PMCID: PMC7260510 (ang.).
- ↑ T.Rumschlag C.Prodromos, Hydroxychloroquine is effective, and consistently so when provided early, for COVID-19: a systematic review, „New Microbes and New Infections”, 38, 2020, DOI: 10.1016/j.nmni.2020.100776, PMID: 33042552, PMCID: PMC7534595 (ang.).
