Hollyhock House
 nr rej. 71000143 z 6 maja 1971 (NRHP)i 29 marca 2007 (NHL), nr rej. 12 z 4 stycznia 1963 (Los Angeles HCM) | |
 Hollyhock House w 2005 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Stan | |
| Miejscowość | |
| Adres |
4800 Hollywood Boulevard |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel |
City of Los Angeles |
Położenie na mapie metropolii Los Angeles  | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |
Położenie na mapie Kalifornii  | |
 34°05′59,9″N 118°17′39,6″W/34,099972 -118,294333
| |
| Strona internetowa | |
Hollyhock House – zabytkowa rezydencja znajdująca się w dzielnicy Hollywood, w Los Angeles, w Kalifornii, w Stanach Zjednoczonych, zaprojektowana przez architekta Franka Lloyda Wrighta dla dziedziczki fortuny naftowej, Aline Barnsdall.
Dom został wybudowany w latach 1919–1921 i jest centralnym punktem kompleksu Barnsdall Art Park[1]. W 1963 roku obiekt został uznany za Los Angeles Historic-Cultural Monument[2], w 1971 roku wpisano go do amerykańskiego National Register of Historic Places, zaś od 2007 roku stanowi National Historic Landmark[3]. W 2019 roku rezydencja i jej otoczenie wpisana została wraz z siedmioma innymi dziełami architektury XX wieku Franka Lloyda Wrighta na listę światowego dziedzictwa UNESCO[1].
Historia
Historia budynku sięga roku 1914, kiedy to dziedziczka naftowej fortuny i mecenaska sztuki Aline Barnsdall poznała w Chicago architekta Franka Lloyda Wrighta, któremu opowiedziała o planach stworzenia dużego kompleksu artystycznego obejmującego teatr do produkcji awangardowych sztuk wraz z mieszkaniami dla aktorów i reżyserów, kino, studia dla artystów oraz prywatną rezydencję[1]. W 1919 roku Barnsdall zakupiła w tym celu działkę o powierzchni ok. 14 ha położoną w Hollywood, w Kalifornii, na wzgórzu Olive Hill wznoszącym się na wysokość około 36 m ponad otaczający teren. Nazwa wzniesienia pochodzi od porastającego je pierwotnie gaju oliwnego[1].
Prace nad rezydencją Hollyhock House oraz dwoma innymi budynkami wchodzącymi w skład kompleksu – Residence „A” oraz Spring House – rozpoczęły się w 1919 roku i trwały do 1921 roku[1]. Budynek nosi nazwę na cześć ulubionego kwiatu Aline Barnsdall – malwy (ang. hollyhock)[4]. Ze względu na inne zobowiązania (m.in. budowę Imperial Hotel w Tokio) Wright nie nadzorował osobiście prowadzonej inwestycji[1]. Plany drugiego piętra rezydencji ukończył jego asystent Rudolph Schindler, natomiast projekt krajobrazu otoczenia budynku wykonał jego syn, Lloyd Wright[1]. Ostatecznie z powodu przekroczenia zakładanych kosztów projektu Barnsdall zwolniła architekta[5]. W 1923 roku zatrudniła go ponownie w celu zaprojektowania na terenie posiadłości szkoły dla jej córki. Budynek nie został jednak ukończony, a powstały tylko jego fundamenty, które przekształcono w taras ogrodowy. Zaprojektował go i wykonał Rudolph Schindler, stąd konstrukcja znana jest jako Schindler Terrace[1].
Aline Barnsdall zamieszkiwała w domu na szczycie Olive Hill rzadko[6] lub wcale[7]. W 1927 roku podarowała nieruchomość miastu Los Angeles, które wydzierżawiło kompleks stowarzyszeniu malarzy, rzeźbiarzy, architektów i projektantów California Art Club, które użytkowało obiekt do 1942 roku. W latach 1946–1956 w budynku znajdowała się siedziba Olive Hill Foundation, w tym okresie przeprowadzono również renowację domu, która częściowo zaburzyła jego historyczny charakter[1].
W 1963 roku obiekt został uznany za Los Angeles Historic-Cultural Monument[2], a w 1971 roku wpisano go do amerykańskiego National Register of Historic Places[3]. W 1974 roku miał miejsce kolejny remont budynku, w ramach którego przywrócono jego pierwotny wygląd, odnowiono kamienne ściany oraz tynki i stiuki, a także zakonserwowano elementy drewniane. 15 października roku następnego w Hollyhock House otwarto muzeum[1]. W 1989 roku budynek „zagrał” Świątynię Piranii w komedii Kobiety – Piranie[8].
W 1994 roku budynek poważnie ucierpiał w wyniku trzęsienia ziemi[1]. W latach 2000–2005 przeprowadzono remont, podczas którego konstrukcję zabezpieczono przed wstrząsami sejsmicznymi, wstawiając stalowe belki wzmacniające w sufitach głównych pomieszczeń, pergoli wejściowej oraz garażu. Zrekonstruowano również cały drewniany dach obiektu[1]. Kolejne prace konserwatorskie, w ramach których odnowiono m.in. garaż i kwaterę szofera, ganek, ściany tarasu oraz fundamenty biblioteki, a także odtworzono oryginalne okna, miały miejsce w latach 2009–2012. W jadalni zainstalowano wówczas również replikę oryginalnej lampy[1]. Ostatni remont obiektu zakończył się w 2014 roku, po czym w lutym roku następnego zabytek ponownie został otwarty dla turystów[5][6].
Rezydencja Hollyhock House (z wyjątkiem kilku pomieszczeń[7]) jest udostępniona dla zwiedzających, których rocznie przybywa ponad 43 tys.[9]
Architektura
Aline Barnsdall Complex znajduje się na wschodnim krańcu dzielnicy Hollywood w Los Angeles, w Kalifornii. Wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO nieruchomość zajmuje obszar 4,608 ha otoczony strefą buforową o powierzchni 13,986 ha[1]. Granice wpisu pokrywają się z granicami National Historic Landmark i obejmują zaprojektowaną przez Franka Lloyda Wrighta na szczycie Olive Hill rezydencję i jej bezpośrednie otoczenie, Schindler Terrace oraz domy położone na zboczach wzgórza – Spring House i Residence „A” – a także Junior Arts Center (z 1967 roku) i Municipal Art Gallery (z 1971 roku) znajdujące się niżej, na wschodnim skraju posiadłości[1].
Hollyhock House został wybudowany wokół centralnego dziedzińca ogrodowego i płynnie łączy zewnętrzną i wewnętrzną przestrzeń życiową. Każde pomieszczenie ma dostęp do przestrzeni zewnętrznej dzięki rozmieszczonym na poziomie gruntu bądź dachu tarasom[1]. Budynek stoi na betonowej podstawie i składa się z szeregu prostopadłościennych i prostoliniowych form otoczonych przez półkoliste elementy ogrodowe. Ściany wykonane są z pustych terakotowych płytek pokrytych stiukami i przypominają monolityczne konstrukcje prekolumbijskiej Mezoameryki. Na gzymsach elewacji ustawione są ozdoby z odlewanego betonu w formie stylizowanych malw[1]. Cztery skrzydła domu zamykają centralny dziedziniec, który został zaprojektowany tak, aby móc na nim organizować przedstawienia teatralne. W zachodniej części budynku znajdują się schody zewnętrzne prowadzące na tarasy dachowe[1].
W budynku znajduje się 17 pokoi i 7 łazienek[8]. Głównymi pomieszczeniami na parterze są salon, kuchnia, jadalnia, sala muzyczna, biblioteka oraz pokój dziecięcy. W salonie uwagę zwraca kominek zwieńczony wykonaną z odlewanego betonu płaskorzeźbą, którego palenisko otoczone jest niewielkim, wyłożonym złotymi płytkami basenem, z którego wypływa woda. W suficie nad kominkiem znajduje się świetlik[1].
Hollyhock House harmonijnie łączy lokalną tradycję wznoszenia domów z patio z odniesieniami do sztuki Majów oraz symbolicznym traktowaniem form krajobrazowych. Dużą rolę odgrywa woda, która w postaci strumyka zasilanego przez podziemne źródło przepływa pod domem od patio do basenu znajdującego się za salonem[1]. Wykończenia wykorzystujące malwę jako motyw dekoracyjny oraz zaprojektowane przez samego Wrighta okna z witrażami i elementy wyposażenia wnętrza wzmacniają ogólny efekt artystyczny[1].
Pobliski Spring House ma podobny charakter architektoniczny co główna rezydencja, wykonany jest z betonu i jego elewacje zdobią stiuki na drewnianych ramach. Residence „A” to z kolei budynek mający 2,5 piętra, zbudowany z płytek glinianych wykończonych stiukiem, którego część ścian obramowana jest drewnem[1]. Obiekt, podobnie jak Hollyhock House, figuruje w rejestrze Los Angeles Historic-Cultural Monument (nr 33)[4].
Galeria
Salon z kominkiem (2015)
Widok na okrągły basen, z dziedzińcem i salonem w tle (2005)
Fragment centralnego dziedzińca ze schodami na taras (1921)
Hollyhock House widziany od zachodu (2019)
Wejście do budynku (2005)
Detale architektoniczne w formie malw (2007)
Witraże F.L. Wrighta w pokoju dziecięcym (2019)
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v The 20th-Century Architecture of Frank Lloyd Wright – Nomination Text 2019 [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2024-12-30] (ang.).
- ↑ a b Historic Landmarks Detail [online], Los Angeles City Planning [dostęp 2024-12-30] (ang.).
- ↑ a b Aline Barnsdall Complex. [w:] NPGallery. Digital Asset Management System [on-line]. nps.gov. [dostęp 2024-12-30]. (ang.).
- ↑ a b Abbey Chamberlain Brach, Hollyhock House [online], Department of Cultural Affairs, City of Los Angeles [dostęp 2024-12-31] (ang.).
- ↑ a b Bianca Barragan, Frank Lloyd Wright’s Hollyhock House now a UNESCO World Heritage site [online], Curbed LA, 23 września 2020 [dostęp 2024-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-23] (ang.).
- ↑ a b Hollyhock House [online], LA Conservancy [dostęp 2025-01-01] (ang.).
- ↑ a b Jeanette Marantos, Want to see more of Frank Lloyd Wright’s Hollyhock House? Now you can [online], Los Angeles Times, 2 sierpnia 2019 [dostęp 2024-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-10] (ang.).
- ↑ a b Kevin Roderick, Photos from inside Hollyhock House today [online], LA Observed, 10 czerwca 2017 [dostęp 2025-01-01] (ang.).
- ↑ Hollyhock House [online], Barnsdall Art Park Foundation [dostęp 2024-12-31] (ang.).