Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Heľpa

Heľpa
Ilustracja
Widok spod szczytu Andrejová
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Słowacja

Kraj

 bańskobystrzycki

Powiat

Brezno

Starosta

Jozef Fillo[1]

Powierzchnia

41,70[2] km²

Wysokość

660 m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


2 398[3]
57,82[4] os./km²

Nr kierunkowy

+421 48

Kod pocztowy

976 68

Tablice rejestracyjne

BR

Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego
Mapa konturowa kraju bańskobystrzyckiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Heľpa”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, w centrum znajduje się punkt z opisem „Heľpa”
Ziemia48°51′41″N 19°58′13″E/48,861389 19,970278
Strona internetowa

Heľpawieś (obec) na Słowacji położona w kraju bańskobystrzyckim, w powiecie Brezno.

Położenie

Heľpa leży w Kotlinie Helpiańskiej – w dolinie górnego Hronu, u ujścia do niego od północy prawobrzeżnego dopływu, potoku Krivuľa, w historyczno-geograficznym regionie zwanym Horehroniem, ok. 28 km na wschód od Brezna. Od północy opadają nad nią stoki wschodniej części Niżnych Tatr (tzw. Kráľovohoľské Tatry), natomiast od południa – rozczłonkowane grzbiety Łańcucha Rudaw Słowackich, związane orograficznie z północnym skrajem Płaskowyżu Murańskiego.

Historia

Początki wsi sięgają pierwszej połowy XVI w., kiedy została założona na prawie wołoskim. Pierwsze pisemne wzmianki o niej pochodzą z 1549[5] lub z 1551 r.[6]. Należała do feudalnego „państwa” z siedzibą na zamku murańskim. W XVII w. miała miejsce kolejna fala kolonizacji. Mieszkańcy trudnili się głównie pasterstwem owiec, wyrobem owczych serów, przetwórstwem owczej wełny i skór, tkactwem sukna i płótna lnianego, wyrobem drewnianych naczyń. Pod koniec XVIII w. na terenie wsi wydobywano rudę żelaza. Od XIX w. mieszkańcy znajdowali pracę w lasach, okolicznych tartakach i w zakładach hutniczych w Podbrezowej. Po 1918 r. dało się tu odczuć dotkliwe bezrobocie.

W czasie słowackiego powstania narodowego mieszkańcy aktywnie uczestniczyli w walkach koło Telgártu i Murańskiej Huty, a w samej wsi działał partyzancki szpital. Po upadku powstania faszyści wielu mieszkańców wsi aresztowali i wywieźli, a pięciu w dn. 9 grudnia 1944 r. rozstrzelali na miejscu. Wyzwolenie spod niemieckiej okupacji przyniosły w dniu 30 stycznia 1945 r. jednostki wojsk radzieckich i rumuńskich.

Demografia

Według danych z dnia 31 grudnia 2012, wieś zamieszkiwało 2755 osób, w tym 1435 kobiet i 1320 mężczyzn[7].

W 2001 roku rozkład populacji względem narodowości i przynależności etnicznej wyglądał następująco[8]:

Ze względu na wyznawaną religię struktura mieszkańców kształtowała się w 2001 roku następująco[8]:

Zmiany liczby ludności w miejscowości Heľpa od 1996 roku.
Źródło: Štatistický úrad Slovenskej republiky

Kultura ludowa

Wieś jest od dziesięcioleci ostoją miejscowej kultury ludowej. Z zakresu kultury materialnej rzuca się w oczy drewniana zabudowa mieszkalna i gospodarcza. Najstarsi mieszkańcy, zwłaszcza kobiety, jeszcze do dziś noszą przy wielu okazjach stroje ludowe. Na miejscu wytwarzane są wyszywane kożuszki, serdaki i kapcie. Ludowe zwyczaje, tradycyjne pieśni i tańce pielęgnuje miejscowy zespół folklorystyczny. Wiele przejawów tej kultury uchwycił na fotografiach i w filmie wybitny artysta i etnograf Karol Plicka.

Zabytki

We wsi w wielu miejscach dobrze widoczna jest historyczna zabudowa ulicowa. Zachowało się w niej sporo tradycyjnych, zrębowych, trójpomieszczeniowych chałup na kamiennych podmurówkach, krytych dwuspadowymi, gontowymi dachami, pochodzących z XIX lub początków XX w. W górnej części wsi kościół wyznania rzymskokatolickiego, murowany, późnobarokowy z 1800 r., remontowany w 1895 r. Obok późnobarokowa plebania z 1793 r.

Bibliografia

  • Linhart Kamil a kolektív: Nízke Tatry – východná časť. Turistický sprievodca ČSSR č. 11, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1982;
  • Nízke Tatry. Kráľova hoľa. Turistická mapa 1:50 000. Edícia turistických máp č. 123, wyd. VKÚ Harmanec 2002. ISBN 80-8042-315-6;

Przypisy

  1. Lista wybranych wójtów, burmistrzów gmin i miast w wyborach do organów gminy. Štatistický úrad Slovenskej republiky. [dostęp 2013-09-09]. (słow.).
  2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 41,70S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
  3. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
  4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
  5. Linhart Kamil a kolektív: op. cit.
  6. Statystyki ogólne miejscowości. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2013-09-09]. (ang.).
  7. Dane statystyczne dotyczące liczby mieszkańców. Štatistický úrad Slovenskej republiky. [dostęp 2013-09-09]. (słow.).
  8. a b Statystyki mieszkańców na podstawie spisu statystycznego z roku 2001. Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2013-09-09]. (ang.).