Hans Luther

Hans Luther
Data i miejsce urodzenia	10 marca 1879 ; Berlin
Data i miejsce śmierci	11 maja 1962 ; Düsseldorf
	Tymczasowy prezydent Rzeszy Niemieckiej
Okres	od 28 lutego 1925; do 12 marca 1925
Przynależność polityczna	Niemiecka Partia Ludowa
Poprzednik	Friedrich Ebert
Następca	Walter Simons
	Kanclerz Rzeszy
Okres	od 15 stycznia 1925; do 12 maja 1926
Przynależność polityczna	Niemiecka Partia Ludowa
Poprzednik	Wilhelm Marx
Następca	Wilhelm Marx
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hans Luther (ur. 10 marca 1879 w Berlinie, zm. 11 maja 1962 w Düsseldorfie) – niemiecki polityk, kanclerz Rzeszy, prezes Reichsbanku.

Życiorys

Karierę polityczną rozpoczął w roku 1907 od stanowiska radnego miejskiego w Magdeburgu. Następnie w roku 1913 został sekretarzem niemieckiej rady Städtetag. W roku 1918 wybrano go na burmistrza Essen. W grudniu 1922 roku kanclerz Wilhelm Cuno powołał Luthera do rządu na stanowisko ministra wyżywienia i rolnictwa.

Utrzymał urząd ministra do roku 1924, gdy kanclerzem został Wilhelm Marx. W roku 1925 uzyskał nominację na kanclerza, jednak już w następnym roku powołano rząd pod kierunkiem Marxa. Przez krótki okres Luther pełnił funkcję prezydenta Niemiec, która zwolniła się po śmierci Friedricha Eberta. W roku 1930 Luther został prezesem Reichsbanku. Zwolennik restrykcyjnej liberalnej polityki monetarnej. Po dojściu Hitlera do władzy został ambasadorem Rzeszy w USA. Funkcję pełnił w latach 1933–1937.

W roku 1937 przeszedł na emeryturę.

W roku 1933 Luther poprowadził serię wykładów na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. W swoich przemówieniach zapewniał o pokojowych zamiarach Hitlera wobec europejskich sąsiadów. Rektor uniwersytetu, Nicholas Murray Butler, odrzucił prośby studentów o cofnięcie zaproszenia dla Luthera. Swoją decyzję umotywował potrzebą respektowania akademickiej wolności i liberalizmu.

Po II wojnie światowej Luther powrócił do aktywności zawodowej na różnych funkcjach w administracji i bankowości landów (po 1949 w służbie państwowej RFN), a następnie w latach 1952–1955 był pełnomocnikiem rządu RFN ds. reorganizacji organizacji terytorialnej i finansów landów Republiki Federalnej (niem. Vorsitzender des Sachverständigen-Ausschusses für die Neugliederung des Bundesgebietes an der Erörterung der Ländergliederung) .

Pierwszy gabinet Luthera: od stycznia do grudnia 1925 roku

Hans Luther, kanclerz Rzeszy
Gustav Stresemann (Niemiecka Partia Ludowa), minister spraw zagranicznych
Martin Schiele (Narodowo Niemiecka Partia Ludowa), minister spraw wewnętrznych
Otto von Schlieben (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa), minister finansów
Albert Neuhaus (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa), minister gospodarki
Heinrich Brauns (Partia Centrum), minister pracy
Josef Frenken (Partia Centrum), minister sprawiedliwości
Otto Gessler (Niemiecka Partia Demokratyczna), minister Reischwehry
Karl Stingl (Bawarska Partia Ludowa), minister poczty
Rudolf Krohne (Niemiecka Partia Ludowa), minister transportu
Gerhard Graf von Kanitz, minister wyżywienia

Zmiany gabinetowe:

26 października 1925 – Schiele, Schlieben oraz Neuhaus odeszli z rządu. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych objął Gessler (pozostając jednocześnie na stanowisku ministra obrony narodowej). Kanclerz Luther przejął kontrolę nad ministerstwem finansów, natomiast ministerstwo gospodarki oddano Krohnemu (ministrowi transportu).
21 listopada 1925 – po rezygnacji Frenkena urząd ministra sprawiedliwości przejął tymczasowo kanclerz Luther

Drugi gabinet Luthera: od stycznia do maja 1926 roku

Hans Luther, kanclerz Rzeszy
Gustav Stresemann (Niemiecka Partia Ludowa), minister spraw zagranicznych
Wilhelm Külz (Niemiecka Partia Demokratyczna), minister spraw wewnętrznych
Peter Reinhold (Niemiecka Partia Demokratyczna), minister finansów
Julius Curtius (Niemiecka Partia Ludowa), minister gospodarki
Heinrich Brauns (Partia Centrum), minister pracy
Wilhelm Marx (Partia Centrum), minister sprawiedliwości
Otto Gessler (Niemiecka Partia Demokratyczna), minister Reichswehry
Karl Stingl (Bawarska Partia Ludowa), minister poczty
Rudolf Krohne (Niemiecka Partia Ludowa), minister transportu
Heinrich Haslinde (Partia Centrum), minister wyżywienia

Prezesi Reichsbanku

1876–1890 Hermann von Dechend
1890–1908 Richard Koch
1908–1923 Rudolf E.A. Havenstein
1923–1930 Hjalmar Schacht
1930–1933 Hans Luther
1933–1939 Hjalmar Schacht
1939–1945 Walter Funk

[bezpartyjny-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ bezpartyjny

[Zentrum-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zentrum

[SPD-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ SPD

[DVP-4] DVP

[NSDAP-5] NSDAP

[CDU-6] CDU

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

Związek Północnoniemiecki (1866–1871) Bundeskanzler	Otto von Bismarck^[A] (1867–1871)
Cesarstwo Niemieckie (1871–1918) Reichskanzler	Otto von Bismarck^[A] (1871–1890) Leo von Caprivi^[A] (1890–1894) Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst^[A] (1894–1900) Bernhard von Bülow^[A] (1900–1909) Theobald von Bethmann Hollweg^[A] (1909–1917) Georg Michaelis^[A] (1917) Georg von Hertling^[B] (1917–1918) Max von Baden^[A] (1918)
Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska) (1918–1933) Reichskanzler	Friedrich Ebert^[C] (1918–1919) Philipp Scheidemann^[C] (1919) Gustav Bauer^[C] (1919–1920) Hermann Müller^[C] (1920) Konstantin Fehrenbach^[B] (1920–1921) Joseph Wirth^[B] (1921–1922) Wilhelm Cuno^[A] (1922–1923) Gustav Stresemann^[D] (1923) Wilhelm Marx^[B] (1923–1925) Hans Luther^[D] (1925–1926) Wilhelm Marx^[B] (1926–1928) Hermann Müller^[C] (1928–1930) Heinrich Brüning^[B] (1930–1932) Franz von Papen^[B] (1932) Kurt von Schleicher (1932–1933) Adolf Hitler^[E] (1933)
III Rzesza (1933–1945) Reichskanzler	Adolf Hitler^[E] (1933–1945) Joseph Goebbels^[E] (1945) Johann Ludwig Graf Schwerin von Krosigk^[E] (1945)
Republika Federalna Niemiec (1949–1990) i zjednoczone Niemcy (Republika Federalna Niemiec) (od 1990) Bundeskanzler	Konrad Adenauer^[F] (1949–1963) Ludwig Erhard^[F] (1963–1966) Kurt Georg Kiesinger^[F] (1966–1969) Willy Brandt^[C] (1969–1974) Helmut Schmidt^[C] (1974–1982) Helmut Kohl^[F] (1982–1998) Gerhard Schröder^[C] (1998–2005) Angela Merkel^[F] (2005–2021) Olaf Scholz^[C] (od 2021)

Fahrer / Team für die Suche eingeben: