Grzybówka cytrynowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybówka cytrynowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Mycena epipterygia (Scop.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. 1: 619 (Londyn, 1821) | |
| Zasięg | |
 Mapa zasięgu w Europie | |
Grzybówka cytrynowa (Mycena epipterygia (Scop.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek Mycena epipterygia został zdiagnozowany taksonomicznie jako Agaricus epipterygius przez Joannesa Scopoliego w drugim tomie "Flora carniolica" z 1760 r. Do rodzaju Mycena został przeniesiony przez Samuela Graya w "Natural Arrangement of British Plants" w 1821 r. Wyróżniono wiele odmian grzybówki cytrynowej, jednak według Index Fungorum są to tylko synonimy[2].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Agaricus epipterygius Scop. 1772
- Mycena citrinella (Pers.) P. Kumm. 1871
- Mycena citrinella var. candida (Weinm.) Gillet 1876
- Mycena epipterygia var. agnicola A.H. Sm. 1947
- Mycena epipterygia var. atroviscosa Malençon 1961
- Mycena epipterygia var. badiceps M. Lange 1955
- Mycena epipterygia var. brunneola J. Favre 1960
- Mycena epipterygia var. cespitosa Thiers 1958
- Mycena epipterygia var. candida (Weinm.) Bon & P. Roux 1997
- Mycena epipterygia var. domingensis Lodge 2004
- Mycena epipterygia (Scop.) Gray 1821, var. epipterygia
- Mycena epipterygia var. fuscopurpurea (Arnolds) Maas Geest. 1989
- Mycena epipterygia var. lignicola A.H. Sm. 1947
- Mycena epipterygia var. nutans (Sowerby) Gray 1821
- Mycena epipterygia var. pelliculosa (Quél.) Maas Geest. 1980
- Mycena epipterygia var. rubescens L. Remy 1965
- Mycena epipterygia var. sophia Hadjist. & Grund 1985
- Mycena epipterygia var. splendidipes (Peck) Maas Geest. 1989
- Mycena epipterygia var. viscosa (Secr. ex Maire) Ricken 1915
- Mycena flavipes (Sibth.) Gray 182)
- Mycena plicatocrenata (Fr.) Gillet 1876
- Mycena splendidipes Peck 1914
- Mycena viscosa Secr. ex Maire 1910
- Prunulus epipterygius (Scop.) Murrill 1916
- Prunulus splendidipes (Peck) Murrill 1916
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1889 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako: bedłka cytrynowa, bedłka skrzydlasta, grzybówka skrzydlasta[4].
Morfologia
Średnica 1–3 cm, początkowo dzwonkowaty, później dzwonkowato-łukowaty i zazwyczaj z płaskim garbem. Prześwitują paseczki blaszek. Brzeg ząbkowany. Powierzchnia gładka, promieniście żłobiona, lepka i śliska. Ma bardzo zróżnicowaną barwę; żółto-zielonkawą, żółto-brązową, zielonkawą, ochrową lub szaro-żółtawą. Szczyt kapelusza ciemniejszy od brzegów. higrofaniczny – w stanie suchym białawy. U dojrzałych owocników czasami pokryty jest brązowymi plamkami. Po uciśnięciu odbarwia się na brązowoczerwono. Skórka jest gumowata, łatwo daje się ściągnąć z całego kapelusza[5].
Grzybówka cytrynowa cechuje się dużą rozmaitością form ubarwienia. W Polsce oprócz formy typowej opisano dwie odmiany: zielonotrzonową (var. epipterygioides) i nadrzewną (var. viscosa)[4].
Blaszkowy, blaszki białawe lub szarawe, niekiedy z brązowawymi plamkami, szeroko przyrośnięte lub zbiegające na trzon, o regularnej tramie. Ostrza blaszek galaretowate i łatwo oddzielające się[6].
Wysokość 3–8 cm, grubość 1–3 mm, walcowaty, wewnątrz pusty, gładki, śliski, barwy żółtawej lub zielono-żółtawej. Podobnie jak kapelusz pokryty jest śliską i łatwo dająca się oddzielić skórką. U młodych owocników cała powierzchnia jest omączona, u starszych tylko szczyt i podstawa trzonu[5].
Cienki, biały, o stęchłym smaku i zapachu nieco podobnym do zapachu ogórków[5].
Elipsoidalne, o wymiarach 8–10 (do 12) × 4–5,5 (do 7) μm i gładkiej powierzchni, bez pory rostkowej. Wysyp zarodników biały, amyloidalny[6].
Występowanie i siedlisko
Grzybówka cytrynowa występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[7]. W Polsce jest pospolita[4].
Saprotrof rozwijający się w lasach iglastych i liściastych, na ziemi lub drewnie. Owocnikowanie trwa od sierpnia do listopada[5] Często rośnie wśród mchów[8].
Gatunki podobne
Mimo dużej różnorodności w ubarwieniu kapelusza grzybówka cytrynowa jest dość łatwa do odróżnienia; cechuje ją żółty trzon i galaretowata, łatwo ściągalna skórka kapelusza[5].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2015-12-16] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-01-25] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e M. Lisiewska, Kochman & A. Skirgiełło: Grzybówka (Mycena). 17. Podstawczaki (Basidiomycetes), bedłkowe (Agaricales), gąskowate I (Tricholomataceae). Warszawa-Kraków: PWN, 1987.
- ↑ a b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 198, 206. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-15].
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.