Grzybówka chlorowonna

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka chlorowonna
Nazwa systematyczna
Mycena leptocephala (Pers.) Gillet Hyménomycètes (Alençon): 267 (1876) [1878]
Multimedia w Wikimedia Commons

Grzybówka chlorowonna (Mycena leptocephala (Pers.) Gillet – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Takson ten opisał w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus leptocephalus^[1]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Claude-Casimir Gillet w 1876 r.^[1]

Synonimy^[2]:

• Agaricus alcalinus ß leptocephalus (Pers.) Fr. 1821
• Agaricus leptocephalus Pers. 1800
• Agaricus leptocephalus subsp. caesius Pers. 1828
• Mycena alcalina var. chlorinella J.E. Lange 1914
• Mycena chlorinella (J.E. Lange) Singer 1936
• Mycena leptocephala var. minuta Arnolds 1982

Nazwę polską nadała mu Maria Lisiewska w 1987 r.^[3]

Kapelusz

Średnica do 25 mm, początkowo jajowato-cylindryczny, potem stożkowaty, paraboliczny lub dzwonkowaty, z różnej wielkości garbkiem lub bez garbka, w końcu spłaszczony, prześwitująco prążkowany, bruzdkowany. Powierzchnia oprószona, połyskliwa. Jest higrofaniczny. W stanie wilgotnym początkowo ciemnobrązowy, czasem czarnobrązowy z jaśniejszym brzegiem, potem od bardzo ciemnoszarego do jaśniej szarego lub od ciemnoszarobrązowego do prawie czarnobrązowego. W stanie suchym szaro-brązowy, brzeg jaśniejszy do białawego^[4].

Blaszki

W liczbie 14–26 dochodzących do trzonu, wąsko lub szeroko przyrośnięte, czasami nieco zbiegające z krótkim ząbkiem, od barwie od dość ciemnoszarobrązowej do szarej, jaśniejsze z wiekiem. Ostrza tej samej barwy lub jaśniejsze^[4].

Trzon

Wysokość 20–65 mm, grubość 1–2,5 mm, walcowaty, nieco rozszerzony dołem, pusty w środku, prosty lub nieco zakrzywiony. Jest delikatnie owłosiony na całej powierzchni, z wyjątkiem wierzchołka błyszczący, ciemnobrązowy, szaro-brązowy do szarego, w dolnej części ciemniejszy, wierzchołek ogólnie szarawy, ale u młodszych okazów często niebieskawo-czarny. Podstawa gęsto pokryta długimi, grubymi, elastycznymi, białymi włókienkami^[4].

Miąższ

O zapachu chloru. Smak słaby, rzodkwiowy^[5]. Według innych autorów ma zapach amoniaku^[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 8–11 × 4–5,8 µm, maczugowate, zazwyczaj 4-zarodnikowe, ale czasem trafiają się 2-zarodnikowe. Zarodniki 8–11,2 × 4–5,8 µm, pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 27–80 × 9–19 µm, tworzące sterylne pasma, kiełbaskowate, prawie cylindryczne, o wierzchołkach zaokrąglonych, lub przechodzących w dłuższą lub krótszą szyję, niekiedy z kilkoma wypukłościami. Pleurocystydy, jeśli występują, są podobne. Strzępki w skórce kapelusza pokryte są cylindrycznymi, prostymi lub rozgałęzionymi naroślami, które mogą tworzyć gęste masy i mają tendencję do żelatynizacji. Strzępki w skórce trzonu, gładkie lub czasami z kilkoma grubymi wyrwami tuż poniżej komórki końcowej; komórki końcowe o szerokości 4,5–20 µm, często bardzo nabrzmiałe, o różnym kształcie i rozgałęzione, zwykle zakrzywione na zewnątrz lub tworzące kaulocystydy. Sprzążki zazwyczaj występują w strzępkach wszystkich części grzyba^[4].

Grzybówka chlorowonna znana jest w Ameryce Północnej i Środkowej, w Rosji i Maroku^[6]. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza liczne stanowiska^[3].

Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach iglastych, liściastych i mieszanych, w parkach, na polanach, na leżących na ziemi opadłych gałązkach i korze drzew, często porośniętych mchami. Owocniki od czerwca do listopada^[3]. Rozwijają się na butwiejącym drewnie zarówno drzew liściastych, jak iglastych. Czasami występują gromadnie^[4].

Jest wiele morfologicznie podobnych gatunków grzybówek^[4]. Wśród występujących w Polsce podobna jest grzybówka trawiasta (Mycena aetites). Odróżnia się brakiem amoniakowego zapachu, strzępki warstwy korowej trzonu ma uchyłkowe, a komórki końcowe nie są nabrzmiałe i łatwe do przeoczenia. Zapach amoniaku ma także grzybówka wczesna (Mycena abramsii) i Mycena stipata, ale można je łatwo odróżnić po gładkich strzępkach warstwy korowej trzonu i wyraźnie ukształtowanych końcówkach komórek końcowych tych strzępek^[4].