Gospodarka Torunia

Neuca – biurowiec przy ul. Fortecznej w Toruniu
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Siedziba	Toruń
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Gospodarka Torunia – przemysł, przedsiębiorstwa z wieloletnią tradycją, otoczenie biznesu, strefa ekonomiczna, sektor IT, instytucje finansowe, handel, targi i jarmarki w Toruniu.

Dziś Toruń to regionalny ośrodek gospodarczy, biznesowy, a także siedziba władz lokalnych kluczowych organizacji gospodarczych. Jest siedzibą władz samorządowych województwa kujawsko-pomorskiego, a także ważnym węzłem komunikacyjnym (autostrada A1)^{[potrzebny przypis]}.

Miasto jest liderem w województwie pod względem liczby największych przedsiębiorstw, a także najwyższego w regionie wynagrodzenia za pracę^{[potrzebny przypis]}. W listopadzie 2023 roku bezrobocie w Toruniu wyniosło 3%^[1].

W okresie międzywojennym gospodarka regionu była nastawiona na produkcję rolną i jej przetwórstwo. Najważniejsze zakłady w Toruniu odpowiadały za produkcję mięsa i pierników. Ponadto w Podgórzu dział browar^[2]. W 1936 roku 61% dróg było nieumocnionych i umocnionych niedostatecznie^[3].

W 1936 roku opracowano dokument pt. Zestawienie inwestycji potrzebnych miastu Toruniu na lat 10, od 1936 do 1946. Plan uwzględniał m.in wspieranie rozwoju handlu i przemysłu i zakładów miejskich (gazowni, elektrowni, portów itp.)^[3]. Zaplanowano m.in. budowę trzech hali targowych (na Bydgoskim Przedmieściu, Jakubskim Przedmieściu i śródmieściu) do 1960 roku, budowę lub przebudowę ulic^[3], rozbudowę rzeźni miejskiej, elektrowni i sieci elektrycznej, nowych tras tramwajowych (do cmentarza na ul. Grudziądzkiej, do Podgórza, będącego wówczas samodzielnym miastem)^[4], budowę nadbrzeża i portu handlowo-przemysłowego na Jakubskim Przedmieściu o powierzchni ok. 13 ha^[5].

W październiku 1940 roku powstał plan przebudowy Torunia, opracowany przez Hansa Döllgasta. 14 kwietnia 1941 roku niemieckie władze okupacyjne opracowały plan gospodarczy rozwoju miasta. Niemcy zasugerowali konieczność rozbudowy przemysłu, budowę elektrowni wodnej na Wiśle, nowej gazowni, rozbudowę sieci wodno-kanalizacyjnej, połączenia Torunia autostradami Berlin – Prusy Wschodnie i Gdańsk – Kraków oraz nową drogą Bydgoszcz – Włocławek. Ponadto miano wybudować dwa nowe mosty drogowe (zachodni na osi Szosy Okrężnej i wschodni na Jakubskim Przedmieściu)^[6].

Po zakończeniu II wojny światowej większa przedsiębiorstwa zostały upaństwowione. Toruń był jednym z większych ośrodków przemysłowych w regionu, ustępującym Bydgoszczy^[2]. W 1955 roku liczba mieszkańców Torunia wynosiła 92 tys., zatrudnionych było 35% mieszkańców, 38% zatrudnionych pracowało w przemyśle. W wyniku bardzo dużego bezrobocia wielu fachowców wyjeżdżało z Torunia. W 1957 roku władze Torunia wydały decyzję o budowie dużych zakładów przemysłowych. W latach 1957–1964 zbudowano Zakład Włókien Sztucznych „Chemitex-Elana”, a w latach 1957–1965 Toruńską Przędzalnię Czesankową „Merinotex”^[7]. Po 1945 roku powstały również: Toruńskie Zakłady Przemysłu Odzieżowego (1947)^[8] Pomorskie Zakłady Wytwórcze Aparatury Niskiego Napięcia, Chłodnia Składowa, Zakłady Urządzeń Elektronowych „Toral”. Toruń stał się dynamicznym ośrodkiem przemysłowym nie tylko o znaczeniu regionalnym, ale także i ogólnopolskim^{[potrzebny przypis]}. W okresie komunistycznym nastąpił rozwój spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. W jej ramach wybudowano Rubinkowo i Osiedle Na Skarpie. Rozwój gospodarczy Torunia przypadł na Rok Kopernikański w 1973 roku. W jej ramach wybudowano kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na Bielanach oraz przebudowano układ komunikacyjny w centrum miasta^[2].

W latach PRL rozbudowie i modernizacji zostało poddanych szereg zakładów już istniejących (Toruńska Fabryka Wodomierzy „Metron”, Toruńskie Zakłady Urządzeń Okrętowych „Towimor”. Toruńskie Zakłady Nawozów Fosforowych, Toruńska Fabryka Kotłów, Fabryka Pierników „Kopernik”, Toruńska Fabryka Farb Graficznych „Atra”, Toruńskie Zakłady Urządzeń Młyńskich „Spomasz”, Toruńska Fabryka Budowy Urządzeń Przemysłu Nieorganicznego, Toruńskie Zakłady Ceramiki Budowlanej, Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych, Zakład Przemysłu Odzieżowego i inne)^{[potrzebny przypis]}.

Po 1989 roku wiele z tych zakładów nie przetrwało pierwszych lat przemian gospodarczych, z kolei inne sprywatyzowano i rozbudowano. Powstały również nowe zakłady pracy z kapitałem polskim i zagranicznym^[2].

W Toruniu działa założone w 2000 roku stowarzyszenie Welconomy Forum in Toruń, odpowiadające m.in. za: promocję procesu integracji europejskiej oraz współczesnych trendów cywilizacyjnych, wspieranie procesów dialogu i pojednania, promowanie przedsiębiorczości, walkę z bezrobociem, wspieraniu sukcesów polskich przedsiębiorstw na świecie^[9].

Struktura zatrudnienia według grup sekcji PKD 2007 w Toruniu (stan z 2017 roku)^[11]:

Do największych przedsiębiorstw w Toruniu (według rankingu Lista 2000 dziennika „Rzeczpospolita” z 2015 roku) należą^[12]:

• Apator SA GK
• Bella sp. z o.o.
• CPP Toruń – Pacific S.A.
• Firma Handlowa Maestro s.j.
• Firma Tank s.j.
• Grupa TZMO SA
• Hurtownia Elektroniczna Kapel sp. z o.o.
• Interhandler sp. z o.o.
• Krajowa Spółka Cukrowa SA
• Neuca
• Neuca Logistyka sp. z o.o.
• Nova Trading S.A.
• Przedsiębiorstwo Budownictwa Drogowo-Inżynieryjnego S.A.
• Przedsiębiorstwo Specjalistyczne Energoterm sp. z o.o.
• ThyssenKrupp Energostal S.A.
• TZUO Towimor S.A.
• United Beverages S.A.

• Katarzyna Kluczwajd: Toruń tylko zaplanowany. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2022. ISBN 978-83-7729-703-2.