Przygodzice (gmina)
| gmina wiejska | |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| Powiat | |||||||
| TERC |
3017052 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Wójt |
Krzysztof Stanisław Rasiak | ||||||
| Powierzchnia (2021) |
163,39 km² | ||||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość |
75 os./km² | ||||||
| Nr kierunkowy |
(+48) 62 | ||||||
| Tablice rejestracyjne |
POS | ||||||
Adres urzędu: pl. Powstańców Wlkp. 263-421 Przygodzice | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||
 51°35′N 17°49′E/51,590556 17,824722
| |||||||
| Strona internetowa | |||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||
Przygodzice – gmina wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim z siedzibą we wsi Przygodzice. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie kaliskim.
Według danych z 1 stycznia 2021 roku gmina liczyła 12 232 mieszkańców[1].
Położenie
Według danych z 1 stycznia 2021 roku powierzchnia gminy Przygodzice wynosiła 163,39 km²[1].
Gmina położona jest w południowej części powiatu ostrowskiego w dorzeczu rzeki Barycz[2]. Najwyżej położony punkt na terenie gminy znajduje się na Wzgórzach Ostrzeszowskich, w rejonie wsi Przygodziczki (197,5 m n.p.m.)[3].
Sąsiednie gminy: Ostrów Wielkopolski, Mikstat, Odolanów, Ostrów Wielkopolski, Ostrzeszów, Sieroszewice, Sośnie.
Samorząd
Od 2010 roku wójtem gminy Przygodzice jest Krzysztof Stanisław Rasiak (Komitet Wyborczy Wyborców Krzysztofa Rasiaka; 2018)[4].
Środowisko naturalne
Lasy
W 2019 roku powierzchnia lasów na terenie gminy wynosiła 7405,00 ha, co stanowi lesistość na poziomie 45,3%[5]. Lasy podlegają administracyjnie do nadleśnictw: Antonin, Krotoszyn i Taczanów[3]. Teren przyrodniczo-leśny zalicza się do Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej, Dzielnicy Kotliny Żmigrodzkiej[3]. Gatunkiem dominującym na obszarach leśnych jest sosna zwyczajna[3].
Wody
- Barycz (rzeka stanowi dopływ Odry, natomiast z regionu wsi Bogufałów wody odprowadzane są do zlewni rzeki Prosny – występuje tu zjawisko bifurkacji[6])
- Barycz Strzyżewska (Zgniła Barycz)
- Kanał Chynowski
- Olszówka
- Roguszna
- Roguszna II
- Rów Główny
- Rów Litwin
- Strumień Goszczyński
- Strumień Helenowski
- Strumień Niedźwiedzki
- Strumień Strzegowa
- Złotnica
- Stawy Przygodzickie (liczne, duże stawy hodowlane o łącznej powierzchni około 730 ha, które są miejscem lęgowym dla około 170 gatunków ptaków wodnych m.in. łabędzi niemych, perkozów, gęsi gęgawy, błotniaka stawowego i rybitwy czarnej[6])
Obszary chronione
- Park Krajobrazowy Dolina Baryczy – utworzony w 1996 roku, wzdłuż zlewni górnej Baryczy (obejmuje około 4000 ha w gminie Przygodzice)[3].
- Rezerwat przyrody Wydymacz – leśno-florystyczno-krajobrazowy rezerwat o powierzchni 47,86 ha[3].
- Obszar chronionego krajobrazu „Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska” – utworzony w 1995 roku, dla zachowania walorów przyrodniczo-krajobrazowych[3].
- Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Dolina Baryczy” (kod obszaru PLB20001) – wytyczony na podstawie mocy prawa Unii Europejskiej (obejmuje 3677,2 ha w gminie Przygodzice)[3].
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja nad Baryczą” (kod obszaru PLH020041) – wytyczony na podstawie dyrektywy siedliskowej Unii Europejskiej, obszar obejmuje rozległe tereny leśne wraz z kompleksem łąk łęgowych[3].
- Pomniki przyrody – głównie dęby szypułkowe[3].
Turystyka i zabytki
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[7] na listę zabytków wpisane są:
- zespół pałacu myśliwskiego (1 ćw. XIX w.) w Antoninie:
pałac myśliwski, drewniano-szachulcowy, nr rej.: KS.Z.I.2/28/48 z 6.03.1948- grobowiec na wyspie, nr rej.: 906/A z 20.07.1970
- park, nr rej.: 719/A z 25.09.1995
- budynek mieszkalno-gospodarczy tzw. „ogrodówka", nr rej.: 732/A z 27.09.1996
- dworek w Wysocku Małym (1 poł. XIX w.), nr rej.: 1594/A z 9.09.1974
Pozostałe historyczne miejsca[6]:
- Czarnylas
- kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP (wybudowany w latach 1844–1850)
- kościół ewangelicko-augsburski (wybudowany w latach 1889–1900)
- dawna kaplica baptystyczna (1890)
- kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa (wybudowany w latach 1926–1927)
- Chynowa
- kościół pw. św. Wawrzyńca (wybudowany w latach 1936–1937)
- Janków Przygodzki
- kościół pw. św. Józefa Oblubieńca NMP z 1925 roku, według projektu Adama Ballenstedta
- Ludwików
- cmentarz z 1876 roku, założony przez Ferdynanda Radziwiłła z neogotycką kaplicą z 1903 roku
- Przygodzice
- dwór Jana Jerzego Przebendowskiego z XVII w.
- stróżówka dawnego założenia dworskiego (1813), obecnie „Chata Regionalna"
- neobarokowy kościół pw. NMP Nieustającej Pomocy z 1925 roku
- Dom Ludowy im. Józefa Piłsudskiego (1935–1936), obecnie siedziba Urzędu Gminy Przygodzice
- Topola-Osiedle
Turystyka
Głównym ośrodkiem wypoczynkowym jest niewielka wieś Antonin (około 15 km na południe od Ostrowa Wielkopolskiego) z plażą i kąpieliskiem nad stawem Szperek (29 ha)[8]. Przez teren gminy przebiega 5 szlaków pieszych i 5 rowerowych[3]. Rozwinięta baza noclegowa i agroturystyczna[3].
Demografia
Liczba ludności
Liczba ludności gminy Przygodzice według danych GUS[9]
Wskaźnik maskulinizacji
| Wskaźnik maskulinizacji[9][10] | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rok | Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |
| 2021 | Populacja | 12 232 | 100% | 50,4% | 49,6% |
Piramida wieku
Miejscowości
Miejscowości według danych TERYT[11]:
Wsie: Antonin, Bogufałów, Chynowa, Czarnylas, Dębnica, Hetmanów, Janków Przygodzki, Ludwików, Przygodzice, Przygodziczki, Smardów, Topola Wielka, Wysocko Małe
Osady: Antonin, Jezioro, Katarzynów, Kocięba, Pardalin, Popłomyk, Przygodzice, Strugi, Trzcieliny, Zawidzyn
Osady leśne: Bażantarnia, Klady, Krzyżaki, Tarchalskie
Części wsi: Jezioro (część wsi Antonin), Laski (część wsi Hetmanów), Topola-Osiedle (część wsi Topola Wielka)
Gospodarka
W 2019 roku na terenie gminy w rejestrze REGON zarejestrowanych było 1250 podmiotów gospodarczych[5].
Transport
Transport drogowy
- 11 Ostrów Wielkopolski – Ostrzeszów
Strugi – Ostrów Wielkopolski – Franklinów (odcinek drogi ekspresowej)- 25 Ostrów Wielkopolski – Oleśnica
Transport kolejowy
- 355 Ostrów Wielkopolski – Topola-Osiedle – Grabowno Wielkie
Gminy i miejscowości partnerskie
Gminy i miejscowości partnerskie[6]:
Gmina Luitré (2002)
Gmina Schönwölkau (2005)
Kiwierce (2007)- Zwedenówka (2007)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 roku. [dostęp 2022-02-04]. (pol.).
- ↑ Położenie [online], www.przygodzice.pl [dostęp 2018-02-10] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Robert Kaczmarek, Waldemar Blaźniak, Walory historyczno-krajoznawcze gminy Przygodzice, Towarzystwo Miłośników Przygodzic, 2010, ISBN 978-83-921849-5-9.
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2022-02-04].
- ↑ a b Urząd Statystyczny w Poznaniu / Statystyczne Vademecum Samorządowca [online], poznan.stat.gov.pl [dostęp 2022-02-05].
- ↑ a b c d Gmina Przygodzice – przewodnik, Przygodzice 2011, ISBN 978-83-62645-07-7.
- ↑ Rejestr zabytków [online], NID [dostęp 2022-02-05] (pol.).
- ↑ Paweł Anders, Województwo kaliskie, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 43.
- ↑ a b GUS, Główny Urząd Statystyczny [online] [dostęp 2022-02-05] (pol.).
- ↑ Gmina Przygodzice (wielkopolskie) [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-05] (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2022-02-05].
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
