Śrem

gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	śremski
TERC	3026043
Burmistrz	Grzegorz Wiśniewski
Powierzchnia	205,83 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	41 621[1]
• gęstość	202,2 os./km²
Nr kierunkowy	61
Tablice rejestracyjne	PSE
Adres urzędu: pl. 20 Października 1 63-100 Śrem
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 32
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Śrem
Położenie na mapie Polski Śrem
52°05′N 17°01′E/52,083333 17,016667
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Śrem – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim.

Siedziba gminy to Śrem.

Według danych z 31 marca 2011 gmina liczyła 41 082 mieszkańców^[2]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku^[3] gminę zamieszkiwało 42 155 osób.

Według danych z 1 stycznia 2007 roku gmina Śrem ma obszar 205,83 km², w tym:

• użytki rolne: 22,09%,
• użytki leśne: 16,85%,
• zabudowania: 5,89%,
• zbiorniki wodne i rzeki: 2,29%,
• użytki ekologiczne: 0,34%,
• pozostałe: 2,54%.

Gmina stanowi 35,88% powierzchni powiatu^[4].

Gmina Śrem położona jest w zachodniej części Polski oddalona od Poznania o ok. 40 km. W gminie rzeka Warta zmienia bieg z kierunku zachodniego na północny. Znajduje się na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, obręb tzw. Odcinka Śremskiego Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej, czyli Kotliny Śremskiej, wchodzącej w skład większej Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej.

Gmina Śrem jest elementem powiatu śremskiego, graniczy z gminami: Brodnica, Czempiń, Dolsk, Kórnik, Krzywiń, Książ Wielkopolski, Zaniemyśl. Tworzy również z gminami: Brodnica, Dolsk, Książ Wielkopolski, Stowarzyszenie Unia Gospodarcza Miast Regionu Śremskiego.

Przez Gminę Śrem rozciąga się rozległa forma dolina Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej. W północnej części rozciąga się wysoczyzna morenowa płaska, która w południowej części w wysoczyznę morenową falistą, które zboczem oddzielają się od pradoliny i są poprzecinane dolinami erozyjnymi oraz wałami ozowymi. Na południu gminy występuje również forma pagórkowata z rynnami glacjalnymi, wypełnionymi jeziorami.

Na terenie gminy Śrem występują głównie formy czwartorzędowe, na powierzchni są to formy glacjalne i fluwioglacjalne. Dna rynien glacjalnych pokryte są skałami organogenicznymi i piaskami. Piaski również dominują na powierzchni teras, które głównie pokryte są lasami. Na wysoczyznach z kolei dominują formy akumulacji lądolodu, są to m.in. gliny zwałowe, natomiast w dnach starorzeczy i cieków występują torfy oraz namuły organiczne.

W gminie występują następujące złoża:

• surowców ilastych, wschodnia część gminy, wykorzystywane do produkcji ceramiki budowlanej (złoże "Pysząca");
• kruszywa, znajduje się w Bodzyniewie, Lucinach i Sosnowcu;
• gazu ziemnego, wschodnia część gminy.

Udokumentowany został obszar górniczy oraz czynny jest otwór wiertniczy w Kalejach.

Klimat kształtowany jest przez masy powietrza napływające znad Oceanu Atlantyckiego. Przeważają tu zachodnie wiatry, które przynoszą nad miasto łagodne powietrze.

• Średnia temperatura roczna: 7 - 8 °C;
• Liczba dni mroźnych: 30-60;
• Liczba dni z przymrozkami: 100-110;
• Liczba dni zalegania pokrywy śnieżnej: 38-60;
• Średni opad: 550 mm^[4].

Najważniejszą rzeką jest Warta. Pozostałe wody płynące to rzeka Pysząca oraz kanał Szymanowo-Grzybno. W północnej części gminy zachowały się starorzecza oraz łączące je kanały. Natomiast na południu przeważają liczne jeziora i stawy.

Największym zbiornikiem wodnym jest Jezioro Grzymisławskie, które częściowo położone jest również w gminie Dolsk. W okolicach Dobczyna znajdują się stawy hodowlane, w Śremie (przy granicy miasta z wsiami Gaj i Psarskie) położony jest Zalew Śremski, składający się z dwóch zbiorników retencyjnych.

Terasa środkowa w pradolinie pokryta jest glebami przesuszonymi kompleksu szóstego i siódmego żytnio-ziemniaczanego słabego i bardzo słabego. Wysoczyzny pokryte są glebami bielicowymi, brunatnymi właściwymi, brunatnymi wyługowanymi oraz czarnymi ziemiami. Są to gleby klas III i IV, kompleksu pierwszego pszennego bardzo dobrego, drugiego pszennego dobrego, trzeciego pszennego wadliwego oraz czwartego żytnio-ziemniaczanego. Terasa zalewowa dolin pokryte są glebami mułowo-torfowymi, murszowymi oraz madami.

Najbardziej zalesionym obszarem jest pradolina. Dominują lasy mieszane, które pełnią funkcje ochronne, zaliczane są do pierwszej grupy lasów. Najwięcej użytków leśnych znajduje się w okolicach Mechlina, Dąbrowy i Kalej. W gminie występują również parki podworskie. Florę stanowią głównie następujące gatunki drzew: dąb, grab, jesion, klon, olcha, wiąz, sosna. Faune stanowią głównie następujące gatunki: bóbr, daniel dzik, jeleń, lis, sarna, wydra, zając, a także liczne gatunki ptaków (150), ryb i płazów.

Główną formą ochrony przyrody w gminie jest tworzenie i utrzymywanie rezerwatów i parków krajobrazowych. Na terenie gminy znajdują się Rezerwat Przyrody "Czmoń", Park Krajobrazowy im. gen. Dezyderego Chłapowskiego, Rogaliński Park Krajobrazowy, Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy "Łęgi Mechlińskie", a także użytki ekologiczne i pomniki przyrody.

Podstawowymi działaniami gminy w zakresie ochrony środowiska są dwa dokumentami programowe^[5]:

• Program Ochrony Środowiska dla Gminy Śrem - głównym celem tego programu jest zrównoważony rozwój gminy, a także zadania pozwalające zapewnić odpowiednie warunki życia mieszkańców przy zakładanym rozwoju gospodarczo-społecznym;
• Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Śrem - uchwalony 26 czerwca 2008, mający na celu gospodarkę wszystkimi rodzajami odpadów komunalnych oraz określa sposoby finansowania tej gospodarki.

W zakresie edukacji proekologicznej gmina prowadzi m.in. następujące przedsięwzięcia: konkurs "Puszkobranie", podczas którego uczniowie szkół oraz dzieci uczęszczające do przedszkoli zbierają puszki aluminiowe; kampania "Zbierajmy zużyte baterie", której efektem jest zebranie w 2009 roku 3308 kg odpadów; tworzenie spotów telewizyjnych promujących selektywną zbiórkę zużytych baterii oraz sprzętu elektrycznego i elektronicznego; organizacja konkursów o tematyce ekologicznej adresowanych do dzieci i młodzieży; rozprowadzanie wśród mieszkańców ponad 10 tys. toreb wielokrotnego użytku^[5].

Nagrody, wyróżnienia:

• 1995 - otrzymanie I nagrody w konkursie organizowanym przez Radę Ekologiczną przy prezydencie RP i uznany został za najbardziej ekologiczną gminę w Polsce w kategorii gmin miejsko - wiejskich.
• 2002 - zajęcie I miejsce w II edycji Konkursu o Srebrną Puszkę organizowanego przez fundację "Recal" oraz redakcję czasopisma "Przegląd Komunalny".
• 2003 - otrzymanie wyróżnienia za projekt Puszkobranie w IV edycji konkursu Działania proekologiczne i prokulturowe w ramach strategii rozwoju obszarów wiejskich, organizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego.
• 2003 - otrzymanie nagrody za działania na rzecz ochrony środowiska w I edycji Wielkiego Konkursu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pt. Nasza Gmina w Europie.
• 2004 - burmistrz Śremu został wyróżniony dyplomem przez zarząd NFOŚiGW za zasługi dla rozwoju systemu finansowania ochrony środowiska.

Dane z 30 czerwca 2010^[6]:

Dane z 31 grudnia 2009^[7]:

Współczynnik feminizacji w gminie wynosi 105. Kobiety dominują w starszych grupach wiekowych, natomiast mężczyźni w młodszych. Najbardziej sfeminizowane miejscowości to: Grodzewo, Nochówko, Psarskie i Sosnowiec, a najmniej to Góra, Kaleje, Kawcze, Marszewo, Szymanowo i Tesiny.

W gminie bezrobocie wynosi około 5%, najwyższe jest wśród kobiet i osób młodych. Zauważalny jest systematyczny spadek poziomu bezrobocia w gminie.

• Piramida wieku mieszkańców gminy Śrem w 2014 roku^[1].

W gminie potencjał gospodarczy stanowią głównie podmioty sektora prywatnego (97,6%). Władze samorządowe tworzą politykę, której celem jest udostępnianie terenów inwestycyjnych położonych poza granicami Śremu, co sprzyja rozwojowi wsi (Nochowo, Psarskie, Zbrudzewo).

Wiodącymi działami gospodarczymi w strukturze podziału przedsiębiorstw są^[8]:

• usługi (34%),
• handel (29%),
• budownictwo (16%),
• produkcja (10%),
• transport (7%),
• rolnictwo (2%).

Na potencjał składają się mikropodmioty zatrudniające do 9 pracowników (94,27%), małe przedsiębiorstwa (4,4%) oraz średnie i duże zakłady pracy (1,33%). W rejestrze REGON na terenie gminy Śrem najwięcej jest osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (89% ogółu) oraz spółek handlowych (5,2% ogółu)^[8].

Największymi przedsiębiorstwami w gminie w sektorze prywatnym są^[8]:

• Odlewnia Żeliwa Śrem S.A., Śrem;
• Leopol Meble Sp. z o.o., Śrem;
• REHAU, tworzywa sztuczne, Nochowo;
• Dutron, artykuły elektryczne, Psarskie;
• Defor S.A., Śrem;
• DOMO Meble, produkcja mebli, Psarskie;
• Spółdzielnia Inwalidów Warta, Śrem,

natomiast w sektorze publicznym:

• Szpital w Śremie,
• SP ZOZ w Śremie,
• Wielkopolski Ośrodek Reumatologiczny w Śremie,
• Komenda Powiatowa Policji w Śremie,
• Dom Pomocy Społecznej w Śremie.

Śremski Park Inwestycyjny to przygotowane przez gminę tereny w celach inwestycyjnych. Podzielony jest na dwa obszary:

• Obszar Wschodni o powierzchni 12 ha,
• Obszar Zachodni o powierzchni 18 ha.

W grudniu 2006 wschodnia część parku została włączona do Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W 2009 roku 10 ha zachodniej części również zostało włączone do strefy^[8].

Zadania w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków w Gminie Śrem wykonuje spółka komunalna Śremskie Wodociągi sp. z o.o. w Śremie, której właścicielem jest gmina. Dostarczanie wody odbywa się z pięciu stacji uzdatniania wody, z których największą jest stacja w Śremie, której dobowa zdolność produkcyjna wynosi 10 000 m³. Obsługuje ona miasto wraz z okolicznymi miejscowościami. Pozostałe stacje znajdują się w Nochowie, Dąbrowie, Gaju i Orkowie. Z sieci wodociągowej korzysta 99,9% mieszkańców gminy^[9].

Ścieki bytowo-gospodarcze są ujmowane w zbiorowe systemy kanalizacyjne, a następnie oczyszczane w czterech oczyszczalniach ścieków należących do spółki. Największym takim obiektem jest oczyszczalnia w Śremie, która może przyjąć 8000 m³ ścieków na dobę. Pozostałe oczyszczalnie znajdują się w Kalejach, Bodzyniewie i Binkowie i mają znaczenie lokalne. Z systemów kanalizacji sanitarnej wynosi 96,6% mieszkańców gminy (w tym 100% mieszkańców miasta i 85% terenów wiejskich)^[9].

Przez Gminę Śrem przebiega linia napowietrzna, rozdzielcza wysokiego napięcia 110 kV relacji Września - Środa Wielkopolska - Śrem - Leszno. Obszar gminy zasilany jest przez dwie stacje energetyczne (węzły sieci wysokiego napięcia) znajdujące się przy Odlewni Żeliwa oraz na osiedlu Helenki w Śremie. Sieć energetyczną tworzy również 285 stacji średniego i niskiego napięcia^[9].

Wielkość infrastruktury technicznej^[9]:

• długość linii wysokiego napięcia - 24 km,
• długość linii średniego napięcia - 427 km,
• długość linii niskiego napięcia - 378 km.

Sieć gazowa na obszarze gminy Śrem występuje w Śremie, Błociszewie, Bodzyniewie, Borgowie, Gaju, Górze, Grzymysławiu, Kadzewie, Krzyżanowie, Marszewie, Nochowie, Ostrowie, Psarskiem, Pyszącej, Sosnowcu, Szymanowie, Wirginowie i Wyrzece. Długość całkowita sieci na terenie gminy wynosi 141, 9 km. Dostęp do sieci gazowej posiada 89,84% mieszkańców gminy Śrem^[9].

Głównym producentem ciepła dla Śremu jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Przez obszar gminy przebiegają pasy ochronne linii radiowych relacji:

• Poznań (Piątkowo) - Góra - Domachowo,
• Góra - Żerków.

Służą one do przesyłania programów radiowo-telewizyjnych^[9].

W gminie Śrem znajduje się żłobek. Na terenie gminy działa osiem przedszkoli, w tym:

• 4 publiczne prowadzone przez gminę,
• 2 publiczne prowadzone przez podmioty prywatne,
• 2 niepubliczne prowadzone przez podmiot gospodarczy.

Funkcjonuje również 10 oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych na obszarach wiejskich, w tym w Bodzyniewie, Mórce, Gaju, Pyszącej, Wyrzece, Dalewie, Dąbrowie, Nochowie, Zbrudzewie i Niesłabinie, a także zespół wychowania przedszkolnego, w skład którego wchodzi przedszkole w Śremie oraz oddziały zamiejscowe w Nochowie, Bodzyniewie, Pyszącej i Dąbrowie^[10].

Na terenie gminy funkcjonują placówki edukacyjne^[10]:

• 8 szkół podstawowych (4 miejskie i 4 wiejskie);
• 3 zespoły szkół podstawowej i gimnazjum (tereny wiejskie);
• 5 gimnazjów (teren miasta);
• 4 szkoły ponadpodstawowe (teren miasta);
• Collegium im. Heliodora Święcickiego UAM.

Średnia gminy wyników testów kompetencji szóstoklasistów wyniosła w 2010 22,92 punktów, a gimnazjalistów w części humanistycznej 29,8 punktów i w części matematyczno-przyrodniczej 23,81 punktów^[10].

Dane na rok szkolny 2006/2007^[4]

• Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Gen. J. Wybickiego
  • Liceum Ogólnokształcące
  • Gimnazjum Dwujęzyczne
• Zespół Szkół Ekonomicznych im. Cyryla Ratajskiego w Śremie
  • Technikum Nr 1
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa
  • Liceum Uzupełniające dla Dorosłych
• Zespół Szkół Politechnicznych im. Powstańców Wielkopolskich w Śremie
  • Technikum Nr 3
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa
  • Technikum Uzupełniające dla Dorosłych Nr 1
• Zespół Szkół Technicznych im. Hipolita Cegielskiego w Śremie
  • Technikum Nr 2
  • II Liceum Profilowane
  • Technikum Uzupełniające dla Dorosłych
• Zespół Szkół Specjalnych im. Marii Grzegorzewskiej w Śremie
• Zespół Szkół Rolniczych w Grzybnie, Oddział w Śremie
  • Liceum Ogólnokształcące
  • Technikum

• Przedszkole "Niezapominajka"
• Przedszkole "Pod Wierzbami"
• Przedszkole im. bł. Edmunda Bojanowskiego
• Przedszkole "Słoneczna Szóstka"
• Katolicka Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II i Katolickie Gimnazjum im. Jana Pawła II prowadzone przez Parafię Najświętszego Serca Jezusa w Śremie
• Gimnazjum z Klasami Usposabiającymi do Pracy prowadzone przez stowarzyszenie

W gminie Śrem funkcjonują następujące instytucje kulturalne:

• Muzeum Śremskie
• Śremski Ośrodek Kultury
• Kinoteatr Słonko
• Biblioteka Publiczna im. Heliodora Święcickiego w Śremie

 Osobny artykuł: Sport w Śremie.

W skład bazy sportowo-rekreacyjnej wchodzą:

• Śremski Ośrodek Sportu i Rekreacji
  • przy ul. Poznańskiej 15: stadion sportowy, hotel, restauracja, siłownia, sauna, kort tenisowy, boisko treningowe;
  • przy ul. Staszica 1: dwa baseny kryte z trybunami, hala sportowa z trybuną na 400 miejsc, kręgielnia, korty tenisowe, siłownia, sauna, dwie sale sportowe do squosha, hotel, kawiarnia, odnowa biologiczna;
  • nad Jeziorem Grzymisławskim: Ośrodek Wodny "Jeziorany": kąpielisko strzeżone wygrodzone pomostami, wypożyczalnia sprzętu wodnego, stanica Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego;
• Przystań żeglarska "Odlewnik" znajdująca się nad Jeziorem Grzymisławskim (183,9 ha). Przystań należy do Klubu Żeglarskiego "Odlewnik". Wyposażenie: jacht pełnomorski klasy "Cartet", 3 śródlądowe jachty kabinowe, omeg, 5 finnów oraz inny sprzęt pływający; pomost cumowniczo-manewrowy, hangary, korty tenisowe, inne^[11];
• Pozostałymi obiektami są:
  • Hala Sportowa, Szkoła Podstawowa nr 6,
  • Hala Sportowa, Szkoła Podstawowa nr 1,
  • Hala Sportowa Bazar,
  • Boisko Sportowe z szatniami przy ul. Zamenhofa,
  • Boiska do Pétanque,
  • Przystań kajakowa nad Wartą,
  • Kręgielnia Parkietowa, TKKF Sokół,
  • Boiska osiedlowe, wiejskie.

W gminie istnieje wiele klubów sportowych.