Gaz drzewny, holzgas jest gazem generatorowym produkowanym w procesie zgazowania z drewna w urządzeniu zwanym gazogeneratorem.

Składa się przede wszystkim z wodoru (około 20% objętości), tlenku węgla (około 20%) i niewielkich ilości metanu oraz niepalnego azotu (około 50-60%) a także dwutlenku węgla i pary wodnej, które powstają podczas jego spalania^[1]. Paliwo to może być stosowane do zasilania silników spalinowych i innych urządzeń (np. kotłów).

W czasie II wojny światowej miał miejsce duży rozwój technologii zasilania silników spalinowych gazem generatorowym, produkowanym z drewna (głównie liściastego – kostki cięte w kształcie sześcianu o boku ok. 4–5 cm), a także węgla drzewnego, antracytu i innych paliw. Wynikało to z dużego zużycia benzyny na potrzeby prowadzenia działań wojennych, zwłaszcza przez broń pancerną i lotnictwo. Stąd na zapleczu frontu, w samochodach dostawczych i ciężarowych masowo stosowano zasilanie gazem drzewnym, rezerwując benzynę na potrzeby frontu.

Przed II wojną światową było kilka autobusów miejskich w Warszawie produkcji niemieckiej firmy Büssing przystosowanych do tego paliwa. Produkowano również pojazdy w kraju m.in. PZInż 713/723 z zamontowanym gazogeneratorem. Na holzgas można było przerobić prawie każdy ówczesny samochód, wymagało to zamontowania generatora gazu przypominającego zewnętrznie bojler. Za najlepsze drewno uważano bukowe, z którego w wyniku pirolizy uzyskiwano gaz. W latach 1939–1942 produkowany był sportowy kabriolet Mercedes 170VG, zużywający 15 kg drewna na 100 km przy zapasie 30 kg.

Wartość opałowa gazu drzewnego produkowanego przy zastosowaniu powietrza jako czynnika zgazowującego jest rzędu 6–8 MJ/m³_n i jest kilka razy mniejsza niż dla gazu ziemnego.

Ze względu na niską wartość opałową w przeliczeniu na jednostkę objętości, nie jest uzasadnione jego przechowywanie w stanie sprężonym. Z tego względu gaz drzewny produkowany jest w ilościach w danym momencie potrzebnych, na bieżąco. Samochody na gaz generatorowy wyposażane były w duże gazogeneratory, montowane do pojazdu lub wożone na przyczepie.

Jego użycie w pojazdach było bardzo kłopotliwe. Wynikało to z konieczności odsmalania (usuwania smoły), poza tym w pojazdach silnik powinien dysponować elastycznością w zakresie dysponowanej mocy i obrotów, a generator mający pewną bezwładność w swoim cyklu pracy produkował gazu bądź za mało, bądź za dużo. Do tego dochodził problem rozpalania, a w momencie zatrzymania silnika należało produkowany gaz bądź spalić poza silnikiem, bądź wypuścić do atmosfery. Dodatkowo – prosta instalacja do zasilania gazem drzewnym jest możliwa do zastosowania jedynie w czterosuwowych silnikach gaźnikowych – a te w XXI wieku praktycznie nie są już produkowane.

Stąd w pojazdach gaz drzewny jako paliwo ma obecnie znaczenie niemal wyłącznie historyczne.

• Gazogenerator
• Zgazowanie

• DrewnoZamiastBenzyny.pl - serwis m.in. o produkcji i zastosowaniu gazu drzewnego
• Food and Agriculture Organization of the United Nations: Wood Gas as Engine Fuel, 1986, Szczegółowe informacje na temat teorii zgazowania i praktycznych zastosowań technologii.