Gabriel P-V
 Przebudowany prototyp Gabriel P-Va | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Fabryka mebli „Bracia Gabriel”, Bydgoszcz |
| Konstruktor |
Walter Gabriel i Willi Gabriel |
| Typ | |
| Konstrukcja |
górnopłat konstrukcji drewnianej |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
wrzesień 1921 |
| Wycofanie ze służby |
1923 |
| Liczba egz. |
1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
5 m |
| Długość |
4 m |
| Wysokość |
2 m |
| Powierzchnia nośna |
6 m² |
| Masa | |
| Własna |
125 kg |
| Użyteczna |
80–100 kg |
| Startowa |
205 kg |
| Zapas paliwa |
16 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
150 km/h |
| Prędkość przelotowa |
125 km/h |
| Prędkość minimalna |
75 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
2,8 m/s |
| Pułap praktyczny |
2800 m |
| Zasięg |
120-300 km |
| Długotrwałość lotu |
1-2,5 h |
| Rozbieg |
80 m |
| Dobieg |
60 m |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
Gabriel P-V – polski jednomiejscowy lekki samolot sportowy w układzie górnopłatu z lat 20. XX wieku, zaprojektowany przez braci Waltera i Williego Gabrielów i zbudowany w fabryce mebli „Bracia Gabriel” w Bydgoszczy. Oblatany we wrześniu 1921 roku Gabriel P-V był pierwszym samolotem sportowym, jaki został zbudowany w Polsce po I wojnie światowej. Na przełomie 1921 i 1922 roku płatowiec został przebudowany, nosząc odtąd oznaczenie P-Va. Samolot nie wzbudził jednak zainteresowania Departamentu Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych, w związku z czym maszyna nie weszła do produkcji seryjnej. Jedyny egzemplarz maszyny został wycofany z eksploatacji z powodu zużycia w 1923 roku.
Historia i użycie
Samolot Gabriel P-V został zaprojektowany w drugiej połowie 1920 roku przez mieszkających w Bydgoszczy Niemców – braci Waltera i Williego Gabrielów (używających w Polsce imion Paweł i Jan)[1]. Konstrukcja wzorowana była na niemieckim myśliwcu Fokker D.VIII, o znacznie zmniejszonych wymiarach[1][2]. Budowa samolotu była możliwa dzięki wykorzystaniu materiałów, narzędzi i obrabiarek z należącej do ojca konstruktorów fabryki mebli „Bracia Gabriel”, jak również dokonanemu w Berlinie zakupowi silnika Haacke o mocy 30 KM[1][2].
Ukończony do końca czerwca 1921 roku prototyp oznaczony Gabriel P-V został dzięki pozwoleniu komendanta Jana Kieżunia przetransportowany na lotnisko Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, gdzie po przeprowadzeniu prób naziemnych został oblatany przez Williego Gabriela na początku września tego roku[1][3]. Samolot był poprawny w pilotażu i miał dość wysokie osiągi; zaobserwowano jednak drgania usterzenia[1].
Na przełomie 1921 i 1922 roku płatowiec został zmodyfikowany: zmieniono pokrycie sterów z płótna na sklejkę, a ułatwiającą wsiadanie specjalną klapę nad kokpitem zastąpiono wycięciem w płacie[1][4]. Ponadto w celu ułatwienia transportu i hangarowania wprowadzono możliwość umieszczania płata wzdłuż kadłuba, dzięki zastosowaniu poprzecznej rurki na piramidach z okuciami skrzydła i stojaka z rurek z tyłu samolotu (w kadłubie za kabiną pilota wygospodarowano też miejsce na bagażnik, w którym trzymano dodatkowe rurki przeznaczone do zamocowania płata)[1][4]. Tak przebudowany płatowiec otrzymał oznaczenie P-Va[1][4].
Samolot był używany przez konstruktorów i instruktorów latania Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, wylatując łącznie 180 godzin w latach 1921–1923[4][5]. Bracia Gabriel planowali produkcję seryjną tego modelu i w tym celu wystąpili z taką propozycją do Departamentu Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych[1][6]. W marcu 1922 roku oferta została wstępnie przyjęta i sporządzono stosowną umowę, która jednak nie została zaakceptowana przez Oddział Administracyjny Ministerstwa Spraw Wojskowych[6]. Konstruktorzy przedstawili wówczas kolejną ofertę, lecz i ona została odrzucona – w tym okresie w Polsce nie widziano korzyści w rozwoju lotnictwa sportowego[1][6]. Jedyny egzemplarz P-V został skasowany z powodu zużycia w 1923 roku, a jego silnik został sprzedany i użyty do napędu samolotu DKD-I[7][8].
Gabriel P-V był pierwszym samolotem sportowym, jaki został zbudowany w Polsce po I wojnie światowej i zarazem pierwszym płatowcem konstrukcji krajowej, jaki oblatano po odzyskaniu niepodległości[7].
Opis konstrukcji i dane techniczne
Gabriel P-V był jednosilnikowym, jednoosobowym zastrzałowym górnopłatem sportowym o konstrukcji całkowicie drewnianej[7]. Zaokrąglony od góry, czteropodłużnicowy kadłub tworzyła wykonana z drewna kratownica, kryta sklejką o grubości 1 mm[7]. Góra kadłuba przed płatem i pierwsza wręga przy łożu silnika miały pokrycie z blachy aluminiowej[7]. Kabina pilota otwarta, wyposażona w drążek sterowy, orczyk i dźwignię przepustnicy silnika[7]. Tablica przyrządów składała się z prędkościomierza, wysokościomierza, zegara i wyłącznika iskrownika[7]. Wersja P-Va wyposażona była w bagażnik, umieszczony za kokpitem[7].
Płat prostokątno-trapezowy, dwudźwigarowy, niedzielony, konstrukcji drewnianej, kryty sklejką o grubości 0,8–1 mm; umocowany na kadłubie za pomocą piramidek wykonanych z rur stalowych oraz zastrzałów o takim samym rozstawie[7]. W pierwszej wersji samolotu w części płata nad kokpitem istniała otwierana klapa ułatwiająca wsiadanie do kabiny, zamykana dwiema zasuwkami; po przebudowie klapę zastąpiło wycięcie w skrzydle[7]. Rozpiętość skrzydeł wynosiła 5 metrów, a powierzchnia nośna 6 m² (po zastąpieniu klapy wycięciem powierzchnia nośna zmniejszyła się do 5,7 m²)[7][8]. Lotki pokryte były płótnem i poruszane linkami[7].
Długość samolotu wynosiła 4 metry, a wysokość 2 metry[7][a]. Masa własna płatowca wynosiła 125 kg (po przebudowie 135 kg), masa użyteczna 80–100 kg, zaś masa całkowita (startowa) 205 kg (w wersji P-Va 235 kg)[7][b]. Płat i usterzenie miały masę zaledwie 35 kg, zaś kadłub ważył 40 kg[1]. Obciążenie powierzchni początkowo wynosiło 36 kg/m², a po zmianie powierzchni płata wzrosło do 41 kg/m²[7]. Usterzenie klasyczne, drewniane, początkowo kryte płótnem, ze statecznikami krytymi sklejką (po przebudowie stery także pokryto sklejką)[7]. Statecznik poziomy dzielony, podparty dwiema parami wykonanych z drewna zastrzałów; stery poruszane były linkami[7]. Podwozie klasyczne, z rur stalowych usztywnionych drutami, ze szprychowymi kołami o średnicy 500 mm, z tarczami osłoniętymi płótnem, mocowane na osi amortyzowanej sznurem gumowym; z tyłu płoza ogonowa, wykonana z okutego drewna, także amortyzowana sznurem gumowym[7].
Napęd stanowił chłodzony powietrzem, czterosuwowy dwucylindrowy płaski silnik tłokowy Haacke HFM-2 o mocy startowej 22 kW (30 KM) przy 1300 obr./min i masie 60 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące o średnicy 1,9 metra (zaprojektowane i wykonane samodzielnie przez konstruktorów)[5]. Silnik mocowany był śrubami do pierwszej wręgi kadłuba i podwieszony na dwóch stalowych rurach do wieżyczek mocujących płat; osłona silnika wykonana była z blachy aluminiowej[7]. Obciążenie mocy wynosiło 7,2 kg/KM dla P-V i 7,8 kg/KM dla P-Va[7][8]. Zbiornik paliwa o pojemności 16 litrów znajdował się na kadłubie za silnikiem[7]. Prędkość maksymalna wynosiła 150 km/h, prędkość przelotowa 125 km/h, zaś prędkość minimalna 75 km/h[7][8]. Normalny czas lotu wynosił 1 godzinę, zaś maksymalny – 2,5 godziny[7][8]. Maszyna osiągała pułap praktyczny 2800 metrów z prędkością wznoszenia wynoszącą 2,8 m/s (czas wznoszenia na wysokość 1000 metrów wynosił 7 min)[7][8]. Samolot charakteryzował się rozbiegiem wynoszącym 80 metrów i dobiegiem 60 metrów[7]. Zasięg wynosił od 120 do 300 km[7].
Malowanie
Kadłub, usterzenie, podwozie, krawędź natarcia i końcówki płata samolotu Gabriel P-V pomalowane na czerwono; płat pokryty lakierem bezbarwnym[7]. Osłona silnika i pokrycie górnej części kadłuba w naturalnym kolorze aluminium, śmigło pomalowane było na czarno[7]. Po obu stronach tyłu kadłuba widniał biały napis „Gabriel”[7].
Uwagi
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 586 podaje, że wysokość samolotu wynosiła 2,1 metra.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 586 podaje, że masa startowa P-Va wynosiła 215 kg.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k Glass 2004 ↓, s. 91.
- ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 584.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 584-585.
- ↑ a b c d Cynk 1971 ↓, s. 585.
- ↑ a b Glass 2004 ↓, s. 91-92.
- ↑ a b c Morgała 1997 ↓, s. 234.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Glass 2004 ↓, s. 92.
- ↑ a b c d e f Cynk 1971 ↓, s. 586.
Bibliografia
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company Limited, 1971. ISBN 0-370-00085-4.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. T. 1. Sandomierz: Stratus, 2004. ISBN 83-916327-8-4.
- Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924. Warszawa: Bellona, Lampart, 1997. ISBN 83-86776-34-X.
Linki zewnętrzne
- Sylwetka samolotu Gabriel P-V w serwisie samolotypolskie.pl. samolotypolskie.pl. [dostęp 2023-06-26]. (pol.).
- Sylwetka samolotu Gabriel P-V w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).