Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Górzyca (województwo lubuskie)

Zobacz też: Górzyca w innych znaczeniach tego słowa.
Górzyca
wieś
Ilustracja
Urząd Gminy Górzyca
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

słubicki

Gmina

Górzyca

Wysokość

70 m n.p.m.

Liczba ludności (2009)

1539[2]

Strefa numeracyjna

95

Kod pocztowy

69-113[3]

Tablice rejestracyjne

FSL

SIMC

0181680

Położenie na mapie gminy Górzyca
Mapa konturowa gminy Górzyca, po lewej znajduje się punkt z opisem „Górzyca”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Górzyca”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Górzyca”
Położenie na mapie powiatu słubickiego
Mapa konturowa powiatu słubickiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Górzyca”
Ziemia52°29′40″N 14°39′17″E/52,494444 14,654722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Górzyca (Górzyca Odrzańska, niem. Göritz (Oder)[4]) – wieś o charakterze miejskim w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie słubickim, nad rzeką Odra i kanałem Racza Struga. Siedziba gminy Górzyca. Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską przed 1299 rokiem, zdegradowana po 1342 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1375 roku, degradacja w 1608 roku, nadanie praw miejskich w 1808 roku, degradacja w 1947 roku[5].

Według danych z 2009 r. Górzyca liczyła 1539 mieszkańców[2].

Pochodzenie nazwy

Nazwa osady Górzyca (Gorice, Goriza) przyjęła się od nazwy wzniesienia (góry), które rozciąga się od strony południowej i wschodniej. W języku niemieckim nazwa urzędowo brzmiała Göritz (Oder), a formą oboczną była Göritz an der Oder[potrzebny przypis].

Historia

Najstarsze ślady obecności człowieka na obszarze miejscowości pochodzą z II tysiąclecia p.n.e. Badania archeologiczne wykazały względną ciągłość osadnictwa również w okresach późniejszych, tj. od XIV do II w. n.e. Miejscowość rozwinęła się u schyłku X wieku z podgrodzia słowiańskiej warowni leżącej w pobliżu miejscowości Owczary. Obszar ten wchodził wówczas w skład Polski i stanowiły ośrodek ziemi lubuskiej, przypisanej po śmierci Bolesława Krzywoustego do dzielnicy śląskiej. W 1249 książę Bolesław Rogatka sprzedał te tereny arcybiskupstwu magdeburskiemu[potrzebny przypis].

Pierwsze wzmianki na temat miejscowości można znaleźć w przekazach historycznych z 1252 roku. Górzyca była wtedy własnością powstałego w latach 1123–1124 biskupstwa lubuskiego – w okresie 1207–1354 była jego stolicą wraz z sanktuarium maryjnym, a do XVIII w. stanowiła miejsce kultu maryjnego. W 1325 została spalona i złupiona przez Ericha von Wulkowa z polecenia margrabiego Ludwika I[potrzebny przypis].

Tereny te bezskutecznie próbował odzyskać dla Polski Władysław I Łokietek. W 1326 roku wraz ze zbrojnymi zastępami wojsk polskich, z posiłkami Litwinów i Rusinów wyprawił się na tereny nadodrzańskie.

W dokumencie z 1329 roku Górzyca nazwana została „oppidium”, czyli miastem. W efekcie zatargów i zniszczeń, dokonanych przez Brandenburczyków i mieszczan, podupadła i przez pewien czas była wsią. Ponownie prawa miejskie odzyskano w 1808 roku[potrzebny przypis].

Od 1940 roku działały tu oddziały robocze obozu jenieckiego Stalag III B-C Stare Drzewice. W latach 1940–1943(?) działał oddział roboczy jeńców francuskich, którzy pracowali w rolnictwie i przy regulacji kanału. W okresie prawdopodobnie od jesieni 1943 do 1 stycznia 1945 działał oddział roboczy jeńców włoskich, którzy pracowali w rolnictwie i przy regulacji kanału Kosinek (niem. Lücks Teerofen). W latach 1943–1945 działał oddział roboczy jeńców francuskich, który liczył 15 osób pracujących w rolnictwie. Po 1940 roku w oddziałach pracowali także jeńcy polscy[potrzebny przypis].

Po wojnie

Ludność cywilną Górzycy ewakuowano na początku stycznia 1945 roku. 5 lutego 1945 roku miejscowość została zajęta przez 8 Armię Gwardyjską Armii Czerwonej mającą sztab w Chartowie[6] oraz przez 1 Armię Pancerną Gwardyjską[7]. Zbudowano most pontonowy na Odrze, który 7/8 marca został uszkodzony przez cztery Mistele. W Górzycy działał szpital polowy pn. 54 Punkt Ewakuacyjny w Göritz, należący do Polowego Punktu Ewakuacyjnego nr 109 podporządkowanemu 8 Armii Gwardyjskiej[8]. Na obszarze Górzycy pochowano 1115 żołnierzy radzieckich[9]. Po zakończeniu wojny w Górzycy przez około miesiąc przebywał 6 Warszawski Samodzielny Zmotoryzowany Batalion Pontonowo-Mostowy.

W połowie lutego część ludności cywilnej powróciła. Pod koniec kwietnia zaczęli docierać pierwsi polscy osadnicy. Od maja 1945 roku ludność narodowości niemieckiej zaczęła opuszczać Górzycę. 13 marca 1946 roku wydano zarządzenie o wysiedleniu ludności niemieckiej, jej ostatni przedstawiciele opuścili Górzycę w czerwcu 1946. W 1946 do Górzycy przybyło 100 polskich osadników. Początkowo posługiwano się polską nazwą miejscowości Gorzyce Lubuskie – tak nazywał się przystanek kolejowy. 12 listopada 1946 roku ustalono urzędową nazwę Górzyca[10].

Zarząd Miejski powstał najpóźniej w czerwcu 1945. 20 listopada 1945 powstała Miejska Rada Narodowa, licząca 5 członków, w tym burmistrza Jana Lewandowskiego. 27 kwietnia 1946 Powiatowa Rada Narodowa w Słubicach podjęła uchwałę nr 31 w sprawie likwidacji gminy miejskiej w Górzycy. Następnie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Słubicach 17 maja 1946 podjęło uchwałę nr 60 w sprawie likwidacji samorządu miejskiego w Górzycy i utworzenie w jego miejsce samorządu wiejskiego. Ostatnie posiedzenie Miejskiej Rady Narodowej w Górzycy odbyło się 28 lipca 1946[11].

W latach 50. rozpoczęto tworzenie Cmentarza Wojennego. Na cmentarz miały zostać przeniesione mogiły z obszaru Górzycy i okolic. Rozpoczęto prace nad ogrodzeniem i wstępnie przeniesiono część szczątków, jednak prace przerwano – zapadła decyzja o utworzeniu Cmentarza Żołnierzy Radzieckich w Cybince-Podbiałkowie, dokąd przeniesiono mogiły z Górzycy. Część mogił żołnierzy Armii Czerwonej z obszaru Górzycy przeniesiono także na utworzony w 1952 roku Cmentarz Wojenny w Gorzowie Wielkopolskim[9][12][13]. Tym samym na terenie miejscowości nie pozostawiono żadnych miejsc spoczynku żołnierzy Armii Czerwonej[14].

W latach 1952–1957 we wsi działało Rolnicze Zrzeszenie Spółdzielcze „Pogranicze”[15][16].

Posterunek Policji

W 1945 przy ul. Wolności powstał posterunek Milicji Obywatelskiej. W latach 70. stan etatowy wynosił trzech milicjantów. Później przekształcony w Posterunek Policji Lokalnej, a następnie Rewir Dzielnicowych Policji. Następnie przeniesiony do budynku Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich (Gminny Dom Kultury)[potrzebny przypis].

Urząd Pocztowy

W 1945 roku zorganizowano Urząd Pocztowy Poczty Polskiej. W 2011 w urzędzie pozostała tylko służba nadawcza[17], a placówkę z urzędu pocztowego przekształcono w Filialny Urząd Pocztowy w Górzycy, podległy pod Urząd Pocztowy Słubice 1.

Szkoła

3 września 1946 roku w budynku prywatnym przy ul. 1 Maja zaczęła działać szkoła powszechna, od 1950 szkoła podstawowa. 3 września 1946 w szkole uczyło się 60 dzieci z Górzycy i sąsiednich wsi. Na początku roku szkolnego 1947/1948 liczba uczniów wynosiła 97, głównie na skutek napływu osiedleńców z Wielkopolski. Po przeprowadzce z budynku prywatnego szkoła mieściła się w budynku kinowo-widowiskowym przy ul. 1 Maja, później przeniesiona do budynku nr 1 przy ulicy 1 Maja[potrzebny przypis].

29 września 1958 zawiązał się Społeczny Komitet Budowy Szkoły. Komitet zadeklarował jednorazową składkę, przekazanie dochodów z zabaw tanecznych. Nauczycielstwo Ogniska Związku Nauczycielstwa Polskiego w Górzycy postanowiło dobrowolnie oskładkować się i wpłacać miesięcznie 3 lub 5 zł[potrzebny przypis].

W końcu lat 50. w SP działało kółko artystyczne, rytmiczne, taneczne i recytatorskie.

W 1960 wmurowano akt erekcyjny pod budowę nowej szkoły. Szkoła-pomnik tysiąclecia państwa polskiego nr 346, ufundowana przez Związek Zawodowy Pracowników Rolnych w PRL i Społeczny Fundusz Budowy Szkół została uroczyście otwarta 3 czerwca 1962 roku. Nowy budynek miał 7 sal lekcyjnych, w tym gabinety fizyko-chemiczny i biologiczny, a także szatnię, czytelnię, bibliotekę. Czytelnia pełniła także funkcję świetlicy oraz pracowni zajęć praktyczno-technicznych (później informatyki). Centrala Zbytu Węgla w Katowicach ufundowała telewizor do świetlicy oraz objęła patronat nad szkołą, a mieszkańcy wsi ufundowali sztandar. Szkoła nie miała sali gimnastycznej. Powstały kółka plastyczne, turystyczno-krajoznawcze, fizyczne, biologiczne, chemiczne i matematyczne. Szkole nadano imię Władysława Broniewskiego[potrzebny przypis].

Do dotychczasowego budynku w 1976 przeniesiono Urząd Gminy.

Od 1959 działała także Szkoła Przysposobienia Rolniczego, obejmująca Górzycę i Owczary, pod opieką miejscowego PGR. Następnie w latach 1963–1972 działała jako Zasadnicza Szkoła Rolnicza. W latach 1972–1973 działała również Szkoła Podstawowa dla Pracujących[potrzebny przypis].

Obsługę biblioteczną szkoły zapewniała Biblioteka Publiczno-Szkolna w Górzycy.

W 1999 roku rozpoczęło funkcjonowanie Publiczne Gimnazjum w Górzycy, które wraz ze szkołą podstawową tworzyło Zespół Szkół w Górzycy. Po powstaniu gimnazjum klasy 1–3 szkoły podstawowej przeniesiono do budynku po byłym Przedszkolu Samorządowym w Górzycy, który wcześniej pełnił rolę siedziby Państwowego Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej[potrzebny przypis].

1 września 2017 Publiczne Gimnazjum zostało zlikwidowane w ramach przekształceń w oświacie.

Drużyna Harcerska

Przy Szkole Podstawowej w Górzycy działała 6 Drużyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego, wchodząca w skład Hufca Słubice Związku Harcerstwa Polskiego. Pozwolenie na działanie drużyny wydano w 1947 roku, a powstała w 1948 roku będąc pierwszą i jednocześnie najstarszą drużyną Hufca Słubice[potrzebny przypis].

Państwowe Gospodarstwo Rolne

W 1949 zaczęto organizować Państwowe Gospodarstwo Rolne w Górzycy z siedzibą w Żabicach. Później siedziba została przeniesiona do Górzycy. W 1972 roku została wybudowana bukaciarnia – ferma bydła opasowego, później przystosowana również do chowu trzody chlewnej. W otwarciu zakładu uczestniczył prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz. W strukturze PGR-u utworzono gospodarstwo A (dotychczasowe gospodarstwo) i gospodarstwo B (Ferma Bukatów), razem tworzące Zakład Produkcji Zwierzęcej. Gospodarstwo B eksportowało swoje produkty m.in. do Włoch. Część zapłaty otrzymywało w formie towarów, np. pokrycia dachowe z azbestu. W 1972 roku utworzono Kombinat Państwowych Gospodarstw Rolnych w Górzycy, do którego włączono Państwowe Gospodarstwo Rolne w Owczarach i Państwowe Gospodarstwo Rolne w Ługach Górzyckich i utworzono z nich Zakłady Rolne jako jednostki organizacyjne Kombinatu PGR Górzyca. 1 stycznia 1976 całe przedsiębiorstwo włączono do nowo powstałego Lubuskiego Kombinatu Rolnego w Rzepinie[18]. Na początku lat 80. z Lubuskiego Kombinatu Rolnego wyłączono i utworzono ponownie samodzielne przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Państwowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej w Górzycy. W dalszym ciągu PPGR Górzyca składało się z Zakładu Produkcji Zwierzęcej (gospodarstwa A i B) oraz zakładów rolnych w Owczarach i Ługach Górzyckich[19]. W skład przedsiębiorstwa wchodziły także Zakład Rolno-Mechanizacyjny i Zakład Remontowo-Budowlany. W skład Zakładu Produkcji Zwierzęcej wchodziła także Suszarnia Zielonek w Żabczynie. PPGR posiadało także deszczownię (później schronisko dla zwierząt) oraz warsztaty naprawcze w Kostrzynie nad Odrą. W 1988 PPGR Górzyca zatrudniało 370 osób i gospodarowało na 4322 ha ziemi. PPGR Górzyca postawiono w stan likwidacji i ostatecznie zlikwidowano 30 grudnia 1992. W momencie likwidacji PPGR Górzyca zatrudnionych było 146 pracowników a powierzchnia ogółem wynosiła 3872 ha. Z pracą w PGR-ach związanych było 70% mieszkańców gminy Górzyca[20]. Majątek został włączony do Gospodarstwa Rolnego Skarbu Państwa w Górzycy, które następnie także zlikwidowano[21].

Na potrzeby bukaciarni Państwowego Gospodarstwa Rolnego (gospodarstwo B) w 1972 zostało wybudowane ujęcie wody. W latach późniejszych przyłączono do niego całą Górzycę oraz inne miejscowości. W 1984 dotychczasowe trzy studnie uzupełniono dwiema kolejnymi, z czego jedna zastąpiła poprzednią. W połowie roku 1998 stację uzdatniania wody unowocześniono[potrzebny przypis].

Urząd Gminy

W 1976 roku przeniesiono Urząd Gminy z budynku przy ulicy Kolejowej do dawnego budynku szkoły ul. 1 Maja 1, umiejscowiono tam także Zarząd Koła Gminnego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, który istniał co najmniej do stycznia 1993 roku. W budynku tym mieścił się także Społeczny Komitet Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej działający do chwili rozwiązania ORMO 11 grudnia 1989[potrzebny przypis].

Straż Pożarna

W 1947 została uruchomiona Ochotnicza Straż Pożarna, która dysponowała motopompą M-200 przewożoną konno, następnie przy użyciu ciągnika rolniczego. OSP połączyła się z Zakładową Ochotniczą Strażą Pożarną Państwowego Gospodarstwa Rolnego. W latach 70. wybudowano w czynie społecznym nową remizę. Wówczas OSP zaczęła dysponować samochodem gaśniczym Star 20 i samochodem operacyjnym Żuk. W latach 70. i na początku lat 80. jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej prowadziła również działalność gospodarczą – uprawiała ziemię, organizowała potańcówki, dyskoteki i inne zabawy oraz pokazy filmów, a uzyskane pieniądze przeznaczała na zakup sprzętu przeciwpożarowego, umundurowania, wyposażenie świetlicy, sprzęt muzyczny i działalność kulturalno-rozrywkową. Jednostka zaczęła dysponować samochodem gaśniczym Star 244. Organizacyjnie pod OSP w Górzycy podlegały również jednostki OSP w Czarnowie, Żabicach, Pamięcinie, Radówku, Spudłowie, Stańsku, Ługach Górzyckich i Laskach Lubuskich. Wszystkie te jednostki uległy likwidacji około roku 1990, z wyjątkiem Czarnowa. W 1995 Ochotnicza Straż Pożarna w Górzycy została włączona do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Od 18 listopada 2006 OSP dysponuje, oprócz samochodu gaśniczego Star 244, samochodu operacyjnego Volkswagen Jetta i łodzi motorowej, samochodem gaśniczym Mercedes-Benz Atego 1326. W 2009 roku w świetlicy remizy powstało Centrum Kształcenia[potrzebny przypis].

Osiedle

Osiedle Kwiatowe w Górzycy (wówczas jako Osiedle 40-lecia PRL)

W latach 70. i 80. powstało osiedle Państwowego Gospodarstwa Rolnego składające się z 9 bloków mieszkalnych. Na początku lat 80. wybudowano oczyszczalnię ścieków. 1 czerwca 1982 otworzono Słoneczny Plac Zabaw. W 1984 osiedlu nadano nazwę Osiedla 40-lecia PRL. W 1988 wybudowano osiedlową kotłownię. Do oczyszczalni ścieków podłączono całą miejscowość, w latach 1998–1999 ją unowocześniono, a w latach 2009–2011 przebudowano[potrzebny przypis].

Od 11 lipca 2017 w związku z tzw. ustawą dekomunizacyjną zmieniono nazwę na Ulica Osiedle Kwiatowe[22][23].

Ośrodek Zdrowia

W latach 70. przeniesiono Gminny Ośrodek Zdrowia z ul. Mikołaja Reja do budynku przy ul. Kostrzyńskiej, w miejsce po zlikwidowanej uprzednio Gminnej Spółce Wodnej (działała w latach 1976–1978[24]). Urządzono gabinet lekarski, zabiegowy i stomatologiczny. Ośrodek działał jako samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej. Rejonizacyjnie podlegał pod Szpital w Kostrzynie nad Odrą. Z czasem przy ul. Kostrzyńskiej wybudowano nowy budynek jako przybudówka do dotychczasowego, a w dotychczasowej części urządzono mieszkania lekarzy. W nowej części przez jakiś czas działał także punkt apteczny. Od 2006 placówka po przekształceniu działa jako Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Medyk” s.c., natomiast pielęgniarki w 2007 zarejestrowały swoje trzy indywidualne praktyki pielęgniarskie. Wiejski Ośrodek Zdrowia w Czarnowie, dotąd także działający jako samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, został przekształcony w filię Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej „Medyk”. W 2011 w sąsiedztwie dotychczasowego budynku Gminnego Ośrodka Zdrowia został wybudowany nowy budynek, do którego została przeniesiona przychodnia „Medyk”[potrzebny przypis].

Klub Rolnika

Klub Rolnika prowadzony przez Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska” rozpoczął działalność w 1966. Klub stanowił ośrodek działań i inicjatyw lokalnych. 22 października 1968 w klubie powstał zespół taneczny. 22 lutego 1968 powstała sekcja plastyczna. 10 lutego 1971 powstał zespół muzyczny. W 1974 roku rozpoczął działalność Klub Seniora, którego spotkania organizował Klub Rolnika. Przy klubie działał także zespół „Granica”[potrzebny przypis].

W 1969 Klub Rolnika w Górzycy uzyskał tytuł Najlepszego Klubu Ziemi Lubuskiej. W 1979 roku Klub zajął IV miejsce w konkursie o Najlepszy Klub Wiejski. Dwukrotnie był nagradzany w wojewódzkim konkursie „I Klubowy Laur”: w 1983 wyróżnienie, w 1985 najwyższe wyróżnienie[25].

„Nowoczesna Gospodyni”

Ośrodek „Nowoczesna Gospodyni” prowadzony był przez Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska” w Górzycy. W ośrodku działało m.in. Koło Gospodyń Wiejskich. Ośrodek uległ likwidacji około 1990 roku[potrzebny przypis].

Gminna Spółdzielnia

W 1982 w pożarze uległa zniszczeniu piekarnia Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” przy ul. gen. Karola Świerczewskiego (później ul. Parkowa). Stwierdzono nieopłacalność odbudowy, jednak z polecenia władz wojskowych (stan wojenny) piekarnię odbudowano. 27 września 1983 rozpoczęto prace budowlane pod pawilon handlowy Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Część spożywczą pawilonu oddano do użytku 23 czerwca 1986, a część przemysłową 29 lipca 1986. Spółdzielnia w Górzycy zakończyła swoją działalność[potrzebny przypis].

Drogi i elektryfikacja

W październiku 1951 roku miejscowość zelektryfikowano.

W 1984 zbudowano chodnik na głównej ulicy Górzycy, ulicy Wolności. W tym roku zbudowano także Podstację Trakcyjną w Górzycy, w związku z elektryfikacją linii kolejowej nr 273 przebiegającej przez miejscowość. Podstację umiejscowiono obok Głównego Punktu Zasilania w Górzycy należącego do Zakładu Energetycznego „Gorzów” w Gorzowie Wielkopolskim[potrzebny przypis].

Dom Kultury

Gminny Dom Kultury w Górzycy

W 1980 roku powstał Gminny Ośrodek Kultury. Ośrodek działał bez własnego lokalu, w remizie Ochotniczej Straży Pożarnej czy w Klubie Rolnika. W 1983 roku przy GOK utworzono zespół muzyczny[26]. W końcu 1984 powołano Społeczny Komitet Budowy Gminnego Domu Kultury[27]. Prace zostały przerwane po postawieniu murów w 1991 z powodu braku środków. W budynku czynna była jedynie sala gimnastyczna. Pracę wznowiono 30 września 2000 już jako Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich, do użytku oddano 21 grudnia 2001. W budynku znalazły się: osiem dwuosobowych pokoi hotelowych, kawiarnio-bar, sala widowiskowo-sportowa, sala konferencyjna, sala języków obcych (później punkt przedszkolny), sala komputerowa, sauna, siłownia i solarium. W budynku rezyduje Gminny Ośrodek Kultury i Gminne Centrum Informacji. Do budynku przeniesiono także Gminną Bibliotekę Publiczną[potrzebny przypis].

Stadion

W latach 70. wybudowano stadion sportowy, wcześniej mecze rozgrywano na boisku przy ul. Ceglanej. W październiku 1985 zakończono jego unowocześnianie: wybudowano trybuny na 1000 osób, płytę boiska piłki nożnej i postój pojazdów. Wykonawcą była Spółdzielnia Kołek Rolniczych w Kowalowie. W grudniu 2005 na stadionie rozpoczęły się prace nad budową Kompleksu Sportowo-Rehabilitacyjnego. Powstał budynek główny z 36 miejscami hotelowymi, mini SPA, restauracją „Olimpia”, mieszkaniem służbowym i zapleczem sportowo-socjalnym, a ponadto: nowy postój pojazdów, boisko piłki nożnej, boisko wielofunkcyjne (w skład którego wchodzą: boisko do piłki nożnej, boisko do piłki ręcznej i 2 boiska do piłki siatkowej), 2 boiska piłki siatkowej plażowej, 4 korty tenisowe, bieżnia 6-torowa, skocznia w dal, skocznia wzwyż, skocznia o tyczce, rzutnia kulą, boisko do gry w piłkę koszową, skałka wspinaczkowa, parkur i stajnia na 6 koni, trybuny na 1400 osób. Zarządzający obiektem Gminny Ośrodek Kultury nie ma kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, wobec tego wszelkie zabiegi w Kompleksie Sportowo-Rehabilitacyjnym są odpłatne[28].

Kościół

Na początku lutego 1945 roku w toku działań wojennych wysadzono kościół, ponieważ Niemcy wykorzystywali wieżę do wykonywania obserwacji. W 1948 roku w domu przykościelnym urządzono kaplicę pw. św. Anny. W latach 1963–1964 kaplicę rozbudowano[29]. Uchwałą Rady Ministrów z 1973 roku przekazano na własność osoby prawnej Kościoła Rzymskokatolickiego kościół, stanowiący wcześniej własność państwową[30]. W 1976 rozpoczęto starania o odbudowę kościoła. Zgodę na prace wydano 4 października 1979. Kolegiata pw. Matki Łaski Bożej została odbudowana w latach 1978–1983. Parafię erygowano w 1990[29].

Współcześnie

Około 1996 zlikwidowano tzw. kółko rolnicze, czyli Międzykółkową Bazę Maszynową i Zakład Usług Mechanizacyjnych. W 1997 miejscowość ztelefonizowano. W latach 1997–1998 wybudowano drogę pieszo-rowerową do sąsiedniej miejscowości Owczary. A od października 2001 miejscowość zgazyfikowano. Na początku XXI w. powstała także żwirownia (przy drodze do Czarnowa). W 2001 roku zlikwidowano kasę biletową na przystanku kolejowym[potrzebny przypis].

W 2004 roku ostatecznie zakończono rekultywację Gminnego Wysypiska Śmieci, odpady trafiają do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Długoszynie[31]. Wysypisko miało powierzchnię 4,5 ha, z czego 2,5 ha zajmowały odpady komunalne stałe, a 2 ha popłuczka wiertnicza zwożona przez Zakład Wierceń w Zielonej Górze Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa. Wysypisko nie spełniało norm ochrony środowiska, było obiektem niezorganizowanym, odpady były deponowane chaotycznie, brak było zabezpieczeń przed przenikaniem odcieków do środowiska. W maju 2001 roku na wysypisko zaczęły trafiać odpady komunalne z lewobrzeża Szczecina zwożone przez Miejskie Zakłady Komunalne w Kostrzynie nad Odrą, czemu w czerwcu 2001 roku sprzeciwili się mieszkańcy. Pod petycją podpisało się ponad 400 mieszkańców, a 26 czerwca 2001 o 7:00 ok. 100 mieszkańców zablokowało wjazd na wysypisko. Na blokadę wysypiska przybył przedstawiciel Zarządu Gminy i oświadczył o zerwaniu przez Gminę umowy z MZK Kostrzyn nad Odrą, przez co śmieci ze Szczecina nie będą już przywożone do Górzycy[32].

W 2000 Punkt Kasowy Filii w Słubicach został przejęty od Gospodarczego Banku Wielkopolski przez Bank Spółdzielczy w Ośnie Lubuskim[33], z czasem przekształcony w samodzielny Oddział w Górzycy. Do lat 90. mieścił się on w budynku przy ulicy Kostrzyńskiej 4, później w budynku Urzędu Gminy. W 2009 w sąsiedztwie budynku Urzędy Gminy wybudowano nowy budynek Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej „Nowa Wieś” w Golicach, do którego przeniesiono Oddział i bankomat. W budynku znajduje się, ponownie otwarty w Górzycy, sklep RSP[potrzebny przypis].

W 2005 roku zniesiono strażnicę Straży Granicznej[34]. Strażnica działała od 1945, kiedy zorganizowano placówkę Wojsk Ochrony Pogranicza – Strażnicę Górzyca, a w latach 1945–1947 także 10 Komenda Odcinka Górzyca przeniesiona do Słońska. Obecnie w budynku działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, przeniesiony z budynku przy ul. Wolności. Wcześniej w budynku przy ul. Wolności mieściło się Przedszkole Samorządowe, przeniesione uprzednio z ulicy Kolejowej. Przedszkole Samorządowe następnie powróciło na ul. Kolejową, tym razem do budynku po byłej siedzibie PPGR, a budynek przy ul. Wolności połączono z sąsiadującym budynkiem szkoły. Po pewnym czasie Przedszkole Samorządowe uległo likwidacji[potrzebny przypis].

23 czerwca 2017 po raz pierwszy w Górzycy dokonano zmian istniejących dotychczas nazw ulic. Zmieniono nazwę ulicy Osiedle 40-lecia PRL i ulicy gen. Karola Świerczewskiego. Zmiany nazw wymusiła tzw. ustawa dekomunizacyjna. Nowe nazwy wybrali mieszkańcy. Ulica Osiedle 40-lecia PRL od 11 lipca 2017 nazywa się ulicą Osiedle Kwiatowe (patrz wyżej)[potrzebny przypis].

Natomiast Ulica gen. Karola Świerczewskiego od 11 lipca 2017 nazywa się ulicą Parkową[22]. Inne propozycje (w kolejności otrzymanych głosów): ul. gen. Karola Świerczewskiego (dotychczasowa nazwa), ul. Marii Kwaśniewskiej, ul. Marii Bajkowej, ul. Pierwszych Nauczycieli. Żadnego poparcia nie otrzymały propozycje: ul. Jana Kochanowskiego, ul. Jana III Sobieskiego, ul. ks. dra Bolesława Dratwy[23].

Przynależność

Przynależność polityczno-administracyjna (podkreślenie – następująca zmiana):

Podział

Jedyną częścią miejscowości są Doły (niem. Kiesberg) – oznaczone jako inny obiekt[35].

W granicach miejscowości znajdują się także dawne jednostki osadnicze: Glinki Górzyckie (niem. Göritz Ziegelei), Leszczyki (niem. Albrechts-Mühle[36][37] – w miejscu obecnych: podstacji trakcyjnej Górzyca PKP Energetyka oraz Głównego Punktu Zasilającego Górzyca) i Targacz (niem. Dommühle), ale nazwy te dzisiaj nie są urzędowo używane ani nie istnieją w świadomości.

Ulice i place

Nazwa obecna Nazwa niemiecka Uwagi
Ulica Ceglana Ziegeleistraße
Ulica Dębowa nazwa nadana w 2017 roku
Ulica Fiołkowa nazwa nadana w 2019 roku
Ulica Jaśminowa
Ulica Klonowa nazwa nadana w 2017 roku
Ulica Kolejowa Bahnhofstraße
Ulica Kostrzyńska Königstraße
Braugang
Kirchplatz
Gartenstraße
Küstriner Straße
obecnie niewyznaczona w zabudowie i bez przejazdu


 

Ulica Osiedle Kwiatowe do 2017: Ulica Osiedle 40-lecia PRL
Ulica Lipowa nazwa nadana w 2017 roku
Ulica Makowa nazwa nadana w 2018 roku
Ulica Na Wzgórzu nazwa nadana w 2019 roku
Ulica Gabriela Narutowicza Gänsewerder
Ulica Odrzańska Bierhofelweg
Fährstraße
Ulica Ogrodowa Kolonistenstraße
Feuerweg
obecnie niewyznaczona w zabudowie i bez przejazdu
Ulica Parkowa Lindenstraße
Topfersplatz 		do 2017: Ulica gen. Karola Świerczewskiego;
Topfersplatz obecnie niewyznaczony w zabudowie i bez przejazdu
Ulica Polna Zingelstraße
Spudlower Straße (albo: Alte Drossener Straße) 		obecnie częściowo niewyznaczona w zabudowie i bez przejazdu
 
Ulica Przemysłowa nazwa nadana w 2019 roku
Ulica Mikołaja Reja Sandkütenweg
Dommühlenstraße
Kietzerstraße
Fiescherweg
Ulica Robotnicza Amthofstraße
Amtgärtnerei
Ulica Różana
Ulica Rzepińska Lässiger Straße (albo: Reppener Straße)
Friedhofstraße
Wilhelmsplatz

obecnie niewyznaczony w zabudowie (teren szkoły)

Ulica Słoneczna
Ulica Słubicka w planie
Ulica Sosnowa nazwa nadana w 2019 roku
Ulica Tulipanowa nazwa nadana w 2018 roku
Park Wiejski Stadtpark (albo: Kaiser-Wilhelm-Park) do 1946: Park Miejski
Ulica Wolności Frankfurter Straße
Sonnenburger Straße
Wasserlauf
Säpziger Straße
Holweg


obecnie zanikła

Ulica 1 Maja Schulstraße
Lisegansplatz
Dietzesplatz
Kietzer Gang
Bahnhofsberge bez polskiej nazwy
Stadtgarten bez polskiej nazwy

Źródła[38][39][40][41]:

Zabytki

Kościół w Górzycy

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[42]:

  • kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki parafialny pod wezwaniem Matki Łaski Bożej, z XV wieku, XVIII wieku, zburzony w czasie II wojny światowej, odbudowany w latach 1980–1982[43]

Inne zabytki:

  • część zabudowań b. PGR: dom z ok. 1919 r., obora z ok. 1920 r., dom z ok. 1930 r., czworaki z ok. 1920 r., magazyn folwarku z ok. 1930 r., obory folwarku z 1920 r.,
  • budynek Urzędu Gminy z ok. 1920 r.;
  • budynek Urzędu Pocztowego z ok. 1920 r.;
  • budynek b. Posterunku Policji Lokalnej z 1901 r.;
  • brama i niektóre części Parku Wiejskiego przy ul. Ogrodowej z II poł. XIX w.;
  • części Cmentarza Komunalnego z końca XIX w.: ogrodzenie i obydwie bramy, pozostałości nagrobków w murze i aleja;
  • pozostałości po wykopaliskach archeologicznych w miejscu dawnego klasztoru.
Pomnik Żołnierzy Radzieckich w 2015 roku

W miejscowości znajduje się Pomnik Żołnierzy Radzieckich, powstały w formie obelisku na cześć żołnierzy radzieckich 8 Gwardyjskiej Armii, którzy zginęli w lutym 1945 roku podczas walk z Niemcami[44][45]. Został zbudowany w 1945 roku. Do 1953 roku znajdowały się przy nim mogiły poległych żołnierzy, przeniesione na Cmentarz Żołnierzy Radzieckich w Cybince-Podbiałkowie. Pod pomnikiem odbywały się uroczystości z okazji Dnia Wyzwolenia Górzycy 5 lutego, Święta Państwowego 1 maja (punkt początkowy pochodu pierwszomajowego), rocznicy wybuchu II Wojny Światowej 1 września i Dnia Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej 7 listopada (wartę honorową wystawiała Strażnica WOP Górzyca 2 żołnierzy i 6 Drużyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego w Górzycy 4 harcerzy)[46]. W 1967 roku pomnik odwiedziła wdowa po jednym z poległych żołnierzy, oficjalnie przyjęta[47]. Po zaniechaniu oficjalnych uroczystości pod pomnikiem corocznie mieszkańcy zapalają znicze w Dzień Zmarłych i Poległych 1 listopada. W 2001 roku dokonano renowacji pomnika[48]. 23 lutego 2018 roku Rada Gminy Górzyca wyraziła wolę usunięcia Pomnika Żołnierzy Radzieckich w związku z tzw. ustawą dekomunizacyjną[49]. 6 kwietnia 2018 z pomnika usunięto obelisk ze skrótem w języku rosyjskim СССР (tłum. ZSRR) zwieńczony gwiazdą, a pozostałą część pozostawiono. 1 sierpnia 2018 częściowo rozebrany pomnik odwiedziła rodzina żołnierza radzieckiego poległego w Górzycy[47]. 11 listopada 2018 przy pomniku odbyły się uroczystości Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, w ramach których wójt gminy Górzyca odsłonił tablicę upamiętniającą rocznicę, a pod pomnikiem złożono kwiaty i wieńce[50].

Ponadto na Cmentarzu Komunalnym znajdują się dwa groby nieznanych żołnierzy Wojska Polskiego[51], w tym jeden przeniesiony w 1953 roku z tymczasowej mogiły z obszaru Górzycy[14].

Demografia

Dla 1966 razem z miejscowościami Owczary i Ługi Górzyckie.

Źródło[52][29]:

Infrastruktura

Osiedle Kwiatowe w Górzycy (wówczas jako Osiedle 40-lecia PRL)

W Górzycy planowane było utworzenie Straży Gminnej[53], budowa przeprawy promowej Słubice-Frankfurt nad Odrą-Nowy Lubusz-Lubusz-Górzyca-Kostrzyn nad Odrą[54] wraz z portem dla małej żeglugi oraz dla barek do załadunku materiałów sypkich[55][56], budowa hali widowiskowo-sportowej[57] Planowane są budowy dróg rowerowych Górzyca – Czarnów (ok. 8,5 km) i dalsza budowa drogi dla rowerów na wale Odry (ok. 12 km)[2]. Ponadto w przyszłości nastąpi połączenie z przylegającą wsią – Owczarami, co jest związane ze staraniami o uzyskanie praw miejskich[58].

Przy granicy ze wsią Ługi Górzyckie, ul. Robotnicza 17, mieści się Schronisko dla Bezdomnych Zwierząt „Kolebka Słońca”, finansowane wspólnie z Gminą Słubice, a prowadzone przez Fundację Pro Animale dla Zwierząt w Potrzebie[potrzebny przypis].

Przewozy

Drogi

Miejscowość znajduje się przy drodze krajowej nr 31 Słubice-Górzyca-Kostrzyn nad Odrą-Szczecin oraz przy drodze wojewódzkiej nr 139 Górzyca-Kowalów-Rzepin-Gądków Wielki[59].

Autobusy

W miejscowości znajdują się trzy zespoły przystanków autobusowych Górzyca Ulica Wolności, Górzyca Osiedle nż. i Górzyca Szkoła.

Istnieje sieć bezpośrednich połączeń autobusowych do następujących kierunków:

Miejscowość jest obsługiwana przez 12 kursów, przy czym w ferie letnie liczba kursów jest zmniejszona do dwóch (1 para Kostrzyn nad Odrą – Słubice). W soboty, niedziele i święta miejscowość nie posiada żadnych połączeń autobusowych.

Połączenia są prowadzone przez przedsiębiorstwa PKS w Myśliborzu i Słubicach.

Kolej

W Górzycy mieści się przystanek kolejowy Górzyca, który znajduje się na linii kolejowej nr 273 „Nadodrzance” łączącej Wrocław Główny ze Szczecinem Głównym[60].

Bezpośrednie połączenia kolejowe umożliwiają dotarcie do wszystkich punktów na tej linii w kierunku Szczecina Głównego, do wszystkich punktów do Zielonej Góry oraz do Rzepina. Zatrzymują się tylko pociągi osobowe REGIO.

W okresie epidemii koronawirusa zespołu ostrej niewydolności oddechowej SARS-CoV-2, od 16 marca 2020 do 13 czerwca 2020 ograniczono połączenia kolejowe osobowe. Czasowo odwołano 2 pociągi lub skrócono przebiegi łącznie 4 pociągom[61].

Amatorski ruch artystyczny

Współcześnie w miejscowości działają trzy zespoły[62][63]:

  • Zespół Śpiewaczy „Odrzanki” przy Gminnym Ośrodku Kultury w Górzycy,
  • Górzycka Kapela Ludowa przy Gminnym Ośrodku Kultury w Górzycy,
  • Zespół Seniorów „Górzyczanie” przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Górzycy.

Zespoły te zdobywają wiele nagród i wyróżnień. Występują na wielu miejscowych zabawach, imprezach, świętach, festynach i dożynkach[potrzebny przypis].

„Odrzanki”

Zespół Śpiewaczy „Odrzanki” powstał 8 marca 1987 roku przy Gminnym Ośrodku Kultury, w skład którego weszły członkinie Koła Gospodyń Wiejskich. Po trzech miesiącach zespół zajął IV miejsce na Przeglądzie Wojewódzkim Zespołów Ludowych. W składzie Zespołu w 1987 powstał zespół kapeli ludowej „Odrzanie”. W ówczesnym okresie przy GOK działał również Zespół Wokalny „Wiolinki”, włączony następnie bezpośrednio w skład „Odrzanek”, oraz zespół wokalno-instrumentalny „Ex brak”. Zespół Śpiewaczy „Odrzanki” dawał wówczas występy także w województwie szczecińskim i pilskim. Zespół Śpiewaczy „Odrzanki” w swoim repertuarze posiada pieśni ludowe, kościelne, kresowe, patriotyczne, które wykonuje a’capella w dwu-, trzy- lub czterogłosie. Uczestniczy w różnego rodzaju przeglądach i spotkaniach z kulturą ludową, reprezentując Gminę Górzyca i Powiat Słubicki. Zespół współpracuje z zespołem perkusyjnym Państwowej Szkoły Muzycznej I Stopnia im. Stanisława Moniuszki w Słubicach. Zespołowi przyznano odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”[potrzebny przypis].

Kapela Ludowa

W 1997 roku Kapela „Odrzanie” z Zespołu Śpiewaczego „Odrzanki” usamodzielniła się i odtąd zaczęła działać jako Górzycka Kapela Ludowa. Członkowie kapeli występują w strojach ludowych samodzielnie zaprojektowanych. Kapela występuje na zabawach okolicznościowych w Powiecie Słubickim. Występowała także w Niemczech, Austrii i Niderlandach. W swoim repertuarze posiada stare pieśni ludowe, patriotyczne, kresowe i biesiadne. Kapela jest jedną z ostatnich kapel w województwie lubuskim. Kapeli przyznano odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”[potrzebny przypis].

W 2017 kapela zakończyła szerszą działalność z uwagi na brak wsparcia finansowego ze strony Gminy, wciąż jednak odpowiada na zaproszenia i występuje okazjonalnie na mniejszych imprezach.

„Górzyczanie”

Zespół Seniorów „Górzyczanie” powstał w roku 2004 przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej. Zespół tworzą członkowie Klubu Seniora w Górzycy. W 2009 roku zespół uzyskał własną siedzibę. W swoim repertuarze posiada stare pieśni biesiadne, folkowe, patriotyczne, okolicznościowe, kościelne i ludowe. Zespół wydał płytę[potrzebny przypis].

„Granica”

W latach 1952–1974 działał cywilno-wojskowy, teatralno-dramatyczny zespół artystyczny „Granica”. W grudniu 1952 wśród nauczycieli Szkoły Podstawowej zrodził się pomysł zorganizowania zespołu artystycznego. 15 grudnia 1952 zebrała się 20-osobowa grupa chętnych. Zespół tworzyli pracownicy zakładów, robotnicy, pracownicy rolni, żołnierze WOP i starsza młodzież szkolna. Postanowiono wystawić sztukę „Buraczane liście”, którą przestawiono 18 stycznia 1953. 2 tygodnie później sztukę wystawiono w Żabicach, a w marcu 1953 w Słubicach na eliminacjach powiatowych, gdzie zespół zdobył I miejsce. W zespole działał także chór i sekcja taneczna. Z początkiem 1959 zespół przygotował sztukę Stanisława Kozłowskiego w IV aktach pt. „Zaloty na kwaterze”. Premiera odbyła się w Górzycy 8 marca 1959. Wiosną 1959 zespół ze sztuką objechał Pamięcin, Żabice, Kowalów, Słońsk i Golice. W maju 1959 zespół przygotował 1-aktową sztukę pt. „Poseł czy kominiarz”, z którą pojechał na eliminacje strażnic Wojsk Ochrony Pogranicza do Słubic i zdobył I miejsce. W 1959 roku zespół był jeszcze w Kostrzynie na zaproszenie dowódcy strażnicy WOP oraz na Winobraniu w Zielonej Górze. W 1960 zespół wystawiał sztuki „Werbel domowy”, „Ostrożny”, „Gospodarz to ja” i „Moralność Pani Dulskiej”, a chór i sekcja taneczna dały występ podczas akademii z okazji 20 rocznicy powstania Polskiej Partii Robotniczej. W 1966 roku zespół odrodził się po kilku latach zastoju. Wystawił sztukę „Jutro Berlin”. W 1967 roku zespół przygotował 4-aktową sztukę Stanisława Kozłowskiego pt. „Baśka”, premiera odbyła się w Górzycy 12 lutego 1967. Następnie „Baśkę” wystawiono w Laskach Lubuskich, Pławidle, Golicach, Pamięcinie, Żabicach oraz na akademii poświęconej X-leciu Związku Młodzieży Wiejskiej i XXV-leciu Polskiej Partii Robotniczej w Słubicach. W następnych latach zespół wystawiał sztuki Jana Fredry „Consilium facultatis”, A. Nieborowskiego „W drodze do Berlina” oraz widowisko „Jeszcze raz 1000 lat”. W 1974 roku zespół wystawił sztukę „Obcy” oraz przygotował występ na akademię 1-majową pt. „Po ten kwiat czerwony”. W związku z kolejnym odejściem żołnierzy do rezerwy działalność zespołu zamarła[64].

Kabaret „Szczypawka”

W latach 1976–1982 działał Kabaret „Szczypawka”[65].

Sport i rekreacja

W Górzycy istnieje Kompleks Sportowo-Rehabilitacyjny wyposażony w cztery korty, boiska uniwersalne, zaplecze lekkoatletyczne, stajnie dla koni z torem jeździeckim oraz w stadion piłkarski o pojemności 1000 widzów, w tym 700 siedzących[66].

W miejscowości znajduje się zespół zieleni „Park Wiejski” przy ul. Ogrodowej.

Klub Sportowy „Odra”

W 1958 roku powstał Ludowy Zespół Sportowy „Odra” Górzyca. Początkowo posiadał wyłącznie sekcję piłki nożnej. W latach 70. powstały kolejne sekcje: tenisa ziemnego i stołowego, piłki siatkowej, szachowa i wędkarska. Sekcja tenisa ziemnego gra od 1979 roku na powstałych wówczas kortach w Parku Wiejskim. W latach 80. powstały sekcje: strzelecka, lekkoatletyczna i brydża sportowego[67]. Obecnie Klub Sportowy „Odra” Górzyca występuje w gorzowskiej klasie okręgowej. Charakterystyczne barwy zespołu: żółto-czerwone[68][69][70].

Sezon po sezonie Odry Górzyca

Występowali w Ekstraklasie (I poziom ligowy), I lidze (II poziom ligowy), II lidze (III poziom ligowy)

  • Kamil Sylwestrzak wychowanek Odry Górzyca, występował w Polskiej Ekstrzaklasie gdzie rozegrał 119 spotkań i strzelił 14 bramek w takich klubach jak Korona Kielce, Wisław Płock. W I lidze rozegrał 36 spotkań i strzelił I bramkę w barwach Chojniczanki Chojnice. Na III poziomie ligowym reprezentował barwy: Poloni Słubice, Mieszko Gniezno, Chrobrego Głogów.
  • Radosław Sylwestrzak wychowanek Odry Górzyca, występował na boiskach I ligi gdzie rozegrał 6 spotkań w barwach GKS Katowice. Występował też na III poziomie w barwach: Radomiaka Radom, Siarki Tarnobrzeg, Widzewa Łódź, Stali Rzeszów.
  • Roland Heppner wychowanek Odry Górzyca, występował na III poziomie ligowym w barwach Celulozy Kostrzyn nad Odrą, Poloni Słubice, Warty Poznań.

Koło wędkarskie

W Górzycy działa Koło Polskiego Związku Wędkarskiego powstałe w 1976 roku[potrzebny przypis].

Ludzie związani

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 36963
  2. ↑ a b c Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Górzyca. gorzyca.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-16)].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 332 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  5. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32–33.
  6. ↑ naszKostrzyn.pl – Klucze do bram Berlina – Początek zagłady miasta [online], naszkostrzyn.pl [dostęp 2018-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-16] (pol.).
  7. ↑ Tadeusz Kajan, Wyzwolenie ziem województwa zielonogórskiego w 1945 roku, „Rocznik Lubuski”, t. III, Lubuskie Towarzystwo Kultury, Zielona Góra 1962, [1].
  8. ↑ Adam Pleskaczyński, Bezpowrotne straty osobowe Armii Czerwonej w walkach o Poznań w styczniu i lutym 1945 roku., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Historyczny, Instytut Historii, Poznań 2015, s. 152, Adam Pleskaczyński, Bezpowrotne straty osobowe Armii Czerwonej w walkach o Poznań w styczniu i lutym 1945 roku.
  9. ↑ a b Andrzej Toczewski, Historyczne bitwy: Kostrzyn 1945, Wydawnictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1988, ISBN 83-11-07491-7, s. 122.
  10. ↑ M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262.
  11. ↑ Search archives [online], www.szukajwarchiwach.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
  12. ↑ Gorzów Wielkopolski – Cmentarz wojenny. Atrakcje turystyczne Gorzowa Wielkopolskiego. Ciekawe miejsca Gorzowa Wielkopolskiego [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2017-11-23].
  13. ↑ Spis osób ekshumowanych z obszaru Gminy Górzyca na Cmentarz Wojenny w Gorzowie Wielkopolskim.
  14. ↑ a b Protokół nr 12 z akcji ekshumacyjnej z terenu powiatu Rzepin, pkt. III.
  15. ↑ Search archives [online], www.szukajwarchiwach.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
  16. ↑ Search archives [online], www.szukajwarchiwach.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
  17. ↑ Nie zabierajcie nam poczty! [online], gazetalubuska.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  18. ↑ Materiały operacyjne sprawy operacyjnego sprawdzenia kryptonim „Apis”, KWMO w Gorzowie Wielkopolskim 711/1976, sygn. IPN: IPN Sz 02/68.
  19. ↑ Materiały operacyjne sprawy operacyjnego sprawdzenia kryptonim „Ugor”, RUSW Słubice 7672/1985, sygn. IPN: IPN Sz 02/419.
  20. ↑ Nie ma pracy są pomysły – gazetalubuska.pl [online], www.gazetalubuska.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  21. ↑ Księgi wieczyste nieruchomości gruntowych osiedla 40-lecia PRL nr dz. 507/1, 507/2, 507/3, 507/4, Sąd Rejonowy w Słubicach, V Wydział Ksiąg Wieczystych.
  22. ↑ a b Uchwała nr XXVII.136.2017 Rady Gminy Górzyca z dn. 23 czerwca 2017 r. w sprawie zmiany nazw ulic na terenie Gminy Górzyca (Dz. Urz. Woj. Lub. poz. 1462).
  23. ↑ a b Raport z konsultacji społecznych w sprawie zmiany nazwy ulic położonych na terenie Gminy Górzyca, Górzyca, dn. 15 maja 2017 r. [2].
  24. ↑ Search archives [online], www.szukajwarchiwach.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
  25. ↑ Marek Bajko, „Życie kulturalno-oświatowe Górzycy w latach 1945–1988”, praca dyplomowa, Państwowe Zaoczne Studium Oświaty i Kultury w Warszawie – Międzywojewódzki Ośrodek Dydaktyczny w Poznaniu, 1988, s. 39–49.
  26. ↑ Marek Bajko, „Życie kulturalno-oświatowe Górzycy w latach 1945–1988”, praca dyplomowa, Państwowe Zaoczne Studium Oświaty i Kultury w Warszawie – Międzywojewódzki Ośrodek Dydaktyczny w Poznaniu, 1988, s. 56–67.
  27. ↑ Marek Bajko, „Życie kulturalno-oświatowe Górzycy w latach 1945–1988”, praca dyplomowa, Państwowe Zaoczne Studium Oświaty i Kultury w Warszawie – Międzywojewódzki Ośrodek Dydaktyczny w Poznaniu, 1988, s. 65.
  28. ↑ Kompleks sportowo-rehabilitacyjny w Górzycy tylko na pokaz? – gazetalubuska.pl [online], www.gazetalubuska.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  29. ↑ a b c Historia [online], www.parafia.gorzyca.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  30. ↑ M.P. z 1973 r. nr 57, poz. 325.
  31. ↑ Rekultywacja wysypisk gminnych, Celowy Związek Gmin CZG-12.
  32. ↑ Paweł Krysiak, Pomorskie śmieci nie wjadą do Górzycy, „Gazeta Wyborcza” Zielona Góra, nr 148, wydanie z 27.06.2001, s. 3.
  33. ↑ Historia BS Ośno Lubuskie [online], www.bs.osno.sgb.pl [dostęp 2019-11-04] (pol.).
  34. ↑ Lokata kapitału – gazetalubuska.pl [online], www.gazetalubuska.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  35. ↑ Krajowy Rejestr Nazw Geograficznych.
  36. ↑ M.P. z 1948 r. nr 59, poz. 363.
  37. ↑ Historischer Stadtplan Göritz (Oder) mit Hausnummern.
  38. ↑ Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju (TERYT).
  39. ↑ System Informacji Przestrzennej Urzędu Gminy w Górzycy [3].
  40. ↑ Historyczne plany miasta [4].
  41. ↑ Heimatgrüsse – Alte Ansichtskarten erinnern an den Kreis Weststernberg, Heimatkreises Weststernberg e. V., Dülmen 1999, s. 43–50.
  42. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 55. [dostęp 2013-02-04].
  43. ↑ Urząd Gminy w Górzycy: Gmina Górzyca – Historia. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
  44. ↑ [5] str. 19 nr 11.
  45. ↑ [6] s. 11.
  46. ↑ [7] s. 21.
  47. ↑ a b Через 73 года пензенец нашел в Польше могилу деда, погибшего в 1945-м, но памятник демонтировали поляки.., Penza Post, [8]. iz.poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-21)].
  48. ↑ [9] s. 7 lp. 52.3.
  49. ↑ Uchwała nr XXXIV.188.2018 Rady Gminy Górzyca z dn. 23 lutego 2018 r. w sprawie usunięcia Pomnika Armii Czerwonej przy ulicy Rzepińskiej w Górzycy.
  50. ↑ Tak świętowali 11 listopada mieszkańcy Górzycy, „Gazeta Lubuska”.
  51. ↑ Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa [10].
  52. ↑ Ludność Górzycy w latach 1875–1939. [dostęp 2010-07-27]. (niem.).
  53. ↑ Urząd Gminy w Górzycy: Gmina Górzyca – Aktualności. [dostęp 2009-01-31]. (pol.).
  54. ↑ Zabiegali od lat – gazetalubuska.pl [online], www.gazetalubuska.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  55. ↑ Urząd Gminy w Górzycy: Gmina Górzyca – Aktualności. [dostęp 2009-01-31]. (pol.).
  56. ↑ Urząd Gminy w Górzycy: Strategia Rozwoju dla Gminy Górzyca. [dostęp 2010-03-14]. (pol.).
  57. ↑ Urząd Gminy w Górzycy: Projekt budowy hali widowiskowo-sportowej. [dostęp 2013-11-01]. (pol.).
  58. ↑ Urząd Gminy w Górzycy: Gmina Górzyca – Gminny Portal Internetowy (archiwum). [dostęp 2009-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 sierpnia 2020)]. (pol.).
  59. ↑ Pojezierze Lubuskie. Mapa turystyczna 1:120 000. Zakł. Kartogr. Sygnatura, Zielona Góra. 2007. ISBN 978-83-7499-100-1.
  60. ↑ www.kolej.one.pl: Przystanek kolejowy Górzyca. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
  61. ↑ Plakatowy rozkład jazdy, Górzyca, ważny 15 III – 13 VI 2020, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
  62. ↑ [http://sport.kultura.gorzyca.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=49&Itemid=42 Sport Kultura - G�rzyca - Amatorski Ruch Artystyczny] [online], kultura.gorzyca.pl [dostęp 2024-04-23].
  63. ↑ http://www.zespolyludowe.org/wojewoacutedztwo-lubuskie.html.
  64. ↑ Marek Bajko, „Życie kulturalno-oświatowe Górzycy w latach 1945–1988”, praca dyplomowa, Państwowe Zaoczne Studium Oświaty i Kultury w Warszawie – Międzywojewódzki Ośrodek Dydaktyczny w Poznaniu, 1988, s. 28–38.
  65. ↑ Marek Bajko, „Życie kulturalno-oświatowe Górzycy w latach 1945–1988”, praca dyplomowa, Państwowe Zaoczne Studium Oświaty i Kultury w Warszawie – Międzywojewódzki Ośrodek Dydaktyczny w Poznaniu, 1988, s. 81.
  66. ↑ sport.kultura.gorzyca.pl: Sport i Kultura – Górzyca. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
  67. ↑ Marek Bajko, „Życie kulturalno-oświatowe Górzycy w latach 1945–1988”, praca dyplomowa, Państwowe Zaoczne Studium Oświaty i Kultury w Warszawie – Międzywojewódzki Ośrodek Dydaktyczny w Poznaniu, 1988, s. 72, 75.
  68. ↑ 90minut.pl: Skarb – Odra Górzyca. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
  69. ↑ odragorzyca.futbolowo.pl: KS Odra Górzyca. [dostęp 2011-10-07]. (pol.).
  70. ↑ W kostrzyńskiej lidze siatkarzy Hubertus wyruszył na łowy – 25 stycznia 2011.
  71. ↑ Lubuscy laureaci X Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Zdzisława Morawskiego, [w:] Pegaz Lubuski nr 7–8, maj/sierpień 2004, Gorzów Wielkopolski, ISSN 1732–1069, s. 20.
  72. ↑ Vitae – Dariusz Muszer [online], Dariusz Muszer – strona osobista [dostęp 2018-04-06] (pol.).
  73. ↑ Marek Bajko, „Życie kulturalno-oświatowe Górzycy w latach 1945–1988”, praca dyplomowa, Państwowe Zaoczne Studium Oświaty i Kultury w Warszawie – Międzywojewódzki Ośrodek Dydaktyczny w Poznaniu, 1988, s. 9–21, 71.
  74. ↑ Gotowi, by przybyć na ratunek! [online], Sport Kultura – Górzyca [dostęp 2018-04-06] (pol.).
  75. ↑ Konkurs ZNP: „Nasza szkoła / przedszkole w wolnej, niepodległej Polsce” rozstrzygnięty [online], Dziennik Informacyjny Powiatu Słubickiego [dostęp 2018-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-06] (pol.).
  76. ↑ Szkoła Podstawowa w Górzycy [online], zsgorzyca.superszkolna.pl [dostęp 2018-08-23] (pol.).
  77. ↑ Radosław Sylwestrzak [online], 90minut.pl [dostęp 2018-08-23] (pol.).
  78. ↑ Dominika Podhajecka – Polski Związek Tenisowy [online], pzt.pl [dostęp 2020-10-09] (pol.).
  79. ↑ Wielki talent z małej Górzycy [online], tenismagazyn.pl [dostęp 2020-10-09] (pol.).

Bibliografia

Gmina Górzyca
Sołectwa
Miejscowości niesołeckie
Jednostki osadnicze zlikwidowane

Herb gminy Górzyca

Powiat słubicki
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu słubickiego

Powiat rzepiński* (1945–1958)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie (1945–54)
Gromady (1954–58)
Legenda
  • * 1945 jako powiat rypiński
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/G%C3%B3rzyca_(wojew%C3%B3dztwo_lubuskie)