Gójsk

wieś
Kościół parafialny w Gójsku
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	sierpecki
Gmina	Szczutowo
Liczba ludności (2011)	569[2][3]
Strefa numeracyjna	24
Kod pocztowy	09-216[4]
Tablice rejestracyjne	WSE
SIMC	0578331[5]
Położenie na mapie gminy Szczutowo Gójsk
Położenie na mapie Polski Gójsk
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Gójsk
Położenie na mapie powiatu sierpeckiego Gójsk
52°54′04″N 19°31′37″E/52,901111 19,526944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Gójsk – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sierpeckim, w gminie Szczutowo^[5][6].

We wsi funkcjonuje Szkoła podstawowa im. Tadeusza Kościuszki, filia Gminnej Biblioteki Publicznej, Ochotnicza Straż Pożarna^[7]. W Gójsku swoją siedzibę ma parafia pw. Świętego Mikołaja. Przez wieś przebiega droga krajowa nr 10, przepływa przez nią także rzeka Gozdawnica.

Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Gójsk. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gójsk. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.

Historyczne nazwy Gójska^[8]:

• 1302 – Goisczko;
• 1564 – Gosczko;
• 1784 – Goysk;
• 1881 – Gójsk (czasem zapisywany jako Guisk).

Pierwotna nazwa pochodziła od staropolskiego słowa Gozd, oznaczającego las, drzewo^[8].

Gójsk leży na terenie historycznej ziemi dobrzyńskiej i właśnie z nią łączy swoją historię. Pierwsza osada na terenie dzisiejszego Gójska powstała najpóźniej w XIV wieku. Parafia i kościół powstały zapewne w II połowie XIV wieku, choć pierwsza wzmianka pochodzi z 1506 r., wówczas istniała tu drewniana świątynia. Kolejne kościoły zostały ufundowane na miejscu poprzednich w 1700 r. przez Ks. J. Podleskiego oraz w 1783 r. przez Ludwikę Wessel. W latach 1903–1906 wzniesiono obecny, murowany kościół^[9]. W XVIII i XIX wieku dobra Gójskie należały do rodziny Majewskich. Pierwszy ośrodek nauczania powstał w 1856 r. dzięki staraniom miejscowej ludności i właściciela folwarku Ludwikowi Majewskiemu, który oddał na rzecz szkoły część swojego dworu^[10].

W 1915 r. wojska niemieckie wybudowały kolejkę wąskotorową wzdłuż drogi kołowej z Lipna do Sierpca, kolejka omijała zabudowania Gójska od strony północnej, na prawym brzegu Gozdawnicy. Stacja Gójsk znajdowała się przy drodze w kierunku Sierpca, niedaleko Całowni. Linia została zlikwidowana w 1936 r^[11].

Najważniejszym zabytkiem wsi jest kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa z 1906 roku. Jest to budowla neogotycka wzniesiona według projektu architekta Stefana Szyllera. Charakterystyczne dla budowli są dwie monumentalne wieże frontowe. Kościół wzniesiono jako budowlę halową, trójnawową z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. W ołtarzu głównym znajduje się XIX wieczna rzeźba Miłosiernego Chrystusa pochodząca z poprzedniego drewnianego kościoła z połowy XVIII wieku. Przy kościele działa parafia pw. św. Mikołaja, wyodrębniona dopiero na początku XX wieku. Wcześniej opiekę nad świątynią sprawowali proboszczowie z parafii Szczutowo. W wyposażeniu kościoła znajdują się dwa XVII-wieczne obrazy przedstawiające Matkę Boską Dobrej Opieki oraz św. Józefa z Dzieciątkiem. W kruchcie znajduje się tablica epitafijna Jakuba Gąsowskiego (zm. 1923) – dziedzica dóbr gójskich. Świątynia wpisana jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego^[12].

Przy jednej z bocznych dróg znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy z 1915 roku, dość dobrze zachowana. Z zachowanej na pomniczku inskrypcji wynika że spoczywa tam 81 żołnierzy niemieckich i 99 rosyjskich.

Architektura Gójska

Cmentarz wojenny z 1915 roku

Kapliczka z przełomu XIX i XX wieku

• Andrzej Jakubiak, polski elektronik, profesor nauk technicznych.

• Gójsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 651 .
• Gójsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 512 .