Franz Kline, właśc. Franz Rowe Kline (ur. 23 maja 1910 w Wilkes-Barre, zm. 13 maja 1962 w Nowym Jorku)^[1] – amerykański malarz, przedstawiciel ekspresjonizmu abstrakcyjnego.

W latach 1931–1935 studiował malarstwo i rysunek na Uniwersytecie Bostońskim. Następnie wyjechał na rok do Londynu, gdzie doskonalił umiejętności ilustratora i rysownika w Heatherley School of Fine Art^[1][2]. Po powrocie do USA w 1938 zamieszkał w Nowym Jorku, gdzie tworzył miejskie pejzaże, rysował wnętrza i portrety, a na początku lat 40. zdobył kilka dorocznych nagród National Academy of Design^[2][3].

Abstrakcją zainteresował się w połowie lat 40., pod wpływem Willema de Kooninga^[2]. Mimo iż nadal uprawiał malarstwo przedstawiające^[3], zaczął eksperymentować z małymi, czarno-białymi rysunkami pędzlem^[1]. Pod koniec dekady użycie projektora przez De Kooninga zainspirowało Kline’a do wyświetlania owych rysunków na ścianie swojej pracowni, przekształcając je w wielkoformatowe ideogramy. Eksperymenty te zapoczątkowały styl jego abstrakcji, który szybko stał się rozpoznawalny^[1][2][3].

W latach lat 50. wykładał na kilku uczelniach artystycznych, w tym Black Mountain College w Karolinie Północnej i Pratt Institute na Brooklynie^[4]. Jego uczniem i asystentem był Howard Kanovitz^[5].

W tym czasie często wystawiał w nowojorskim Whitney Museum of American Art w ramach Whitney Annuals and Biennials (1952, 1953, 1955, 1961)^[2]. Jego twórczość była też prezentowana za granicą, w tym na Biennale w Wenecji (1956, 1960), Biennale w São Paulo (1957) czy documenta w Kassel (1959)^[2]. Pięć jego prac – Cardinal (1950), Chief (1950), Accent Grave (1955), Wanamaker Block (1955) i Garcia (1957) – było eksponowanych podczas głównej wystawy MoMA „The New American Painting”, która w latach 1958–1959 była prezentowana w ośmiu europejskich miastach^[4][6]. W 1960 spędził miesiąc w Europie, podróżując głównie po Włoszech. Dwa lata później, u szczytu swojej kariery, Kline zmarł z powodu niewydolności serca^[2].

Malarski idiom Kline’a utrwalił się już w 1950^[4]. Ograniczał się do prostych czarnych form na białym tle, malowanych zamaszystymi ruchami pędzla^[2][4]. Stosował intensywne kontrasty tonalne, często pracując w nocy przy silnym świetle^[2]. Używał pędzli do malowania ścian i farby mającej płynną konsystencję^[1][2][4]. W efekcie uzyskiwał surowe, ekspresyjne kompozycje przywodzące na myśl wschodnioazjatycką kaligrafię. Zaprzeczał jednak sugestiom takich zapożyczeń; wyjaśniał, że jego intencją jest przywoływanie tego, co znane lub rozpoznawalne, unikając przy tym dosłownych odniesień^[2][4].

Podobnie jak kilku innych abstrakcyjnych ekspresjonistów, takich jak Willem de Kooning i Mark Rothko, Kline nie ustawał w rozwijaniu swojej stylistyki. W latach 1959–1961 stworzył cykl wielkoformatowych panoramicznych prac zwanych „malowidłami ściennymi”, których monumentalność znalazła odbicie w późniejszych obrazach Roberta Motherwella i Clyfforda Stilla^[1][2]. Zdecydował się również na wzbogacenie swojej monochromatycznej palety o intensywne krzykliwe kolory (King Oliver, 1958)^[1][2].

• LotharL. Altmann LotharL. (red.), Leksykon malarstwa i grafiki, wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2012, s. 267, 280, ISBN 978-83-213-4729-5  (pol.).

• Franz Kline. MoMA. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
• Franz Kline. Artcyclopedia. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).