Filip Melanchton
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Filip Melanchton (właściwie Philipp Schwartzerd ur. 16 lutego 1497 w Bretten, zm. 19 kwietnia 1560 w Wittenberdze) – reformator religijny, najbliższy współpracownik Marcina Lutra, współtwórca reformacji, profesor Uniwersytetu w Wittenberdze. W Niemczech zreorganizował szkolnictwo i wprowadził szkołę humanistyczną, która stała się wzorcem dla szkół na Śląsku i Pomorzu. Autor Wyznania augsburskiego, podstawowej księgi wyznaniowej luteranizmu.
Życiorys
Urodził się jako Philipp Schwartzerd. W roku 1509 pod wpływem wuja Johannesa Reuchlina, który poradził mu by wzorem renesansowych humanistów zmienił nazwisko, w miejsce niemieckiego „Schwartzerdt” (dosłownie „czarna ziemia”) przyjął jego grecki odpowiednik „Melanchthon” (Μελάγχθων). Studiował języki klasyczne (w tym hebrajski) oraz literaturę antyczną na uniwersytetach w Heidelbergu i Tybindze. W 1514 roku rozpoczął pracę wykładowcy na uniwersytecie w Tybindze. Od 1518 do końca życia związał się z uniwersytetem w Wittenberdze. W 1519 roku wziął udział w dyspucie lipskiej. W 1530 na sejmie Rzeszy w Augsburgu reprezentował Marcina Lutra.
Melanchton przyczynił się do zwiększenia roli matematyki w toku studiów uniwersyteckich. W uniwersytetach znajdujących się pod jego wpływem matematykę uznawano za dziedzinę, w której biegłość powinien wykazywać każdy wykształcony człowiek, a nie jedynie domenę specjalistów. Na początku swojej działalności, w 1521 roku, proponował zastąpienie lektury Fizyki Arystotelesa kursem matematyki. Szczególne znaczenie przypisywał astronomii, która znacząco rozwinęła się na protestanckich uniwersytetach (m.in. na Uniwersytecie w Tybindze, macierzystej uczelni Johannesa Keplera[1])[2].
Przez wiele lat przypisywano mu autorstwo słowa „psychologia”[a]. Stało się tak dzięki Wilhelmowi Volkmannowi, który rozpowszechnił to stwierdzenie. W 1879 roku André Lalande sprawdził tę informację i odkrył, że w żadnym z dzieł Melanchtona słowo „psychologia” nie było użyte. Przyczyną tej pomyłki było dziewiętnastowieczne wydanie dzieł Melanchtona, a przede wszystkim wstęp Cardusa G.Bretschneidera poprzedzający księgę „Liber de anima”. Bretschneider napisał tam: „Ta księga Melanchtona, pierwszego pośród znanych Niemców, traktuje o psychologii”. Pierwszą osobą, która w druku zastosowała słowo psychologia był więc Goclenius.
Niektóre ważniejsze dzieła
- Loci communes rerum theologicarum seu hypotyposes theologicae (1521)
- Wyznanie augsburskie (1530)
- Obrona Wyznania augsburskiego (1531)
- Traktat o władzy i prymacie papieża (1537)
- Philosophiae moralis epitome (1538)
- Ethicae doctrinae elementa (1550)
- Urcus Etricae est (1550)
- Liber de anima (1553)
- Examen eorum, qui oudiuntur ante ritum publicae ordinotionis, qua commendatur eis ministerium Evangelli (1554)
Uwagi
- ↑ Na przykład można tę informację znaleźć jeszcze w encyklopedii z 1967 r. Zob. Praca zbiorowa: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967, s. 587.
Przypisy
- ↑ Voula Saridakis: Converging Elements in the Development of Late Seventeenth-Century Disciplinary Astronomy: Instrumentation, Education, and the Hevelius-Hooke Controversy. 2001. s. 71. [dostęp 2012-11-11]. (ang.).
- ↑ Voula Saridakis: Converging Elements in the Development of Late Seventeenth-Century Disciplinary Astronomy: Instrumentation, Education, and the Hevelius-Hooke Controversy. 2001. s. 57–59. [dostęp 2012-11-11]. (ang.).
Bibliografia
- Praca zbiorowa: Encyklopedia PWN – wielkie biografie – przywódcy reformatorzy myśliciele. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 311. ISBN 978-83-01-15106-5.
Linki zewnętrzne
- Dzieła Filipa Melanchtona w bibliotece Polona
- Examen eorum, qui oudiuntur ante ritum publicae ordinotionis, qua commendatur eis ministerium EVANGELLI: Traditum Vuitebergae, Anno 1554 w zbiorach Opolskiej Biblioteki Cyfrowej
- Melanchthon, Philipp (1497–1560) (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-10].
- ISNI: 0000000121400378
- VIAF: 76319978
- LCCN: n79121330
- GND: 118580485
- NDL: 00524387
- LIBRIS: xv8bcn1g5sklkb2
- BnF: 119154816
- SUDOC: 027021882
- SBN: RAVV077892
- NLA: 35345674
- NKC: jn20000701205
- DBNL: mela001
- BNE: XX873512, XX1451085
- NTA: 068639406
- BIBSYS: 90328670
- CiNii: DA01535885
- Open Library: OL135729A
- PLWABN: 9810693435505606
- NUKAT: n98700778
- J9U: 987007265386405171
- PTBNP: 495109
- CANTIC: a10323119
- LNB: 000160498
- NSK: 000043133
- CONOR: 47095651
- ΕΒΕ: 119803
- BLBNB: 000194341
- KRNLK: KAC201523253
- LIH: LNB:V*287479;=BX
- RISM: people/87925