Fibik oliwkowy
| Sayornis phoebe[1] | |||
| (Latham, 1790) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
fibik oliwkowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym występuje przez cały rok przeloty zimowiska | |||
Fibik oliwkowy[4] (Sayornis phoebe) – gatunek małego ptaka z rodziny tyrankowatych (Tyrannidae), zamieszkujący Amerykę Północną. Monotypowy[2][5]. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Ze stanów Alabama, Georgia, Tennessee i Wirginia wykazano szczątki kopalne fibika oliwkowego, łącznie datowane na wiek 126–12 tys. lat[6].
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy pod nazwą [Muscicapa] Phoebe opisał w 1790 roku angielski ornitolog John Latham zastępując nazwę nadaną przez niemieckiego przyrodnika Johanna Friedricha Gmelina w 1789 roku[7]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Latham wskazał Nowy Jork[7].
Morfologia
- Wygląd
- Wierzch szarawoczarny. Głowa, skrzydła i ogon nieco ciemniejsze niż grzbiet. Spód białawy z jasnożółtym nalotem. Dziób czarny. Obie płci podobne. U młodych ptaków rdzawe paski na skrzydłach, żółty odcień na spodzie ciała[8].
Zasięg występowania
W sezonie lęgowym północno-zachodnia, środkowa i wschodnia część Ameryki Północnej – od północno-zachodniej Kanady po południowo-wschodnią Kanadę i na południe po południowo-wschodnie i południowo-środkowe USA[2][5]. Zimę spędza w południowo-wschodniej i południowo-środkowej części USA i dalej na południe po południowy Meksyk[2].
Ekologia i zachowanie
Pierwsza tyranka wiosną powracająca nad strumienie, w pobliże mostów i farm, gdzie gniazduje. Siedząc wyprostowana, kiwa ogonem[8].
Żywi się głównie owadami latającymi, takimi jak osy, chrząszcze, ważki, motyle, ćmy, muchówki czy cykady, ale zjada też pająki, kleszcze czy krocionogi, sporadycznie drobne owoce i nasiona[10].
W sezonie wyprowadza 1 lub 2 lęgi. Gniazdo zakłada w szczelinie, pod nawisem lub okapem budynków, mostów i innych obiektów sztucznych, gdzie pisklęta będą chronione przed warunkami pogodowymi i częściowo przed drapieżnikami. Zanim te obiekty stały się powszechnie dostępne, fibiki oliwkowe wykorzystywały do gniazdowania wychodnie skalne; niekiedy nadal tam gniazdują. Budową gniazda zajmuje się wyłącznie samica. Budulec stanowią błoto, mech i liście zmieszane z łodygami traw i sierścią zwierząt. Gatunek ten często wykorzystuje gniazda z poprzednich lat[10]. W zniesieniu 2–6 (najczęściej 5[11]) białawych jaj, niekiedy nakrapianych czerwonawo-brązowo. Okres inkubacji trwa 15–16 dni[10]. Wysiadywaniem zajmuje się wyłącznie samica, ale pisklęta karmione są przez oboje rodziców[11]. Młode opuszczają gniazdo po 16–20 dniach od wyklucia[10]. Pasożytem lęgowym tego gatunku jest starzyk brunatnogłowy (Molothrus ater)[11].
Status
IUCN uznaje fibika oliwkowego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Organizacja Partners in Flight w 2017 roku szacowała liczebność populacji na około 32 miliony dorosłych osobników[10]. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[3].
Przypisy
- ↑ Sayornis phoebe, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Eastern Phoebe (Sayornis phoebe). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (ang.).
- ↑ a b Sayornis phoebe, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Contopini Fitzpatrick, 2004 (wersja: 2021-01-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-16].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-02]. (ang.).
- ↑ Sayornis phoebe. Fossilworks. [dostęp 2014-08-15].
- ↑ a b J. Latham: Index ornithologicus, sive, Systema ornithologiae: complectens avium divisionem in classes, ordines, genera, species, ipsarumque varietates: adjectis synonymis, locis, descriptionibus, &c. Cz. 2. Londini: Sumptibus authoris, 1790, s. 489. (łac.).
- ↑ a b Wiesław Dudziński, Marek Keller, Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1994. ISBN 83-7073-059-0.
- ↑ a b Eastern Phoebe Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e Eastern Phoebe Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
- ↑ a b c Ivory, A.: Sayornis phoebe. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 1999. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).