Ten artykuł dotyczy rodu. Zobacz też: miejscowość Farnese.

Farnese – włoska rodzina arystokratyczna, panująca w księstwie Parmy w latach 1545–1731. Twórcą potęgi rodziny był Aleksander, który w latach 1534–1549 panował jako papież Paweł III.

Rodzina feudałów wywodząca się z miasteczka o tej samej nazwie na pograniczu Lacjum i Toskanii. Po raz pierwszy nazwisko Farnese pojawia się w dokumentach z połowy XII wieku. Twórcą potęgi rodu był żyjący na przełomie XV i XVI w. Aleksander (wł. Alessandro). W karierze na papieskim dworze pomagała mu siostra Julia. Jako kochanka papieża Aleksandra VI Borgii uzyskała dla swego brata w 1493 kapelusz kardynała. W latach 1534–1549 Aleksander panował jako papież Paweł III. Z jego pontyfikatem wiąże się kilka ważnych dla historii kościoła wydarzeń. To on zatwierdził regułę zakonu jezuitów. W 1542 odnowił Świętą Inkwizycję. Zwołał do Trydentu sobór powszechny, który rozpoczął prace nad reformą kościoła. Mimo niewątpliwych zasług dla kościoła był typowym przedstawicielem władcy renesansu. Jako protektor Michała Anioła przyczynił się do ukończenia wspaniałego fresku Sąd Ostateczny w Kaplicy Sykstyńskiej. Nie ustrzegł się również przed nepotyzmem. Dla swego syna Piotra Alojzego (wł. Pier Luigi, ur. w 1503, gdy ojciec był już kardynałem) w 1545 z ziem Państwa Kościelnego utworzył dziedziczne księstwo Parmy i Piacenzy.

Farnese związali się z dworem hiszpańskim. Ottavio (zm. 1586) był żonaty z Małgorzatą Parmeńską, naturalną córką cesarza Karola V. Ich syn Aleksander (zm. 1592) brał udział w bitwie pod Lepanto. W latach 1578–1590 był generalnym namiestnikiem Niderlandów. W 1680 godność tę otrzymał jego prawnuk, również o imieniu Aleksander (zm. 1689). Z rodziny tej pochodziło wielu kardynałów, m.in. Aleksander (zm. 1589 – jeszcze jeden tego imienia), pierworodny syn Piotra Alojzego. Zasłynął jako wielki humanista i mecenas sztuki. Zakończył budowę wielkiego pałacu Farnese w Rzymie.

Linia książąt Parmy z rodu Farnese wygasła na Antonim Franciszku w 1731. Jego spadkobierczyni, bratanica Elżbieta Farnese od 1714 była żoną Filipa V d'Anjou, króla Hiszpanii. Od ich młodszego syna Filipa, wywodzi się linia de Bourbon-Parma, która przejęła księstwo Parmy i Piacenzy.

• 1545–1547: Pier Luigi (1503-1547)
• 1547–1586: Ottavio (1521-1586)
• 1586–1592: Aleksander (1545-1592)
• 1592–1622: Ranuccio I (1569-1622)
• 1622–1646: Edward (1612-1646)
• 1646–1694: Ranuccio II (1630-1694)
• 1694–1727: Franciszek (1678-1727)
• 1727–1731: Antoni (1679-1731)

– papieże
– królowie Francji
– królowie Hiszpanii
- książęta Parmy
- książę Modeny i Reggio

Paweł III 1468–1549 (1534)

Julia Farnese 1475–1524

Aleksander VI 1431–1503 (1492)

Piotr Alojzy Farnese 1503–1547 (1545)

Gerolama Orsini 1504–1570

Karol V 1500–1558 (1516)

Konstancja Farnese 1500–1545

Bosio Sforza zm. 1535 hrabia Santa Fiora

Ranuccio Farnese 1519–1528

Henryk II 1519–1559 (1547)

Aleksander Farnese 1520–1589 kardynał

Oktawiusz Farnese 1524–1586 (1547)

Małgorzata Habsburg 1522–1586

Aleksander Farnese 1520–1589 kardynał

Ranuccio Farnese 1530–1565 kardynał

Orazio Farnese 1532–1553 książę Castro

Diana d'Angouleme 1538–1619

Wiktoria Farnese 1521–1602

Guidobaldo II 1514–1574 książę Urbino

Karol Farnese ur. i zm. 1545

Aleksander Farnese 1545–1592 (1589)

Maria Portugalska 1538–1577

Ranuccio I Farnese 1569–1622 (1592)

Małgorzata Aldobrandini 1588–1646

Małgorzata Farnese 1567–1643

Wincenty I Gonzaga 1562–1612 książę Mantui

Edward Farnese 1573–1626 kardynał

Oktawiusz Farnese 1598–1643

Maria Katarzyna Farnese 1615–1646

Franciszek I 1610–1658 (1629)

Wiktoria Farnese 1618–1649

Edward Farnese 1612–1646 (1622)

Małgorzata Medycejska 1612–1679

Franciszek Maria Farnese 1619–1647 kardynał

Alfons IV 1634–1662 (1658)

Izabela d’Este 1635–1666

Ranuccio II Farnese 1630–1694 (1646)

Maria d’Este 1644–1684

Aleksander Farnese 1635–1689 gubernator Niderlandów

Rinaldo 1655–1737 (1695)

Edward Farnese 1666–1693

Dorota Zofia Wittelsbach 1670–1748

Małgorzata Maria Farnese 1664–1718

Franciszek II 1660–1694 książę Modeny i Reggio

Franciszek Farnese 1678–1727 (1694)

Dorota Zofia Wittelsbach 1670–1748

Antoni Farnese 1679–1731 (1727)

Henryka d’Este 1702–1777

Aleksander Farnese 1691–1693

Elżbieta Farnese 1692–1766

Filip V 1683–1746 (1700)

• 
  Paweł III Farnese papież
• 
  Julia Farnese
• 
  Piotr Alojzy Farnese książę Parmy
• 
  Aleksander Farnese kardynał
• 
  Oktawiusz Farnese książę Parmy
• 
  Ranuccio Farnese
• 
  Aleksander Farnese
• 
  Aleksander Farnese książę Parmy
• 
  Ranuccio I Farnese książę Parmy
• 
  Edward I Farnese książę Parmy
• 
  Ranuccio II Farnese książę Parmy
• 
  Franciszek Farnese książę Parmy
• 
  Antoni Farnese książę Parmy
• 
  Elżbieta Farnese
• 
  Elżbieta Farnese

• Papież Paweł III
• miejscowość Farnese
• Władcy Parmy

• Genealogia rodu w: M.Marek. Genealogy.Eu (ang.)
• Genealogia rodu w: D.Shamà, Genealogie delle dinastie nobili italiane (wł.)
• Drzewo genealogiczne rodu w: Onlipix (wł.)