Fabryka Garbarska Temler i Szwede w Warszawie
 nr rej. A-1251 z 27.08.2010
| |
 Kompleks dawnej fabryki od strony ul. Okopowej (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Okopowa 78 |
| Typ budynku |
kompleks fabryczny |
| Rozpoczęcie budowy |
1858 |
| Ukończenie budowy |
1939 |
| Pierwszy właściciel |
Jan Gottfried Temler (założyciel firmy) |
| Kolejni właściciele |
Karol Ludwik Temler, Aleksandr Ferdynand Temler, Ludwik Szwede |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°15′05,810″N 20°58′51,575″E/52,251614 20,980993
| |
Fabryka Garbarska Temler i Szwede w Warszawie – dawna fabryka znajdująca się przy ul. Okopowej 78 na warszawskim Muranowie, w dzielnicy Wola. Przed II wojną światową kompleks był własnością Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Garbarskiej Temler i Szwede.
Historia
Historia przedsiębiorstwa sięga roku 1806[1], kiedy to w Warszawie firmę garbarską założył Jan Gottfried Temler – osadnik z Saksonii. Rozpoczęło ono działalność na obszernej posesji na rogu ulic Białej i Ogrodowej[2]. W połowie XIX w., firma przeszła w posiadanie jego dwóch synów: Karola Ludwika Temlera oraz Aleksandra Ferdynanda Temlera, którzy następnie zawiązali spółkę z Ludwikiem Szwede. W 1858 rozwijający się zakład został przeniesiony na ul. Okopową[3].
Fabryka Garbarska Temler i Szwede była jednym z największych tego typu zakładów w Królestwie Polskim, cieszącym się renomą nie tylko w kraju, ale także za granicą. Od lat 20 – XX w., w zarządzie firmy zasiadał także przedstawiciel skoligaconej z Temlerami, rodziny Pfeifferów posiadających de facto 51% akcji.
Kres działalności Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Garbarskiej Temler i Szwede to okres II wojny światowej. Po wojnie zakład został połączony z sąsiadującą z nim, również zniszczoną garbarnią Pfeifferów (nr 58/72, Pfeifferowie posiadali 40% akcji Temler i Szwede) i odbudowany jako jedno przedsiębiorstwo[4]. W 1948 zostało ono nacjonalizowane[4].
Na terenie upaństwowionego kompleksu fabrycznego w okresie PRL działały różne zakłady, w tym między innymi Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania, Stołeczne Zakłady Wyrobów Konfekcyjnych „Apis” oraz firma obuwnicza „Syrena”. Obecnie kompleks fabryczny pozostaje opuszczony, a o odzyskanie obiektu starają się potomkowie rodziny Temlerów.
W 2010 kompleks decyzją Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Barbary Jezierskiej został wpisany do rejestru zabytków[5].
W ostatnich latach w nieużytkowanych budynkach garbarni kilkukrotnie wybuchały pożary[6].
Przypisy
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 886. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 15. Objazdowa–Ożarowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2011, s. 86. ISBN 978-83-88372-42-1.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 15. Objazdowa–Ożarowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2011, s. 87. ISBN 978-83-88372-42-1.
- ↑ a b Józef Mieczysław Pfeiffer: Wspomnienia warszawskiego przemysłowca. Warszawa: Bis Press, 2003, s. 24. ISBN 83-913295-5-0.
- ↑ Kolejny zabytek na przemysłowej mapie Warszawy. www.mwkz.pl. [dostęp 2014-02-25]. (pol.).
- ↑ Jerzy S. Majewski. Miejski zabytek w ogniu. „Gazeta Stołeczna”, s. 1, 15 kwietnia 2015.
Bibliografia
- Garbowanie skóry Temlerów. www.forbes.onet.pl. [dostęp 2014-02-25]. (pol.).