Fürstenwalde/Spree

Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Data założenia	XIII wiek
Burmistrz	Matthias Rudolph
Powierzchnia	70,68 km²
Wysokość	43 m n.p.m.
Populacja (31.12.2020) • liczba ludności • gęstość	32 763[1] 464 os./km²
Nr kierunkowy	03361
Kod pocztowy	15517
Tablice rejestracyjne	LOS, FW, BSK, EH
Podział miasta	3 dzielnice
Położenie na mapie Brandenburgii Fürstenwalde/Spree
Położenie na mapie Niemiec Fürstenwalde/Spree
52°22′N 14°04′E/52,366667 14,066667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Fürstenwalde/Spree (posłuchaj^ⓘposłuchaj) (powszechnie stosowna jest również forma skrócona Fürstenwalde, pol. hist. Przybór^[2], dolnołuż. Pśibor pśi Sprjewi) – miasto we wschodnich Niemczech w kraju związkowym Brandenburgia, w powiecie Oder-Spree, port nad Sprewą i kanałem Odra-Sprewa. W latach 1385–1598 było stolicą biskupstwa lubuskiego. Największe miasto powiatu Oder-Spree.

Fürstenwalde usytuowane jest na terenie Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej, nad Sprewą, około 35 kilometrów na zachód od granicy z Polską w Słubicach i Frankfurcie nad Odrą oraz 50 kilometrów na wschód od centrum Berlina.

Przybór wraz z ziemią lubuską został utracony przez rozbitą dzielnicowo Polskę w 1249 r. Pierwsza wzmianka o grodzie pochodzi z 1272 r. Było ono lokowane w miejscu średniowiecznej osady i brodu przez Sprewę. Dzięki strategicznej lokalizacji szybko stało się jednym z najbogatszych miast ówczesnej Marchii Brandenburskiej. Na mocy traktatu z 1373 r. zostało sprzedane przez Wittelsbachów cesarzowi Karolowi IV. W latach 1373–1415 znajdowało się we władaniu Korony Czeskiej pod panowaniem Luksemburgów. W 1385 r. przeniósł tu siedzibę biskupstwa lubuskiego oraz kapituły katedralnej ostatni polski biskup lubuski Jan Kietlicz. W 1392 r. został on przeniesiony do diecezji miśnieńskiej i odtąd do 1424 r. tron biskupi był obsadzany duchownymi czeskimi, choć diecezja do 1424 r. wciąż podlegała metropolii gnieźnieńskiej. W 1446 r. miasto i katedra zostały spalone przez husytów.

Wraz z postępami reformacji w 1557 r. katedra została przejęta przez luteran. W latach 1613, 1625 i 1656 Fürstenwalde było miastem uniwersyteckim, dzięki przeniesionego tutaj z pobliskiego Frankfurtu nad Odrą Uniwersytetu Viadrina. Od 1701 r. stanowiło część Królestwa Prus. Przez szereg dziesięcioleci było również miastem garnizonowym dla wojsk cesarza Napoleona i ułanów cesarskich.

W 1871 r. stało się częścią zjednoczonych Niemiec. Podczas II wojny światowej znajdowała się tu fabryka amunicji zatrudniająca ponad 12 tys. robotników przymusowych i jeńców wojennych. Mieściła się tutaj również filia podobozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Na krótko przed końcem II wojny światowej Fürstenwalde zostało zamienione przez nazistów w twierdzę, co w konsekwencji ciężkich sowieckich bombardowań zrównało je z ziemią. W 1945 r. NKWD utworzyło w mieście obóz specjalny, w którym przetrzymywano ponad 10 tys. więźniów, w większości młodych ludzi, z których spora część szybko zmarła^{[potrzebny przypis]}.

Po II wojnie światowej miasto wraz z położoną na zachód od Odry częścią ziemi lubuskiej znalazło się w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec, z której w 1949 r. utworzono NRD, natomiast wschodnia część ziemi lubuskiej - po 696 latach - powróciła w granice Polski. Fürstenwalde stało się miastem powiatowym w okręgu Frankfurt nad Odrą. W latach 50. i 60. odbudowano je, tworząc nowe dzielnice mieszkaniowe, a miasto stało się znaczącym ośrodkiem przemysłowym. Do 1994 r. w Fürstenwalde stacjonowały oddziały Zachodniej Grupy Wojsk ZSRR (funkcjonowało tu składowisko czołgów z bazą paliw). W późnych latach 80. wyburzono fragmenty starego miasta i zastąpiono je częściowo budynkami z wielkiej płyty. W 1990 r. znalazło się w granicach Republiki Federalnej Niemiec. W wyniku reformy administracyjnej, od 1993 r. Fürstenwalde należy do powiatu Oder-Spree.

• Katedra Mariacka (neogotycka) z XIV wieku
• Pozostałości zabudowy historycznej, m.in. kamienice z XVII i XVIII wieku
• Zamek biskupi
• Ratusz
• Pałac barokowy
• Kościół ewangelicko-luterański
• Kościół katolicki św. Jana Chrzciciela
• Kościół luterański Dobrego Samarytanina z 1925 r.

^[3]

Fürstenwalde jest obecnie głównym centrum usługowym i przemysłowym w regionie: przemysł oponiarski, metalowy i budowlany oraz ogrodnictwo są najważniejsze. Najbardziej znane przedsiębiorstwo znajdujące się w mieście jest zakład oponiarski Pneumant (dzisiaj część amerykańskiego koncernu Goodyear). Znajdują się tutaj ponadto zakłady produkujące farby, zakłady metalowe oraz firmy przemysłu energetycznego specjalizujące się w produkcji elastycznych, samoprzylepnych baterii słonecznych. Gospodarka usługowa jest dobrze rozwinięta, swoje siedziby mają w mieście firmy z branży energetyki oraz deweloperstwa mieszkaniowego.

Niedaleko przebiega autostrada A12, łącząca Berlin z Poznaniem i Warszawą. W mieście znajduje się stacja kolejowa Fürstenwalde (Spree), przystanek regionalnych połączeń pomiędzy Berlinem a Frankfurtem nad Odrą.

• Geschwister-Scholl-Gymnasium Fürstenwalde – gimnazjum powiatowe utworzone w 1991 r. Patronami szkoły jest rodzeństwo Schollów.
• Europaschule Oberstufenzentrum Palmnicken – technikum europejskie, jest największą placówką oświatową w powiecie. Placówka ogólnokształcąca oraz szkoła zawodowa. Głównym tematem pracy wychowawczej są relacje międzynarodowe oraz współpraca różnymi szkołami partnerskimi, między innymi ze Szwecji, Japonii, Francji, Holandii, Danii i Polski.
• Szkoła Katolicka „Bernhardinum” (Katholische Schule Bernhardinum) – katolicka szkoła wyznaniowa, instytucja oświatowa należąca do archidiecezji berlińskiej, placówka składa się ze szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum. Szkoła współpracuje ze szkołami w Polsce, Francji, Włoszech i Sri Lance.

• Christian Mentzel (1622–1701), lekarz, botanik i sinolog
• Ernst Laas (1837–1885), pedagog i filozof
• Paul Henze (1880–1966), inżynier mechanik i konstruktor samochodów
• Ottomar Geschke (1882–1957), polityk
• Wilhelm Burgdorf (1895–1945), generał piechoty
• Wolfgang Köpp (ur. 1933), pisarz
• Wolfgang Götze (ur. 1937), fizyk teoretyczny
• Hans-Joachim Jentsch (ur. 1937), polityk (CDU), Sędzia Sądu Najwyższego
• Hans-Michael Rehberg (ur. 1938), aktor i reżyser
• Pit Kroke (ur. 1940), artysta
• Ludolf von Wartenberg (ur. 1941), polityk (CDU)
• Heinz Geisler (ur. 1950), muzyk rockowy i kompozytor
• Dan Radtke (ur. 1963), kolarz szosowy
• Franziska Giffey (ur. 1978), polityk (SPD), burmistrz Berlina
• Finch (ur. 1990), raper

• Choszczno
• Sanok
• Sulechów
• Reinheim
• Cestas
• Licata

• 
  Katedra Mariacka
• 
  Zamek biskupi
• 
  Pałac
• 
  Ratusz
• 
  Zabytkowe kamienice w centrum miasta
• 
  Kościół Dobrego Samarytanina
• 
  Villa Lässig
• 
  Dworzec kolejowy
• 
  Notgeld z 1921
  awers