Ten artykuł dotyczy miasta w Nadrenii Północnej-Westfalii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Essen

Herb Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Nadrenia Północna-Westfalia
Zarządzający	Thomas Kufen↗
Powierzchnia	210,31 km²
Populacja (30.09.2023) • liczba ludności • gęstość	586 787[1] 2771 os./km²
Nr kierunkowy	201
Kod pocztowy	45127-45359
Tablice rejestracyjne	E
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii Essen
Położenie na mapie Niemiec Essen
51°27′N 7°01′E/51,450000 7,016667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Essen (MAF: /ˈɛsn̩/, posłuchaj^ⓘposłuchaj) – miasto na prawach powiatu w zachodniej części Niemiec, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Düsseldorf. Pełni funkcję portu nad Ruhrą i nad Kanałem Ren-Herne. Pod koniec 2019 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą około 580 tys., Essen zajmowało dziesiąte miejsce w Niemczech pod względem liczby ludności^{[potrzebny przypis]}. Siedziba biskupstwa rzymskokatolickiego założonego w 1958 r. Od roku 1972 miasto uniwersyteckie. W roku 2010 Essen wraz z sąsiednimi miastami pod nazwą RUHR.2010(inne języki) było Europejską Stolicą Kultury.

Miasto Essen jest podzielone na 9 dzielnic. Aktualny podział przedstawia się następująco:

• Dzielnica 1:
  • Stadtkern
  • Ostviertel
  • Nordviertel
  • Westviertel
  • Südviertel
  • Südostviertel
  • Huttrop
  • Frillendorf

• Dzielnica 2:
  • Rüttenscheid
  • Rellinghausen
  • Bergerhausen
  • Stadtwald

• Dzielnica 3:
  • Holsterhausen
  • Fulerum
  • Haarzopf
  • Margarethenhöhe
  • Frohnhausen
  • Altendorf

• Dzielnica 4:
  • Schönebeck
  • Bedingrade
  • Frintrop
  • Dellwig
  • Gerschede
  • Borbeck-Mitte
  • Bochold
  • Bergeborbeck

• Dzielnica 5:
  • Altenessen Nord
  • Altenessen-Süd
  • Vogelheim
  • Karnap

• Dzielnica 6:
  • Stoppenberg
  • Schonnebeck
  • Katenberg

• Dzielnica 7:
  • Steele
  • Kray
  • Freisenbruch
  • Horst
  • Leithe

• Dzielnica 8:
  • Heisingen
  • Kupferdreh
  • Byfang
  • Überruhr-Hinsel
  • Überruhr-Holthausen
  • Burgaltendorf

• Dzielnica 9:
  • Bredeney
  • Schuir
  • Werden
  • Fischlaken
  • Heidhausen
  • Kettwig

Główny ośrodek przemysłowy i handlowy Zagłębia Ruhry (przede wszystkim przemysł metalowy, maszynowy, środków transportu, zbrojeniowy, chemiczny, elektrotechniczny).

Essen jest siedzibą wielu przedsiębiorstw, jak: RWE, Hochtief, Con-Energy, Aldi-Nord, Arcandor (były Karstadt-Quelle) i ThyssenKrupp. Oprócz tego Essen jest siedzibą instytucji finansowych i handlowych, miejscem targów międzynarodowych i siedzibą instytucji naukowo-badawczych.

Głównym dworcem kolejowym jest Essen Hauptbahnhof. Inne stacje kolejowe to Essen-Frohnhausen, Essen-Horst, Essen-Hügel, Essen-Stadtwald, Essen-Kettwig, Essen-Werden(inne języki).

Od 1893 r. po mieście kursują tramwaje. W latach 1949–1957 w mieście istniała jedna linia trolejbusowa^[2], a w latach 1983–2000 eksperymentalny system duobusowy^[3]. Stadtbahn Rhein-Ruhr(inne języki) łączy Essen z innymi miastami Zagłębia Ruhry. Operatorem transportu publicznego w Essen i pobliskim Mülheim an der Ruhr od 2017 r. jest spółka Ruhrbahn^[4][5].

Pomimo olbrzymich zniszczeń spowodowanych nalotem brytyjskim 11 marca 1943 r. – 3000 budynków zostało całkowicie zniszczonych, dalszych 2000 uszkodzonych – Essen zachowało liczne dzieła sztuki, przede wszystkim z czasów panowania Ottonów oraz z okresu wielkiej industrializacji miasta w XIX w.

W centrum Essen zachowało się dawne opactwo żeńskie, w którego skład wchodzi katedra św. Kosmy i Damiana (Hl. Cosmas und Damian), z ottońską kryptą i westwerkiem oraz wczesnogotyckim halowym korpusem nawowym. Wewnątrz m.in. złota Madonna z ok. 980 r. oraz siedmioramienny świecznik z roku 1000. Cenne dzieła sztuki ottońskiej mieści skarbiec katedralny, między innymi zabytki z czasów rządów Matyldy i Teofano – wśród nich znajdują się cztery krzyże procesyjne w tym krzyż Ottona i Matyldy, miecz ceremonialny, Korona Ottona III. Obok katedry późnogotycki kościół św. Jana Chrzciciela (Johannes) z 1471. Również późnogotycki w stylu kościół św. Gertrudy (St. Gertrud) zachował romańską wieżę zachodnią.

Z zabytków świeckich m.in. zamek Borbeck z XVIII w. oraz XIX-wieczna Villa Hügel(inne języki), dawna rezydencja Kruppów. Wśród zabytków techniki wyróżniają się dawny kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein (niem. Zeche und Kokerei Zollverein), od 2001 roku na liście światowego dziedzictwa UNESCO oraz zabytkowe osiedla robotnicze. Pamiątką po gminie żydowskiej jest stara synagoga z 1913, dzieło Edmunda Körnera(inne języki). Pomimo zniszczeń zachowała w całości swoją modernistyczną architekturę.

W dzielnicy Werden(inne języki) znajduje się dawny klasztor benedyktynów (znany od 875) z romańskim kościołem św. Ludgera (St. Ludgerus) z 2 poł. XII w. Obok kościół św. Lucjusza (St. Lucius) udokumentowany od 995, przebudowany w XI–XII w. z zabudowaniami klasztornymi z XVIII w.

Innymi wizytówkami Essen są muzeum Folkwang oraz Grugapark(inne języki) z ogrodem botanicznym.

• Burmistrz: Thomas Kufen (CDU) – od 2015 r.^[6]

• Moskitos Essen – klub hokejowy
• TUSEM Essen – klub piłki ręcznej mężczyzn
• Rot-Weiss Essen – klub piłkarski
• SGS Essen(inne języki) – klub piłki nożnej kobiet

W mieście rozgrywany jest kobiecy turniej tenisowy, pod nazwą Bredeney ITF, zaliczany do rozgrywek rangi ITF, z pulą nagród 25 000 $^[7].

Miejscowości partnerskie:

• Grenoble, Francja
• Niżny Nowogród, Rosja
• Sunderland, Wielka Brytania
• Tampere, Finlandia
• Tel Awiw, Izrael
• Zabrze, Polska
• Changzhou, Chiny

• oficjalna strona miasta
• oficjalne wyniki wyborów lokalnych w 2014 r.. essen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-11)].
• galeria zdjęć
• Essen - podział na dzielnice