Eryk IX
 Święty Eryk IX | |
| |
| Król Szwecji | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
ok. 1120 |
| Data śmierci | |
| Żona |
Krystyna |
| Dzieci | |
Święty Eryk IX Jedvardsson, szw. Erik den helige (ur. ok. 1120 w okolicy jeziora Melar, zm. ok. 1160) – pierwszy przedstawiciel dynastii Erykidów na tronie szwedzkim, święty katolicki. Panował prawdopodobnie od ok. 1155 do ok. 1160 (do końca XII wieku daty życia i panowania władców szwedzkich są niepewne).
Data urodzenia Eryka IX nie jest dokładnie znana. Jego ojciec miał na imię Edward (szw. Jedvard). Przyjmuje się, że matka Eryka miała na imię Cecylia i była córką pogańskiego uzurpatora do tronu – Swena Blota, panującego od około 1084 do 1087.
Eryk zorganizował wyprawę krzyżową na Finlandię w celu podboju i chrystianizacji kraju. Wyprawa zakończyła się niepowodzeniem. W 1155 roku chcąc schrystianizować kraj zostawił w Turku biskupa Henryka z Uppsali, który został zabity przez fińskiego rolnika.
Około 1150 król Swerker I Starszy powołał go na współwładcę. Po śmierci Swerkera I (25 grudnia 1156) Eryk IX objął samodzielne rządy, odsuwając od tronu syna Swerkera – Karola VII. Za śmierć Swerkera I był odpowiedzialny Duńczyk Magnus Henriksson, który podawał się za ostatniego potomka szwedzkich królów z rodu Stenkila (jego matka Ingrida była wnuczką króla Inge I Starszego). Eryk IX zginął zamordowany w 1159 lub 1160 roku niedaleko Uppsali, o co także podejrzewano Magnusa Henrikssona.
Żoną Eryka IX była Krystyna, córka duńskiego możnego Bjorna Jernside (wnuk króla Danii Eryka I) i Katarzyny (córki króla Szwecji Inge I Starszego). Ich synem był Knut Eriksson, król Szwecji od 1167.
Kult
Eryk IX bywa uważany za świętego - jako takiego wymienia go kalendarz z Valentuny z 1198 roku. Przypuszczalnie około 1220 roku[1] zwłoki Eryka przeniesiono do katedry w Uppsali. Pozostały tam pomimo wprowadzenia reformacji, która odrzucała kult świętych. Szczątki św. Eryka pozostając w katedrze uppsalskiej - głównej świątyni państwa - były ważnym symbolem Szwecji[2].
Wspomnienie liturgiczne św. Eryka, w Kościele katolickim, obchodzone jest 18 maja.
W ikonografii, święty przedstawiany jest jako mężczyzna w stroju królewskim, z koroną na głowie, w jednej ręce trzyma miecz, w drugiej sztandar.
Jego atrybutami są: model kościoła w Uppsali i ołtarz, przy którym został zamordowany oraz palma męczeńska.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Fros, Sowa, Księga imion i świętych, t. 2, szpalta 190.
- ↑ Maja Jowita Gąssowska, Rozwój kultu św. Eryka w średniowiecznej Szwecji, "Kwartalnik Historyczny", R. 100, 1993, nr 1, s. 27.
Bibliografia
- Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan, Słownik władców świata, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005, s. 203, ISBN 83-7435-077-6, OCLC 749692036.
- H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, t. 2, Kraków 1997, szpalta 190.
- Święty Eryk IX Jedvardsson na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 29.04.2010]
