Ergatyw (łac. ergativus) – przypadek w językach ergatywno-absolutywnych, określający podmiot czasownika przechodniego^[1]. Jest zbliżony znaczeniowo do polskiego narzędnika^[2][3]. Może oznaczać również narzędzie czynności^[4]. Częsty w językach kaukaskich^[5], obecny też w baskijskim^[6][7]. Istnieje też w niektórych językach Indian w Ameryce Północnej^[6].

Ergatyw nazywany jest też agentywem (agentiwem)^[6][8].

Ergatyw pełni funkcję syntaktyczną (składniową), sygnalizując podmiot w zdaniu, którego predykatem jest czasownik przechodni, to znaczy wówczas, gdy semantyczna rola podmiotu określana jest jako agens. Element pełniący w takim zdaniu syntaktyczną funkcję dopełnienia bliższego jest w przypadku absolutywu, a jego rolę sematyczną określa się – pacjens^[9][10].

W przybliżony sposób konstrukcję ergatywną oddaje się w języku polskim przez stronę bierną czasownika^[6].

Przykład z języka plemienia Nez Percé, używanego na północnym zachodzie USA^[11]:

• [Haama + nim] [pee + m 'wi + ye] [wewukiye + ne]
• [Człowiek (ＥＲＧ nim)] [3/3 + strzelać + ＡＳＰ] [łoś (ＯＢＪ)]
• Człowiek zastrzelił łosia

To samo zdanie w układzie mianownik – biernik

• [Haama + Ø] [hi + 'wi + ye] [wewukiye + Ø]
• [Człowiek (ＮＯＭ)] [3 + strzelać + ＡＳＰ] [łoś (Ａｃｃ)]
• Człowiek zastrzelił łosia

• absolutyw
• stosunki morfosyntaktyczne

• Tadeusz Milewski: Językoznawstwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
• Alfred Majewicz: Języki świata i ich klasyfikowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1999. ISBN 83-01-08163-5.
• KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 .