Egipskie hieroglify – określniki i ideogramy

Określniki (determinatywy) i ideogramy (logogramy) – grupa znaków hieroglificznych komunikujących czytelnika o jakie znaczenie lub sens danego słowa chodzi. Były zawsze pisane na końcu i "wizualnie" uzupełniały znaczenie fonetyczne słów^[1].

W języku staroegipskim istnieje ogromna grupa słów, które w zapisie transliteracyjnym – w sensie fonetycznym – "wyglądają" zupełnie identycznie, ale posiadają różne lub sprzeczne ze sobą znaczenia. Dlatego ta grupa znaków decydowała dokładnie i precyzowała opisywane rzeczy, zdarzenia oraz czynności.

Ideogramy

Ideogram – w najprostszej formie – to pojedynczy hieroglif reprezentujący całe słowo, czyli – co przedstawia to dokładnie oznacza (tzw. znaczenie pierwotne), np.:

Hieroglif

Co przedstawia?

Co dokładnie oznacza?

słońce

Słońce

zestaw pisarski składający się z: palety, torby na sproszkowane barwidła (farby), trzcinowego pisaka

zestaw pisarski

W kilku przypadkach występują znaki hieroglificzne złączone (podwójne), posiadające jedno znaczenie, np.:

- nbty lub sm3wty -

zjednoczenie (Egiptu)

- nn -

ten (zaimek wskazujący)

- b3 -

dusza (żyjąca po śmierci człowieka – Ba)

W formie bardziej złożonej – ideogram oznacza także idee powiązane z danym znakiem, czyli – co przedstawia to oznacza wszelkie skojarzenia związane z jego znaczeniem pierwotnym (posiadają wspólny rdzeń słów), np.:

Hieroglif

Co przedstawia?

Co dodatkowo może oznaczać?
Ale na pewno tego nie wiadomo!

słońce

1. dzień (dzień jest wtedy, gdy świeci Słońce)
2. czas (dzień nie trwa całą dobę, tylko jej część, a więc pewien okres)
3. Re (bóg Słońca, stwórca świata i pan ładu we Wszechświecie, jego atrybutem jest tarcza słoneczna)

zestaw pisarski składający się z: palety, torby na sproszkowane barwidła (farby), trzcinowego pisaka

1. pisanie (czynność wykonywana za pomocą zestawu pisarskiego, czyli sam akt tworzenia dokumentów)
2. pismo (za pomocą zestawu pisarskiego można pisać hieroglify na papirusie, ostrakonie)
3. pisarz (używał zestawu pisarskiego do pisania)

Dodatkowo, niektóre ideogramy z okresu Starego Państwa zostały później – w zupełnie przypadkowy sposób – przeniesione do nowych znaczeń zawierających te same spółgłoski (te same wartości fonetyczne), ale nie zawierające wspólnego rdzenia w słowie, np.:

- pr - dom -

przeniesione do

- pr - wychodzić

- nfr - lutnia -

przeniesione do

- nfr - dobry

- ḥtp - ofiara -

przeniesione do

- ḥtp - odpoczywać

- ḫpr - żuk -

przeniesione do

- ḫpr - stawać się

- s3 - gęś -

przeniesione do

- s3 - syn

A ponieważ, pewne słowa były częściej używane niż inne (np. dobry, odpoczywać, stawać się, syn) to spowodowało, że pierwotne znaczenie tych hieroglifów szybko uległo zapomnieniu (np. lutnia, ofiara, żuk, gęś).
Wszystkie ideogramy posiadają wartości fonetyczne. Kilkanaście – posiada podwójne wartości fonetyczne, np.

- tp - głowa

- ḏ3ḏ3 - głowa

Fakt posiadania kilku znaczeń fonetycznych ideogramu wynikał z tego, że jeden hieroglif zawierał w sobie "złączone" dwa podobne hieroglify, np.:

-

ḫrp
lub
sḫm

-

dowodzić
lub
posiadać władzę

=

- ḫrp - dowodzić

+

- sḫm - posiadać władzę

Określniki

Podstawowym zadaniem determinatywów (określników) jest właściwe ustalenie znaczenia słów, zwłaszcza tam, gdzie mogą pojawić się wątpliwości. W formie najprostszej, określniki oznaczają dokładnie to co przedstawiają, np.:

człowiek

ptak

kobieta

roślina

woda

miasto

Określniki wywodzą się bezpośrednio od ideogramów. Dlatego, niektóre z nich pełnią jednocześnie funkcje ideogramu i/lub określnika. Rozróżnienie, jaką funkcję w danym słowie pełni konkretny hieroglif zależy m.in. od kontekstu. np.:

Zapis

Co oznacza?
Wiadomo, że na pewno to to chodzi

Fonem

Ideogram

Określnik

Hieroglif

Transliteracja

Opis

Hieroglif

Opis

Hieroglif

Opis

słońce – jako takie

=

-

+

słońce – w znaczeniu pierwotnym

+

patyk jest wskaźnikiem rzeczy pojedynczych

słońce

=

r^c

słońce

+

-

+

słońce – w znaczeniu pierwotnym

dzień jako taki

=

hrw

dzień

+

słońce – w znaczeniu określającym dzień

+

patyk jest wskaźnikiem rzeczy pojedynczych

wieczność

=

nhh

wieczność

+

-

+

słońce – w znaczeniu określającym moment czasu

pisać

=

-

+

zestaw pisarski – w znaczeniu określającym pisanie

+

zwinięty papirus i związany – określający pojęcia abstrakcyjne

pismo królewskie (dokument)

=

-

+

roślina ceniona w Górnym Egipcie – skrót, oznaczający władzę królewską

+

zestaw pisarski – w znaczeniu określającym pismo (spisany dokument)

pisarz

=

-

+

zestaw pisarski – w znaczeniu pierwotnym

+

człowiek – dokładnie wskazuje, że chodzi o osobę

Szczególne rodzaje określników to:

patyk

określnik rzeczy pojedynczych (określa rzeczy, że są jako takie) i dodawany jest zawsze do rzeczowników na końcu
więcej o tym hieroglifie zobacz: patyk (kreska) (det.)

patyk ukośny

określnik-zamiennik dla postaci ludzkich oraz bytów o magicznej mocy (symbole bóstw), używany był jako skrót tam, gdzie brakowało miejsca na poprawne napisanie hieroglifu, dodawany jest zawsze do rzeczowników na końcu
więcej o tym hieroglifie zobacz: patyk ukośny (det.)

dwa patyki

określnik rzeczy w liczbie podwójnej i dodawany jest do rzeczowników, zawsze na końcu słów, przed/za określnikami ogólnymi
więcej o tym hieroglifie zobacz: dwa patyki (det.)

trzy patyki

lub

określnik liczby mnogiej i dodawany jest do rzeczowników policzalnych lub niepoliczalnych, zawsze na końcu słów i za innymi określnikami ogólnymi
więcej o tym hieroglifie zobacz: trzy patyki (det.)

chleb

określnik-końcówka i uzupełnienie fonetyczne dla rodzaju żeńskiego i dodawany na końcu słowa, ale przed innymi określnikami ogólnymi
więcej o tym hieroglifie zobacz: chleb (t)

pisklę przepiórki

określnik-końcówka i uzupełnienie fonetyczne dla liczby mnogiej, bywa często w zapisach hieroglificznych pomijany, ale w transliteracji już nie jest pomijany, dodawany zawsze na końcu słowa, przed określnikiem-końcówką dla rodzaju żeńskiego i przed innymi określnikami ogólnymi
więcej o tym hieroglifie zobacz: pisklę przepiórki (w)

Określniki często były przenoszone z jednego słowa do innych, posiadających identyczne spółgłoski (wartości fonetyczne), nawet jeśli znaczenie określnika nie bardzo "pasuje" do znaczenia słowa^[2], np.:

a)

- ib -

cielę (wartość fonetyczna:

+ określnik i jednocześnie fonem:

)

b)

- ib -

być spragnionym

a)

- ibw -

uciekinier

UWAGA:
Często się zdarza, że określniki nie posiadają wartości fonetycznych, chociaż w transliteracji lub zapisach taką wartość im się przypisuje. Takie "przypisane" wartości fonetyczne do hieroglifów w poniższych tabelach opisane są w nawiasach klamrowych { }.

Tabele hieroglifów określników i ideogramów

Hieroglif podzielone są na kategorie i uporządkowane według listy znaków hieroglificznych A. Gardinera.

A – Człowiek (mężczyzna) i jego stany

Kategorie:

A

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

A – Człowiek (mężczyzna) i jego stany

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

A1

{ i }

człowiek siedzący

1. ten hieroglif (

) bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym człowieka siedzącego –

– zasadnicza różnica jest widoczna w dorysowanej stopie po prawej stronie przy udzie

2. ideo.: człowiek, mężczyzna, np.:

a) (l. p.)

– s – człowiek
b) (l. mn.)

– sw – ludzie (w sensie: człowiek w wielokrotności)
c) (l. p.)

– rḥ – człowiek (w sensie: jeden spośród wielu ludzi)
d) (l. mn.)

(skr.

) – rḥw – ludzie
3. (osoba) ideo lub det.: pierwsza osoba liczby pojedynczej, rodzaju męskiego, np.

– i – ja

4. det.: relacje i stany człowieka lub mężczyzny, np.:

a)

– s3 – syn
b)

– ḥwrw – nędznik
5. det. dla imion, np.

– ^Cnḫw – Enchu (lub Anchu – imię męskie)

6. zobacz też: człowiek siedzący na pięcie (det.)
7. zobacz też: kobieta siedząca (det.)
8. zobacz też: patyk (kreska) (det.)
9. zobacz też: trzy patyki (det.)

A1 + B1 + Z2

-

czlowiek siedzący i kobieta siedząca z trzema patykami

1. ideo.: liczba mnoga dla ludzi i ich stanów, np.:
a)

– rmṯ – ludzie
b)

– ^c3mw – Azjaci

2. zobacz też: człowiek siedzący (det.)
3. zobacz też: kobieta siedząca (det.)
4. zobacz też: trzy patyki (det.)

A2

-

człowiek z dłonią przy ustach

1. det.: akcje i stany człowieka angażujące dłoń i usta, np.:
a)

– wnm – jeść
b)

– ḥḳr – głodować
c)

– swri – pić
2. det.: wyrażanie uczuć (uczucia, w tym: kochać), np.

– mri – kochać
3. det.: mówić, np.

– sḏd – opowiadać
4. det.: myśleć (w tym: wymyślać), np.

– k3i – wymyślać

A3

-

człowiek siedzący na pięcie

1. (hieratyka) ten hieroglif (

) został zastąpiony hieroglifem –

, a sporadycznie, w niektórych przypadkach –

2. nie mylić tego hieroglifu (

) z bardzo podobnym hieroglifem człowieka siedzącego bez pięty –

zasadnicza różnica jest w dorysowanej stopie po prawej stronie przy udzie

3. det.: siedzieć, np.

– ḥmsi – siedzieć

4. zobacz też: człowiek siedzący (det.)
5. zobacz też: kobieta siedząca (det.)
6. zobacz też: dziecko siedzące (na kolanach) z dłonią przy ustach (det.)
7. zobacz też: dziecko siedzące, pozujące, z rękoma do dołu (det.)
8. zobacz też: kombinacja hieroglifów: kobieta rodząca + lisie skóry (det.)

A4

-

człowiek siedzący z uniesionymi ramionami

1. det.: błagać (prosić – także modlitewnie, uwielbiać, czcić), np.

– dw3 – uwielbiać, czcić
2. det.: ukryty (schowany, niewidoczny), np.

– imn – ukryty

3. zobacz też: człowiek z uniesionymi ramionami (det.)

A5

-

człowiek chowający się za ścianą, w rogu

det.: ukrywać się (chować się), np.

– imn – ukrywać się

lub

(Średnie Państwo)

A6

{ w^cb }

{ ueb (łeb) }

człowiek przystępujący do rytualnego oczyszczenia

1. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif (

) był często zastępowany hieroglifem –

2. det.: czysty (nieskalany), nieskazitelny (bezgrzeszny), np.

(war.

) – w^cb – bezgrzeszny, czysty

3. zobacz też: kombinacja hieroglifów: stopa + wazon z wylewającą się z niego wodą (det.)

A7

-

człowiek siadający na ziemi ze zmęczenia

det.: słaby, zmęczony (znudzony), np.:
a)

– wrd – zmęczony (znudzony)
b)

– bdš – słaby

A8

-

człowiek odprawiający rytuał hnw

det.: świętować (w tym: świętowanie), np.

– hnw – świętowanie

A9

-

człowiek ustawiający na główie koszyk

det.: czynności związane z ładunkami i ciężarami, np:
a)

(skr.

) – k3t – praca
b)

(skr.

) – 3ṯp – ładować
c)

(skr.

) – f3i – nosić

A10

-

człowiek trzymający wiosło

det.: pływać (pływanie), np.

– sḳdnw – pływać

(Stare Państwo)

A11

-

człowiek trzymający berło władzy

i kij pastuszy

1. po okresie Starego Państwa, ten hieroglif (

) został zastąpiony przez inny hieroglif –

2. ideo. lub det.:

– ḫnms – przyjaciel (w sensie: bliski znajomy, dobry kolega)

3. zobacz też: człowiek trzymający kij w jednej dłoni i chustkę na głowę w drugiej (det.)
4. zobacz też: berło władzy (det.)

A12
lub
mSa

{ mš^c }

{ msze }

żołnierz z łukiem i kołczanem

1. ideo. lub det.: armia (wojsko), np.

(war.

) – mš^c – armia (l. mn.)
2. det.: żołnierz, np.

– mnfyt – żołnierze(l. mn.)

A13

-

człowiek z rękoma związanymi z tyłu

1. ideo. lub det.: wróg (nieprzyjaciel), np.:
a)

– ḫtfy – wróg
b)

– sbi – buntownik

2. zobacz też: człowiek z krwią wypływającą z ręki (det.)

3. zobacz też:

– (1) kij do rzucania; (2) maczuga używana w walce; (3) zamiennik wielu hieroglifów (det.)
4. zobacz też: hieroglify trzyliterowe –

- (hieroglif nieokreślony) (sbi)

lub

A14

-

człowiek z krwią wypływającą z ręki
lub
człowiek z krwią wypływającą z powodu zranienia siekierą

1. det.: wróg (nieprzyjaciel), np.

– ḫfty – wróg
2. det.: umierać (śmierć), np.

– mwt – umierać

3. zobacz też: człowiek z rękoma związanymi z tyłu (det.)

A15
lub
xr

{ ḫr }

{ chr }

człowiek upadający

1. ideo. lub det.: upadać i słowa pochodne, np.

(war.

– ḫr – upadać
2. (idiom) det.: upadły (w sensie: podbity, zdobyty, pokonany), np.

(skr.

– ḫrw – upadły wróg (pokonany lub podbity)
3. (bezokolicznik) det.: obalać (w sensie: zrobić przewrót, spowodować czyjś upadek), np.

– sḫrt – obalać (spowodować czyjś upadek)

A16

-

człowiek pochylający się

det.: pochylać się, np.

– ksi – pochylać się

A17
lub
Xrd

nni

dziecko siedzące (na kolanach) z dłonią przy ustach

1. det.: osoba młoda, dziecko i słowa pochodne (w tym: sierota), np.:
a)

– rnpi – młodym być
b)

– šri – dziecko
c)

(skr.

lub

) – ḫrd – dziecko
d)

– nmḥ – sierota

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – dziecko siedzące (na kolanach) z dłonią przy ustach (nni) 3. zobacz też: dziecko siedzące, pozujące, z rękoma do dołu (det.)

A17A^[a]

-

dziecko siedzące, pozujące, z rękoma do dołu

ten hieroglif (

) został zaadaptowany z hieratyki, gdzie był zamiennie używany z innymi hieroglifami:
a) w miejsce:

– np.

– ḥmsi – dziecko (l. p.)
b) w miejsce:

– np.

– msw – dzieci (l. mn.)

A18

-

dziecko z koroną Dolnego Egiptu

det.: dziecko królewskie i słowa pochodne (w tym: książę, książątko), np.:
a)

– inp – książę koronny, dziecko królewskie
b)

– wḏḥ – odrzucone książątko (niezaakceptowane, np. z nieprawego łoża lub odstawione od "cyca")

A19

ik

człowiek pochylony i opierający się o kij

1. (Stare Państwo – XII Dynastia) ten hieroglif (

) był utożsamiany i zamiennie używany z hieroglifem –

2. ideo lub det.: stary, np.

(war.

) – i3w lub

– tni – stary
3. ideo lub det.: wielki (ogromny) lub szef, np.

(war.

, war.

) – wr – wielki, szef

4. det.: podpierać się (wspierać się, opierać się o coś), np.:

a)

– tw3 – podpierać się
b)

– rhn – opierać się o coś

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – człowiek pochylony i opierający się o kij (ik)
6. zobacz też: człowiek opierający się o rozwidlony kij (det.)

A20

{ smsw(?) }

{ smsu(?) (smsł) }

człowiek opierający się o rozwidlony kij
(trochę młodszy od

)

1. ideo. lub det.: osoba starsza, np.:
a)

(war.

) – smsw – najstarszy
b)

– smsw hyt – najstarszy odźwierny wrót (tytuł stanowiska)

2. zobacz też: człowiek pochylony i opierający się o kij (det.)
3. zobacz też: niebo (det.)

A21
lub
sr

{ sr }

człowiek trzymający kij w jednej dłoni i chustkę na głowę w drugiej

1. po okresie Starego Państwa, ten hieroglif (

) zastąpił inny hieroglif –

2. (pismo hieroglificzne) ten hieroglif (

) jest trudny do rozróżnienia z podobnymi hieroglifami:

lub

lub

3. (hieratyka tylko) nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

– w hieratyce zawsze, to są różne hieroglify
3. ideo. lub det.: dostojnik (wysoki urzędnik), wielmoża, np.

(skr.

) – sr – dostojnik (wysoki urzędnik), wielmoża

4. det.: osoba wpływowa, możnowładca, człowiek z wyższych sfer lub osoba zaufana, np.:

a)

– smr – dworzanin, przyjaciel (w sensie: zausznik lub powiernik faraona)
b)

– ḫnms – przyjaciel (w sensie: bliski znajomy, dobry kolega)
c)

– šnyt – dworzanin (w sensie: możnowładca, człowiek wpływowy)

5. zobacz też: człowiek trzymający berło władzy i kij pastuszy (det.)
6. zobacz też: człowiek pochylony i opierający się o kij (det.)
7. zobacz też: człowiek opierający się o rozwidlony kij (det.)

A22

-

posąg człowieka z kijem i berłem władzy

det.: posąg (pomnik, rzeźba), np.:
a)

– ẖnt lub ẖnty – posąg

b) – twt – posąg

A23

-

król z kijem i buławą o gruszkowatej głowicy

det.: samowładny (suwerenny, niezależny władca), np.

– ity – samowładny

A24

{ nḫt }

{ ncht }

człowiek uderzający kijem

1. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif (

) był często zamieniany przez inny hieroglif –

, który dodatkowo, w piśmie hieratycznym – podobnie jak

– był bardziej powszechniejszy w użyciu
2. det.: uderzać, np.

(war.

) – ḥwi ḥii – uderzać
3. det.: siła, wysiłek i słowa pochodne, np.

(skr.

) – nḫt – silny
4. det.: zabrać (wynieść), np.

– nḥm – zabrać (wynieść)
5. det.: rabować (grabić, plądrować), np.

– ḥ^cḏ3 – rabować
6. det.: uczyć (kogoś), np.

– sb3 – uczyć

7. zobacz też: człowiek uderzający kijem, z lewą ręką zwieszoną za plecami (det.)
8. zobacz też: przedramię (det.)
9. zobacz też: przedramię trzymające patyk (det.)

A25

-

człowiek uderzający kijem, z lewą ręką zwieszoną za plecami

1. dokładne użycie tego hieroglifu (

) nie jest do końca jasne, ale w okresie Średniego Państwa był używany zamiennie dla grupy hieroglifów związanych z określnikiem uderzać (atakować)
* natomiast, za panowania XII Dynastii, ten hieroglif był utożsamiany i zamiennie używany z hieroglifem –

2. ideo.: uderzać, np.

(war. papirusy –

) – ḥwi ḥii – uderzać

3. zobacz też: człowiek pochylony i opierający się o kij (det.)
4. zobacz też: człowiek uderzający kijem (det.)

A26

{ ^cš }

{ esz }

człowiek z uniesionym jednym ramieniem w geście wzywania

1. det.: wołać (zawołać), zawezwać (wezwać), np.:
a)

– nis – wołać, zawezwać
b)

– ḏwi – wołać
2. jako skr.

– ^cš w słowie:

– sḏm ^cš – służący (dosł. słuchający wezwania)
3. (wołacz, wykrzyknik)

– i – O!

A27

-

człowiek spieszący się z uniesionym jednym ramieniem

1. (prawdopodobnie) det.: wysłannik, osoba przynosząca wieści, np.

(war.

(?)) – inw – posłańcy (l. mn.)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – człowiek spieszący się z uniesionym jednym ramieniem (in)

A28

{ ḳ3 }
lub
{ ḳ3i }

{ qe (ke) }
lub
{ qei (kei) }

człowiek z uniesionymi dwoma ramionami

1. det.: radość, np.:
a)

– sw3š – rozsławiać (wychwalać)
b)

– ḥ^ci – rozradować się (ponownie)
2. det.: smutek, np.

– ḥ3i – opłakiwać (lamentować)
3. det.: wysoki, np.

(war.

, skr.

) – ḳ3 lub ḳ3i – być wysokim
4. (z nieznanych powodów) det.: łysy, np.

– i3s – łysy

A29

-

człowiek do góry nogami

det.: do góry nogami, np.

– sḫd – do góry nogami

A30

-

człowiek z uniesionymi ramionami

1. det.: chwalić (sławić), np.:
a)

(war.

) – i3w – chwalić
b)

– dw3 – uwielbiać (czcić)
c)

– sw3š – rozsławiać (wychwalać)
2. det.: wzbudzać strach (napawać trwogą), np.

– tr – okazywać szacunek
3. der.: błagać (napraszać się), np.

– tw3 – pretensja

4. zobacz też: człowiek siedzący z uniesionymi ramionami (det.)

A31

-

człowiek z uniesionymi ramionami za plecami

det.: odwrócić (odwracać), np.

– ^cnw – odwracać (głowę)

A32

-

człowiek tańczący

1. det.: radość (w tym: świętować), np.

– hy-hnw – świętować
2. det.: taniec, np.

– ḫbi – tańczyć

A33
lub
mniw

{ mniw }
lub
{ miniw }

{ mniu (mnił) }
lub
{ miniu (minił) }

człowiek z kijem i tobołkiem na ramieniu

1. ideo.: pastuch, np.

(war.

) – mniw lub miniw – pastuch

2. det.: wędrować po świecie, włóczyć się i słowa pochodne, np.:

a)

– šm lub šm3 – nieznajomy (człowiek nietutejszy), włóczykij(obieżyświat)
b)

– rdi – włóczyć się

A34

-

człowiek ucierający w moździerzu

det.: budować, ucierać (tłuc, ugniatać, ponieważ w pracach murarskich często używano tłuczków murarskich), np.

– ḫwsi – ucierać, budować

A35

{ ḳd }

{ qd (kd) }

człowiek murujący ścianę

ideo. lub det.: budować, murować, np.

(war.

) – ḳd – budować, murować

A36

-

człowiek wkładający do naczynia i ugniatający

1. formą bardziej powszechniejszą formą był hieroglif

, ale nie mylić tego hieroglifu z podobnym –

– to są różne hieroglify
2. ideo. lub det.: piwowar, np.

(war.

lub

) – ^cfty – piwowar

(powszechniejsza forma)

A37

A38
lub
qiz

{ ḳis }

{ qis (kis) }

człowiek trzymający szyje symbolicznych zwierząt zakończonych głowami pantery

(symbol miasta) ideo.: Kis, np.

(war.

lub

) – Ḳis – Kis (lub Qis – miasto w Górnym Egipcie, ob. Al-Kusijja)

(forma alternatywna)

A39

A40

{ i }

siedzący bóg
(lekko zakrzywiona broda i prosta peruka)

1. w piśmie hieroglificznym i hieratyce, ten hieroglif (

) chętnie używano jako zamiennik hieroglifu –

2. ideo. lub det.: ja (pierwsza osoba l. p.), np.:

– i

- ja (czyli wypowiedź w pierwszej osobie, kiedy bóg się wypowiada)

– wi

– ink

3. det.: bóg, np.:

a)

– Ptḥ – Ptah
b)

– Mnṯw – Montu^[b] (bóg-wojownik, opiekun władców z Teb)

4. zobacz też: król (ureusz na czole, prosta broda i czepiec) (det.)
5. zobacz też: sokół na stojaku na symbole religijne (det.)

A41

{ i }

król
(ureusz na czole, prosta broda i czepiec)

1. ideo. lub det.: ja (pierwsza osoba l. p.), np.:

– i

- ja (czyli wypowiedź w pierwszej osobie, kiedy król się wypowiada)

– wi

– ink

2. det.: król, np.:

a)

– nsw – król
b)

– ḥm – dostojność (królewskość)
c)

– nb – Pan (Władca)

A42

król z chorągiewką

(ureusz na czole, prosta broda i czepiec)

A43

{ nsw }
lub
{ nzw }
lub
{ ni-swt }

{ nsu (nsł) }
lub
{ nzu (nzł) }
lub
{ ni-sut (ni-słt) }

król w koronie Górnego Egiptu

1. ideo. lub det.: król, król Górnego Egiptu, np.

(war.

) – nsw lub nzw lub ni-swt – król Górnego Egiptu lub król
2. det.: Ozyrys, np.

– Wsir – Ozyrys (bóg życia i śmierci, Wielki Sędzia Umarłych)

A44

król w koronie Górnego Egiptu

z chorągiewką

A45

{ bit }
lub
{ bity }

{ bit }
lub
{ bitj }

król w koronie Dolnego Egiptu

ideo. lub det.:

(war.

) – bit lub bity – król Dolnego Egiptu

A46

król w koronie Dolnego Egiptu

z chorągiewką

A47
lub
iry

-

owczarz siedzący i owinięty w płaszcz, trzymający patyk z przydatkiem

1. ten hieroglif (

) jest mylnie utożsamiany z podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify
* szczególnie, błąd dotyczy zapisu słowa:

, jego poprawna wersja to:

– należeć do...
2. ideo.: pasterz, np.

– mniw lub miniw – pasterz
3. ideo. lub det.: strzec, chronić, np.

(war.

) – s3w lub z3w – strzec, chronić

4. zobacz też: człowiek (mężczyzna lub kobieta) bez brody trzymający nóż (det.)

A48

{ iry }

{ irj }

człowiek (mężczyzna lub kobieta) bez brody trzymający nóż

1. ten hieroglif (

) jest mylnie utożsamiany z podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify
* szczególnie, ten błąd dotyczy zapisu słowa:

, jego poprawna wersja to:

– należeć do...
2. ideo. lub det.: należeć do..., odnosić się do..., np.

– iry – należeć do..., odnosić się do...

3. zobacz też: owczarz siedzący i owinięty w płaszcz, trzymający patyk z przydatkiem (det.)

A49

-

Syryjczyk siedzący, trzymający patyk

det.: obcokrajowiec (cudzoziemiec, obcy ludzie z obcych krajów), np.:
a)

– ^c3mw – Azjaci (l. mn.)
b)

– Iwntyw-Styw – nubijscy łucznicy (l. mn.)

A50
lub
Sps

{ šps }

{ szps }

człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle

1. (tylko Średnie Państwo) ten hieroglif (

) był zastępowany hieroglifami:

lub

2. (sporadycznie) ideo.: dostojnik i słowa pochodne, np.

(war.

) – šps – dostojnik

3. (Teksty Sarkofagów) ideo. lub det.: pierwsza osoba l. p., np.:

a)

– i – ja
b)

– wi – ja
c)

– ink – ja
4. det.: osoba szanowana (w tym: dworzanie), np.

– smr lub smrw – dworzanie

5. zobacz też: człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle, z chorągiewką (det.)
6. zobacz też: dostojnik klęczący, z chorągiewką (det.)

A51
lub
Spsi

{ špsi }

{ szpsi }

człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle, z chorągiewką

1. (sporadycznie) ideo.: dostojnik i słowa pochodne, np.

(war.

) – špsi – dostojnik
2. (od Średniego Państwa) det.: osoba szanowana, np.

– imyw-ḥ3t – Ci [którzy są] z dawnych czasów (o osobach z przeszłości darzonych nadal szacunkiem)

3. zobacz też: człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle (det.)
4. zobacz też: dostojnik klęczący z chorągiewką (det.)

A52

{ šps ]

{ szps }

dostojnik klęczący, z chorągiewką

1. (sporadycznie) ideo.: dostojnik i słowa pochodne, np.

(war.

) – šps – dostojnik
2. (od Średniego Państwa) det.: osoba szanowana, np.

– P3-ḥry – Paheri (imię męskie)

3. zobacz też: człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle (det.)
4. zobacz też: człowiek z klasy wyższej siedzący na krześle, z chorągiewką (det.)

A53

-

mumia w pozycji stojącej

1. det.: mumia, np.

– wi – mumia
2. det.: posąg (rzeźba), podobizna (rzeźba), np.

– twt – posąg
3. det.: kształt, postać (forma), np.

– ḫpr – kształt, a także etap wzrostu (rośnięcia osoby lub rośliny)

A54

-

mumia w pozycji leżącej

1. det.: martwy (śmiertelny, śmierć), np.

– mni lub mini – śmierć
2. det.: sarkofag, np.

– nb-^cnḫ – sarkofag (dosł. Pan życia)

A55

{ sḏr }

{ sdżr }

mumia leżąca na łożu

1. det.: leżeć, np.

(skr.

) – sḏr – leżeć, spędzić całą noc (przespać)

2. det.: śmierć, np.:

a)

– ḫpt – zgon (umierać)
b)

– ẖ3t – zwłoki

A59

-

człowiek grożący kijem

det.: przepędzić (wygnać), np.

– ḥr – przepędzić (wygnać)

A113

-

kapłan (?) trzymający kij w jednej dłoni i stojący na niebie

A316

-

człowiek siedzący i trzymający patyk w jednej dłoni

A335

-

człowiek siedzący (?)

A347

-

człowiek trzymający kij w dwóch dłoniach

B – Kobieta i jej stany

Kategorie:

A

•

B

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

B – Kobieta i jej stany

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

B1

{ i }

kobieta siedząca

1. (osoba) ideo lub det.: pierwsza osoba l. p., rodzaju żeńskiego, np.

– i – ja

2. det.: kobieta, np.:

a)

– st – kobieta
b)

– ḥmt – żona, kobieta
c)

– ntrt – bogini

3. det.: kobiece relacje, np.:

a)

– s3t – córka
b)

– ẖ3rt – wdowa

4. det.: kobiece stany lub kobiece imiona, np.:

a)

– ḥmt – niewolnica
b)

– šm^cyt – dobrodziejka (ofiarodawca)

B2

-

kobieta w ciąży

det.: być w ciąży (począć), np.:
a)

– iwr – począć
b)

– bk3 – być w ciąży

B3
lub
msi

{ msi }

kobieta rodząca

det.: rodzić i słowa pochodne, np.

(war.

) – msi – rodzić, zrodzić

B4

kombinacja hieroglifów:

+

(kobieta rodząca + trzy lisie skóry)

B5

-

kobieta karmiąca piersią

1. det.: zajęcia związane z karmieniem piersią, np.

– mn^ct – niańka, matka zastępcza (mamka)

2. zobacz też: pierś (det.)

B6

-

kobieta siedząca na krześle, z dzieckiem na kolanach

det.: niańka, osoba wychowująca dzieci, np.

– rnn – niańka, niania

B7

-

królowa z diademem, trzymająca kwiatek

det. dla imion królowych

C – Antropomorficzne bóstwa

Kategorie:

A

•

B

•

C

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

C – Antropomorficzne bóstwa

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

C1

{ r^c }

{ re }

bóg ze Słońcem i Ureuszem na głowie

ideo. lub det.: Re (bóg Słońca i Stwórca Świata), np.

(war.

) – R^c – Re

C2

{ r^c }

{ re }

bóg z głową sokoła

,
ze Słońcem na głowie i trzymający

ideo. lub det.: Re (bóg Słońca i Stwórca Świata), np.

(war.

) – R^c – Re

C3
lub
DHwty

{ ḏḥwty }

{ dżhuti (dżhłti) }

bóg z głową ibisa świętego

1. ideo. lub det.: Tot (bóg mądrości, opiekun pisma i patron pisarzy), np.

(war.

lub

) – Ḏḥwty – Tot
2. zobacz też: ibis święty na stojaku na symbole religijne

(det.)

C4
lub
Xnmw

{ ẖnmw }

{ śnmu (śnmł) }

bóg z głową barana

1. ideo. lub det.: Chnum^[c] (baraniogłowy bóg, Stwórca ludzi i dawca płodności), np.

(war.

) – ẖnmw – Chnum

2. zobacz też: baran (det.)

C5

bóg z głową barana

, trzymający

C6
lub
inpw

{ inpw }

{ inpu (inpł) }

bóg z głową psa

1. ideo. lub det.: Anubis^[d] (bóg zmarłych, opiekun mumifikacji i cmentarzy, jeden z sędziów w Państwie Umarłych), np.

(war.

) – Inpw – Anubis
2. det.: bóg o głowie psa lub szakala, np.

– Wp-w3wt – Up-uaut^[e] (dosł.: (Ten] Otwierający drogi – wojowniczy bóg, przewodnik zmarłych i przewodnik bogów, sługa Horusa)

3. zobacz też: pies leżący (det.)
4. zobacz też: pies leżący na relikwiarzu (det.)

C7
lub
stX

{ stḫ }

{ stś }

bóg o głowie głowie zwierzęcia Seta

1. ideo.: Set^[f] (bóg pustyni i oaz, oprawca Ozyrysa, władca Górnego Egiptu i uzurpator do tronu Zjednoczonego Egiptu), np.

– Stẖ – Set

2. zobacz też: zwierzę Seta (det.)

C8
lub
mnw

{ mnw }

{ mnu (mnł) }

falliczny bóg z piórami, uniesionym ramieniem, z chorągiewką

1. ideo. lub det.: Min^[g] (bóg płodności i patron Panopolis, ob. Achmim), np.

(war.

lub

) – Mnw – Min

2. zobacz też: dwa skamieniałe belemnity (det.)

C9

{ ḥtḥr }

{ hthr }

bogini ze Słońcem i rogami

ideo. lub det.: Hat-hor^[h] (bogini zmarłych, miłości i tańca), np.

(war.

) – Ḥt-ḥr – Hat-hor (dosł.: Dom Horusa)

C10

{ m3^ct }

{ meet }

bogini z piórem na głowie

ideo. lub det.: Maat (bogini praw porządku, harmonii i sprawiedliwości w kosmosie), np.

(war.

) – M3^ct – Maat

C11
lub
HH

ḥḥ

hh

bóg z uniesionymi ramionami i podtrzymującymi (niebo)

1. (liczba) ideo.: 1 000 000 (milion), np.

– ḥḥ – 1 000 000 (milion)
2. ideo.: wiele (dużo), np.

– ḥḥ – wiele (dużo)
2. ideo. lub det.: Heh (bóg nieskończoności), np.

– Ḥḥ – Heh

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – bóg z uniesionymi ramionami i podtrzymującymi (niebo) (ḥḥ)
4. zobacz też: jaszczurka (det.)

C12

{ imn }

bóg z podwójnym pióropuszem

, z lekko zakrzywioną brodą, trzymający

ideo. lub det.: Amon (tzw. bóg uniwersalny, bóg wiatru, urodzaju i płodności), np.

(war.

) – Imn – Amon (dosł.: [Ten] Ukryty lub [Ten] Niewidzialny)

C17

{ mnṯw }

{ mnczu (mnczł) }

bóg siedzącyz podwójnym pióropuszem

, trzymający

ideo. lub det.: Montu^[b] (bóg-wojownik, opiekun władców z Teb)

(war.

) – Mnṯw – Montu

C18

{ t3ṯnn }

{ tecznn }

bóg siedzący z podwójnym pióropuszem

, z lekko zakrzywioną brodą i rogami barana

1. ideo. lub det.: Tatenen (bóg ziemi i czasu, "źródło dobrych rzeczy", z których wszystko powstaje) lub Ptah-Tatenen (bóg ziemi i czasu identyfikowany z Ptahem), np.

(war.

) – T3ṯnn – Tetenen, Ptah-Tatenen
2. zobacz też: bóg stojący z ogoloną głową, trzymający

(det.)

3. zobacz też: peruka z piórami i z wstążką, na tyczce (det.)

C19

{ ptḥ }

{ pth }

bóg stojący z ogoloną głową, trzymający

1. ideo. lub det.: Ptah (bóg Stwórca, opiekun sztuki i rzemiosła), np.

(war.

) – Ptḥ – Ptah
2. zobacz też: bóg siedzący z podwójnym pióropuszem

, z lekko zakrzywioną brodą i rogami barana

(det.)

C20

D – Części ciała człowieka

Kategorie:

A

•

B

•

C

•

D

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

D – Części ciała człowieka

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

D1
lub
tp

tp

głowa z profilu

1. ideo.: głowa, np.

– tp – głowa
2. det.: głowa i pojęcia pochodne, np.

– d3d3 – głowa

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – głowa z profilu (tp)

D2
lub
Hr

ḥr

hr

twarz

1. det.: twarz oraz znaczenia pochodne, np.

– ḥr – twarz

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – twarz (ḥr)

D3
lub
Sny

-

włosy

1. det.: włosy, np.:
a)

– šny – włosy
b)

– skm – siwowłosy

2. det.: skóra, np.:

a)

– iwn – cera (karnacja)
b)

– inm – skóra
3. det.: opłakiwać (lamentować), np.

– i3kb – opłakiwać (dosł.: rwać włosy z głowy)

4. det.: łysy, utracić (kogoś lub coś), np.:

a)

– wš – utracić (włosy)
b)

– ẖ3rt – wdowa

D4
lub
ir

ir

oko

1. ideo.: oko, np.

(war.

) – irt – oko
2. det. widzieć, patrzeć, zobaczyć, itp., np.

– šp – ślepy

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – oko (ir)

D5

-

oko poprawione farbą

det.: czynności i stany oka, np.:
a)

– dgi – patrzeć
b)

– šp – ślepy
c)

– rs – być przytomnym (mieć otwarte oczy)

(forma alternatywna)

D6

D7

^cn

en

oko z pomalowaną dolną powieką

1. det.: ozdoba oczu, np.

– msdmt – cień do powiek

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – oko z pomalowaną dolną powieką (^cn)

D8

^cn

en

oko wpisane w

(piaszczysta połać ziemi)

1. det. w nazwie kamieniołomu

– ^cnw – Enu (lub Ainu), gdzie w okresie Starego Państwa pozyskiwano biały (lub cytrynowy) kamień (wapień) na okładziny piramid oraz do budowy grobowców bogatszych Egipcjan

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – oko wpisane w piaszczystą połać ziemi (^cn)

D9
lub
rmi

-

oko z wypływającymi łzami

ideo. lub det.: płakać, być płaczącym, np.

– rmi – płakać (być płaczącym)

D10
lub
wDAt

{ wḏ3t }

{ udżet (łdżet) }

oko ludzkie naznaczone głową sokoła
(Uadżet)

1. ideo. lub det.: Uadżet^[i] (zw. także jako Oko Horusa)

(skr.

) – wḏ3t – Uadżet (dosł.: zdrowe oko [nieuszkodzone], np. Horusa)
2. (sporadycznie – wyjątek(?)) ideo.: oko prawe (Słońce) lub oko lewe (Księżyc), np.

(?- war.

) – Ḥrw ḫnty irty – Horus, Pan swoich oczu (dosł. Horus, Pan Słońca i Księżyca lub Horus, Pan dwojga oczu)

(sporadycznie, w szczególnych przypadkach)

D10A^[j]

D11

-

biała część oka Uadżet
(lewa strona oka)

(miara objętości)

= 1/2 Hekat (lub 1/2 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/2 Hekat = ok. 2,4 l)

D12

-

źrenica oka

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnymi hieroglifami -

lub

– to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. (miara objętości)

= 1/4 Hekat (lub 1/4 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/4 Hekat = ok. 1,2 l)
3. det.: źrenica oka, np.

– ḏfḏ – źrenica oka

4. zobacz też: owal (det.)
5. zobacz też: pierścień (det.)
6. zobacz też: ziarnko piasku, tabletka lub coś podobnego (det.)

D13

-

brew

1. (miara objętości)

= 1/8 Hekat (lub 1/8 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/8 Hekat = ok. 0,6 l = 600 ml)
2. det.: brwi, np.

– inḥ – brwi (l. podwójna, dosł.: dwoje brwi)

D14

-

inna biała część oka Uadżet
(prawa strona oka)

(miara objętości)

= 1/16 Hekat (lub 1/16 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/16 Hekat = ok. 0,3 l = 300 ml)

D15

-

jedno z podkreśleń pod okiem
(zakrzywiony ogonek)

(miara objętości)

= 1/32 Hekat (lub 1/32 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/32 Hekat = ok. 0,15 l = 150 ml)

D16

-

inne podkreślenie pod okiem
(łza)

(miara objętości)

= 1/64 Hekat (lub 1/64 Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, czyli 1/64 Hekat = ok. 0,075 l = 75 ml)

D17

-

podkreślenia pod okiem
(zakrzywiony ogonek i łza)

ideo. lub det.: rycina, obraz, np.

(war.

) – tit – rycina, obraz

D18

{ msḏr }

{ msdżr }

ucho

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym w znaczeniu hieroglifem –

– mają różne wartości fonetyczne

2. ideo. lub det.: ucho, np.:

a) (l. p.)

– msḏr – ucho
b) (l. podwójna)

– msḏrwy – uszy (dosł.: dwoje uszu)

D19
lub
fnD

ḫnt
lub
{ fnḏ }

chnt
lub
{ fndż }

nos, oko i policzek

1. ten hieroglif (

) bardzo rzadko i "ostrożnie" był używany w płaskorzeźbach lub malunkach naściennych w innej półkursywnej formie –

2. ze względu na podobieństwo hieratyczne (do formy półkursywnej –

) – ten hieroglif (

) był posiadał swój drugi zamiennik w hieroglifach –

– np.

(war.

) – sty – czerwony barwnik nubijski
3. w słowach o identycznym znaczeniu, ale o różnych rdzeniach słowotwórczych – nie mylić tego hieroglifu (

) z innym hieroglifem –

– to są różne hieroglify i różne transliteracje słów

4. ideo. lub det.: nos, np.:

a)

(war.

) – fnḏ –

– fnd – nos
b)

– šrt – nozdrza, nos

5. det.: zmysł zapachu (węch), np.:

a)

– tpi – węch
b)

– sn – czuć zapach
6. det.: twarz, np.

– ḫnt – twarz

7. det.: radość (przyjemność), np.:

a)

– rš lub ršw – rozradować się
b)

– ḫntš – mieć przyjemność
8. det.: delikatny, uprzejmy, np.

– sfn – być łagodnym

9. det.: być nieposłusznym, np.:

a)

– bṯn – nieposłuszny (nieprzyjemny)
b)

– gfn – odrzucać (odmawiać)

10. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – nos, oko i policzek (ḫnt)
11. zobacz też: pradawny rodzaj łuku (det.)

(forma półkursywna)

D20

D21
lub
r
lub
rA

r
lub
l(?)
lub
{ r3 }

r
lub
l(?)
lub
{ re }

usta

1. fon.: r
2. fon.: l(?) – Stela Merenptaha – w linii 27-mej pojawia się inskrypcja:

– Ysyri3r lub uwaga: Isyri3l^[k] – Izraelici
3. (w zgrupowaniu)

czytane jako fon. r, np.

– ibr – ogier
4. ideo.: usta, np.

– r lub r3 – usta

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – usta (r)

D22

{ rwy }

{ ruj (rłj) }

usta z dwoma przytwierdzonymi kreskami

(ułamek) ideo.: 2/3 (dwie/trzecie), np.

– rwy – 2/3

D23

{ ḫmt rw(?) }

{ chmt ru (chmt rł)(?) }

usta z trzema przytwierdzonymi kreskami

(ułamek) ideo.: 3/4 (trzy/czwarte), np.

– ḫmt rw – 3/4

D24
lub
spt

{ spt }

warga górna z zębami

ideo.: warga, obramowanie (rant, obwódka), np.

(war.

) – spt – warga, obramowanie

D25
lub
spty

{ spty }

{ sptj }

dwie wargi z zębami
(usta z zębami)

ideo.: usta, np.

(war.

) – spty – usta

D26

-

wydalanie płynu z ust

1. det.: czynności związane z wydalaniem z ust, np.:
a)

Z

– psg – pluć
b)

– bši – wymiotować
c)

– ḳ3^c –

– ḳ^c – rzygać (wyrzygać)
2. det.: krew (słowo pochodzi od czerwonego koloru ust z rdzeniem snf), np.

– snf – krew

D27
lub
mnD

-

pierś

1. ideo. lub det.: pierś, np.

– mnḏ –

– mnd – pierś
2. det.: karmić piersią, np.

– snḳ – karmić piersią
3. det.: guwernant/ka (opiekun), np.

– mn^cy – opiekun nieletniego – najprawdopodobniej, to słowo pochodzi od słowa:

– mn^ct – niańka (czyli od niańczenia)

4. zobacz też: kobieta karmiąca piersią (det.)

2. det.: krew (słowo pochodzi od czerwonego koloru ust z rdzeniem snf), np.

– snf – krew

(forma alternatywna, ale bardziej powszechna)

D27A

D28
lub
kA

k
lub
k3

k
lub
ke

ramiona uniesione

1. ideo.: dusza (dusza człowieka i jednocześnie duch opiekuńczy – Ka), np.

– k3 – dusza Ka

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ramiona uniesione (k)

D29

{ k3 }

{ ke }

kombinacja hieroglifów:

+

(ramiona uniesione + stojak na symbole religijne)

ideo.: dusza (dusza człowieka i jednocześnie duch opiekuńczy – Ka, ale traktowana jako dusza o boskiej naturze), np.

– k3 – dusza Ka

D30

-

ramiona uniesione

z dodatkiem

det.: Nehebkau (zw. także Łącznikiem atrybutów – nazwa mitycznego dwugłowego, wężowatego bóstwa, jako wcielenie połączonych po śmierci dusz Ka i Ba), np.

– Nḥb-k3w – Nehbekau

D31

{ ḥm-k3 }

{ hm-ke }

kombinacja hieroglifów:

+

(ramiona złączone lub obejmujące + kij folusznika)

ideo.: sługa Ka, kapłan Ka, np.

(war.

) – ḥm-k3 – sługa Ka, kapłan Ka

D31A^[l]

kombinacja hieroglifów:

+

(kij folusznika + ramiona uniesione)

D32

-

ramiona złączone lub obejmujące

1. det.: owinąć (okryć), np.

– inḳ – owinąć
2. det.: objąć (uścisnąć), np.

– ḥpt – objąć
3. det.: rozłożyć ramiona, roztaczać (odsłaniać), np.

– pg3 – roztaczać (odsłaniać)

D33

ẖn

śn

wiosłujące ramiona

1. ideo.: wiosłować, np.

– ẖni – wiosłować

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – wiosłujące ramiona (ẖn)

D34
lub
aHA

{ ^cḥ3 }

{ ehe }

ręce trzymające tarczę i siekierę

ideo.: walka i słowa pochodne, np.

(war.

) – ^cḥ3 – walka

(Stare Państwo)

D34A

D35

n
lub
mḫ
lub
ḫm

n
lub
mch
lub
chm

ramiona w geście zaprzeczenia

1. (zaprzeczenie) ideo.: nie, np.

– n lub war.

– nn – nie
2. det.: niewiedza i słowa pochodne, np.

– ḫm – być nieświadomym (w sensie: być ignorantem)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ramiona w geście zaprzeczenia (n)

D36
lub
a

^c

e

przedramię

1. ten hieroglif (

) mniej w piśmie hieroglificznym, a bardziej w hieratyce, był używany jako zamiennik podobnych hieroglifów:

,

,

,

,

,

,

,

2. fon.: ^c

3. ideo.: ramię, ręka, np.

– ^c – ramię, ręka

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – przedramię (^c)
5. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (det.)
6. zobacz też: przedramię trzymające okrągły bochenek (det.)

7. zobacz też: przedramię trzymające garnek (naczynie)

(det.)

8. zobacz też: przedramię trzymające patyk (det.)
9. zobacz też: przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z ramieniem pod kątem) (det.)
10. zobacz też: przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z wyprostowanym ramieniem) (det.)
11. zobacz też: przedramię trzymające chorągiewkę (det.)

12. zobacz też: przedramię trzymające w dłoni berło władzy

(det.)

D37

d
lub
di
lub
imi
lub
rdi

przedramię trzymające stożkowaty bochenek

1. (Średnie Państwo) bardziej powszechne było używanie tego hieroglifu (

) zamiast

2. (sporadycznie) ten hieroglif (

) był zamieniany przez inne hieroglify:

lub

3. ideo.: dawać (w sensie: ofiarować, ofiarowywać), np.

(war.

) – imi – dawać (ofiarować)

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedramię trzymające stożkowaty bochenek (d)
5. zobacz też: stożkowaty bochenek (det.)

6. zobacz też: przedramię trzymające garnek (naczynie)

(det.)

7. zobacz też: przedramię trzymające patyk (det.)

D38

m
lub
mi

przedramię trzymające okrągły bochenek

1. (Średnie Państwo) det.: dawać (ofiarować),

– imi – dawać

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedramię trzymające okrągły bochenek (m)

D39

{ ḥnk }

{ hnk }

przedramię trzymające garnek (naczynie)

1. (sporadycznie) ten hieroglif (

) był zamiennie używany w miejsce hieroglifów –

lub

lub

2. det.: ofiarować, podarować, np.

(skr.

) – ḥnk – ofiarowywać

3. zobacz też: przedramię (det.)
4. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (det.)
5. zobacz też: przedramię trzymające okrągły bochenek (det.)

D40

{ nḫt }
lub
{ ḫ3i }

{ ncht }
lub
{ chei }

przedramię trzymające patyk

1. od okresu Średniego Państwa, ten hieroglif (

) zastępował inny hieroglif –

2. ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik hieroglifu –

3. det.: siła, wysiłek i słowa pochodne, np.

(war.

, skr.

) – nḫt – silny
4. det.: ciągnąć (włóczyć), np.

– iḥt – ciągnąć
5. det.: badać (sprawdzać), np.

(skr.

) – ḫ3i – badać

6. zobacz też: człowiek uderzający kijem (det.)
7. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (det.)

D41

ni

przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z ramieniem pod kątem)

1. det.: ramię, np.:
a)

– gb3 – ramię
b)

(war.

, war.

) – rmn – ramię
2. det. dla akcji angażujących w sobie ruch ramienia, np.

– rḳi – zgiąć
3. det. dla zaprzestania ruchu (akcji), np.

– ni – odrzucić

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z ramieniem pod kątem) (ni)

D42

{ mḥ }

{ mh }

przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi (z wyprostowanym ramieniem)

(miara długości) ideo i det.: łokieć (królewski), np.

(war.

) – mḥ – łokieć

D43

ḫw

chu (chł)

przedramię trzymające chorągiewkę

1. ideo.: chronić (ochraniać), strzec, np.

(war.

, skr.

) – ḫwi – chronić, strzec

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedramię trzymające chorągiewkę (ḫw)

D44

{ ḫrp }

{ chrp }

przedramię trzymające w dłoni berło władzy

1. det.: być u władzy, zarządzać, dowodzić i słowa pochodne, np.:

(skr.

) – ḫrp – być u władzy

2. zobacz też: berło władzy (det.)

D45
lub
Dsr

{ ḏsr }

{ dżsr }

ramię trzymające pałkę nḥbt(?- lub berło)

ideo. lub det.: oczyścić (np. drogę), być poufnym, święty i słowa pochodne, np.

(war.

lub

) – ḏsr – oczyścić, być poufnym, święty

D46
lub
d

d

dłoń
lub
dłoń zakrzywiona

1. fon.: d, np.

– wdi – kłaść, włożyć, wydać (np. dźwięk)
2. det.: dłoń, np.

(war.

) – ḏrt –

– ḏ3t – dłoń

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – dłoń (d)

D47

D46A

-

dłoń ze spadającymi kroplami

det.: wonność (zapach perfum), np.

(war.

lub

) – idt – wonność

D48

{ šsp }

{ szsp }

dłoń bez kciuka

1. (miara długości) ideo.: szerokość dłoni (ok. 7,44 cm), np.

– šsp – szerokość dłoni
2. ideo.: śródręcze, np.

(war.

lub

) – šsp – śródręcze

3. zobacz też: półksiężyc (det.)

D49

-

pięść

det.: złapać (chwycić), np.:
a)

– 3mm – złapać (chwycić coś)
b)

– ḫf^c – łapać (chwycić – np. dzień, coś jak carpe diem)

D50
lub
Dba

ḏb^c

dżbe

palec (pionowy)

1. (w piśmie hieroglificznym i hieratyce) ten hieroglif (

) prawdopodobnie, z powodu niedokładnego kopiowania, był często mylony z hieroglifem –

– chociaż to są zupełnie różne hieroglify
2. (liczna)

– ḏb^c – 10 000 (dziesięć tysięcy)
3. ideo. lub det.: palec i słowa pochodne

(war.

) – ḏb^c – palec
4. det.: dwa palce –

– określają: trafny (celny) lub precyzyjny (dokładny), np.:
a)

– ^cḳ3 – celny
b)

– mty lub mtr – dokładny

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – palec (pionowy) (ḏb^c)
6. zobacz też: palec (poziomy) (det.)
7. zobacz też: (1) kij do rzucania; (2) maczuga używana w walce; (3) zamiennik wielu hieroglifów (det.)

D51

dḳr
lub
{ ^cnt }
lub
{ ḳ3w }

dqr (dkr)
lub
{ ent }
lub
{ keu (keł) }

palec (poziomy)

1. ideo. lub det.: paznokieć, np.

(skr.

) – ^cnt – paznokieć
2. (z nieznanych powodów) det.: miarka, mierzyć, np.

– ḫ3i – miarka, mierzyć
3. det.: brać, np.

– ṯ3i – brać
4. det.: ściskać (także w sensie: nacisk), np.

– dḳr – nacisk
5. (papirusy medyczne) det.: ziarno, np.

(skr.

) – ḳ3w – ziarna (l. mn.)
6. (papirusy medyczne) det.: nacięta (przecięta) figa sykomory, także paznokcio-podobne narzędzie do nacinania lub ogólnie, pojęcie oznaczające skrobanie (lub skrobak), np.

– nḳ^cw – nacięta (przecięta) figa sykomory, narzędzie do nacinania, skrobak

7. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – palec (poziomy) (dḳr)
8.zobacz też: palec (pionowy) (det)

D52
lub
mt

mt

penis (fallus)

1. det.: męski i wszystko z tym związane, także płciowość – seks, np.

– ṯ3y – męski, mężczyzna

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – penis (fallus) (mt)
3. zobacz też: penis z wypływającą wydzieliną (det.)

D53

-

penis z wypływającą wydzieliną

1. ten hieroglif (

) był używany jako bardziej wyrazisty niż hieroglif –

2. det.: męski i wszystko z tym związane, także płciowość – seks, np.:

a)

– ṯ3y – męski, mężczyzna
b)

– ḥnn – penis (fallus)
c)

– wsš – oddawać mocz
d)

– hi – mąż

3. zobacz też: penis (fallus) (det.)

D54

{ iwt }

{ iut (iłt) }

nogi kroczące

1. det.: ruch (aktywność), np.

– iwt – iść, kroczyć
2. det.: brak ruchu (brak aktywności) np.:

– 3b – zatrzymać się, stop
3. ten hieroglif (

) to głównie determinatyw akcji związanych z: przychodzeniem, wchodzeniem, wejściem i słów pochodnych (kierunek "do")
4. ten hieroglif (

) to głównie determinatyw akcji związanych z: odchodzeniem, wychodzeniem, wyjściem, opuszczaniem i słów pochodnych (kierunek "od")
5. (arytmetyka) ten hieroglif (

) był używany w podstawowych operacjach matematycznych jako ideo: dodawanie (znak plus "+")
6. (arytmetyka) ten hieroglif (

) był używany w podstawowych operacjach matematycznych jako ideo.: odejmowanie (znak minus "-")

D55

D56
lub
rd
lub
gH
lub
sbq
lub
gHs

rd
lub
gḥ
lub
w^cr
lub
pds
lub
sbḳ
lub
gḥs

rd
lub
gh
lub
uer (łer)
lub
pds
lub
sbq (sbk)
lub
ghs

noga

1. ideo. lub det.: noga, np.

(war.

) – rd – noga

2. det. dla słów określających części nogi lub stopy, np.:

a)

– mnt – udo
b)

– pd – kolano
3. (w zgrupowaniu)

(noga + kroczące nogi) jako det. w czasownikach określających różnorodny ruch, np.

– thi – przekraczać (wykraczać)

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – noga (rd)

D57

-

kombinacja hieroglifów:

+

(noga + nóż)

1. det.: okaleczać i słowa pochodne, np.:
a)

– i3ṯ – być okaleczonym
b)

– nkn – krzywdzić
2. det. w sł.:

– i3ṯw – miejsce egzekucji

(Średnie Państwo)

D60
lub
wab

{ w^cb }

{ ueb (łeb) }

kombinacja hieroglifów:

+ element z

(stopa + wazon z wylewającą się z niego wodą)

1. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif (

) często zastępował inny hieroglif –

2. ideo.: bezgrzeszny (nieskazitelny), czysty (nieskalany), np.

(war.

) – w^cb – bezgrzeszny, czysty

3. zobacz też: człowiek przystępujący do oczyszczenia (det.)

A6

człowiek przystępujący do rytualnego oczyszczenia

D61

s3ḥ

seh

palce
lub
(czubki czegoś)

1. forma hieroglifu –

– jest określana jako mniej poprawna
2. ideo. lub det.: palce, np.

(war.

) – s3ḥ – palce

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – palce (lub czubki czegoś) (s3ḥ)

D62

D63

E – Ssaki

Kategorie:

•

•

•

•

E

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

E – Ssaki

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

E1

{ k3 }

{ ke }

byk

1. ideo.: byk, np.

(war.

lub

) – k3 – byk

2. det.: bydło, np.:

a)

– mnmnt – bydło, trzoda
b)

– ng – byk
c)

– iw3 – wół

E2

{ k3 }

{ ke }

byk wojowniczy

1. ideo.: epitet złożony w imionach królewskich, np.

– K3 Nḫt – Zwycięski (Przepotężny) Byk (jedno z imion faraona Totmesa III)
2. det.: byk wojowniczy, np.

– sm3 – walczący byk

E3

-

cielę

det.: cielę, bydło krótkorogate (kozy, krowy, itp.), np.:
a)

– bḥs – cielę
b)

– wnḏw – bydło krótkorogate (l. mn.)

E4

-

krowa święta Hesat

det.: Hesat (bogini – święta krowa karmiąca ludzkim mlekiem faraonów i niektórych bogów-byków), np.

– ḥs3t lub ḥz3t – Hesat

E5

-

krowa karmiąca cielę

det.: okazywać troskę (np. wobec dziecka), np.

– 3ms – okazywać troskę

E6
lub
zzmt

{ ssmt }

koń

1. ideo. lub det.: koń, np.

(war.

) – ssmt – koń

2. det.: koń i słowa pochodne, np.:
a) – ibr – ogier

b)

– ḥtr – zespół, para (konie w zaprzęgu)

E7

-

osioł

1. (sporadycznie) w piśmie hieratycznym, ten hieroglif (

) był zamieniany przez inny hieroglif –

2. det.: osioł, np.

– ^c3 – osioł

3. zobacz też: zwierzę Seta (det.)

E8
lub

ib

dziecko
jako cielę, koźlę, itp.

1. det.: małe bydło (dzieci zwierząt), np.

– ^cwt – trzódka, kózki

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – dziecko (ib)

(Nowe państwo)

E8A

dziecko skaczące

E10

-

baran

1. det.: baran, np.:

a) – b3 – baran

b)

(war.

) – ẖnmw – Chnum^[c] (baraniogłowy bóg, Stwórca ludzi i dawca płodności)

2. det.: owca, np.:

a)

– sr – owca
b)

– ^cwt ḥḏt – biała trzoda (owce)
3. zobacz też: bóg z głową barana

(det.)
4. zobacz też: bóg z głową barana

, trzymający

(det.)

(Stare Państwo)

E11

E12

-

świnia

det.: świnia, np.:
a)

– rri – świnia
b)

– š3i – świnia

E13

-

kot

det.: kot, np.

– miw – kot

E14

-

chart

det.: pies, np.:
a)

– iw – pies
b)

– ṯsm – pies gończy (ogar)

E15

{ inpw }
lub
{ ḥry sšt3 }

{ inpu (inpł) }
lub
{ hrj sszte }

pies leżący

1. (zwrot żartobliwy) ideo. –

– jako skrót dla zwrotu:

– ḥry sšt3 – [ten, który jest] ponad sekretami (czyli ten, który wywyższa się lub uważa, że jest "ponad przeciętność")
2. ideo. lub det.: Anubis^[d] (bóg zmarłych, opiekun mumifikacji i cmentarzy, jeden z sędziów w Państwie Umarłych), np.

(war.

) – Inpw – Anubis
3. zobacz też: bóg z głową psa

(det.)

E16

pies leżący na relikwiarzu

E17
lub
zAb

{ s3b }

{ seb }

szakal

1. ideo. lub det.: szakal i słowa pochodne, np.

– s3b –

– z3b – szakal
2. ideo. lub det.: osoba wysoko postawiona, np. skr.

– s3b – dostojnik, poczciwy człowiek

E18

{ wp-w3wt }

{ up-uaut (łp-łałt) }

wilk na stojaku

ideo. lub det.: Up-uaut^[e] (wojowniczy bóg, przewodnik zmarłych i przewodnik bogów, sługa Horusa), np.

(war.

, skr.

) – Wp-w3wt – Up-uaut (dosł. [Ten] Otwierający drogi)

(Stare Państwo)

E19

wilk na stojaku

,
zagiętym od przodu
i z buławą

przechodzącą przez stojak

E20

{ swty }
lub
{ stẖ }
lub
{ stš }

{ suti (słti) }
lub
{ stś }
lub
{ stsz }

zwierzę Seta
(być może, jakiś rodzaj świni)

1. (Średnie Państwo, Teksty Sarkofagów – sporadycznie) ten hieroglif (

) był zamieniany przez hieroglif –

– np.:
*

(war.

lub

) – Stẖ – Set
2. (hieratyka – sporadycznie) ten hieroglif (

) zastępował inny hieroglif –

3. ideo.: Set^[f] (bóg pustyni i oaz, oprawca Ozyrysa, władca Górnego Egiptu i uzurpator do tronu Zjednoczonego Egiptu), np.

(war.

) – Stẖ –

– Stš – Set
* w okresie późniejszym ten hieroglif (

) był używany jako skrót dla innego zapisu imienia Seta:

(war.

) – Swty – Set

4. det.: zamieszanie (zgiełk) i słowa pochodne, np.:

a)

– ẖnnw – zamieszanie
b)

– sh3 – być zmieszanym (zdezorientowanym)
5. zobacz też: bóg o głowie głowie zwierzęcia Seta

(det.)

6. zobacz też: osioł (det.)
7. zobacz też: narzędzie cieśli (det.)

E21

-

zwierzę Seta leżące

det.: zamieszanie (zgiełk) i słowa pochodne, np.

– nšni – nawałnica, wściekłość

E22
lub
mAi

{ m3i }

{ mei }

lew

ideo. lub det.: lew, np.

(war.

) – m3i – lew

E23
lub
rw

r
lub
l
lub
rw

r
lub
l
lub
ru (rł)

lew leżący

1. ideo.: lew, np.

(war.

) – rw – lew

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – lew leżący (r)

E24
lub
Aby

{ 3by }

{ ebj }

pantera

ideo. lub det.: pantera, leopard, np.

(war.

) – 3by – pantera, leopard

E25

-

hipopotam

det.: hipopotam, np.:
a)

– db – hipopotam
b)

– bid – hipopotam
c)

– ḫ3b – hipopotam

E26

3b
lub
3bw(?)

eb
lub
ebu (ebł)(?)

słoń

1. det.: słoń, np.

– 3bw – słoń

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – słoń (3b)

E27

-

żyrafa

(z nieznanych powodów) det.: wróżyć, np.

– sr – wróżyć

E28

-

oryks

det.: oryks, np.

– m3ḥḏ – oryks

E29

-

gazela

det.: gazela, np.

– gḥs – gazela

E30

-

ibeks

det.: ibeks (mianem ibeks określanych jest kilka gatunków dzikich kóz lub koziorożców), np.:
a)

– n3w – ibeks
b)

– nr3w – ibeks
c)

– ni3 – ibeks

E31

{ s^cḥ }

{ seh }

koza w obroży z zawieszoną okrągłą pieczęcią

ideo.(?) lub det.: ranga, godność, np.

(war.

) – s^cḥ – ranga, godność

E32

-

pawian święty

1. det.: pawian, np.

– i^cn – pawian
2. det.: małpa, np.

– ky – małpa
3. det.: być wściekłym (wpadać w szał), np.

– ḳnd – być wściekłym

E33

-

małpa

det.: małpa, np.

– gf – war.

– gif – małpa

F – Części ciała ssaków

Kategorie:

•

•

•

•

•

F

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

F - Części ciała ssaków

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

F1

{ k3 }

{ ke }

głowa wołu

1. w formułach ofiarnych, ten hieroglif (

) był używany zamiast hieroglifu –

2. det. w formułach ofiarnych w l. mn. jako skr.:

– k3w – rogacizna i słowa pochodne, np.

– di.f prt hrw ḥnkt k3w 3pdw – obdarowano go ofiarami z chleba, wina, rogacizny i drobiu (fragment formuły ofiarnej)

3. det.: byk(?)
4. zobacz też: byk (det.)

F2

-

głowa rozjuszonego byka

det.: wściekłość, np.

– ḏnd – wściekłość

F3

3t

et

głowa hipopotama

1. ten hieroglif (

) w późniejszym okresie został zastąpiony innym hieroglifem –

2. półideo.: siła uderzeniowa, np.

– 3t – siła uderzeniowa

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – głowa hipopotama (3t)
4. zobacz też: głowa leoparda (det.)

F4
lub
HAt

{ ḥ3t }

{ het }

przednia część lwa

ideo.: przód i słowa pochodne oraz słowa pochodne z rdzeniem ḥ3t, np.:
a)

– ḥ3t – przód
b)

(war.

) – ḥ3ty – serce
c)

– ḥ3t^c – książę

F5
lub
SsA

šs3

szse

głowa bawolca

1. det.: mądrość, wiedza, wyuczony człowiek (być uprawnionym, być fachowcem), np.

(war.

lub

) – sš – być wyuczonym, być w stanie nauczyć się

2. więcej o tym hieroglifie:

hieroglify trzyliterowe – głowa bawolca

(šs3)

F6

przednia część bawolca

F7

{ šfyt }

{ szfjt }

głowa barana

1. det.: głowa barana, np.

– šft – głowa barana

2. det.: dostojność (godność) i słowa pochodne, np.:

a)

(war.

) – šfyt – wartość, godność (powaga)
b)

– šfšft – godność (dostojność)

F8

przednia część barana

F9

-

głowa leoparda

1. w okresie późniejszym, ten hieroglif (

) zastąpił inny hieroglif –

2. det. lub skr.: siła, np.

(war.

) – pḥty – siła

3. zobacz też: głowa hipopotama (det.)

F10

-

głowa i szyja zwierzęcia długoszyjnego

det.: szyja, gardło oraz czynności związane z gardłem, np.:
a)

– ḫḫ – gardło
b)

– ḥtyt – gardło
c)

– ^cm – połykać (łykać)

(Stare Państwo)

F11

F12
lub
wsr

wsr

usr (łsr)

głowo-szyja psia

1. ideo.: szyja, np.

(war.

) – wsrt – szyja

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – głowo-szyja psia (wsr)

F13
lub
wp

ip
lub
wp

ip
lub
up (łp)

rogi wołu

1. ideo.: brew, początek, góra (wierzch czoła), np.

– wpt – brew, góra (wierzch czoła)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – rogi wołu (ip)

F14

{ wpt-rnpt }

{ upt-rnpt (łpt-rnpt) }

kombinacja hieroglifów:

+

(rogi wołu + łodyga palmowa bez liści, nacięta)

1. ideo.: pierwszy dzień w Nowym Roku, np.

(war.

lub

) – wpt-rnpt – pierwszy dzień Nowego Roku

2. zobacz też: łodyga palmowa bez liści i nacięta (det.)

F15

kombinacja hieroglifów:

+

+

(rogi wołu + łodyga palmowa bez liści, nacięta + Słońce)

F16
lub
db

^cb

eb

róg

1. ideo i det.: róg, np.

(war.

) – db – róg

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – róg (^cb)

F17

-

kombinacja hieroglifów:

+

(róg + stopa i wazon z wylewającą się z niego wodą)

ideo.: oczyszczenie (rytualne ablucje), np.

(war.

) – ^cbw – rytualne oczyszczenie

F18
lub
bH
lub
Hw

bi
lub
bḥ
lub
ḥw

bi
lub
bh
lub
hu (hł)

kieł słonia

1. det.: ząb, np.

– ibḥ – ząb

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kieł słonia (bi)

F19

-

dolna szczęka wołu

det.: szczęka, np.

– ^crt – szczęka

F20
lub
ns

ns

język wołu

1. (sporadycznie) ten hieroglif (

) jest mylnie kojarzony z podobnym hieroglifem –

– jako det.: śmierć, wróg
2. ideo.: język, np.

– ns – język
3. det.: czynności związane z językiem, np.

– dp – smakować
4. (sporadycznie) w języku potocznym, jako żartobliwy skrót myślowy:

– imy-r – nadzorca (dosł.: ten, który jest na językach)

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – język wołu (ns)

F21
lub
idn
lub
sDm
lub
DrD
lub
msDr

idn
lub
sḏm
lub
ḏrḏ

idn
lub
sdżm
lub
dżrdż

ucho wołu

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym w znaczeniu hieroglifem –

– mają różne wartości fonetyczne
2. ideo. lub det.: ucho, np.

(war.

) – msḏr – ucho

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – ucho wołu (idn)

F22
lub
pH
lub
kfA

pḥ
lub
kf3

ph
lub
kfe

siedzący zadek lwa lub leoparda

1. ideo.: zadek, koniec, np.

– pḥwy – zadek
2. det.: zadek, np.

– ^crt – zadek
3. det.: podstawa, spód (np. wazy), np.

– kf3 – podstawa, spód

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – siedzący zadek lwa lub leoparda (pḥ)

F23
lub
xpS

{ ḫpš }

{ chpsz }

noga przednia wołu

1. ideo.: noga przednia, np.

(war.

) – ḫpš – noga przednia
2. det.: noga przednia, w tym: Wielka Niedźwiedzica (gwiazdozbiór), np.

– Msḫtyw – Wielka Niedźwiedzica (dosł.: Noga przednia)

F24

F25
lub
wHm

wḥm

uhm (łhm)

noga i kopyto wołu

1. pólideo.: kopyto, np.

(skr.

) – wḥm lub wḥmt – kopyto, a także w przenośni, w znaczeniu potocznym: dupek
2. ideo.: kopyto (osła), np.

– wḥm – kopyto

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – noga i kopyto wołu (wḥm)

F26
lub
Xn

ẖn
lub
ẖnw

śn
lub
śnu (śnł)

kozia skóra

1. ideo.: skóra, np.

(war.

) – ẖnt – skóra

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kozia skóra (ẖn)

F27

-

krowia skóra

1. det.: skóra, np.:
a)

– dḥr – skórzany, ukrywać
b)

– msk3 – skóra, kilim (pled, dywanik)

2. det.: ssaki (ogólnie – zwierzęta), np.:

a)

– wnš – wilk
b)

– pnw – mysz

F28

{ s3b }

{ seb }

krowia skóra
(forma alternatywna)

1. ten hieroglif (

) był używany głównie jako ideogram, jako forma powielona od

) 2. (sporadycznie) ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik podobnego hieroglifu –

– np.:
*

(war.

) – 3bḏ – Abydos

2. ideo.: pstrokaty (wielobarwny), np.:

a)

(war.

) – s3b šwt – wielobarwne pióra (jeden z epitetów słonecznego Horusa)
b)

– s3b – wielobarwny (pstrokaty)

3. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – dłuto (?) (3b)

F29
lub
sti

st

krowia skóra przebita strzałą

1. ideo. i det.: przebić (przebijać), rzucać (wyrzucać), strzelać, wlewać i słowa pochodne, np.

(war.

) – st – przebić

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – krowia skóra przebita strzałą (st)

F32
lub
X

ẖ

ś

1. fon.: ẖ

brzuch zwierzęcia z sutkami i ogonem 2. ideo.: brzuch (brzuszek), ciało, np.

– ẖt – brzuch, ciało

3. zobacz też: hieroglify jednoliterowe – brzuch zwierzęcia z sutkami i ogonem (ẖ)

F33
lub
sd

sd

ogon
lub
miotła(?)

1. det.: ogon, np.

– sd – ogon

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ogon (sd)

F34
lub
ib

ib

serce

ideo. lub det.: serce, np.

(war.

) – ib – serce

F35
lub
nfr

nfr

serce i tchawica

1. ideo.: dobry, piękny i słowa pochodne, np.

(war.

) – nfr – dobry, piękny

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – serce i tchawica (nfr)

F36
lub
zmA

sm3
lub
zm3

sme
lub
zme

płuco i tchawica

1. det.: płuco, np.

– sm3 – płuco

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – płuco i tchawica (sm3)

F37

sm

kręgosłup z żebrami

1. (z powodu pomieszania) ten hieroglif (

) był mylony z podobnym hieroglifem –

2. ideo. lub det.: plecy, np.

(war.

) – i3t – plecy (tył)
3. det.: tył, np.

– psd – tył (plecy)

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kręgosłup z żebrami (sm)
5. zobacz też: trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku (det.)

(forma alternatywna)

F38

F39
lub
imAx

{ im3ḫ }

{ imech }

kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym z jednej strony

1. ideo.: rdzeń kręgowy, np.

(war.

) – im3ḫ – rdzeń kręgowy
2. ideo.: stan poważania (podziwiać kogoś, szanować), np.

(war.

) – im3ḫ – podziwiać kogoś (szanować)
3. (sporadycznie) det.: plecy, np.

– psḏ – plecy

4. zobacz też: kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym po obu stronach (det.)

F40
lub
Aw

3w
lub
fw

eu (eł)
lub
fu (fł)

kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym po obu stronach

1. ideo.: rozciągać (wydłużać), np.

– 3w – rozciągać

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym po obu stronach (3w)
3. zobacz też: kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym z jednej strony (det.)

F41

-

kręgosłup tradycyjny
(przeniesiony z innego hieroglifu)

1. ten hieroglif (

) został "przepisany" ze starego hieroglifu przedstawiającego łodygi lnu związane razem z obciętymi torebkami na nasiona –

(?)
2. (sporadycznie) det.: plecy, np.

– psd – plecy
3. det.: żądza krwi(?), np.

– š3t – żądza krwi

F42
lub
spr

spr

żebro

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnymi hieroglifami –

,

lub

– to są zupełnie różne hieroglify
2. ideo. lub det.: żebro, np.

(war.

) – spr – żebro

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – żebro (spr)

F43

-

żeberka wołowe

det.: żeberka wołowe, np.

– spḥt – żeberka wołowe

F44
lub
iwa
lub
isw

iw^c
lub
isw

iue (iłe)
lub
isu (isł)

kość udowa z przylegającym mięsem
(udziec)

1. det.: udo, kość udowa, np.

– iw^c – udo (wołowe), kość udowa
2. det.: noga wołowa, np.

– isw – noga wołowa

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kość udowa z przylegającym mięsem (udziec) (iw^c)

F45

-

macica jałówki

1. (wulgaryzm) det.: narządy rozrodcze kobiece, np.

(war.

) – idt – srom, krowa (to określenie było także używane jako wulgaryzm w stosunku do kobiet, w języku pot. mogło oznaczać: niezaspokojona studnia bez dna lub krowa)
2. nie mylić uproszczonej wersji tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem -

- to są zupełnie różne hieroglify i posiadają różne znaczenia

3. zobacz też: studnia wypełniona wodą (det.)
4. zobacz też: przyrząd używany w piekartwie (det)

(hieratyczne uproszczenie)

F45A^[a]

F46
lub
pXr
lub
qAb

pẖr
lub
dbn

pśr
lub
dbn

jelito (kiszka)

1. ten hieroglif (

) ma wiele form:

(F46A),

(F47),

(F47A),

(F48),

(F49)
2. półideo.: pośrodku (w środku), np.

– m-ḳ3b – pośrodku (w środku)
3. półideo.: podwójnie (dwojako), np.

– ḳb lub ḳ3b – podwójnie
4. ideo.: jelito (kiszka), np.

– ḳ3b – jelito
5. ideo.: obejść dookoła i słowa pochodne, np.

(war.

) – dbn – obejść dookoła
6. ideo.: obrócić się, okręcić się (skręcić się, zakręcić się) i słowa pochodne, np.

(war.

) – pẖr – obrócić się, okręcić się

7. det.: skręcić (okręcić, zakręcić) i słowa pochodne, np.:

a)

– wḏb – skręcić
b)

– wdb – skręcić

8. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – jelito (kiszka) (pẖr)

F46A^[a]

F47

F47A^[a]

F48

F49

F50

{ spẖr }

{ spśr }

kombinacja hieroglifów:

+

(jelito + złożone ubranie)

ideo.: kopiować (powielać), przepisywać, np.

(Stare Państwo – war.

) – spẖr – kopiować, przepisywać

F51

-

kawałek mięsa
(kawałek ciała)

1. ten hieroglif (

) posiadał swoją formę odwróconą, hieroglif -

2. det.: kończyna, ciało, np.

– ^ct – kończyna
3. det.: części ciała, np.

– nḥbt – plecy, ramiona
4. det.: mięso, np.

– iwf – mięso
5. det.: członki (ciała), ciało, np.

(skr.

) – ḥ^cw – członki, ciało
6. det: pochwa, np.

(skr.

) – kns – pochwa

7. zobacz też: kawałek mięsa (kawałek ciała) (det)

F51A^[m]

F51B^[m]

F51C^[n]

F51D^[o]

(Średnie Państwo)

F51E^[a]

3s
lub
ws

es
lub
us (łs)

kawałek mięsa
(kawałek ciała)

1. ten hieroglif (

), był odwróconą formą hieroglifu -

- i tylko ten "odwócony" wariant posiadał swoją wartość fonetyczną

2. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif () – prawdopodobnie – był używany w Tekstach Sarkofagów jako celowe "okaleczenie", aby konkretny zapis nie posiadał w sobie lub miał ograniczoną "boską moc sprawczą" - dlatego należy go traktować raczej z dużą dozą ostrośności jako osobny hieroglif

3. w okresie Nowego Państwa ten "odwrócony" hieroglif (

) uległ zamianie w określnik dla bogiń i bóstw płci żeńskiej –

– jajko

4. det.: kończyna, ciało
5. det.: części ciała
6. det.: mięso
7. det.: członki (ciała), ciało
8. det: pochwa
9. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kawałek mięsa (kawałek ciała) (3s)
10. zobacz też: jajko (det.)

F52

-

odchody

1. (sporadycznie) ten hieroglif (

) miał swoją formę alternatywną, hieroglif –

2. det.: odchody, np.

– ḥs – odchody (w języku pot.: kupa)

3. zobacz też: grudka gliny lub łajna (det.)

G – Ptaki

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

G

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

G – Ptaki

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

G5

{ ḥr }
lub
{ ḥrw }

{ hr (hrł) }
lub
{ hru (hrł) }

sokół
(gatunek bliżej nieokreślony)

ideo.: Horus (sokoli bóg, syn Ozyrysa – posiadał ok. 200 imion), np.

(war.

lub

) – Ḥrw – Horus

G6

-

sokół z chorągiewką

det.: sokół, np.

– bik – sokół

G7

{ i }

sokół na stojaku na symbole religijne

1. w piśmie hieroglificznym i hieratyce, ten hieroglif (

) chętnie był zamieniany przez hieroglif –

2. (Stare Państwo) det.: Horus (sokoli bóg, syn Ozyrysa), np.

– Ḥr lub Ḥrw – Horus

3. det. archaiczny: bóg, król, np.:

a)

– Imn – Amon (dosł. [Ten] Ukryty lub [Ten] Niewidzialny – tzw. bóg uniwersalny, bóg wiatru, urodzaju i płodności)
b)

– nsw – król (w sensie: faraon)
4. (zaimek osobowy) ideo.: pierwsza osoba l. p., gdy król się wypowiada, np.

– i – war.

– wi – ja

5. zobacz też: siedzący bóg (lekko zakrzywiona broda i prosta peruka) (det.)

G7A

-

sokół w łodzi

ideo.: Enti^[p] (lub Anti opiekuńczy bóg XVIII nomu górnoegipskiego), np.

– ^cnty – Enti (lub Anti)

G7B^[q]

G8

{ ḥr n nbw }
lub
{ bik n nbw }

{ hr n nbu (nbł) }
lub
{ bik n nbu (nbł) }

sokół horusowy na symbolu złota

(tytulatura królewska) ideo.: Złoty Horus, np.

– Ḥr n nbw lub Bik n nbw – Złoty Horus

G9

{ R^c-Ḥr-3ḫti }
lub
{ Ḥr-3ḫti }

{ Re-Hr-echti }
lub
{ Hr-echti }

sokół horusowy noszący na głowie Słońce

1. ideo.: Pan dwóch horyzontów(?), np.:
a)

(war.

) – R^c-Ḥr-3ḫty – Re-Horachte^[r] (dosł. Re [jako] Horus dwóch ziem lub Re-Horus [Pan] dwóch horyzontów)
b)

(war.

) – Ḥr-3ḫty – Horachte (dosł. Horus mieszkający na dwóch horyzontach, w dwóch domach bożych (świątyniach), stąd, ten zapis jest często tłumaczony jako: Horus [Pan] dwóch horyzontów)
c)

– Ḥr-3ḫty – Horachte^[s] - jako bóg-opiekun Mesori (12-y miesiąc w kalendarzu egipskim:

– Mswt-R^c)

2. zobacz też: piaszczysta połać ziemi dwukrotnie powtórzona (det.)

G10

-

sokół na specjalnej świętej barce

1. det.: Sokar (bóg-przewoźnik do Świata Umarłych, opiekun Memfickiej nekropolii), np.

– Skr – Sokar
2. det.: barka sokarowa Henu (barka boga Sokara), np.

– Ḥnw – barka Henu

G11

-

starodawne wyobrażenie sokoła

1. det.: boskie wyobrażenie (boski obraz, boskie podobieństwo), np.:
a)

– ^cšm lub ^cḫm lub ^cẖm – boski obraz
b)

– ^cḫm – boski obraz
2. det.: pierś, np.

– šnbt – pierś

G12

starodawne wyobrażenie sokoła z chorągiewką

G13

-

starodawne wyobrażenie sokoła z podwójnym pióropuszem

1. ideo.: Horus z Nechen (gr. Hierakonpolis), np.

(war.

) – Ḥr Nḫn lub Ḥr Nḫny – Horus z Nechen
2. det.: Sopdu (zwany Panem Wschodu – bóg nieba i obrońca wschodnich rejonów przygranicznych Egiptu), np.

– Spdw – Sopdu

3. zobacz też: cierń (kolec) (det.)

G14
lub
mwt

mt
lub
nr
lub
mwt

mt
lub
nr
lub
mut (młt)

sęp

1. (z nieznanych powodów) ideo.: matka, np.

– mwt – matka
2. det.: sęp, np.

– nrt – sęp

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – sęp (mt)

G15

{ mwt }

{ mut (młt) }

sęp z chorągiewką

det.: Mut (bogini nieba i opiekunka Górnego Egiptu), np.

– Mwt – Mut

G16
lub
nbty

{ nbty }

{ nbti }

bogini-sęp Nechbet i bogini-kobra Uadżet w koszykach

(tytulatura królewska) ideo. i det.: Dwie Panie (czyli Nechbet, patronka Górnego Egiptu i Uadżet, patronka Dolnego Egiptu) lub Nebty (tytuł królów Zjednoczonego Egiptu), np.

– nbty – Dwie Panie

G21
lub
nH

nḥ

nh

perliczka

1. ideo.: ptak Nḥ (perliczka – ?), np.

– nḥ – ptak Nḥ

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – perliczka (mḥ)

G25
lub
Ax

3ḫ

ech

ibis czubaty

1. półideo. lub ideo.: duch lub duch (natury), np.

(war.

) – 3ḫ – duch

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ibis czubaty (3ḫ)

G26

-

ibis święty na stojaku na symbole religijne

1. det.: ibis, np.

– hb – Ibis
2. det.: Tot (bóg mądrości, opiekun pisma i patron pisarzy), np.

(war.

lub

) – ḏḥwty – Tot
3. zobacz też: bóg z głową ibisa świętego

(det.)

G26A

ibis święty
(forma rzadko spotykana)

G27
lub
dSr

dšr

dszr

flaming

1. det.: flaming, np.

– dšr – flaming

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – flaming (dšr)

G29
lub
bA

b
lub
b3

b
lub
be

bocian siodlasty (żabiru)

1. ideo.: dusza (żyjąca po śmierci człowieka – Ba – w ptasiej formie), np.

– b3 – dusza Ba

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – bocian siodlasty (b)
3. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – naczynie gliniane, być może, używane jako lampka oliwna (b3)

4. zobacz też: ptak ludzkogłowy poprzedzony miseczką na kadzidło z unoszącym się dymkiem

(det.)

G30

{ b3w }

{ beu (beł) }

troje żabiru
lub
kombinacja hieroglifów:

+

(żabiru + żabiru + żabiru)

ideo.: dusze (boże lub bogów w l. mn.), potęgi (siły, moce), np.

– b3w – dusze, potęgi

G31

-

czapla

1. det.: benu lub feniks, np.

– bnw – benu lub feniks
2. det.: czapla, np.

– šnty – czapla

G32
lub
baHi

{ b^cḥi }

{ behi }

czapla na żerdzi

ideo. lub det.: być zalanym, np.

(war.

) – b^cḥi – być zalanym (w sensie np.: mieć zalane pole w porze wylewu Nilu)

G33

sd3

sde

czapla złotawa(?)

1. det.: ptak Sd3 (?- czapla złotawa), np.

– sd3 – ptak Sd3

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – czapla złotawa(?) (sd3)

G34

-

struś

det.: struś, np.

(war.

lub

) – niw – struś

G36
lub
wr

wr

ur

jaskółka

1. ten hieroglif (

) bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym wróbla –

zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie – ogon jaskółki jest prosty, a wróbla zaokrąglony
2. det.: jaskółka, np.

– mnt – jaskółka

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – jaskółka (wr)
4. zobacz też: wróbel (det.)

G37
lub
nDs

{ nḏs }

{ ndżs }

wróbel

1. ten hieroglif (

) bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym jaskółkę –

zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie – ogon wróbla jest zaokrąglony, a jaskółki prosty
2. det.: mały, np.

(skr.

) – nḏs – mały
3. det.: zły (podły), np.

– bin – zły

4. det.: wadliwy (ułomny)

a)

– mr – chory
b)

– šw – pusty
c)

– 3ḳ – zginąć (przepaść)

5. zobacz też: jaskółka (det.)

G38
lub
gb

gb

gęś białoczelna

1. ten hieroglif (

) bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym kaczkę –

zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie – ogon gęsi jest na końcu prosty (jakby ucięty), a kaczki w szpic
2. (sporadycznie) det.: ptak – jeśli natura ptaka jest bliżej nieokreślona, może być zastąpiony przez podobny hieroglif

– kaczka

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – gęś białoczelna (gb)
4. zobacz też: kaczka (rożeniec) (det.)

G39
lub
zA

s3
lub
z3

se
lub
ze

kaczka
(rożeniec)

1. ten hieroglif (

) bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym gęś białoczelną –

zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie – ogon kaczki jest w szpic, a gęsi na końcu prosty (jakby ucięty)
2. det.: kaczka, np.

– st – kaczka
3. (sporadycznie) det.: ptak – jeśli natura ptaka jest bliżej nieokreślona to ten znak może być zastąpiony przez podobny hieroglif

– gęś białoczelna (gb)

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kaczka (rożeniec) (s3)
5. zobacz też: gęś białoczelna (det.)

G40
lub
pA

p3

pe

kaczka w locie

1. (sporadycznie w hieroglifach, zawsze w hieratyce) ten hieroglif (

) był zamiennie używany z hieroglifem –

– jako determinatyw lub ideogram
2. ideo.: latać, np.

– p3 – latać

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kaczka w locie (p3)
4. zobacz też: kaczka lądująca (det.)

G41
lub
xn

ḫn
lub
tn
lub
tn
lub
sḥw
lub
ḳmi

chn
lub
tn
lub
czn
lub
shu
lub
qmi (kmi)

kaczka lądująca

1. (sporadycznie w hieroglifach, zawsze w hieratyce) przed okresem Nowego Państwa, ten hieroglif (

) był używany zamiennie z innym hieroglifem –

– jako określnik ptaka
2. (pismo hieratyczne) ten hieroglif (

) był używany zamiennie z innym hieroglifem –

– jako określnik ptaka
3. (w zgrupowaniu) kombinacja hieroglifów:

wskazuje, że ten hieroglif (

) jest określnikiem kija do rzucania i znaczenia pochodne – nie jest określnikiem maczugi używanej w walce
4. det.: wysiadać (skakać na ziemię), zatrzymać się, np.

– ḫni – siadać (na ziemi), zatrzymać się

5. (w zgrupowaniu) det.: rzucać, tworzyć:

a)

– ḳm3 – rzucać
b)

– ḳm3 – tworzyć

6. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kaczka lądująca (ḫn)
7. zobacz też: kaczka w locie (det.)
8. zobacz też: (1) kij do rzucania (2) maczuga używana w walce, (3) zamiennik wielu hieroglifów (det.)

G42
lub
wSA

{ wš3 }

{ usze (łsze) }

kaczka otłuszczona
lub
świstun

ideo.: czynności związane z wyżywieniem (? – dokarmiać) i słowa pochodne, np.:
a)

(war.

lub Stare Państwo –

) – wš3 – tuczyć
b)

– ḏf lub ḏf3 – zaprowiantowanie

G43
lub
w

w

u (ł) (łu)

pisklę przepiórki

1. od I Okresu Przejściowego, ten hieroglif (

) posiadał swój skrót, zaadaptowany z pisma hieratycznego –

– ale był w powszechnym użyciu dopiero od czasów Echnatona (XVIII dynastia, 1375-1358 r.p.n.e., Nowe Państwo)

2. (z nieznanych powodów) fon.: w
3. det. i uzupełnienie fonetyczne dla liczby mnogiej, dodawane na końcu słów, przed innymi determinatywami, w zapisach hieroglificznych bywa często pomijany, np.:

a) (l. p.)

– sn – brat
b) (l. mn.)

(war.

) – snw – bracia

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – pisklę

G47
lub
TA

ṯ
lub
ṯ3

cz
lub
cze

kaczątko

1. ideo.: pisklę, np.

– t3 – pisklę

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kaczątko (ṯ)

G48

-

trzy kaczątka

w gnieździe

1. ten hieroglif (

) był sporadycznie zastępowany przez hieroglif –

2. det.: gniazdo, np.

– sš lub zš – gniazdo

3. zobacz też: kacze głowy wystające nad sadzawkę (det.)

G48A^[a]

kaczątko

w gnieździe

G49

-

kacze głowy wystające nad sadzawkę

1. ideo. lub det.: ptasi basen (sadzawka dla ptaków), gniazdo, np.

– sš lub zš – sadzawka dla ptaków, gniazdo
2. zobacz też: trzy kaczątka

w gnieździe (det.)

G50

{ rḫt(?) }

{ rcht(?) }

dwie siewki

(? – fon.) ideo.: folusznik (folarz), praczka, pracz, np.

– rḫty – folusznik, praczka, pracz

G51

-

czapla(?) dziobiąca rybę

det.: łowić ryby, np.

– ḥ3m – łowić ryby

G52

-

gęś wydziobująca ziarno

det.: karmić (paść), np.

– snm – karmić

G53

{ b3 }

ptak ludzkogłowy
poprzedzony miseczką na kadzidło z unoszącym się dymkiem

1. (Nowe Państwo) ideo.: dusza (żyjąca po śmierci człowieka – Ba – w ptasio-ludzkiej formie), np.

– b3 – dusza Ba

2. zobacz też: bocian siodlasty (żabiru) (det.)
3. zobacz też: miseczka na kadzidło z unoszącym się dymkiem (det.)
4. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – naczynie gliniane, być może, używane jako lampka oliwna (b3)

G54
lub
snD

snd
lub
snḏ

snd
lub
sndż

związana gęś lub kaczka

1. det.: ukręcić szyję (ptakowi, np. kaczce), ofiarowanie, np.

– wšn – ukręcić szyję, ofiarowanie

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – związana gęś lub kaczka (snd)

H – Części ciała ptaków

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

H

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

H – Części ciała ptaków

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

H1

m3^c

mee

głowa kaczki

1. (w formułach ofiarnych) ideo.: ptactwo, drób, np.

(skr.

) – 3pdw – ptactwo
2. det.: ukręcić szyję (ptakowi), np.

– wšn – ukręcić szyję

3. więcej o tym hieroglifie:

hieroglify trzyliterowe – głowa kaczki

(m3^c)

4. zobacz też: związana gęś lub kaczka (det.)
5. zobacz też: głowa czubatego ptaka (det.)

H5

-

skrzydło

1. det.: skrzydło, np.

– ḏnḥ – war.

– dnḥ – skrzydło, latać

2. det.: latać, np.:

a)

– ^cẖi – latać
b)

– p3 – latać

H6
lub
Sw

šw

szu

pióro

1. ten hieroglif (

) używany był jako zamiennik dla innego hieroglifu –

2. ideo.: pióro, np.

(war.

) – šw.t – pióro

3. det.: prawda i słowa pochodne, np.:

a)

(war.

lub

) – m3^ct – prawda (rzeczownik)
b)

– m3^c – prawdziwy (prawdziwość)- ale w formie przymiotnikowej słów pochodnych od prawdy ten hieroglif (

) bywa w zapisie często pomijany

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – pióro (šw)

(Średnie Państwo – hieratyka)

H6A

H8

-

jajko

1. det.: jajko, np.

– swḥt – jajko
2. ten hieroglif (

) był zamiennikiem oraz pochodną innych hieroglifów:
a)

i/lub

– język ziemi – (?) jako określnik tzw. przynależności do ziemi lub rodowodu wywodzącego się z ziemi, np.

(war.

) – p^ct – członkowie, rodzaj ludzki

b) (Nowe Państwo) – kawałek mięsa (kawałek ciała) (w formie odwróconej) – jako określnik dla bogiń i bóstw oraz imion królewskich(?) płci żeńskiej, np.:

*

– Klw3p3tr3.t lub Qlw3p3tr3.t – Kleopatra
*

– Ḥḳtyt – Heket (żabia bogini, opiekunka rodzących kobiet)
3. (Średnie Państwo) jako "hieratyczne zmniejszenie znaczenia", tzw. miniaturyzacja hieroglifu –

– dokładniej, ten hieroglif (

) był używany do wyrażania znaczeń związanych z rodowodem, synostwem, itp.

4. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – kawałek mięsa (kawałek ciała) (3s)
5. zobacz też: – język ziemi (det.)

H8W

-

kombinacja hieroglifów:

+

(chleb + jajko + trzy patyki)

det.: imiona bogiń i bóstw oraz imion królewskich(?), płci żeńskiej, w liczbie mnogiej

I – Płazy, gady, itp.

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

I

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

I - Płazy, gady, itp.

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

I1
lub
aSA

^cš3

esze

jaszczurka

1. det.: jaszczurka', np.:
a)

– ḥnt3sw – jaszczurka
b)

– ^eš lub ^cš3 – jaszczurka

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – jaszczurka (^cš3)
3. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – bóg z uniesionymi ramionami i podtrzymującymi (niebo) (ḥḥ)

(forma alternatywna – sporadycznie)

I1A^[t]

I2
lub
Styw

{ štyw }

{ sztiu (sztił) }

żółw słodkowodny

ideo. lub det.: żółw, np.

(war.

) – štyw – żółw

I3
lub
mzH

it
lub
{ msḥ (mzḥ) }

it
lub
{ msh (mzh) }

I3

1. ideo. i det.: krokodyl, np.

– msḥ (mzḥ) lub

– ḫnty – krokodyl
2. det.: chciwość (zachłanność), np.

– skn – pożądać
3. det.: agresja, np.

– 3d – agresywny, zły (gniewny)

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – krokodyl (it)

I4
lub
sbk

{ sbk }

krokodyl na relikwiarzu

ideo. lub det.: Sobek (krokodyli bóg i opiekun wody), np.

(war.

) – Sbk – Sobek

I5
lub
sAq

{ s3ḳ }

krokodyl z zakrzywionym ogonem do wewnątrz

det.: gromadzić (zbierać), gromadzić się (zbierać się razem), np.

(war.

) – s3ḳ – gromadzić, gromadzić się

I5A

{ sbk }

pradawny kamienny wizerunek krokodyla

ideo. lub det.: Sobek (krokodyli bóg i opiekun wody), np.

(war.

) – Sbk – Sobek

I6
lub
km

km

kawałek krokodylej skóry z kolcami

1. ideo.: tarcza, np.

(war.

) – ikm – tarcza

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kawałek krokodylej skóry z kolcami (km)

I7

-

żaba

1. det.: Heket (żabia bogini, opiekunka rodzących kobiet), np.

– Ḥḳt – Heket
2. (Nowe Państwo, tylko pomiędzy 1567-1200 r. p.n.e.) ten hieroglif był używany jako skr.

dla wyrażenia:

(war.

) – wḥm ^cnḫ – powtórka z życia (dosł.: powtarzające się życie) – ten skrót stanowił formę żartobliwą pisaną zawsze po imionach)

I8
lub
Hfn

ḥfn

hfn

kijanka

1. (liczba) ideo.: 100 000 (sto tysięcy), np.

– ḥfn – 100 000 (sto tysięcy)
2. ideo.: setki tysięcy, np.

– ḥfnw – setki tysięcy (l. mn.)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kijanka (ḥfn)

I9
lub
f

f
lub
{ ft }

żmija rogata

1. (zaimek osobowy) 3-cia osoba l. p. (

– f – jego)

2. fon.: f

3. ideo.: żmija, określenia związane z żmiją i słowa pochodne(?), np.

(sporadycznie – war.

) – Dw-ft – Góra Rogatej Żmiji (nazwa góry w XII nomie górnoegipskim)
4. det.: o specjalnym symbolicznym znaczeniu – być może w sensie(?), że ktoś, jest mocno wymagający wobec innych, a pot. ostry, jak żmija – stąd żmija w sł.:

(war.

) – it (nie: itf lub tf) – ojciec

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – żmija rogata (f)

I10
lub
D

ḏ
lub
{ ḏt }

dż
lub
{ dżt }

kobra odpoczywająca

1. fon.: ḏ
2. ideo.: kobra, np.

(war.

– ḏt – kobra

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – kobra odpoczywająca (ḏ)

I12

-

kobra

1. det.: ureusz, np.

– i^crt – ureusz

2. det.: bogini z atrybutem węża, np.:

a)

– W3ḏyt – Uadżet^[i] (bogini VI nomu dolnoegipskiego)
b)

– Nsrt lub Nzrt – Nesret (bogini zw. Wielką Silną, zazwyczaj objawiająca się w chwale w towarzystwie Dwóch Pań –

– Nbty)
3. zobacz też: bogini-sęp Nechbet i bogini-kobra Uadżet w koszykach

(det.)

I13

-

kobra

w koszyku

1. ideo.: bogini-kobra, element dwuhieroglifu –

– Nbty – Dwie Panie

2. det.: bogini, np.:

a)

– W3ḏt lub W3ḏyt – Uadżet^[i] (bogini VI nomu dolnoegipskiego)
b)

– ntrt lub nṯrt – bogini (rodz. żeński)
3. zobacz też: bogini-sęp Nechbet i bogini-kobra Uadżet w koszykach

(det.)

I14

-

wąż

det.: wąż, np.:
a)

– ḥf3w – wąż (wielki wąż)
b)

– ḏdft – wąż

(forma alternatywna)

I15

K – Ryby i części ciała ryb

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

K

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

K – Ryby i części ciała ryb

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

K1
lub
in

in

ryba (Tilapia)

1. det.: ryba (Tilapia) lub paleta do kosmetyków (w kształcie ryby), np.

– in – Tilapia

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ryba (Tilapia) (in)

K3
lub
ad

^cd
lub
^cḏ

ed
lub
edż

ryba (Cefal)

1. det.: ryba Bûri (pol. Cefal, arab. Bûri), np.

– ^cdw – ryba Bûri

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ryba (Cefal) (^cd)

K4
lub
XA

ẖ3
lub
{ ẖ3t }

śe
lub
{ śet }

ryba (Oksyrynchos)

1. ideo.: ryba Oksyrynchos (ryba z rodziny Mrukowatych, zw. także ostronos lub "słonio-pyska" – nazwa ryby wywodzi się nazwy miejscowość Oksyrynchos w Górnym Egipcie, ob. Al-Bahnasa), np.

– ẖ3t – ryba Oksyrynchos

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ryba (Oksyrynchos) (ẖ3)

K5
lub
bz

bs
lub
bz

ryba (?- Cefaloskalniak Zmora)

1. det.: bardzo mała ryba (ryba z rodziny Mrukowatych, zw. także Cefaloskalniak Zmora(?) lub "słoniowata"), np.

– rmw – rybka
2. det.: rybi zapach, np.

– ḫnš – smród (fetor)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ryba (?- Cefaloskalniak Zmora) (bs)

K6
lub
nSmt

{ nšmt }

{ nszmt }

rybia łuska

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify
2. ideo. lub det.: rybia łuska, np.

(war.

) – nšmt – rybia łuska

3. zobacz też: muszla małża (ḫ3)

K6A^[a]

K7

-

ryba (Kolcobrzuch)

det.: niezadowolony, np.

– špt – niezadowolony (narzekający)

L – Bezkręgowce i mniejsze zwierzęta

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

L

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

L – Bezkręgowce i mniejsze zwierzęta

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

L1
lub
xpr

ḫpr

chpr

żuk gnojarz (skarabeusz)

1. ideo.: żuk gnojarz, np.

(war.

) – ḫprr – żuk gnojarz

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – żuk gnojarz (skarabeusz) (ḫpr)

L2
lub
bit

bit

pszczoła

1. ideo.: pszczoła, np.

– bit – pszczoła
2. ideo.: miód, np.

– bit – miód
3. ideo.: symbol Dolnego Egiptu, np. w zgrupowaniu -

– nsw bit – król Górnego i Dolnego Egiptu

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – pszczoła (bit)

5. zobacz też: bogini-sęp Nechbet i bogini-kobra Uadżet w koszykach

(det.)
6. zobacz też: kobra

w koszyku

(det.)

L3

-

mucha

det.: mucha, np.

– ^cff – mucha

L4

-

szarańcza pospolita

det.: szarańcza, np.

– snḥm lub znḥm – szarańcza

L5

-

skolopendra

det.: skolopendra, np.

– sp3 lub zp3 – skolopendra

L7
lub
srqt

{ srḳt }

{ srqt (srkt) }

skorpion (zmieniony z powodów zabobonnych)

ideo.: Serket (bogini płodności, natury, zwierząt, muzyki, magii oraz uzdrawiająca od jadowitych ukąszeń i użądleń), np.

– Srḳt – Serket – jej pełne imię brzmiało:

– Srḳt-ḥtw – [Ta,] odciążająca tchawicę (czyli Ta, która powoduje, że można oddychać)

M – Drzewa i rośliny

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

M

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

M – Drzewa i rośliny

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

M1
lub
iAm

im
lub
i3m
lub
im3

im
lub
iem
lub
ime

drzewo

1. det.: sykomora, drzewo:
a) np.

– nht – drzewo (l. p.)
b) np.

– nhwt – drzewa (l. mn.) – w liczbie mnogiej ten hieroglif często występuje w formie potrójnej –

2. ten hieroglif (

) użyty jako określnik może oznaczać coś zupełnie innego niż określnik drzewo – może oznaczać det.: fortunny, szczęśliwy (przymiotnik), np.

– m^cr – fortunny, szczęśliwy

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – drzewo (im)

M2
lub
Hn

is
lub
iz
lub
ḥn

is
lub
iz
lub
hn

zioło

1. det.: roślina, kwiat, np.

– i3rw – trzcina(ny) (l. mn.)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – zioło (is)

M3
lub
xt

ḫt

cht

gałąź (konar)

1. ideo.: drewno, np.

– ḫt – drewno

2. det.: drewno i słowa pochodne oraz obiekty drewniane, np.:

a)

– wḫ3 – kolumna (drewniana)
b)

(war.

) – hbny – heban (gatunek drewna)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – gałąź (konar) (ḫt)

M4
lub
rnp

rnp

łodyga palmowa bez liści, nacięta

1. (sporadycznie) ten hieroglif (

) był zamiennikiem dla hieroglifów:

,

lub

2. ideo.: rok, np.:

a)

– ḥ3t-sp – rok panowania
b)

– snf – ostatni rok
3. ideo.: czas, np.

– tr – czas, pora roku

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – łodyga palmowa bez liści, nacięta (rnp)
5. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + chleb (det.)
6. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta (det.)
7. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + mata trzcinowa (det.)

M5

-

kombinacja hieroglifów:

+

(palmowa gałąź bez liści, nacięta + chleb)

1. ten hieroglif (

) był bardziej powszechnie używany jako zamiennik dla podobnego hieroglifu –

, np.:
a)

(war.

) – T3-mri – Ta-meri (tzn. Egipt)
b)

(war.

) – pri – pole bitwy
2. ideo.: pora roku, np.

– tr – war.

– t lub ti – pora roku
3. (Średnie Państwo) det.: pora roku, np.

(skr.

) – tr – pora roku

4. zobacz też: palmowa gałąź bez liści, nacięta (det.)
5. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta (det.)

M6
lub
tr

ri
lub
ti
lub
tr

kombinacja hieroglifów:

+

(palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta)

1. ten hieroglif (

) był bardziej powszechnie zamieniany przez podobny hieroglif –

2. det.: pora roku (sezon), np.

(war.

, skr.

) – tr – pora roku

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta (ri)
4. zobacz też: palmowa gałąź bez liści, nacięta (det.)
5. zobacz też: kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + chleb (det.)

M7

{ rnpi }

kombinacja hieroglifów:

+

(palmowa gałąź bez liści, nacięta + mata trzcinowa)

1. ideo.: być młodym, energiczny, np.

– rnpi – być młodym, energiczny
2. (Średnie Państwo) ideo. lub det.: być młodym i słowa pochodne, np.

(war.

) – rnpi – być młodym

3. zobacz też: łodyga palmowa bez liści, nacięta (det.)

M8
lub
SA

3ḫ
lub
š
lub
š3

ech
lub
sz
lub
sze

sadzawka z kwiatami lotosu

1. ideo.: lotosowa sadzawka, łąka, np.

(war.

) – š3 – lotosowa sadzawka, łąka
2. półideo. i ideo.: Achet (pora wylewu – jedna z trzech pór roku w kalendarzu staroegipskim), np.

(war.

, (Stare Państwo)

) – 3ḫt – Achet

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – sadzawka z kwiatami lotosu (š)

M9
lub
zSn

{ sšn }

lotos

ideo. lub det.: lotos, np.

(war.

) – sšn – lub Teksty Piramid – war.

– zššn – lotos

M10

-

pączek lotosu

det.: pączek lotosu, np.

– nḥbt – pączek lotosu

M11
lub
wdn

{ wdn }

{ udn (łdn) }

kwiat na długiej, skręconej łodydze

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

– to są zupełnie różne hieroglify
2. ideo. lub det.: proponować, np.

(war.

) – wdn – proponować

M12
lub
xA

ḫ
lub
ḫ3

ch
lub
che

liść lotosu z łodygą i kłączami

1. (liczba)

– ḫ3 – 1 000 (tysiąc)
2. ideo.: lotos, np.

– ḫ3w nw sšn – rośliny lotosu (l. mn.)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – liść lotosu z łodygą i kłączami (ḫ)

M13
lub
wAD

wḏ
lub
w3ḏ

udż (łdż)
lub
uedż (łedż)

łodyga papirusu

1. (Średnie Państwo) ten hieroglif (

) używany był jako zamiennik innego hieroglifu –

2. ideo.: kolumna z papirusu (kolumna papirusowa), np.

– w3ḏ – kolumna z papirusu
3. ideo.: papirus, np.

– w3ḏ – papirus

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – łodyga papirusu (wḏ)

M15

3ḫ
lub
w3ḫ

ech
lub
uech (łech)

kępa papirusu z pączkami zagiętymi do dołu

1. det.: pipirus lub tereny podmokłe, np.:
a)

– ḏyt – bagno papirusowe
b)

– wdḥ – bagna (bagna Delty)

2. det.: Delta oraz Dolny Egipt oraz wszystkie określenia związane z Dolnym Egiptem, np.:

a) (idiom)

– T3-mḥw – Delta (w sensie: Dolny Egipt)
b)

– mḥ-s – Korona Dolnego Egiptu (dosł.: Korona Delty)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kępa papirusu z pączkami zagiętymi do dołu (3ḫ)
4. zobacz też: kępa papirusu (det.)

M16
lub
HA

ḥ
lub
ḥ3

h
lub
he

kępa papirusu

1. (Stare Państwo) det.: Delta oraz Dolny Egipt oraz wszystkie określenia związane z Dolnym Egiptem, np.:
a) (idiom)

(war.

) – T3-mḥw – Delta (w sensie: Dolny Egipt)
b)

– mḥ-s – Korona Dolnego Egiptu (dosł.: Korona Delty)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kępa papirusu (ḥ)
3. zobacz też: kępa papirusu z pączkami zagiętymi do dołu (det.)

M19

-

poukładane w stos stożkowate ciasta, pomiędzy kwitnącą trzciną, a kijem folusznika

det.: dar (ofiara), stos ofiarny, np.

(skr.

) – ^c3bt – dar (ofiara), stos ofiarny

M20
lub
sxt

sm
lub
{ sḫt }

smsm
lub
{ scht }

trzcina rosnąca jedna przy drugiej

1. ideo. lub det.: bagnisko (podmokły teren), np.

(war.

lub

) – sḫt – bagnisko
2. det.: wieśniak (chłop, rolnik), np.

– sḫty – wieśniak

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – trzcina rosnąca jedna przy drugiej (sm)

M21
lub
sm

sm

trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku

1. (z powodu pomieszania) ten hieroglif (

) mylono z podobnym hieroglifem –

2. półideo. lub ideo.: zioło, roślina, np.

(war.

) – sm – zioło, roślina

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku (sm)
4. zobacz też: kręgosłup z żebrami (det.)

M23
lub
sw

s
lub
{(?) ns lub nsw }
lub
sw

s
lub
{(?) ns lub nsu (nsł) }
lub
su (sł)

roślina uważana za typową w Górnym Egipcie, bez kwiatów
(prawdopodobnie

– turzyca lub cibora)

1. ideo.: roślina Swt (turzyca lub cibora), np.

– swt – roślina Swt

2. więcej o tym hieroglifie:

hieroglify dwuliterowe – roślina uważana za typową w Górnym Egipcie, bez kwiatów (prawdopodobnie

- turzyca lub cibora) (s)

M25

-

kombinacja hieroglifów:

+

(roślina uważana za typową w Górnym Egipcie, bez kwiatów + usta + turzyca wyrastająca ze znaku ziemi)

1. funkcja i znaczenie tego hieroglifu (

) są trudne do zidentyfikowania, ale na pewno:
a) ten hieroglif (

) jest błędnie używany w słowach pochodnych od: Południe (jedna z czterech stron świata) –

– rswt:
** najczęstszy błąd dotyczy słów z rdzeniem: rwst, np.

– rsyw – południowiec (człowiek z Południa)
b) ten hieroglif (

) jest błędnie używany w słowach pochodnych od: Górny Egipt, np.

– Šm^c
** najczęstszy błąd dotyczy słów z rdzeniem: Šm^c, np.

– it – zboże górnoegipskie

2. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – kombinacja hieroglifów: roślina uważana za typową w Górnym Egipcie, bez kwiatów + usta (rsw)

3. zobacz też: turzyca wyrastająca ze znaku ziemi przypominającego hieroglif

(det.)

M26
lub
Sma

šm^c

szme

turzyca wyrastająca ze znaku ziemi przypominającego hieroglif

1. ideo.: Górny Egipt, np.

(war.

) – Šm^cw – Górny Egipt

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – turzyca wyrastająca ze znaku ziemi (šm^c)
3. zobacz też: 'kombinacja hieroglifów: turzyca wyrastająca ze znaku ziemi + przedramię' (det.)

M27

šm^c

szme

kombinacja hieroglifów:

+

(turzyca wyrastająca ze znaku ziemi + przedramię)

1. ideo.: Górny Egipt, np.

– Šm^c lub Šm^cw – Górny Egipt

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kombinacja hieroglifów: turzyca wyrastająca ze znaku ziemi + przedramię (šm^c)

3. zobacz też: turzyca wyrastająca ze znaku ziemi przypominającego hieroglif

(det.)

M28

{(?) mḏw Šm^c }

{(?) mdżu (mdżł) Szme }

kombinacja hieroglifów:

+

(turzyca wyrastająca ze znaku ziemi + pęta dla bydła bez poprzeczki)

(w tytułach) ideo.(?): dziesiątka Górnego Egiptu, np.

(war.

lub

) – wr mḏw Šm^c – Wielka Dziesiątka Górnego Egiptu (dosł. Największe(a) z dziesiątek Górnego Egiptu)

M30
lub
bnr

{ bnr }

słodkawy korzeń

ideo. lub det.: słodki (smak) i słowa pochodne, np.

(war.

) – bnr – słodki

(Nowe Państwo)

M31

-

stylizowane kłącze lotosu

det. rosnąć (wzrost roślin), np.

– dr – rosnąć

(Średnie Państwo)

M32

M33

-

ziarna zbóż

1. ideo.: zboża i słowa pochodne, np.:
a)

(war.

) – it – jęczmień, zboża
b)

– it Mḥ – zboża Dolnego Egiptu

c) – it Šm^c – zboża Górnego Egiptu
2. det.: zboża, np. – Npri – Nepri (bóg zbóż)

M33A^[a]

M33B^[a]

M34
lub
bdt

{ bdt }

owłosiony kłos pszenicy

ideo. lub det.: pszenica płaskurka, np.

(war.

) – bdt – pszenica płaskurka

M35

-

kopiec zboża

1. det.: kopiec (górka), np.

– ^cḥ^cw – kopce (górki, l. mn.)
2. det.: przepełnienie, np.

– wbn – przepełnienie

M36
lub
Dr

ḏr

dżr

pęk lnu z łodygami i szypułkami

1. det.: łączyć, wiązać (związać razem), np.

– dm3 – wiązać

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – pęk lnu z łodygami i szypułkami (ḏr)

M38

-

pęk lnu

1. det.: len, np.

– mḥ^c(?) – len
2. det.: wiązać (związać razem), np.

– dm3 – wiązać

M39

-

koszyk warzyw lub ziaren

det.: warzywa i owoce ofiarne, np.

– rnpt – warzywa, owoce

M41

-

kłoda drewna bez gałęzi

det.: drzewo, np.:
a)

– ^cš – cedr (właściwie: sosna lub jodła)
b)

– w^cn – jałowiec
c)

– mr lub mrw – drzewo Meru (rodzaj drzewa)

M43

{ irp }

winorośl na podpórkach

1. det.: wino, np.:

a)

– irt lub i3rrt – wino

b) (Stare Państwo) – i3rrt – wino
2. det.: różnorodne pojęcia związane z winem, np.:

a)

(war.

) – irp – wino

   b) (war. ) – k3ny – ogrodnik (w winnicy)
3. det.: ogólnie – owoce, np.:
   a) – d3b – figi
   b) – išd – owoce Iszed(?)

M43A

M44

spd

cierń (kolec)

1. ideo. lub det.: kolczasty (ostry, spiczasty) i słowa pochodne
2. det.: cierń (kolec), np.

– srt – cierń

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – cierń (kolec) (spd)

N – Niebo, ziemia i woda

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

N

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

N – Niebo, ziemia, woda

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

N1
lub
pt

{ pt }
lub
ḥry
lub
ḥrw

{ pt }
lub
hry
lub
hru (hrł)

niebo

1. ideo. lub det.: niebo, np.

(war.

) – pt – niebo

2. det. niebo i słowa pochodne, np.:

a)

– Nwt – Nut (bogini nieba)
b)

(war.

) – ḥrt – niebo (raj, dosł. [To] odległe)
c)

(war.

) – In-ḥrt – Inhert (wojowniczy bóg wojny, walki i polowania – dosł. [Ta, która] sprowadził [to] odległe – to nie błąd! to jest bóg męski, ale pisany w rodzaju żeńskim)
3. det.: wysoko(ść) i słowa pochodne, np.

– ^cḫi – powiesić (wieszać, zawiesić)

4. det.: brama i słowa pochodne, np.:

a)

– rwty – podwójna brama
b)

– ht – war.

lub

– hyt – wrota
c)

– smsw hyt – najstarszy odźwierny wrót (tytuł stanowiska)

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – niebo (ḥry)

6. zobacz też: człowiek opierający się o rozwidlony kij (trochę młodszy od

) (det.)

N2

{ grḥ }

{ grh }

niebo z zawieszonym pod nim złamanym berłem Ues

1. det.: noc, np.:

a)

(war.

) – grḥ – noc
b)

– wḫ – noc

2. det.: ciemność, np.:

a)

– kkw – ciemność
b)

– ^cḫḫw – półmrok (zmierzch)

(Stare Państwo)

N3

N4

{ i3dt }

{ iedt }

mgła opadająca z nieba

ideo. lub det.: rosa, deszcz, np.:
a)

– idt – war.

(skr.

) – i3dt – rosa
b)

– šnyt – burza deszczowa (z bardzo silnymi opadami deszczu)

N5
lub
ra
lub
zw
lub
hrw

{ r^c }
lub
{ sw }
lub
{ hrw }

{ re }
lub
{ su (sł) }
lub
{ hru (hrł) }

słońce

1. ideo. lub det.: słońce lub dzień, np.

(war.

) – r^c – słońce lub dzień

2. det.: dzień i słowa pochodne, np.:

a)

(war.

) – hrw – dzień
b) (tylko w datach)

(war.

) – sw – dzień
c)

– sf – wczoraj
d)

– wrš – spędzić cały dzień

3. det.: czas i wszystko z nim związane, np.:

a)

– wnwt – godzina
b)

(war.

) – nḥḥ lub ḥḥ – wieczność
c)

– ^cḥ^cw – (pewien) okres

N6

{ r^c }

{ re }

słońce z ureuszem

ideo. lub det.: słońce, np.

(war.

) – r^c – słońce

N7

{ ẖrt hrw }

{ śrt hru (hrł) }

kombinacja hieroglifów:

+

(słońce + pieniek rzeźnicki)

ideo.: czas dnia, przebieg (dnia), np.

(skr.

) – ẖrt hrw – czas dnia, przebieg (dnia) (dosł.: to co należy do dnia)

N8
lub
Hnmmt

wbn
lub
ḥnmmt

ubn (łbn)
lub
hnmmt

świecące słońce
(światło słoneczne)

1. ideo. lub det.: światło słoneczne, np.:
a)

(war.

) – 3ḫw – światło słoneczne
b)

– psḏ – blask
c)

– wbn – wschodzić (o słońcu)

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – świecące słońce (światło słoneczne) (wbn)

N9
lub
pzD

psḓ

psdż

księżyc z zaćmioną dolną połową

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym -

- to są zupełnie różne hieroglify

2. ideo. lub det.: Święto Wschodzącego Księżyca (dosł. Święto Nowego Księżyca – drobne święto w kalendarzu księżycowym, przypadające na pierwszy dzień po nowiu, kiedy księżyc jest już na niebie widoczny w kształcie sierpa), np:

*

– psdn – Święto Nowego Księżyca

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – księżyc z zaćmioną dolną połową (psḏ)

(Nowe Państwo)

N10

N11
lub
Abd
lub
iaH

3bd
lub
w^cḥ
lub
{ i^cḥ }
lub
{ šsp }

ebd
lub
ueh (łeh)
lub
{ ieh }
lub
{ szsp }

półksiężyc

1. ten hieroglif (

) posiada kilka form alternatywnych:

(N11A),

(N11B),

(N12),

(N12A),

(N12B)

2. ideo. lub det.: księżyc, np.:

a)

(war.

lub

) – i^cḥ – księżyc
b)

(war.

lub

) – i^cḥ – księżyc
3. (w datach) ideo. skr.:

– 3bd – miesiąc, np.

– 3bd 3 – miesiąc 3-ci
4. (miara długości) det.: Szesep (tzw. dłoń, czyli 7,44 cm), np.

(skr.

) – šsp – Szesep

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – półksiężyc (3bd)

N11A^[a]

N11B^[a]

(forma alternatywna)

N12

N12A^[a]

N12B^[a]

N13

-

kombinacja hieroglifów:
pół

+

(połowa półksiężyca + gwiazda)

ideo.: połowa miesiąca, np.

(war.

) – ... nt – święto połowy miesiąca

N14
lub
sbA
lub
dwA

sb3
lub
dw3

sbe
lub
due (dłe)

gwiazda

1. ideo. lub det.: gwiazda, np.

(war.

) – sb3 – gwiazda
2. det. dla gwiazd lub gwiazdozbiorów, np.

– Spd – Sotis (Syriusz – gwiazda)
3. det.: czas wskazywany (odmierzany) przez gwiazdy, np.

– 3bd – miesiąc

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – gwiazda (sb3)

N15
lub
dwAt

{ d3t }
lub
{ dw3t }

{ det }
lub
{ duet (dłet) }

gwiazda w okręgu

ideo.: podziemie (lub Duat, Świat Umarłych, Świat Podziemny, a także – półmrok o poranku, taki "magiczny" moment pomiędzy nocą, a świtem), np.

(war.

,

) – d3t lub dw3t – podziemie (Duat, Świat Umarłych, Świat Podziemny)

N16
lub
tA

t3

te

płaska warstwa ziemi z ziarnkami piasku

1. ideo.: ziemia, kraj, kraina, np.

(war.

) – t3 – ziemia, kraj, kraina

2. det. dla słów związanych z ziemią:

a)

– dt – posiadłość, majątek
b)

– dt – wieczność
c)

– dt(w) – poddani (chłopi, jako związani z ziemią)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – płaska warstwa ziemi z ziarnkami piasku (t3)

(forma alternatywna)

N17

płaska warstwa ziemi

N18
lub
iw

i
lub
{ iw }

i
lub
{ iu (ił) }

piaszczysta połać ziemi

1. istnieją łudząco podobne hieroglify z obrysem

, ale posiadają zupełnie inne znaczenia:
a)

– część garderoby (przepaska na biodra)
b) obrys:

w:

– zwinięty chleb (lub ciasto)
c) obrys:

w:

– owal
d) obrys:

w:

– oko wpisane w

2. (w zgrupowaniu)

fon.: i, np.

– Irt – Iret (lub Iaret – region w starożytnej Syrii (?))
3. ideo.: wyspa, np.

(war.

) – iw – wyspa
4. det.: pustynia, obca ziemia, np.

– 3ḫt – horyzont (dosł.: ziemia wschodzącego Słońca)
5. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – oko wpisane w

(^cn)

6. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – zwinięty chleb (sn)

N19

-

piaszczysta połać ziemi dwukrotnie powtórzona

1. ideo.: dwie ziemie lub dwa horyzonty, np.:
a)

(war.

lub

) – R^c-Ḥrw-3ḫty – Re-Horachte (dosł.: Re [jako] Horus dwóch ziem lub Re-Horus [Pan] dwóch horyzontów)
b)

– Ḥrw-3ḫty-ḫpri – Horachte-Chepri (dosł.: Horus [Pan] dwóch horyzontów [jako] bóg-Słońce samokształtny)^[r]
2. zobacz też: sokół horusowy noszący na głowie Słońce

(det.)

N19A^[a]

N20
lub
wDb

wḏb

udżb (łdżb)

język z ziemi

1. det.: wał piaskowy, brzeg (nad wodą, np.

(war.

) – wḏb – wał piaskowy, brzeg

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – język z ziemi (wḏb)
zobacz też: piaskowy język z ziemi (det.)

N21

{ idb }

język z ziemi

1. w okresie Nowego Państwa, ten hieroglif (

) był używany zamiast hieroglifu –

– w szeroko pojętym znaczeniu w słowach związanych z ziemią, np.:
a)

– t3 – ziemia
b)

– 3ḥt – pola (l. mn.)
c)

– dmi – miasto
2. det.: ziemia, np.

(war.

lub

) – idb – wał, region
* wały (dwa) w l. podwójnej to:

– idbwy

3. zobacz też: piaskowy język z ziemi (det.)

(Stare Państwo)

N22

wḏb

udżb (łdżb)

piaskowy język z ziemi

1. w Okresie Starego Państwa, ten hieroglif (

) był pierwowzorem dla hieroglifów:

i

2. det.: ziemia, np.:

a)

– ^cḥt – pole
b)

– sḫt – pole
c)

(war.

) – wḏb – wał piaskowy, brzeg (nad wodą)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – piaskowy język z ziemi (wḏb)
4. zobacz też: język z ziemi (det.)

N23

-

kanał nawadniający

1. w okresie Nowego Państwa, ten hieroglif (

) był chętnie zamieniany przez hieroglif –

2. det.: nawodniona ziemia, np.:

a)

– t3 – ziemia
b)

– t3š – rubież (granica na linii brzegowej)
3. (Średnie Państwo) det.: czas (

) w słowach określających "to co wczorajsze" i "to co jutrzejsze", np.:
a)

– rk – czas
b)

– tr – pora roku

N24
lub
spAt

{ spt }
lub
{ sp3t }

{ spt }
lub
{ spet }

ziemia naznaczona wąskimi kanałami nawadniającymi

1. ideo. lub det.: okręg (rejon), nom, np.

(war.

lub

) – spt lub sp3t – okręg (rejon), nom

2. det.: kraina, region, np.:

a)

– Šm^cw – Górny Egipt
b)

(war.

lub

) – t3 wr – region Abydos (okręg lub nom Abydos)
3. det.: majątek (nieruchomość, posiadłość), np.

– ḏ3tt – majątek
4. det.: ogród, np.

– ḥsp – ogród

5. zobacz też: peruka z piórami i z wstążką, na tyczce (det.)

N25
lub
xAst

{ smt }
lub
{ zmt }
lub
{ ḫ3st }

{ smt }
lub
{ zmt }
lub
{ chest }

piaszczyste wzgórza wznoszące się ponad linią upraw

1. ideo.: He (lub Ha – bóg pustyni), np.

(war.

) – Ḥ3 – He
2. ideo. lub det.: wzgórza, obca ziemia, np.

(war.

) – ḫ3st – wzgórza, obca ziemia
3. det.: pustynia, nekropolia (cmentarz), np.

(war.

lub

) – smt lub zmt – pustynia, nekropolia
4. det.: obce krainy (obce kraje), np.

– Rṯnw – Recznu (nazwa starożytnej Syrii)
5. det.: górski grobowiec (w sensie: grobowiec wykuty w skale, na wzniesieniu), np.

– ḥrt – górski grobowiec
6. det.: wschód (ponieważ, wschód Egiptu to tereny wyżynno-górzyste), np.

– i3btt – wschód

N26
lub
Dw

ḏw

dżu

piaszczyste wzgórze wznoszące się ponad linią upraw

1. ideo.: wzgórze, np.

– ḏw – wzgórze

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – piaszczyste wzgórze wznoszące się ponad linią upraw (ḏw)

N27
lub
Axt

{ 3ḫt }

{ echt }

słońce wschodzące ponad górą

ideo. lub det.: horyzont (właściwie, miejsce na niebie, gdzie wschodzi słońce) i słowa pochodne, np.

(war.

) – 3ḫt – horyzont

N28
lub
xa

ḫ^c

che

promienie wschodzącego słońca ponad wzniesieniem

1. ideo.: wzgórze wschodzącego Słońca, np.

– ḫ^c – wzgórze wschodzącego Słońca
2. ideo.: objawić się w chwale, np.

– ḫ^ci – objawić się w chwale

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – promienie wschodzącego Słońca ponad wzniesieniem (ḫ^c)

N29
lub
q

ḳ

q (k)

zbocze piaskowego wzgórza

1. fon.: ḳ
2. det.: pagórek (wzniesienie), wzrost (lub wysokość), np.

(war.

) – ḳ33 – pagórek (wzniesienie), wzrost (lub wysokość)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – zbocze piaskowego wzgórza (ḳ)

N30
lub
iAt

{ i3t }

{ iet }

kopiec ziemi z krzewami

ideo. lub det.: kopiec, np.

(war.

) – i3t – kopiec

N31

w3
lub
ḥr
lub
{ w3t }

ue (łe)
lub
hr
lub
{ uet (łet) }

droga obramowana krzewami

1. (Teksty Sarkofagów) ten hieroglif (

) był używany jako skrót boga Horusa w miejsce hieroglifu –

2. ideo. lub det.: droga i słowa pochodne, np.:

a)

(war.

) – w3t – droga
b)

– mṯn – droga
c)

– ḥrt – droga
3. det.: wyprawa (podróż) i słowa pochodne, np.

– ^c3 – wspinać się (w sensie: wchodzić na górkę)
4. det.: odległość (w sensie: odległy w czasie i przestrzeni), np.

– ḥnty – okres (w sensie: odległy okres)

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – droga obramowana krzewami (w3)
6. zobacz też: sokół (det.)

(Stare Państwo)

N32

sin

grudka gliny lub łajna

1. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif (

) został zamieniony przez hieroglif –

2. (sporadycznie) ten hieroglif (

) był formą alternatywną dla hieroglifu –

3. det.: ohydny (obrzydliwie brudny)

– mḥsḥs – ohydny

4. więcej o tym hieroglifie:
5. hieroglify trzyliterowe – grudka gliny lub łajna (sin)
6. zobacz też: odchody (det.)

N33

-

ziarnko piasku, tabletka lub coś podobnego

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

2. (sporadycznie) ten hieroglif w wersjach –

lub

– był używany jako zamiennik patyków w liczbie mnogiej –

lub

3. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

jako uproszczonej wersji

4. ten hieroglif pojawiał się w słowach o rdzeniu fon.: ḳd lub ḳdi, np.

– ḳd – charakter, ale jego prawdziwa wartość fonetyczna jest trudna do ustalenia(?)
5. (tylko dokumenty religijne) ten hieroglif (

) zastąpił hieroglify uważane za "niebezpieczne", np. –

:
*

(war.

) – ḫftyw – wrogowie (l. mn.)
6. det.: piasek, np.

– š^cy – piasek

7. det.: metal lub minerał (często powtarzany trzykrotnie – ), np. – nbw – złoto
8. det.: lek, kadzidło, np.:

a)

– ṯ3 – pigułka
b)

– pḫrt – lekarstwo, recepta (lub receptura wyleczenia, sposób na leczenie)

9. zobacz też: człowiek z krwią wypływającą z ręki (det.)
10. zobacz też: źrenica oka (det.)
11. zobacz też: owal (det.)
12. zobacz też: pierścień (det.)

N33A

N33B

N33C

N34

-

kęs metalu

1. w dwóch okresach, ten hieroglif (

) miał zmienianą formę i przypominał nieco inne hieroglify, ale za każdym razem wracano do jego pierwotnej formy:
a) w latach 2707-2323 p.n.e. podobny był do –

b) w latach 1550–1292 p.n.e. oraz 2119-1976 p.n.e. podobny był do –

2. ideo.: miedź, np.

– bi3 później ḥmt(?) – miedź

3. det.: przedmioty z miedzi lub brązu, np.:

a)

– ^cnḫ – lustro (z wypolerowanego kawałka miedzi lub brązu)
b)

– ḫ^cw – broń
c)

– minb – siekiera (lub topór)

N35
lub
n

n

fala na wodzie

1. fon.: n, np.

– nt – woda
2. z powodu wartości fonetycznej, ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik hieroglifu –

– np.:
*

(war.

) – nn – nie (zaprzeczenie)
3. (w zgrupowaniu)

,

lub

czytane jest jako fon.: n
4. (w zgrupowaniu)

, a także

odpowiada fon.: l, np.

– Sḫt inr lub Sḫn il – Pole trzcin
5. ideo. dla słów związanych z ziemią, ten hieroglif (

) używany był jako zamiennik dla hieroglifu –

– np. w słowie:

(war.

) – ḏt – poddany (sługa, chłop)

6. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – fala na wodzie (n)
7. zobacz też: ramiona w geście zaprzeczenia (det.)

N35A

mw

mu (mł)

trzy fale

1. ideo.: woda, np.

– mw – woda
2. det.: płyn, woda i słowa pochodne, np.

– w3w – fala
3. det.: czynności związane z wodą lub płynami, np.

– swri – pić
4. det.:

(skr.

) dla rzek, jezior, mórz, np.

– itrw – rzeka

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – trzy fale (mw)
6. zobacz też: kanał (wypełniony wodą) (det.)

N35B

N35C

dwie fale

N36

mi
lub
mr

kanał (wypełniony wodą)

1. ten hieroglif (

) był prototypem dla późniejszego hieroglifu –

2. ideo.: kanał, np.

– mr – kanał

3. det. dla rzek, jezior, mórz, np.:

a)

– ḥ^cpy – war.

- ḥp – Nil
b)

– W3ḏ-wr – morze (dosł. Wielkie Zielone)
4. det.:

lub

dla nazw rzek, jezior, mórz

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kanał (wypełniony wodą) (mi)
6. zobacz też: trzy fale (det.)

N37
lub
S

š
lub
{ sn(?) }

sz
lub
{ sn(?) }

sadzawka
lub
basen
(rzut z góry)

1. (sporadycznie) ten hieroglif (

) był zamiennie używany z hieroglifem –

– np.:

(war.

) – ḥ^cpyw – zalania (wylewy rzeki) lub Nile w l. mn., ponieważ Egipcjanie rozróżniali kilka Nilów, m.in.:
a)

– ḥ^cp lub ḥ^cpy – Nil Północny (Nil Dolny)
b)

– ḥ^cp lub ḥ^cpy – Nil Południowy (Nil Górny)

2. fon.: š

3. ten hieroglif (

) był używany w miejsce hieroglifów –

(forma alternatywna

) – był transliterowany jako fon.: sn(?), np.:
*

(war.

) – sn – otwierać
4. (okazjonalnie) det.: większa forma bloku jako zamiennik hieroglifu –

– np.:
*

– inr – kamień (w sensie: większy kamień)

5. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – sadzawka (basen) (š)
6. zobacz też: kamienny blok (kamienna płyta) (det.)

N38

sadzawka (basen) z pochyłymi bokami

N39

sadzawka (basen) wypełniony wodą

N41
lub
id

{ id }
lub
ḥm
lub
bi3

{ id }
lub
hm
lub
bie

studnia wypełniona wodą

1. det.: namiastka kobiety i kobiecości, np.

– ḥmt – żona, kobieta
2. (wulgaryzm) det.: organy kobiece, np.

(war.

) – ḥmt lub idt – srom, ale w znaczeniu kojarzonym z określeniem krowa (lub nawet w języku pot. jako: niezaspokojona studnia bez dna)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – studnia wypełniona wodą (ḥm)

(powszechniejsza forma)

N42

O – Budynki, części budynków, itp.

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

O

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

O – Budynki, części budynków, itp.

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

O1
lub
pr

pr

plan domu
(przekrój, rzut z góry)

1. det.: dom, a także: budynek, obiekt budowlany (np. w sł.: świątynia, grobowiec, skarbiec, sporadycznie – pokój, apartament), np.

(skr.

) – pr – dom, budynek, obiekt budowlany

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – plan domu (pr)

O2

{ pr-ḥḏ }

{ pr-hdż }

kombinacja hieroglifów:

+

(plan domu + buława o gruszkowatej głowicy)

ideo.: skarbiec, np.

– pr-ḥḏ – skarbiec (dosł.: biały dom)

O3

-

kombinacja hieroglifów:

+

+

(plan domu + wiosło + bochenek + dzbanek na piwo)

ideo.: ofiary inwokacyjne (l.mn.), np.

– pt-ḫrw – ofiary inwokacyjne (dosł.: ofiara z chleba i piwa)

lub

O3A^[a]

-

kombinacja hieroglifów:

+xrw

(plan domu + wiosło)

ideo.: ofiara inwokacyjna (l.p.), np.

– pr-ḫrw – ofiara inwokacyjna

O4
lub
h

h

trzcinowy szałas
(przekrój, rzut z góry)

1. fon.: h
2. ideo.:

– h – pokój (izba, pomieszczenie)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – trzcinowy szałas (h)

O5

mr
lub
nm

ściana meandrowa
(przekrój, rzut z góry)

1. det.: ulica, np.

– mrrt – ulica

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – ściana meandrowa (mr)

O5A^[u]

O6
lub
Hwt

ḥ
lub
ḥt
lub
ḥwt

h
lub
ht
lub
hut (hłt)

prostokątne ogrodzenie widziane na planie
(rzut z góry)

1. ideo.: zamek, pałac, świątynia, grobowiec, np.

– ḥwt – zamek, świątynia – prawdopodobnie, od okresu Średniego Państwa, to słowo było czytane ḥyt zamiast ḥwt, może o tym świadczyć odosobniony przypadek w sł.:

(war.

) – Nbt-ḥyt – Neftyda (bogini śmierci)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – prostokątne ogrodzenie widziane na planie (rzut z góry) (ḥ)

O7

kombinacja hieroglifów:

+

(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + chleb)

O8

{ ḥwt-^c3t(?) }

{ hut-eet (hłt-eet)(?) }

kombinacja hieroglifów:

+

(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + chleb + kolumna drewniana)

ideo.: świątynia, pałac, np.

– ḥwt-^c3t – świątynia, pałac (dosł.: wielki pałac)

O9

{ nbt-ḥyt }

{ nbt-hit }

kombinacja hieroglifów:

+

(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + chleb + kosz wiklinowy)

ideo.: Neftyda (bogini śmierci), np.

(war.

lub

) – Nbt-ḥyt – Neftyda

O10

{ ḥt-ḥr }

{ ht-hr }

kombinacja hieroglifów:

+

(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + sokół)

ideo.: Hathor^[h] (bogini-Matka - uosobienie Wielkiej Macierzy, bogini nieba), np.

(war.

) – Ḥt-ḥr – Hathor

O11
lub
aH

{ ^cḥ }

{ eh }

pałac z blankami

ideo.: pałac, np.

(war.

lub

) – ^cḥ – lub war.

– iḥ – pałac

O12

kombinacja hieroglifów:

+

(pałac z blankami + przedramię)

O13

-

ogrodzenie z blankami

det.: przejście (furtka), np.

– sbḫt – przejście

O14

O15
lub
wsxt

{ wsḫt }

{ uscht (łscht) }

teren ogrodzony murem z przyporami, ze znakami:

i

ideo.: przedsionek (w pałacu lub świątyni), np.

(war.

lub

) – wsḫt – przedsionek

O16

{ t3(?) }
lub
{ t3yt(?) }

{ te(?) }
lub
{ tejt(?) }

przejście zadaszone, z chroniącymi je wężami

1. ideo. lub det.: zasłona (kurtyna), np.

– t3 – lub var.

lub

– t3yt – zasłona (kurtyna)
2. półideo.:

(war.

lub Stare Państwo –

) – t3yty – kurtyny w tytule wezyra (dosł.: [ten za] kurtynami)

(Stare Państwo)

O17

{ t3yty(?) }

{ tejti(?) }

O18
lub
kAr

{ k3i }
lub
{ k3r }
lub
{ k3ri }

{ kei }
lub
{ ker }
lub
{ keri }

kaplica
(widok z boku)

ideo. lub det.: kaplica, np.

(war.

) – k3i lub k3ri, a w Tekstach Piramid: k3r – kaplica

O19

-

kaplica prymitywna

det.: świątynia(?), sanktuarium(?), np.
a)

– Pr-wr – Wielki Dom (nazwa narodowej świątyni z okresu predynastycznego znajdującej się w Hierakonpolis, w Górnym Egipcie)
b)

– itrt – to słowo ma dwa znaczenia:

* linia sanktuariów Górnego Egiptu (a dokładniej: sanktuaria ustawione w jednym rzędzie lub jednej linii, odwiedzane podczas procesji przez faraona w trakcie święta Sed – tzw. trzydziestolecia władzy)
* ogólnikowe określenie: bogowie Górnego Egiptu (co było związane – najprawdopodobniej – ze świętem Sed i linią sanktuariów)

O20

-

kaplica

det.: świątynia, sanktuarium, np.:
a)

– Pr-nw – lub

– Pr-nsr lub Pr-nzr – Świetlisty Dom (nazwa narodowej świątyni z okresu predynastycznego znajdującej się w Buto, w Dolnym Egipcie)
b)

– ḫm – sanktuarium
c)

– itrt mḥt – to słowo ma dwa znaczenia:

* linia sanktuariów
* ogólnikowe określenie: bogowie Dolnego Egiptu

O21

-

fasada kaplicy

ideo. lub det.: boska budka (boski kram), np.

(war.

) – sḥ-nṯr – boska budka (boski kram)

O22
lub
zH

ḥb
lub
sḥ
lub
zḥ
lub
ḥ3b

hb
lub
sh
lub
zh
lub
heb

otwarta budka (lub kram)
podparta na drągach

1. ideo. lub det.: budka (kram), np.

(war.

,

) – sḥ – budka (kram)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – otwarta budka (lub kram) podparta na drągach (ḥb)

O23

-

przedsionek (hol) używany podczas święta Sed

ideo. lub det.: święto Sed, jubileusz, np.

(war.

lub

) – ḥb-sd – święto Sed, jubileusz

O24

-

piramida (widok z boku), z otaczającym ją murem

1. det.: piramida, grobowiec, np.

– mr – piramida, grobowiec
2. det.: piramida królewska, np.

– Ḳ3-nfr-Imnmḥ3t – piramida Amenemheta, wysoka i piękna

O25
lub
txn

{ tḫn }

{ tchn }

obelisk

ideo. lub det.: obelisk, np.

(war.

) – tḫn – obelisk

O26

{ wḏ }

{ udż (łdż) }

stela

ideo. lub det.: stela, np.:

a)

(war.

) – wḏ – stela
b)

– ^cḥ^cw – stela, stanowisko

O27

ḫ3

che

przedsionek (hol) z kolumnami

1. ten hieroglif (

) posiada wiele różnorodnych odmian
2. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnymi hieroglifami –

lub

) – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
3. det.: hol z kolumnami, np.

– ḏ3dw – hol z kolumnami

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – przedsionek (hol) z kolumnami (ḫ3)
5. zobacz też: pas noszony przez różnych bogów (det.)
6. zobacz też: dzbany na wodę w stojaku (det.)

O28
lub
iwn

iwn

iun (iłn)

kolumna ze szpicą na szczycie
(kolumna Iun)

1. ideo.: kolumna, np.

– iwn – kolumna (słup), kolumna Iun (lub Jun)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kolumna ze szpicą na szczycie (iwn)

O29
lub
aA

^c3

ee

drewniana kolumna

1. ideo.: wielki i słowa pochodne

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – drewniana kolumna (^c3)

O29A^[v]

O30
lub
zxnt

{ zḫnt }

{ zchnt }

tyczka podpierająca

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z jakby podobną odwróconą wersją hieroglifu –

– to są różne hieroglify
2. ideo. lub det.: wsparcie dla nieba (podpora nieba), np.

(war.

) – zḫnt – wsparcie

3. zobacz też: widły (det.)

O31

^c3

ee

drzwi
(przekrój, rzut z góry)

1. ideo. lub det.: drzwi, np.

(war.

) – ^c3 – drzwi
2. det.: otwarty(e) (drzwi), np.

– wn lub

– sn – otwarty(e)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – drzwi (^c3)

O32

{ sb3 }

{ sbe }

przejście

1. det.: drzwi, np.

(skr.

) – sb3 – drzwi (w sensie: wejściowe)
2. det.: przejście, np.

– sbḫt – przejście (w sensie: wejście/wyjście)

O33

-

fasada pałacu lub grobowca
lub
serech

det.: chorągiew (sztandar lub tzw. serech, w który wpisywano imiona faraonów), np.

– srḫ – chorągiew, serech

O34
lub
z

s
lub
z
lub
ḫm

s
lub
z
lub
chm

rygiel

1. od okresu Średniego Państwa, ten hieroglif (

) jako fonem ḫm często zastępował inny hieroglif –

2. ideo.: rygiel (do drzwi), np.

– s lub z – rygiel

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – rygiel (s)
hieroglify jednoliterowe – rygiel (s)
4. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – dwa skamieniałe belemnity (ḫm)

O36
lub
inb

{ inb }

ściana

1. ideo. lub det. ściana, np.

(war.

)- inb – ściana

2. det.: ściana, np.:

a)

– sbty – ściana otaczająca

b) – wmtt – bastion, umocnienia (fortyfikacje)

(sporadycznie)

O36A^[a]

O37

-

ściana przewracająca się

1. det.: burzyć (ścianę), np.
a)

– whn – burzyć
b)

– sẖnn – burzyć
2. det.: nachylony (pochyły, skośny), np.

– gs3 – nachylony (pochyły, skośny)

O38

-

narożnik ściany

1. ideo. lub det.:

(war.

) – ḥr tm lub ḥr n tm – jakiś tytuł, ale jego znaczenie jest niejasne (nie ustalone)
2. det.: róg (kąt), np.

– ḳnbt – róg
3. det.: urzędnik, np.

(war.

) – ḳnbt – urzędnicy (dosł.: [Ci siedzący] w kącie)
4. det.: brama (prawdopodobnie, chodzi o bramę zlokalizowaną w rogu ściany lub muru), np.

– ^crrt – brama
5. det.: ulica (prawdopodobnie, chodzi o drogę zakręcającą pod kątem prostym), np.

– mrrt – ulica

O39

-

kamienny blok (kamienna płyta)

1. (okazjonalnie) det.: mniejsza forma bloku jako zamiennik hieroglifu –

– np.:
*

– inr – kamień (w sensie: mniejszy kamień)
2. det.: cenny kamień (kamień do wyrobu naczyń kamiennych), np.

– ^c3t – cenny kamień
3. det.: kryształ górski, kamyk, np.

– ^ct – kryształ górski, kamyk
4. det.: kostka (w sensie: cegła), np.

– ḏbt – kostka
5. (jednostka wartości) deben (jednostka wartości, a właściwie wycena rzeczy lub dóbr poprzez porównanie ich wartości do wagi cennych metali: miedzi, srebra lub złota – deben funkcjonował podobnie jak współczesny parytet złota), np.

– ḏbn – deben

6. zobacz też: sadzawka (det.)

O40

{ rwd }
lub
{ ḫtyw }

{ rud (rłd) }
lub
{ chtju (chtjł) }

schody

1. det.: schody, np.

(war.

lub

) – rwd – schody
2. det.: taras (platforma), tarasowe wzgórze

(war.

) – ḫtyw – platforma (taras), tarasowe wzgórze

O41

-

schody podwójne

det.: wejście po schodach, np.:
a)

– ḳ3y – wejście na szczyt, miejsce położone wysoko
b)

– i^cr – wspinać się (w sensie: iść w górę lub pod górę)

O44

-

symbol stawiany na zewnątrz świątyni Mina

ideo. lub det.: funkcja (stanowisko), ranga (stopień, godność),

(war.

) – i3t – funkcja, ranga

O45
lub
ipt

{ ipt }

budynek kopulasty

1. (sporadycznie) ten hieroglif (

) był zamieniany przez hieroglif –

2. ideo. lub det.: harem, np.

(war.

lub

lub

) – ipt – herem
* ale zapis:

– ip3t – to prawdopodobnie bardziej pełna forma słowa: harem

3. zobacz też: czerwony garnek gliniany (det.)

O46

O47
lub
nxn

{ nḫn }

{ nchn }

prehistoryczny budynek w Hierakonpolis

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym –

– to są dwa różne hieroglify
2. ideo. lub det.: Hierakonpolis, np.

(war.

lub

) – nḫn – Hierakonpolis

O48

O49
lub
niwt

{ niwt }

{ niut (niłt) }

małe miasteczko
lub
wioska

1. ideo.: małe miasteczko (lub miejscowość, wioska, osada), np.

– niwt – miejscowość

2. det.: dla nazw miejscowości, miasteczek, regionów, np.:

a)

– W3st – Teby
b)

– Ḳmt – Egipt (dosł.: czarna ziemia)
3. det.: majątek (posiadłość), np.

– ḏ3tt – majątek

O50
lub
zp

sp
lub
zp

okrągłe klepisko przysypane zbożem
(do młócenia)

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym –

(forma alternatywna od

prehistoryczny budynek w Hierakonpolis) – to są dwa różne hieroglify
2. zwrot det.:

(war.

) – sp sn – dwa razy – używany jako oznaczenie czynności powtarzających się, dlatego całe słowa lub ich części czytane są dwukrotnie:
a)

– rš rš – rozradować się (ponownie)
b)

– ^cš3 ^cš3 – bardzo często

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – okrągłe klepisko przysypane zbożem (sp)

O51
lub
Snwt

{ šnwt }

{ sznut (sznłt) }

sterta ziaren na podniesionej podłodze z błota

ideo. lub det.: spichlerz, np.

(war.

lub

) – šnwt – spichlerz

P – Statki i części statków

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

P

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

P – Statki i części statków

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

P1

-

łódź na wodzie

1. ten hieroglif (

) używany jako skrót (pojedynczy znak) oznaczał: trudności
2. ten hieroglif (

) używany jako skrót (pojedynczy znak) – prawdopodobnie – oznaczał zapis:

– ḳ3ḳ3w – łódź, barka

3. det.: łódź, statek, np.:

a)

– dpt – statek
b)

– ḥ^cw – statki (l. mn.)
c)

– ^cḥ^cw – statki (l. mn.)
d)

– imy-r ^cḥ^cw lub imy-r ḥ^cw – nadzorca statków
4. det.: żeglować, podróżować drogą wodną, np:

– n^ci – żeglować

P1A

-

łódź odwrócona górą do dołu

det.: odwrócony, zdenerwowany, np.

– pn^c – odwrócony, zdenerwowany

P2

-

statek pod żaglami

det.: żeglować pod wiatr, np.

– ḫnti – żeglować pod wiatr

P3

{ wi3 }

{ uie (łie) }

święta barka

1. ideo. lub det.: święta barka, np.

(war.

) – wi3 – święta barka

2. det.: boża łódź, np.:

a)

– m^cnḏt – Barka Jutrzenkowa (Mendżet lub Mandżet, zwana także: Barką Milionów Lat lub Słoneczną Barką)
b)

– nšmt – barka Neszmet (święta barka z Abydos, należąca do boga Nun, w której przewożono Ozyrysa po Nilu w trakcie święta ozyrysowego)
3. det., gdy ma się na myśli: boże podróże, np.

– ḏ3i – żeglować po niebie (w wypowiedzi: bóg Re żegluje po niebie)

P4
lub
wHa

{ wḥ^c }

{ uhe (łhe) }

łódź rybacka z siecią

półideo.: rybak i słowa pochodne:

a) (l. p.)

– wḥ^c – rybak
b) (l. mn.)

– wḥ^cw – rybacy

P5
lub
nfw
lub
TAw

{ nfw }
lub
{ ṯ3w }

{ nfu (nfł) }
lub
{ czeu (czeł) }

żagiel

1. ideo.: szyper, np.

(war.

) – nfw – lub war.

– nfy – szyper
2. ideo. lub det.: powiew, wiatr (podmuch), np.

(war.

) – ṯ3w – powiew, wiatr (podmuch)

3. det.: wiatr, np.:

a)

– mḥyt – wiatr północny
b)

– ḏ^cw mḥt – wiatr północny – wilgotny
c)

– qb mḥ – wiatr północny – zimny
d)

– qb wy – wiatr północny – lodowaty
e)

– rsw – wiatr południowy
f)

– ḫm nfwt – wiatr południowy – suchy i gorący (Chemsin, zwany także: wiatrem 50-ciu gorących dni)
g)

– šhb – wiatr południowy – gorący
h)

– šmšm – wiatr południowo-wschodni – gorący (Sirocco)
i)

– hnšss – wiatr wschodni
k)

– ḏ3 – lub

– imnt – wiatr zachodni (dosł.: prawy wiatr – wiejący od prawej strony)
l)

– nwn – wiatr zachodni – delikatny (Zefir)
m)

– ḏ^cw – burza (nawałnica)
n)

– hrw nfw – wietrzny dzień
o)

– Rdi-Nfw – Dawca Wiatru (jedno z imion Ozyrysa)

4. det.: żagiel, maszt, np.:

a)

– ḥt3w – żagiel
b)

– ḫt nfw – drewniany maszt

5. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – maszt (^cḥ^c)

P8
lub
xrw

ḫrw

chru (chrł)

wiosło

1. det.: wiosło, np.

– ḥpt – wiosło

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – wiosło (ḫrw)

P8A^[w]

P10

-

wiosło sterowe

det.: sterować i słowa pochodne, np.:
a)

– ḥmw – wiosło sterowe
b)

– ḥmy – sternik

P11

-

słupek cumowniczy

1. (hieratyka) ten hieroglif (

) był nie do rozróżnienia z podobnym hieroglifem -

- dlatego często był zamieniany
2. det.: słupek cumowniczy i słowa pochodne, np.

- mnit – słupek cumowniczy

P44A

-

(?) barka lub lódż

Q – Meble domowe i pogrzebowe

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Q

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

Q – Meble domowe i pogrzebowe

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

Q1
lub
st

3s
lub
ws
lub
st
lub
ḥtm

3s
lub
ws
lub
st
lub
htm

siedzenie

1. ideo.: siedzenie, miejsce, np.

(war.

) – st – siedzenie, miejsce

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – siedzenie (3s)

Q2
lub
wz

ws

us (łs)

siedzenie przenośne

1. (sporadycznie) ideo.: siedzenie, np.

– st – siedzenie

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – siedzenie przenośne (ws)

Q3
lub
p

p

taboret z maty trzcinowej

1. fon.: p, np.

– p – siedzenie
2. ideo.(?): podstawa, np.

– p – podstawa (świątyni)

więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – taboret z maty trzcinowej (p)

Q4

-

podgłówek

det.: podgłówek, np.

– wrs – podgłówek

Q5

-

skrzynia (pudło)

1. nie mylić tego hieroglifu (

) podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. ten hieroglif (

) posiada wiele różnorodnych odmian, np.:

3. det.: skrzynia, pudło, np.:

a)

– hn – pudło
b)

– ^cfdt – skrzynia

4. zobacz też: niebo (det.)

Q6
lub
qrsw

{ qrsw }

{ qrsu (krsł) }

sarkofag

1. ideo. lub det.: sarkofag, np.

(war.

) – ḳrsw – sarkofag
2. det.: pochować (pogrzebać), np.

– ḳrs – pochować

Q7

nsrsr
lub
{ srf }

nagrzewnica, z płomieniami wystającymi z niej

1. ten hieroglif (

) jeśli występuje podwójnie (

) to posiada wartość fon.: nsrsr, np.

– Iw-nsrsr – Iw-nsrsr (nazwa jakiejś mitycznej miejscowości)

2. det.: ogień, np.:

a)

– ḫt – ogień
b)

– sḏt – płomień

3. det.: gorąco (żar, rozgrzanie), np.:

a)

– rkḥ – gorąco (żar, spiekota)
b)

– t3 – gorąco (rozgrzanie)
4. det.: gotować, np.

– psi – gotować

5. det.: podpałka, pochodnia, np.:

a)

– 3bw – podpałka
b)

– tk3 – pochodnia
6. det.: temperatura (ciepłota), np.

(skr.

) – srf – ciepłota (temperatura)

R – Meble świątynne i tajemnicze symbole

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

R

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

R – Meble świątynne i tajemnicze symbole

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

R1
lub
xAt
lub
xAwt

{ ḫ3t }

{ chet }

stół z chlebem i dzbanem

ideo. lub det.: stół ofiarny, np.:

a)

– ḫ3wt – lub war.

(war.

) – ḫ3t – stół ofiarny
b)

– ḫ3y lub ḫ3yt – lub war.

(war.

) – ḫ3t – stół ofiarny

R2

stół ze "zwyczajowymi" kromkami chleba

R3

{ wḏḥw }

{ udżhu (łdżhł) }

czteronogi stół z chlebami i naczyniem libacyjnym

1. ideo. lub det.: stół ofiarny, np.

– wḏḥw – lub war.

– wdḥw – stół ofiarny
2. ideo. jako skr.: stół ofiarny, np.

– sš wḏḥw – zapis stołu ofiarnego

R4
lub
Htp

ḥtp

htp

chleb

na macie trzcinowej

1. ideo.: ołtarz ofiarny lub ofiara, np.

(Stare Państwo – war.

) – ḥtp – ołtarz ofiarny lub ofiara(?)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:

hieroglify trzyliterowe – chleb

na macie trzcinowej (ḥtp)

R5
lub
kp
lub
kAp

kp
lub
k3p

kp
lub
kep

kadzielnica do odymiania

1. ideo i det.: odymiać (okadzać), np.

(war.

) – k3p – odymiać (okadzać)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kadzielnica do odymiania (kp)

(Stare Państwo)

R6

R7
lub
snTr

{ snṯr }

{ snczr }

miseczka na kadzidło z unoszącym się dymkiem

1. (Stare Państwo) ten hieroglif (

) jest odpowiednikiem hieroglifów:

i

, np.:
a)

(war.

) – b3 – dusza (żyjąca po śmierci człowieka – Ba)

b) – b3 – baran

2. ideo. lub det.: kadzidło, np.

(war.

) – snṯr – kadzidło

3. zobacz też: – hieroglify dwuliterowe – bocian siodlasty (żabiru) (b)

4. zobacz też: ptak ludzkogłowy poprzedzony miseczką na kadzidło z unoszącym się dymkiem

(det.)

5. zobacz też: baran (det.)

R8
lub
nTr

nṯr

nczr

chusta opatrunkowa na kiju
lub
proporzec

1. ideo.: bóg, np.

– nṯr – bóg
2. (sporadycznie) det.: bóg, np.

– Gbb – Geb

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – chusta opatrunkowa na kiju lub proporzec (nṯr)

R9
lub
bd

{ bd }

kombinacja hieroglifów:

+

(proporzec + torba z lnu)

ideo. lub det.: rodzaj natronu, np.

(war.

) – bd – rodzaj natronu

R10

{ ẖr-nṯr }
lub
{ ẖrt-nṯr }

{ śr-nczr }
lub
{ śrt-nczr }

kombinacja hieroglifów:

+

(proporzec + pieniek rzeźnicki + zbocze piaskowego wzgórza)

ideo.: miasto umarłych, np.

(war.

) – ẖr-nṯr lub ẖrt-nṯr(?) – miasto umarłych (cmentarz, dosł.: boże podziemie)

R11
lub
dd
lub
Dd

ḏd

dżd

kolumna imitująca pęk łodyg związanych razem
(kolumna Dżed)

1. ideo.: kolumna Dżed, np.

– ḏd – kolumna Dżed

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kolumna imitująca pęk łodyg związanych razem (kolumna Dżed) (ḏd)

R12

-

stojak na symbole religijne

1. element towarzyszący różnorodnym ideogramom dla bogów, np.:
a)

– Mnw – Min – bóg Panopolis (Achmim)
b)

– Ḥ3 – He – bóg pustyni
2. det.: sztandar, np.

– i3t – sztandar

(Stare Państwo)

R13

{ imn(?) }
lub
{ imnt }

sokół

na stojaku

z piórem

ideo.: prawa ręka lub strona, zachód i słowa pochodne, np.

(war.

lub

) – imnt – zachód
* do tego należy zaliczyć także:

(war.

) – imn – prawa ręka

R14
lub
imnt

{ imnt }

skrót

, bez sokoła, z powiększonym piórem

ideo.: prawa ręka lub strona, zachód i słowa pochodne, np.

(war.

) – imnt – zachód
* do tego należy zaliczyć także wyjątek:

(war.

) – wnmy – lub war.

– wnmi – prawa ręka lub strona

R15
lub
iAb

3b
lub
{ i3b }

eb
lub
{ ieb }

włócznia przystrojona jak sztandar

1. ideo.: lewa ręka lub strona, wschód i słowa pochodne, np.

(war.

) – i3bt – wschód
* do tego należy zaliczyć także:

– i3by – lub war.

(war.

) – i3bi – lewa ręka

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – włócznia przystrojona jak sztandar (3b)

R16
lub
wx

{ wḫ }

{ uch (łch) }

papirusokształtna buława z piórami

ideo. lub det.: fetysz Wḫ z Kis w Górnym Egipcie (ob. Al-Kusijja), np.

(war.

) – wḫ – fetysz Wḫ (lub Uch)

R17

{ t3-wr }

{ te-ur (te-łr) }

peruka z piórami i z wstążką, na tyczce

1. (symbol nomu) ideo. lub det.: nom Abydos lub nom Kis (ob. Al-Kusijja), np.

(war.

lub

) – T3-wr – nom Abydos lub Kis

2. zobacz też: ziemia naznaczona wąskimi kanałami nawadniającymi (det.)

R18

R18A^[a]

R19

i3tt(?)

iett(?)

berło Ues z wstążką i piórem

1. fon.: i3tt(?), np.

(war.

) – i3tt – mleko
2. (symbol miasta) ideo.: Teby, np.

– W3st – war.

– Ws lub Wsr – Teby

* także symbol nomu i miasta Hermonthis (oddalonego o ok. 18 km na południe od Teb)

3. zobacz też: chłopski kij pastuszy (niezakrzywiony do tyłu jak

) (det.)

R20

{ sš3t(?) }

{ sszet(?) }

"zwyczajowy" kwiat zwieńczony rogami

(symbol boga) ideo.: Seszat (bogini mądrości, wiedzy i pisma), np.:
a)

(war.

) – Sš3t – Seszat
b)

– Sšt – Seszat

(Stare Państwo)

R21

R22
lub
xm

ḫm

chm

dwa skamieniałe belemnity

1. (symbol boga) ideo.: Min (bóg Panopolis, ob. Achmim), np.

(war.

lub

lub

) – Mnw – Min (bóg Panopolis, ob. Achmim)
2. (symbol miasta) ideo.: Letopolis (lub Chem, ob. Ausim w Delcie), np.

(war.

) – Ḫm – Letopolis

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – dwa skamieniałe belemnity (ḫm)

4. zobacz też: falliczny bóg z piórami, uniesionym ramieniem, z chorągiewką

(Stare Państwo)

R23

R24

{ nt(?) }
lub
{ nit(?) }
lub
{ nrt(?) }

dwa łuki związane w pakunek

(symbol boga) ideo. lub det.: Neit (jedno z wczesnych bogów egipskiego panteonu – bogini-Stwórczyni wszechświata i wszystkiego co w nim stworzone, bogini-Zarządczyni funkcjami wszystkiego co stworzone we wszechświecie), np.

(war.

lub

) – Nt lub Nit lub Nrt – Neit

* także symbol miasta Sais

R24A^[a]

(Stare Państwo)

R25

S – Korony, stroje i laski

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

S

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

S – Korony, stroje i laski

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

S1
lub
HDt

{ ḥḏt }

{ hdżt }

korona biała Górnego Egiptu
(Hedżet)

1. ideo. lub det.: biała korona, np.

(skr.

) – ḥḏt – biała korona
2. det.: biała korona (zw. także: Hedżet, symbol władzy faraonów, identyfikowana z Górnym Egiptem), np.

– šm^c-s – korona Górnego Egiptu
3. det.: biała korona, np.

– wrrt – wielka korona (dosł. wielka, biała korona)

S2

{ ḥḏt }

{ hdżt }

biała korona Górnego Egiptu w koszyku

1. ideo. lub det.: biała korona, np.

(skr.

) – ḥḏt – biała korona
2. det.: biała korona (symbol władzy faraonów, identyfikowana z Górnym Egiptem), np.

– wrrt – wielka korona (dosł. wielka, biała korona)

S3
lub
N
lub
dSrt

n
lub
{ dšrt }

n
lub
{ dszrt }

korona czerwona Dolnego Egiptu
(Deszeret)

1. fon.: n, np.

– nt – korona Dolnego Egiptu (w papirusach – nazwa czerwonej korony, określana także jako korona-Net)
2. ideo. lub det.: czerwona korona, np.

(war.

, skr.

) – dšrt – czerwona korona
3. det.: czerwona korona (zw. także: Deszeret, symbol władzy faraonów, identyfikowana z Dolnym Egiptem), np.

– mḥ-s – korona Dolnego Egiptu (dosł. Czerwona Korona Delty, zw. także Mehes)
4. z powodu "przesądów", ten hieroglif (

) był używany zamiennie z innym hieroglifem –

, np.:
a)

– sḏ3wty-bity – skarbnik (podskarbi) króla Dolnego Egiptu
b)

(war.

) – n-swt-bit – król Górnego i Dolnego Egiptu

5. zobacz też: hieroglify jednoliterowe – korona Dolnego Egiptu (n)

S4

n

korona czerwona Dolnego Egiptu w koszyku

1. (sporadycznie) fon.: n, np.

– nt – Net (w papirusach – nazwa czerwonej korony, określana także jako korona Dolnego Egiptu)
2. det.: czerwona korona (symbol władzy faraonów, identyfikowana z Dolnym Egiptem), np.

– mḥ-s – korona Dolnego Egiptu (dosł. Czerwona korona Delty)

S5

-

kombinacja koron:

+

(korona biała + korona czerwona)
(Pschent)

det.: podwójna korona (zw. także: Pschent, identyfikowana ze Zjednoczonym Górnym i Dolnym Egiptem), np.

– sḫmty – podwójna korona (dosł. dwie potężne [korony] lub dwa berła [w koronie])

S6
lub
sxmty

{ sḫmty }

{ schmtj }

kombinacja koron:

+

(korona biała + korona czerwona)
w koszyku

ideo. lub det.: podwójna korona (identyfikowana ze Zjednoczonym Górnym i Dolnym Egiptem), np.:
a)

(skr.

) – sḫmty – podwójna korona (dosł. dwie potężne [korony] lub dwa berła [w koronie])
b)

– wrrt – wielka korona (dosł. wielka, podwójna korona)

S7
lub
xprS

{ ḫprš }

{ chprsz }

korona błękitna
(Chepresz)

ideo. lub det.: Chepresz (zw. także: błękitną koroną lub królewską koroną, to korona wojenna noszona przez faraonów Nowego Państwa w trakcie wojny lub ważniejszych ceremonii), np.

(war.

) – ḫprš – Chepresz

S8
lub
Atf

{ 3tf }

{ etf }

korona biała z piórami strusimi po bokach, zawiniętymi u góry
(Atef)

ideo. lub det.: Atef (korona Górnego Egiptu z piórami strusimi zawiniętymi przy zwieńczeniu korony, identyfikowana z Ozyrysem), np.

(war.

) – 3tf – Atef

S9
lub
Swty

{ šwty }

{ szutj (szłtj) }

dwa pióropusze
(Szuti)

ideo. lub det.: Szuti (dwu-pióropuszowa ozdoba dla koron z piór z ogona sokoła, identyfikowana z Amonem), np.

(war.

lub

) – šwty – Szuti

S10
lub
mDH

mdḥ
lub
mḏḥ
lub
mḏḥw(?)

mdh
lub
mdżh
lub
mdżhu (mdżhł)(?)

wieniec z tkaniny jako opaska

1. ideo. lub det.: wieniec, opaska, np.:
a)

– w3ḥw – wieniec
b)

(war.

lub

aqr

) – mḏḥ – opaska

więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – wieniec z tkaniny jako opaska (mḏḥ)

S11
lub
wsx

wsḫ

usch (łsch)

kołnierz z koralików z sokologłowymi zakończeniami

1. ideo. lub det.: kołnierz (kolia), np.

(war.

) – wsḫ – kołnierz (kolia)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kołnierz z koralików z sokologłowymi zakończeniami (wsḫ)

S12
lub
nbw

{ nbw }

{ nbu (nbł) }

kołnierz z koralików

1. ideo.: złoto i słowa pochodne (w tym: drogocenny metal), np.

(war.

) – nbw – złoto
2. ideo.: kołnierz, np.

wraz z fonetyczną nazwą

– nbyt – kołnierz

3. det.: drogocenny metal, np:

a)

– ḥḏ – próba złota (czystość złota)
b)

– d^cm – srebro

S13

-

kombinacja hieroglifów:

+

(kołnierz z koralików + stopa)

ideo.lub det.: pozłacać, moda (styl), np.

– nbi – pozłacać, moda (styl)

S14

{ ḥḏ }

{ hdż }

kombinacja hieroglifów:

+

(kołnierz z koralików + buława o gruszkowatej głowicy)

ideo. lub det.: srebro, np.

(war.

) – ḥḏ – srebro

S14A

-

kombinacja hieroglifów:

+

(kołnierz z koralików + berło o prostym kiju i z głową Seta)

S15
lub
tHn
lub
THn

{ tḥn }
lub
{ ṯḥn }

{ thn }
lub
{ czhn (tczhn) }

napierśnik ze szklanych lub fajansowych koralików

ideo. lub det.: szkło, fajans, np.

– tḥnt – lub war.

lub

– ṯḥnt – szkło, fajans

* także słowa pochodne od efektów świetlnych związanych z: blaskiem, migotaniem, błyszczeniem lub świeceniem, o rdzeniu tḥn lub ṯḥn, np.:

a)

– stḥn – błyszczeć (błysk, połyskiwanie), migotać (o gwiazdach)
b)

– stḥn – migotać (o gwiazdach)

(Stare Państwo)

S16

(Stare Państwo)

S17

S17A

šsm

szsm

(przepaska) pas noszony przez różnych bogów

1. ten hieroglif (

) posiada wiele różnorodnych odmian
2. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnymi hieroglifami –

lub

) – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
3. ideo.: Szesmetet (bogini z Tekstów Piramid – matka umarłych, określano ją także przydomkiem Pani Punt, prawdopodobnie jej rodowód wywodzi się z wierzeń ludów afrykańskich), np.

– Šsmtt lub Šzmtt – Szesmetet

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – (przepaska) pas noszony przez różnych bogów (šsm)
5. zobacz też: dzbany na wodę w stojaku (det.)
6. zobacz też: przedsionek (hol) z kolumnami (det.)

S17B^[a]

S18
lub
mnit

{ mnit }

naszyjnik z koralików z przeciwwagą
(Menat)

ideo. lub det.: naszyjnik koralikowy, Menat (naszyjnik-symbol bogini Hathor, używany przez kapłanki jako: (1) grzechotka – podobnie jak sistrum – lub (2) noszony przez nie jako naszyjnik), np.

(war.

) – mnit – naszyjnik koralikowy, Menat

S19
lub
sDAw

{ sḏ3w }

{ sdżeu (sdżeł) }

cylindryczna pieczęć przyczepiona do naszyjnika z koralików

1. ten hieroglif (

) był zamieniany przez hieroglif –

– np. w sł.:

– sḏ3wty(?) – skarbnik króla Dolnego Egiptu

2. ideo.: skarbnik i słowa pochodne, np.:

a) (l. p.)

(war.

) – sḏ3wty – skarbnik (podskarbi)
b) (l. mn.)

– sḏ3wtyw(?) – skarbnicy
c)

– sḏ3w – drogocenny

3. zobacz też: cylindryczna pieczęć przyczepiona do naszyjnika z koralików (widok z przodu) (det.)

S20
lub
xtm

{ ḫtm }

{ chtm }

cylindryczna pieczęć przyczepiona do naszyjnika z koralików (widok z przodu)

1. ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik hieroglifu –

2. ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik hieroglifu –

3. ideo. lub det.:

(war.

) – ḫtm – pieczęć
4. (jednostka wartości) ideo. lub det.: pieczęć (lub "moneta" = 1/12 debena), np.

(war.

) – š^cty – pieczęć (czyli 1/12-ta debena)
5. det.: pieczęć, np.

– sḏ3yt – pieczęć
6. det.: sygnet (pierścień pieczętny), np.

– ḏb^ct – sygnet (pierścień pieczętny)

7. zobacz też: cylindryczna pieczęć przyczepiona do naszyjnika z koralików (det.)

8. zobacz też: koza w obroży z zawieszoną okrągłą pieczęcią

(det.)

9. zobacz też: kamienny blok (kamienna płyta) (det.)

S21

-

pierścień

1. ten hieroglif (

) może posiadać bardzo podobny znak, jeśli nie identyczny –

,

lub

2. det.: pierścień (okrąg), np.:

a)

– iw^cw – war.

– ^c^cw – pierścień
b)

lub

- sšw – pierścień (srebrny)

3. zobacz też: źrenica oka (det.)
4. zobacz też: owal (det.)
5. zobacz też: ziarnko piasku, tabletka lub coś podobnego (det.)

S22
lub
sT

st
lub
sṯ

st
lub
scz

kokarda naramienna

1. (Stare Państwo – z nieznanych powodów) ideo. i det.: bakburta (lewa burta statku), np.

(war.

) – t3-wr – bakburta

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kokarda naramienna (st)

S23
lub
dmD

{ dmd }
lub
{ dmḏ }

{ dmd }
lub
{ dmdż }

związane paski z materiału

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. ideo. lub det.: jednoczyć i słowa pochodne, np.

– dmd – lub war.

lub

– dmḏ – jednoczyć
3. zobacz też:

– (hieroglif nieokreślony) (det.)

S24
lub
Tz

{ ṯs }

{ czs }

związany pas

1. półideo.: wiązać, łączyć (powiązać) i słowa pochodne, np.

– ṯs – lub war.

– ṯz – wiązać, łączyć

2. ideo.: węzeł lub krąg (w kręgosłupie), np.:

a)

– ṯst – węzeł
b)

– ṯst – krąg (w kręgosłupie)

S26
lub
Sndyt

{ šnḏyt }

{ szndżjt }

fartuch

ideo. lub det.: fartuch, np.:
a)

(war.

) – šndyt – fartuch
b)

– šnḏwt – fartuch

S26A^[a]
lub
N18
(zamiennie)

-

część garderoby (przepaska na biodra)

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z łudząco podobnym hieroglifem –

– piaszczysta połać ziemi – to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. ideo. lub det.: przepaska na biodra, np.

(war.

) – d3iw – przepaska na biodra

3. zobacz też: piaszczysta połać ziemi (det.)

S27
lub
mnxt

{ mnḫt }

{ mncht }

poziomy pasek materiału z dwoma pionowymi stojakami na brzegach

1. ten hieroglif (

) jako ideogram darów ubrań był bardzo często wykorzystywany w pisanych formułach inwokacyjnych (formułach ofiarnych)
2. ideo. lub det.: ubranie, np.

(war.

) – mnḫt – ubrania (w liczbie mnogiej)

S28

-

kombinacja hieroglifów:

+

(pasek tkaniny z frędzlami + złożone ubranie)

1. det.: ubranie, np.:
a)

s28

– ḥbs – ubranie, odzież
b)

– insy – czerwone ubranie
c)

– nms – nakrycie głowy

2. det.: pojęcia związane z ubraniami

a)

– ḥ3y – goły (rozebrany)
b)

– ḥ3p – chować (zasłaniać)
c)

– kfi – odkryć (odsłonić)

S29
lub
s

s
lub
{ snb }

złożone ubranie

1. (z nieznanych powodów) fon.: s

2. skrót w formule:

(pełna wersja:

) – ^cnḫ wḏ3 snb – Niech żyje! W dostatku i w zdrowiu! (dosł.: życie, dostatniość, zdrowie – formuła grzecznościowa wypisywana – w formie skrótowej – po każdorazowym wywołaniu imienia faraona)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – złożone ubranie (s)

S32
lub
siA

si3

sie

kawałek tkaniny z frędzlami

1. ideo. lub det.: kawałek tkaniny (kawałek ubrania), np.

(war.

) – si3t – kawałek tkaniny

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kawałek tkaniny z frędzlami (si3)

S33
lub
Tb

tb
lub
ṯb

tb
lub
czb (tcznb)

sandał

1. ideo. lub det.: sandał, np.

(war.

) – ṯbt lub

– tbt – sandał

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sandał (tb)

S34
lub
anx

^cnḫ

ench

krawat lub trok, zwłaszcza ten od sandałów
(znany jako symbol życia – Anch)

1. półideo.: odbicie (lustrzane), np.

– ^cnḫ – odbicie (lustrzane)
2. ideo.: sandałowy trok, np.

– ^cnḫ – sandałowy trok
3. ideo.: życie, np.

(skr.

) – ^cnḫ – życie
4. skrót:

w formule:

(skr.

) – ^cnḫ wḏ3 snb – Niech żyje! W dostatku i w zdrowiu! (dosł.: życie, dostatniość, zdrowie – formuła grzecznościowa wypisywana – w formie skrótowej – po każdorazowym wywołaniu imienia faraona)

5. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – krawat lub trok (^cnḫ)

6. zobacz też: krawat lub trok w innej aranżacji hieroglifu

(det.)

S35
lub
Swt

{ šwt }
lub
{ sryt }

{ szut (szłt) }
lub
{ srjt }

parasol (wachlarz) przeciwsłoneczny ze strusich piór

1. ideo. lub det.: cień, zacienienie, np.

(war.

) – šwt – cień, zacienienie
2. ideo. lub det.: sztandar (symbol pułku), parasol (lub wachlarz), np.

(war.

) – sryt – sztandar (symbol pułku), parasol (lub wachlarz)
3. (sporadycznie) w świętej nazwie: Hepui (?- uosobienie dwóch parasoli przeciwsłonecznych, a właściwie wachlarzy towarzyszących królowi – nazwa fonetyczna zapisu tego słowa jest potwierdzona w późniejszym zapisie poprzedzającym słowo wachlarz:

– ḥp), np.

– Ḥp lub Ḥpwy – Hepui

(Stare i Średnie Państwo)

S36

S37
lub
xw

{ ḫw }

{ chu }

wachlarz z krótką rączką

ideo. lub det: wachlarz Ḫw (lub Chu), np.

(skr.

) – ḫw – wachlarz Ḫw

S38
lub
HqA

ḥḳ3

hqe (hke)

kij pastuszy (zakrzywiony do tyłu)

1. ideo. lub det.: berło, np.

(war.

lub

) – ḥḳt lub ḥḳ3t – berło

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – kij pastuszy (zakrzywiony do tyłu) (ḥḳ3)

3. zobacz też: chłopski kij pastuszy (nie tak zakrzywiony do tyłu jak

) (det.)

S39
lub
awt

^cwt

eut (ełt)

chłopski kij pastuszy
(niezakrzywiony do tyłu jak

)

1. ten hieroglif (

) był zazwyczaj używany zamiennie z podobnym hieroglifem –

2. ideo.(?): nazwa berła o takim kształcie

, nazywano je:

(?- war.

) – ^cwt – berło Eut (lub Aut)

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:

hieroglify trzyliterowe – chłopski kij pastuszy (niezakrzywiony do tyłu jak

) (^cwt)

4. zobacz też: kij pastuszy (zakrzywiony do tyłu) (det.)

S40
lub
wAs

ḏ^cm
lub
w3b
lub
w3s
lub
i3tt

dżem
lub
ueb (łeb)
lub
ues (łes)
lub
iett

berło o prostym kiju i z głową Seta

1. ideo. lub det.: berło Ues^[x] (berło władzy i potęgi), np.

(war.

) – W3s – berło Ues
2. w piśmie hieroglificznym ten hieroglif (

) oznaczał także: berło Dżem –

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – berło o prostym kiju i z głową Seta (ḏ^cm)
4. zobacz też: berło o wężowym kiju i z głową Seta (det.)
5. zobacz też: berło Ues z wstążką i piórem (det.)

S41
lub
Dam

ḏ^cm

dżem

berło o wężowym kiju i z głową Seta

1. ideo. i det.: Dżem (berło władzy i potęgi), np.

(war.

) – ḏ^cm – berło Dżem

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – berło o wężowym kiju i z głową Seta (ḏ^cm)
3. zobacz też: berło o prostym kiju i z głową Seta (det.)

S42
lub
abA
lub
xrp
lub
sxm

^cb3
lub
ḫrp
lub
sḫm

ebe
lub
chrp
lub
schm

berło władzy

1. ideo. lub det.: Ebe (lub Aba), np.

– ^cb3 – berło Ebe
2. ideo. lub det.: być u władzy (dowodzić), kontrolować i słowa pochodne, np.

(war.

) – ḫrp – być u władzy (dowodzić), kontrolować

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – berło władzy (^cb3)
4. zobacz też: sistrum (det.)

S43
lub
md

md

laska

1. ideo.: laska, podpórka (kij), np.

(war.

) – md lub mdw – laska, podpórka (kij)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – laska (md)

S44
lub
Ams

{ 3ms }

{ ems }

laska z flagą

ideo. lub det.: berło Emes (lub Ames), np.

(war.

) – 3ms – berło Emes

S44A^[a]

S45
lub
nxxw

{ nḫḫw }
lub
{ nḫ3ḫ3 }

{ nchchu (nchchł) }
lub
{ ncheche }

flaga
(pierwotnie przyrząd używany przez pasterzy do zbierania ladanum)

ideo. lub det.: flaga, np.

– nḫḫw – lub war.

lub

– nḫ3ḫ3 – flaga

T – Wojna, polowanie, rzeź

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

T

•

•

•

•

•

•

•

Aa

T – Wojna, polowanie, rzeź

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

T1

mnw

mnu (mnł)

starodawna buława (buzdygan) o kielichowatej lub miskowatej głowicy

1. (Średnie Państwo, Teksty Piramid) ideo.(?): nazwa berła o takim kształcie

, nazywane je:

(?- war.

) – mnw – berło Mnu (lub Menu)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – starodawna buława (buzdygan) o kielichowatej lub miskowatej głowicy (mnw)

T2

-

buława o gruszkowatej głowicy w trakcie uderzenia

det.: uderzać, np.

– sḳr – lub war.

– sḳr lub sḳri – uderzać

T3
lub
HD

ḥḏ

hdż

buława o gruszkowatej głowicy

1. ideo.: buława, np.

(war.

) – ḥḏ – buława

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – buława o gruszkowatej głowicy (ḥḏ))

T4

buława o gruszkowatej głowicy z paskiem do opasania wokół ręki

T5

kombinacja hieroglifów:

+

(buława o gruszkowatej głowicy + kobra)

T7

{ mḏḥ }
lub
{ mḏḥw(?) }

{ mdżh }
lub
{ mdżhu (mdżhł)(?) }

siekiera

1. ideo. w rzeczownikach związanych z ciosaniem lub rąbaniem, o rdzeniu mḏḥ, np.

(war.

) – mḏḥ lub mḏḥw – cieśla (stolarz), szkutnik

2. det.: siekiera, topór, np.:

a) Stare Państwo –

– mibt – siekiera (topór)
b) Średnie Państwo –

(war.

) – minb – siekiera (topór)
3. det.: rąbać, ciosać, np.

– mdḥ – rąbać, ciosać

4. zobacz też: siekiera starszego rodzaju (det.)
5. zobacz też: wieniec z tkaniny jako opaska (det.)

T8

tpy

tpj

sztylet starszego rodzaju

1. det.: sztylet, np.

(war.

) – mtpnt - sztylet

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – sztylet starszego rodzaju (tpy)

T8A

-

sztylet

(od okresu Średniego Państwa) det.: sztylet, np.

(war.

) – bsw lub b3sw - sztylet

T9

pd
lub
pḏ

pd
lub
pdż

łuk (lub smyczek) z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku

1. ideo. i det.: łuk, np.

(war.

) – pḏt – łuk

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – łuk z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku (pd)
3. zobacz też: łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą (det.)
4. zobacz też: pradawny rodzaj łuku (det.)

(Stare Państwo)

T9A

T10

pḏ

pdż

łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą

1. det.: łuk, obcy ludzie (np. z zagranicy), oddział wojska, np.

(skr.

) – pdt – łuk, obcy ludzie, oddział wojska
2. det.: łuk, np.

– ipwt – łuk

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą (pḏ)
4. zobacz też: łuk (lub smyczek) z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku (det.)
5. zobacz też: pradawny rodzaj łuku (det.)

T11
lub
sXr
lub
zin
lub
zwn

sin
lub
swn
lub
zin
lub
zwn

sin
lub
zun (słn)
lub
zin
lub
zun (złn)

strzała

1. det.: strzała, np.

– šsr – strzała

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – strzała (sin)

T12
lub
Ai
lub
Ar
lub
rwd
lub
rwD

3i

ei

cięciwa

1.ideo. lub det.: struna, cięciwa, np.

– rwd lub

(skr.

) – rwḏ – struna, cięciwa

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – cięciwa (3i)

T13
lub
rs

rs

kawałki drewna złączne razem i związane

1. półideo. i det.: czujny (czuwający), np.

(war.

) – rs – czujny (czuwający)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kawałki drewna złączne razem i związane (rs)

T14 lub qmA
T15

{ qm3 }

{ qme (kme) }

(1) kij do rzucania

1. (w zgrupowaniu) kombinacja hieroglifów:

wskazuje, że ten hieroglif (

) jest określnikiem kija do rzucania i znaczenia pochodne – nie jest określnikiem maczugi używanej w walce
2. det.: kij do rzucania, np.

– ^cm^c3t – kij do rzucania

+ czasownik z rdzeniem słowa: ^cm^c3 – rzucać
3. (w zgrupowaniu) det.: rzucać, tworzyć oraz słowa z rdzeniem: ḳm3, np:

a)

– ḳm3 – rzucać
b)

(war.

lub

) – ḳm3 – tworzyć, kształtować

4. zobacz też: kaczka w locie (det.)

(2) maczuga używana w walce

1. det.: obce ludy lub obce krainy, np.:
a)

(war.

) – Ṯḥnw – Libia
b)

(war.

lub

) – ^c3m – Azjaci
c)

– Tmḥi – kraina Temhi
d)

(war.

) – Nḥsy – Nubijczyk

(3) zamiennik wielu hieroglifów

1. ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik wielu hieroglifów, zwłaszcza tych bardzo podobnych w hieratyce:
a)

, np.

– sbi – buntownik
b)

, np.

(war.

) – ḏ^cr – przeszukiwać (szukać)
c)

, np.

(war.

) – mni lub mini – cumować
d)

, np.

(war.

) – rs – być czuwającym (bezsennym)
e)

2. prawdopodobnie, z powodu niedokładnego kopiowania, ten hieroglif (

) był często mylony z hieroglifem –

– chociaż to są różne hieroglify, – przykładowy błąd to np.:

poprawnie –

- mtr – świadek

błędnie –

3. zobacz też: palec (pionowy) (det.)

4. zobacz też: hieroglify trzyliterowe –

– (hieroglif nieokreślony) (det.)

T16

-

bułat

det.: bułat (rodzaj broni białej), np.

– ḫpš – bułat

T17
lub
wrrt

{ wrrt }

{ urrt (łrrt) }

rydwan

ideo. lub det.: rydwan, np.

(war.

) – wrrt – rydwan

T18
lub
Sms

{ šms }

{ szms }

kij pastuszy

z tobołkiem zasznurowanym, zawierającym nóż, itp.

ideo.: podążać za, towarzyszyć, np.

(war.

lub

) – šms – podążać za, towarzyszyć

T19

ḳs
lub
gn

qs (ks)
lub
gn

głowica harpuna z kości

1. det.: kość, harpun, np.

– ḳs – kość, harpun
2. det.: kość (różnego rodzaju), np.

– 3b – kość słoniowa

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – głowica harpuna z kości (ḳs)

(Stare Państwo)

T20

T21
lub
wa

{ w^c }

{ ue (łe) }

harpun jedno-haczykowaty

(liczba) ideo. i det.:

(war.

) – w^c – 1 (jeden)

T22
lub
sn

sn

grot strzały (haczykowaty z dwóch stron)

1. ten hierogli (

) posiada wiele różnych form
2. (liczba) ideo.(?): 2 (dwa), np.

(war.

) – snw lub sn .wy – 2 (dwa)

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – grot strzały (haczykowaty z dwóch stron) (sn)

(forma alternatywna)

T23

T24
lub
iH

iḥ
lub
^cḥ

ih
lub
eh

sieć rybacka

1. det.: sieć, np.

– iḥ – sieć (na zwierzęta)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sieć rybacka (iḥ)

T26

-

pułapka na ptaki

ideo. lub det.: pułapka, sidła i słowa pochodne, np.

(war.

) – sḫt – pułapka, sidła

(Stare Państwo)

T27

T28
lub
Xr

ẖr

śr

pieniek rzeźnicki

1. półideo.: pod (poniżej), np.

(war.

) – ẖr – pod (poniżej)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – pieniek rzeźnicki (ẖr)

T29
lub
nmt

{ nmt }

kombinacja hieroglifów:

+

(ostrzałka do noży + pieniek rzeźnicki)

ideo.: miejsce uboju, np.

(war.

) – nmt – miejsce uboju

T30

{ dmt(?) }

nóż

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z łudząco podobnym hieroglifem ostrzałką do noży –

– to są różne hieroglify

* zasadnicza różnica jest widoczna w rączce – nóż jest wykonany z jednego elementu wraz z rączka nieoprawioną, natomiast ostrzałka do noży posiada rączkę oprawioną

2. półideo.: krzesiwo (krzemień), np.

– ds – krzesiwo (krzemień)
3. det.: nóż, np.

– ds – nóż
4. det.: ostrość (noża), np.

– dm – ostry
5. det.(?): nóż, np. skr.

– dmt – nóż
6. det.: ciąć (odciąć), np.

– š^cd – odciąć
7. det.: rzeź, ubój (zwierząt), np.

– rḫs – ubój
8. det.: strugać, rzeźbić, kroić, np.

– ḫti – rzeźbić

T33

{ sšm(?) }

{ sszm(?) }

ostrzałka do noży noszona przez rzeźnika

ideo.(?): rzeźnik, np.

– sšm – rzeźnik

T34
lub
nm

nm

nóż rzeźnicki

1. ideo.: nóż, np.

– nm – nóż

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – nóż rzeźnicki (nm)

(forma alternatywna)

T35

U – Rolnictwo, rzemiosło i zawody

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

U

•

•

•

•

•

•

Aa

U – Rolnictwo, rzemiosło i zawody

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

U1
lub
mA

m3

me

sierp

1. ideo.: zakończenie sierpowate (np. dziobu lub rufy w łodzi egipskiej

), np.

– zakończenie sierpowate
2. hieroglif

(ale nie identyczny z

– m3) – był używany zamiennie lub jako det. w słowach określających krzywizny lub prace rolnicze (np. zżęcie zboża za pomocą sierpa)

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sierp (m3)

(forma alternatywna)

U2

U6
lub
mr

mr
lub
ḥn

mr
lub
hn

motyka

1. det.: uprawiać, siekać, motyka:
a)

– ^cd – siekać
b)

– ḫbs – uprawiać, motyka

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – motyka (mr)
3. zobacz też: motyka bez liny łączącej obie części (det.)

U7

U8

ḥn

hn

motyka bez liny łączącej obie części

1. det.: motyka, np.

– ḥnn – motyka

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – motyka bez liny łączącej obie części (ḥn)
3. zobacz też: motyka (det.)

U9

-

miarka do zboża z wysypującym się ziarnem

1. det.: pszenica płaskurka, np.

– bdt – pszenica płaskurka
2. det.: zboże, np.

z2

– sŠr – zboże
3. det.: miara, np.

– ḫ3i – miara
4. (miara objętości) ideo.(?): Hekat (lub Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, obj. ok. 4,8 l), np.

– ḥḳ3t – Hekat

U10
lub
it

{ it }

miarka do zboża z wysypującym się ziarnem poniżej ziaren

1. (sporadycznie) w okresie Nowego Państwa, ten hieroglif (

) jako określnik był używany zamiast hieroglifu –

2. det.: jęczmień, zboże, np.

(war.

) – it – jęczmień, zboże
3. det.: pszenica płaskurka, np.

– bty – pszenica płaskurka

U11
lub
HqAt

{ ḥḳ3t }

{ hket (hqet) }

kombinacja hieroglifów:

+

(miarka do zboża z wysypującym się ziarnem + kij pastuszy zakrzywiony do tyłu)

(miara objętości) ideo.: Hekat (lub Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, obj. ok. 4,8 l), np.

– ḥḳ3t – Hekat

U12

{ ḥḳ3t }

{ hket (hqet) }

kombinacja hieroglifów:

+

(miarka do zboża z wysypującym się ziarnem + palec pionowy)

(miara objętości) ideo.: Hekat (lub Heqat – jednostka miary objętości dla ziaren, chleba i piwa, obj. ok. 4,8 l), np.

– ḥḳ3t – Hekat

U13
lub
hb
lub
Sna

hb
lub
šn^c

hb
lub
szne

pług

1. ten hieroglif (

) jako fonem šn^c zastąpił hieroglif –

2. det.: pług, np.:

a)

– hb – pług
b)

– sk3 – pług
3. det.: nasiono, np.

(war.

) – prt – nasiona (l. mn.)

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – pług (hb)
5. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – dwie gałęzie złączone na końcu (šn^c)

U15
lub
tm

tm

sanie

1. (negacja)

– tm – nie – zaprzeczenie znaczeń

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sanie (tm)

U16
lub
biA

bi3

bie

sanie z głową szakala przewożące ładunek metalu (?)

1. ideo.(?): miedziany (przymiotnik odrzeczownikowy, od słowa:

– bi3 – miedź), np.

– bi3i – miedziany
2. det.: sanie, np.

– wnš – sanie

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – sanie z głową szakala przewożące ładunek metalu (?) (biA)

U17
lub
grg

grg

kilof do kopania sadzawki

1. ideo.: zakładać coś (fundować), ustanawiać (ustalać), np.

(war.

lub

) – grg – zakładać coś (fundować), ustanawiać (ustalać)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – kilof do kopania sadzawki (grg)

(Stare Państwo)

U18

U19
lub

n
lub
nw

n
lub
nu (nł)

topór

1. ideo.: topór, np.

(war.

) – nwty – dwa topory (l. podwójna)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – topór (n)

(Stare Państwo)

U20

U21
lub
stp

stp

topór podczas pracy na drewnianym bloczku

1. (Stare Państwo) det.: siekać (pociąć), np.

– stp – siekać (pociąć)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – topór podczas pracy na drewnianym bloczku (stp)

U22
lub
mnx

{ mnḫ }

{ mnch }

dłuto

1. półideo.: skuteczność i słowa pochodne, np.

– mnḫ – być skutecznym (być wydajnym)
2. det.: dłuto, np.

– mnḫ – dłuto
3. (Stare Państwo) det.: styl (fason), rzeźbić, np.

– mnḫ – styl, rzeźbić

U24
lub
Hmt

{ ḥmt }

{ hmt }

świder kamieniarski, obciążony kamieniami na górze

ideo.: sztuka (wyroby artystyczne, rękodzieło), rzemiosło i słowa pochodne, np.

(war.

) – ḥmt – rzemiosło, rękodzieło

(Stare Państwo)

U25

U26
lub
wbA

{ wb3 }

{ ube (łbe) }

świder używany do wiercenia otworów w koralikach

ideo.: otwierać i słowa pochodne, np.

(war.

lub

) – wb3 – otwierać

(Stare Państwo)

U27

U28
lub
DA

ḏ
lub
ḏ3

dż
lub
dże

ognisty świder

1. skrót ideo.:

– wḏ3 – dobrobyt w formule grzecznościowej:

(wer. pełna:

) – idiom – ^cnh wḏ3 snb – Niech żyje, w dostatku i zdrowiu
2. ideo.: ognisty świder (zestaw składający się z: deseczki i patyka – służy do rozpalania ognia poprzez trzymanie patyka między dłońmi i obracanie go, wiercąc nim otwór w deseczce), np.

– ḏ3 – ognisty świder

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – ognisty świder (ḏ)

(Stare Państwo)

U29

U30

t3

te

piec garncarski

1. (Stare Państwo) ideo.: piec (do wypalania garnków, cegieł, itp.), np.

– t3 – piec

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – piec garncarski (t3)

U31
lub
rtH

{ rtḥ }

{ rth }

przyrząd używany w piekarstwie

1. (sporadycznie) ten hieroglif (

) z powodu swojego podobieństwa w hieratyce był używany zamiast hieroglifów –

lub

– np.:
*

(war.

) – ssnt – oddychać
2. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem -

- to są zupełnie różne hieroglify i posiadają różne znaczenia
3. ideo. lub det.: piekarz, np.

(war.

) – rtḥty – piekarz

4. ideo. lub det.: powstrzymywać (hamować), ograniczać i słowa pochodne, np.:

a)

– rtḥ – powstrzymywać (hamować)
b)

– ḫni lub ḫnri – powstrzymywać (hamować)
c)

– itḥ – więzienie
d)

– ḫnrt – lub war.

– ḫnt – harem

5. zobacz też: macica jałówki (det)

U32
lub
zmn

smn
lub
zmn

tłuczek i moździerz

1. det.: nacisk (naciskać), np.

– smn – lub war.

– zmn – naciskać (w sensie: naciskać wałkiem ciasto, wałkować poprzez nacisk)

2. det.: funt (jednostka masy), waga (ciężar, nacisk, siła) i słowa pochodne, np.:

a)

– sḥm – lub war.

– zḥm – funt
b)

– ḥm3t – sól
c)

– dns – lub war.

– wdn – ciężki (ciężkawy lub mocny)

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – tłuczek i moździerz (smn)
4. zobacz też: tłuczek (det.)

U33
lub
ti

t
lub
ti

tłuczek

1. ideo.: tłuczek, np.

– tit – tłuczek

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – tłuczek (t)
3. zobacz też: tłuczek i moździerz (det.)

U34
lub
xsf

ḫsf

chsf

wrzeciono

1. ideo.: wir (młyniec, szybki ruch obrotowy), np.

– ḫsf – wir

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – wrzeciono (ḫsf)

U35

kombinacja hieroglifów:

+

(wrzeciono + żmija rogata)

U36
lub
Hm

ḥm

hm

kij folusznika (lub folarza)

1. ideo.: folarz (folusznik), np.

(war.

) – ḥmww – folusznik

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kij folusznika (lub folarza) (ḥm)

U37

-

brzytwa

det.: golić, np.

– ẖ^cḳ – golić

U38
lub
mxAt

{ mḫ3t }

{ mchet }

waga

ideo. lub. det.: waga (równowaga), np.

(war.

) – mḫ3t – waga (równowaga)

U39

-

słupek od wagi

1. w formie półhieratycznej, ten hieroglif (

), z powodu bliskiego podobieństwa w hieratyce, był zamiennie używany z hieroglifami –

lub

– w niektórych słowach, np.:
*

(war.

lub

) – rs-tp – być czujnym, strzec (obserwować)
2. det.: słupek (stojak), np.

– wṯst – słupek (stojak od wagi) i czasownik pochodny

– wṯs – podnosić (dźwigać), przenosić, nosić

3. det.: podnosić i słowa pochodne, np.:

a)

– ṯsi – podnieść (dźwignąć), podnosić (dźwigać)
b)

– wṯs – podnosić, wynosić (do góry)

(forma półhieratyczna)

U40

U41

-

ciężarek pionu używany w połączeniu z wagą

det.: ciężarek pionu, np.

– tḫ – ciężarek pionu (pion)

U42^[a]

sdb
lub
sḏb

sdb
lub
sdżb

widły

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z jakby jego podobną, ale odwróconą wersją hieroglifu –

– to są różne hieroglify

2. det.: widelec, np. – ^cbt – widelec
3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – widły (sdb)
4. zobacz też: tyczka podpierająca (det.)

V – Liny, włókna, kosze, torby, itp.

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

V

•

•

•

•

•

Aa

V – Liny, włókna, kosze, torby, itp.

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

V1
lub
100

š3(?)
lub
šn
lub
št(?)
lub
š3^c(?)
lub
š3.t(?)
lub
šn.t(?)

sze(?)
lub
szn
lub
szt(?)
lub
szee(?)
lub
szet(?)
lub
sznt(?)

zwój sznura
(sznur zwinięty w spiralę)

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym –

– to są różne hieroglify
2. (liczba)

– št 100 (sto)
3. det.: lina, np.

– nwḥ – lina

4. det. dla wszelkich akcji związanych z liną:

a)

– itḥ – ciągnąć (linę)
b)

– ṯs – wiązać (linę w węzeł)
5. det.: otaczać, np.

– šnw – okrążać (otaczać)

6. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zwój sznura (sznur zwinięty w spiralę) (št)

V2
lub
sTA

sṯ3

scze

kombinacja hieroglifów:

+

(zwój sznura + rygiel)

1. ideo.: ciągnąć. wyciągać, np.

– sṯ3 – lub war.

– st3 – ciągnąć, wyciągać
2. (z nieznanych powodów) det.:

– 3s – spieszyć się

więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – kombinacja hieroglifów: zwój sznura + rygiel (sṯ3)

V3
lub
sTAw

sṯ3w

sczeu& (sczeł)

kombinacja hieroglifów:

+

+

+

(3 zwoje sznura + rygiel)

fon.: sṯ3w, np.

– R-sṯ3w – cmentarz (nekropolia memfickiego boga Sokara)

V5
lub
snT

-

zapętlona lina

det.: zamiar, knuć (ukartować), ustanowić (stanowić, decydować)), np.

– snṯ – zamiar, knuć, ustanowić

V6
lub
sS

šs

szs

sznur

1. w okresie Średniego Państwa, w hieratyce, ten hieroglif (

) był nie do rozróżnienia z hieroglifem –

* w piśmie hieroglificznym oba znaki były często używane zamiennie

2. ideo.: sznur, lina, np.

(war.

, (Stare Państwo)

) – šs – sznur, lina
3. det.: wiązać, pakować, np.

– ^crf – wiązać, pakować
4. det.: odzież, np.

– isywt – szmaty (l. mn.)

5. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – sznur (šs)
6. zobacz też: torba z płótna (lnu) (det.)

V9

-

kartusz w pierwotnym okrągłym kształcie^[y]

det.: kartusz, np.

– šnw – kartusz

V10

-

kartusz w niepierwotnym owalnym kształcie^[y]

1. det.: owalny kartusz, np.

– šnw – owalny kartusz
2. det.: kartusz dla imion królów i innych królewskich osobistości, w który wpisywano imiona, np.

– Mn-ḫpr-R^c – Mencheperre (dosł.: trwale zrodzony bóg Re)

V11

{ d(?) }
lub
{ dw(?) }

{ d(?) }
lub
{ du (dł)(?) }

hieroglif uznany później za obcięty w połowie kartusz i odwrócony

1. w hieratyce, ten hieroglif (

) wydaje się mieć wartość fon.(?): d lub dw w słowie:

– dyt lub dwyt – wrzask
2. ten hieroglif (

) miał swój odpowiednik w hieratyce i także używany był jako det.: rozdzielać, np.

– pḫ3 – rozdzielić
3. det.: odgradzać, np.

– dni – zapora, powstrzymywać

V12
lub
arq

^crḳ
lub
{ fḫ }
lub
{ fnḫw(?) }

erq (erk)
lub
{ fch }
lub
{ fnchu (fnchł)(?) }

opaska ze sznurka lub płótna

1. det.: wolny, puszczony (luzem), np.

– fḫ – wolny
3. det.: odprawiać (do podróży), np.

– fḫ – odprawiać

4. det.: księga papirusowa (dokument), np.:

a)

– šfdw – papirus (zwój)
b)

– snn – dokument (własności lub praw)

5. det.: wiązać, np.:

a)

– sšd – opaska na głowę (zawiązywana)
b)

– ^cnḫ – wieniec (pleciony)

6. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – opaska ze sznurka lub płótna (^crḳ)

V16

s3
lub
z3

se
lub
ze

zapętlony sznur służący jako pęta dla bydła

1. (Stare Państwo) ideo.: pętać, np.

– s3 lubz3 – pętać

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zapętlony sznur służący jako pęta dla bydła (s3)
3. zobacz też: zwinięty pasterski szałas z papirusu (det.)

V17

{ s3 }
lub
{ z3 }

{ se }
lub
{ ze }

zwinięty pasterski szałas z papirusu

1. ideo.: ochrona (chronić), np.

(war.

) – s3, war.

– z3 – ochrona

2. zobacz też: pęta dla bydła (det.)

(Stare państwo)

V18

V19
lub
mDt
lub
XAr
lub
TmA

ṯm3
lub
{ mḏt }
lub
{ ẖ3r }

czme
lub
{ mdżt }
lub
{ śer }

pęta dla bydła z poprzeczką

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

– mają różne znaczenia
2. ideo. lub det.: stabilność, np.

(war.

lub

) – mḏt – stabilność
3. (miara pojemności) det.: wór jako miara pojemności, także nazwa wyrobów tkackich lub wikliniarskich, np.

(war.

) – ẖer – wór (jako miara pojemności)
4. det.: mata, np.

(war.

lub

) – tm3 (od ṯm3) – mata
5. ten hieroglif (

), z powodu pomieszania ze starszym hieroglifem lektyki lub przenośnej świątyni (relikwiarza), używany był jako det.: lektyka, przenośna świątynia oraz słowa związane z transportem osób i rzeczy, np.:
a)

– ḳni – palankin (rodzaj lektyki), a także jako rzecz przenośna: snopek zboża
b)

– k3r – (przenośna) świątynia
c)

– šṯyt – świątynia Sokara w Memfis (ponieważ, Sokar był m.in. patronem nosicieli lektyk i wszystkich osób związanych z transportem)

6. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – pęta dla bydła z poprzeczką (ṯm3)
7. zobacz też: pęta dla bydła bez poprzeczki (det.)

8. zobacz też:

– (hieroglif nieokreślony) (det.)

V20
lub
10
lub
mD

mt(?)
lub
mḏ
lub
mḏw(?)

mt(?)
lub
mdż
lub
mdżu (mdżł)(?)

pęta dla bydła bez poprzeczki

1. (liczba) ideo.: 10 (dziesięć), np.

– mḏ lub mt, mḏw- 10 (dziesięć) – fonetyka tej liczby jest niejednoznaczna, w różnych źródłach jest różnie interpretowana

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – pęta dla bydła bez poprzeczki (mt)
3. zobacz też: pęta dla bydła z poprzeczką (det.)

(Średnie Państwo)

V21

mḏ

mdż

kombinacja hieroglifów:

+

(pęta dla bydła bez poprzeczki + kobra)

1. ideo.: rzeczy związane ze zwierzętami i słowa pochodne, np.

– mḏt – stajnia, obora

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kombinacja hieroglifów: pęta dla bydła bez poprzeczki + kobra (mḏ)

V26
lub
aD

^cd
lub
^cḏ

ed
lub
edż

igła sieciowa z nawleczonym sznurkiem

1. ideo.: szpulka, rolka, np.

– ^cḏ – szpulka, rolka

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – igła sieciowa z nawleczonym sznurkiem (^cd)

(Stare Państwo)

V27

V28
lub
H

ḥ

h

lniany skręcony knot

1. fon.: ḥ,

– ḥ^ct – knot
2. (w jednym przypadku) det.: świeca, np.

– tk3 – świeca

3. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – lniany skręcony knot (ḥ)

V29
lub
sk
lub
wAH

sk
lub
w3ḥ

sk
lub
ueh (łeh)

włóknista przędza zwinięta luźno w pęczek

1. (Stare Państwo) det.: wycierać (ścierać), np.

– sk – wycierać (ścierać)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – włóknista przędza zwinięta luźno w pęczek (sk)

V30
lub
nb

nb

kosz wiklinowy

1. ideo.: kosz, np.

(war.

) – nbt – kosz

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kosz wiklinowy (nb)

V32
lub
msn

msn
lub
g3w

msn
lub
geu (geł)

drobny wyrób wiklinowy
(możliwe, że używany przez łowców hipopotamów)

1. det.: harpunnik, np.

– msnw – lub war.

– msn – harpunnik

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – drobny wyrób wiklinowy (możliwe, że używany przez łowców hipopotamów) (msn)

V33
lub
sSr

g
lub
sšr

g
lub
sszr

torba z płótna (lnu)

1. w okresie Średniego Państwa, w hieratyce, ten hieroglif (

) był nie do rozróżnienia z hieroglifem –

* w piśmie hieroglificznym oba znaki były często używane zamiennie
2. ideo. lub det.: płótno (len), ubrania, np:

a)

(war.

) – sšr – lub war.

– šsr – płótno, ubrania
b)

– sšr-nsw – lub war.

– sšr-nzw – płótno królewskie, jedwab morski (delikatna ipołyskująca tkanina z włókien bisiora małży)

3. det.: związać (wiązać) i słowa pochodne, np.:

a)

– ^crf – związać, zawijać (pakować),
b)

(war.

) – sty – perfumy – ponieważ były przechowywane w torbie z płótna

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – torba z płótna (lnu) (g)
5. zobacz też: sznur (det)

V34

(Stare Państwo)

V35

V36

ḥn
lub
ḥnt(?)

hn
lub
hnt(?)

pojemnik jakiegoś rodzaju

1. det.: naczynie ofiarne używane w świątyni (nazwa naczynia), np.

– ḥn lub ḥnt(?) – naczynie ofiarne używane w świątyni

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – pojemnik jakiegoś rodzaju (ḥn)

V37
lub
idr

idr

bandaż

1. det.: bandaż (lub bandażować), wiązać, np.

– idr – bandaż (lub bandażować), wiązać

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – bandaż (idr)

(Stare Państwo)

V38

-

bandaż

1. po okresie Starego Państwa, ten hieroglif (

) został zastąpiony przez hieroglif –

2. det.: bandaż, ubranie mumii (w bandaż), np.

– wt – bandaż, ubranie mumii

3. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (det.)

V39

{ tit }

krawat lub trok w innej aranżacji hieroglifu

ideo.: amulet Tjet (symbol dobrobytu i życia, łącznik z boginią Izydą, bo dokładnie – symbolizuje jej macicę), np.

(war.

) – tit – amulet Tjet

W – Naczynia kamienne i gliniane

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

W

•

X

•

Y

•

Z

•

Aa

W – Naczynia kamienne i gliniane

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

W1

{ mrḥt }

{ mrht }

rozmiarowy słój na olej

det.: olej, smarowidło (maść), np.:
a)

(war.

) – mrḥt – smarowidło
b)

– mḏt – maść

W2
lub
bAs

b3s

bes

rozmiarowy słój na olej, bez zawiązanych końców

1. det.: słoik (słój), np.

– b3s- słoik

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – rozmiarowy słój na olej, bez zawiązanych końców (b3s)

(sporadycznie)

W2A^[a]

W3
lub
Hb

ḥb

hb

miska alabastrowa używana do oczyszczania

1. (tylko Średnie Państwo) w miejsce tego hieroglifu (

) jako określnik uroczystości częściej był używany (zamiennie) hieroglif –

2. półideo.: opłakiwać (lamentować, rozpaczać), np.

– ḥb – opłakiwać
3. det.: uroczystość (festiwal), np.

(Nowe Państwo – war.

) – ḥb – uroczystość
4. (Stare Państwo) det.: alabaster, np.

– šs – alabaster

5. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – miska alabastrowa używana do oczyszczania (ḥn)
6. zobacz też: kombinacja hieroglifów: otwarta budka podparta na drągach + miska alabastrowa (det.)

W4

{ ḥb }

{ hb }

kombinacja hieroglifów:

+

(otwarta budka podparta na drągach + miska alabastrowa)

1. (tylko Średnie Państwo) ten hieroglif (

) jako określnik uroczystości był częściej używany (zamiennie) niż hieroglif –

2. ideo. lub det.: uroczystość (biesiada), np.

(war.

) – ḥb – uroczystość
3. det.: uroczystość, np.

– tp-rnpt – uroczystość w pierwszy dzień Nowego Roku

4. zobacz też: miska alabastrowa używana do oczyszczania (det.)

W5

-

kombinacja hieroglifów:

+

(pieniek rzeźnicki + miska alabastrowa)

ideo.(?): kapłan-lektor (kapłan czytający w świątyni lub na pogrzebach), np.

(war.

) – ẖry-ḥb lub ẖry-ḥbt(?) – kapłan-lektor (dosł.: [ten] pod świętą księgą)

W6

-

szczególne naczynie

1. ten hieroglif (

) później został zastąpiony hieroglifem –

2. det.: kocioł, np.

– wḥt – kocioł

3. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (det.)

W7

3b
lub
m3ṯ

eb
lub
mecz

granitowa misa

1. det.: czerwony granit, np.:
a)

– m3t – lub war.

– m3ṯ – czerwony granit
b)

(war.

) – 3bw – Elefantyna (ponieważ, na tej wyspie znajdował się kamieniołom, gdzie wydobywano czerwony granit)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – (1) granitowa misa; (2) zniekształcona granitowa misa (3b)

W8

zniekształcona granitowa misa

W9
lub
Xnm

ẖnm

chnm

kamienny dzban z rączką

1. det.: dzbanek (dzban lub wazon na jakiś konkretny rodzaj oleju), np.

(war.

) – nšnm – dzbanek (dzban, wazon)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – kamienny dzban z rączką (ḫnm)

W10
lub
iab

^cb
lub
i^cb
lub
wsḫ
lub
sḫw
lub
ḥnt

eb
lub
ieb
lub
usch (łsch)
lub
schu (schł)
lub
hnt

kubek (filiżanka)
lub
czasami określany jako - koszyk

1. det.: kubek (filiżanka), np.

– i^cb – kubek

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kubek (filiżanka) (^cb)

W11
lub
g
lub
nzt

g
lub
{ ipt(?) }
lub
{ nst }

(1) podstawka pod słoje na wino lub piwo

1. (sporadycznie) ten hieroglif (

) był używany zamiennie z hieroglifem –

– np.

(war.

) – ipt nsw – królewski harem

2. fon.: g

3. ideo. lub det.: siedzenie, np.

(war.

lub

) – nst – siedzenie

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – podstawka pod słoje na wino lub piwo (g)
5. zobacz też: budynek kopulasty (det.)

(Stare Państwo)

W12

lub

W11
lub
g
lub
nzt

-

(2) czerwony garnek gliniany

1. (Średnie Państwo) ten hieroglif (

) wskazywał, że chodzi dokładnie o hieroglif –

2. ideo. lub det.: czerwony garnek (?- "surowy" garnek z wypalonej gliny w kolorze ceglastym, bez emalii), np.

(war.

lub

) – dšrt – czerwony garnek

4. zobacz też: kęs metalu (det.)

(Stare Państwo)

W13

W14

ḥs
lub
ḥz

hs
lub
hz

wysoki dzbanek na wodę

1. ideo. i det.:

– ḥst – dzbanek na wodę
2. det. w pojęciach opisujących: naczynie na płyn, np.

(war.

) – snb(t) lub znbt – słój

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – wysoki dzbanek na wodę (ḥs)

W15

-

dzbanek na wodę z wylewającą się wodą

1. det.: schłodzić i słowa pochodne, np.

– ḳbb – schłodzić
2. (czasownik) det.: libatować (wylewać cenne płyny w ofierze), np.

– ḳbḥ – libatować

W16

{ ḳbḥw(?) }

{ qbhu (kbhł)(?) }

dzbanek na wodę z wylewającą się wodą na podstawce

1. (rzeczownik) ideo. lub det.: libacja (wylewać cenne płyny w ofierze), np.

(war.

lub

) – ḳbḥw – libacja
2. (sporadycznie) det.: schłodzić i słowa pochodne, np.

– ḳbb – schłodzić

W17
lub
xnt

ḫnt

chnt

dzbany na wodę w stojaku

1. ideo.: stojak na dzbany z wodą, np.

– ẖntw – stojak na dzbany z wodą

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify trzyliterowe – dzbany na wodę w stojaku (ḫnt)

W18

W19
lub
mi

mi
lub
mr

dzbanek na mleko w siatce

1. det.: dzbanek na mleko, np.

– mhr – dzbanek na mleko

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – dzbanek na mleko w siatce (mi)

W20

-

dzbanek na mleko zatkany liściem

det.: mleko, np.

– irtt – lub war.

– irṯt – mleko

W21

-

podwójny słój na wino

det.: wino, np.

– irp – wino

W22
lub
Hnqt

{ wdpw(?) }
lub
{ ḥnḳt }

{ udpu (łdpł)(?) }
lub
{ hnqt (hnkt) }

słój na piwo

1. (Średnie Państwo – sporadycznie + hieratyka) ten hieroglif (

) był zastępowany przez podobny hieroglif, traktowany jako formę alternatywną –

2. ideo.: szef (nadzorca) służących, np.

(war.

lub

) – wdpw – szef służących
3. ideo. lub det.: piwo, np.

(war.

) – ḥnḳt – piwo
4. (w zgrupowaniu) det. w ofiarach inwokacyjnych:

– jedzenie i picie

5. det.: naczynie gliniane, miarka, np.:

a)

– ḳrḥt – naczynie
b)

– ds – miara Des (nieokreślona pojemność)
6. det.: ofiary, np.

– inw – danina
7. det.: pojęcia związane z płynami, np.

– tḫi – być pijanym (upitym)

8. zobacz też: garnek (naczynie) (det.)
9. zobacz też: słój z uchwytami (det.)
10. zobacz też: bochenek (det.)

W23

{ wdpw(?) }

{ udpu (łdpł)(?) }

słój z uchwytami

1. ten hieroglif (

) był używany podobnie jak hieroglif –

– patrz: pkt. 1, 3-6, ale bez żadnego związku z piwem
2. (Średnie Państwo – sporadycznie + hieratyka) ten hieroglif (

) był zastępowany przez podobny hieroglif, traktowany jako formę alternatywną –

3. ideo.: szef (nadzorca) służących, np.

(war.

lub

) – wdpw – szef służących
4. det.: namaszczać, np.

– wrḥ – namaszczać
5. det.: naczynie gliniane, miarka, np.

– ḳrḥt – naczynie

6. zobacz też: garnek (naczynie) (det.)
7. zobacz też: słój na piwo (det.)

W24
lub
nw

in
lub
nw
lub
ḳd

in
lub
nu (nł)
lub
qd (kd)

garnek (naczynie)

1. ten hieroglif (

) jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. (Średnie Państwo – z nieznanych powodów) ten hieroglif (

), ale bez wartości fonetycznej towarzyszy hieroglifowi –

:
3. (Średnie Państwo – sporadycznie + hieratyka) ten hieroglif (

) był traktowany jako forma alternatywna i zastępował podobne hieroglify –

lub

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – garnek (naczynie) (in)

5. zobacz też: hieroglify dwuliterowe –

– (hieroglif nieokreślony) (nḏ)

6. zobacz też: słój na piwo (det.)
7. zobacz też: słój z uchwytami (det.)

W25
lub
ini

in
lub
ini

kombinacja hieroglifów:

+

(garnek + kroczące nogi)

1. ideo. w słowach o rdzeniu in i oznaczających wszystko związane z czymś przyniesionym: ofiary (dary), produkty (towary), coś dającego się zważyć, zmierzyć i przenieść oraz słowa pochodne, np.:
a)

(war.

) – inw – danina, dary
b)

– in wḏ3t – błysk w oku Re (dosł.: przynieść światło do oka boga Re)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – kombinacja hieroglifów: garnek + kroczące nogi (in)

X – Bochenki i ciasta

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

X

•

Y

•

Z

•

Aa

X – Bochenki i ciasta

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

X1
lub
t

t

chleb

1. fon. lub półfon.: t, np.

(war.

lub

) – it-nṯr – boży ojciec (nazwa określająca starszych kapłanów)
2. (w zgrupowaniu)

lub

fon.: t
2. półideo. i ideo.:

lub

(war.

) – chleb (pieczywo)
3. det. i uzupełnienie fonetyczne dla rodzaju żeńskiego, np.

– niwt – miasto (miasto w staroegipskim jest rodzaju żeńskiego!)

4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – chleb (t)
5. zobacz też: bochenek (det.)

X2

-

bochenek

1. (w zgrupowaniu)

lub

fon.: t
2. det.: bochenek, np.

(war.

) – t – chleb
3. det.: chleb, np.

– šns – chleb Šns (lub chleb Szenes)
4. (w zgrupowaniu)

lub

det.: chleb i piwo – z dodatkowym hieroglifem chleba lub bez niego – np.:
*

– ḥtp-nṯr lub ḥtpw-nṯr – boskie ofiary (dosł.: boska danina z jedzenia i picia, rogacizny i drobiu)

5. det. w ofiarach inwokacyjnych zawsze oznacza: posiłek, np.:

a)

– pr-ḫrw – ofiary inwokacyjne (dosł.: danina z jedzenia i picia)
b)

– š3b – posiłek (jedzenie)
6. (średnie Państwo – Teksty Piramid) ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik "okaleczający" w imionach bogów, np.

(war.

) – Ḏhwty – Tot
7. det.: boży ojciec (nazwa określająca starszych kapłanów), np.

(war.

lub

) – it-nṯr – boży ojciec

8. zobacz też: chleb (det.)

(forma alternatywna)

X3

X4

sn
lub
zn
lub
fḳ3

sn
lub
zn
lub
fqe (fke)

zwinięty chleb (zwój z chleba)
lub
ciasto
(forma alternatywna)

1. det.: chleb, jedzenie, np.

– prt-ḫrw – ofiara inwokacyjna (dosł.: ofiara z chleba i wina)
5. (Średnie Państwo – sporadycznie) ten hieroglif (

) był używany jako określnik uroczystości i zastępował hieroglif –

, np.

(war.

) – ḥbw – uroczystość

6. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zwinięty chleb (zwój z chleba) (sn)

(forma alternatywna)

N18
lub
iw

(hieratyka)

X5

sn
lub
zn

półhieratyczna forma hieroglifu

(półhieratyczna forma zwiniętego chleba)

1. (hieratyka tylko) det.: chleb, jedzenie, np.

– t – chleb

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:

hieroglify dwuliterowe – półhieratyczna forma hieroglifu

(sn)

X6

p3t

pet

okrągły bochenek z odciskiem palca piekarza

1. det.: bochenek, np.

– p3t – bochenek

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – okrągły bochenek z odciskiem palca piekarza (p3t)

X7

-

pół bochenka chleba

1. (Stare Państwo) w listach ofiarnych (inwokacyjnych) det.: pół bochenka lub dzielić na części, np.:
a)

– gsw – pół bochenki
b)

– pḏw – rozczapierzać (rozkładać na części)
2. (w zgrupowaniu – Teksty Piramid)

lub

jako ideo. lub det.: jedzenie (czynność jedzenia), np.:
a)

– wsb – jeść
b)

(war.

lub

lub

) – wnm – jeść
* po okresie Starego Państwa, ten hieroglif (

) "pomieszał się" z hieroglifem –

– praktycznie został ograniczony tylko do słowa: jeść (oprócz jednego wyjątku czytaj poniżej)
3. (wyjątek) det.: jedzenie w formułach inwokacyjnych, np.

– snw – jedzenie (jako dary inwokacyjne)

4. zobacz też: zbocze piaskowego wzgórza (det.)

X8
lub
di
lub
rdi

d
lub
di
lub
dd
lub
imi
lub
rdi
lub
rḏi

d
lub
di
lub
dd
lub
imi
lub
rdi
lub
rdżi

stożkowaty bochenek

1. (Średnie Państwo) ten hieroglif

był częściej zastępowany przez inny hieroglif

2. ideo.: dawać (w sensie: ofiarować, ofiarowywać), np.:

a)

– rdi lub

– di – dawać (ofiarować)
b)

lub

(war.

) – imi – dawać (ofiarować)

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – stożkowaty bochenek (d)
4. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (det.)

5. zobacz też: przedramię trzymające garnek (naczynie)

(det.)

Y – Pisanie, gry, muzyka

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Y

•

Z

•

Aa

Y – Pisanie, gry, muzyka

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

Y1

mḏ3t

mdżet

zwinięty papirus, związany i opieczętowany

1. nie mylić formy alternatywnej tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify
2. nie mylić formy pionowej tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify
3. nie mylić formy pionowej tego hieroglifu (

) z podobnymi hieroglifami –

lub

– to są różne hieroglify
4. fon.: mḏ3t, np.

(war.

lub

) – mḏ3t – dłuto (rzeźbiarskie)
5. ideo.: zwinięty papirus (zrolowany), książka (księga papirusowa), np.

(war.

) – mḏ3t – zwinięty papirus (zrolowany), książka (księga papirusowa)

6. det.: wszelkie pojęcia abstrakcyjne, np.:

a)

– ḥk3 – magia
b)

– m3^ct – prawda
c)

– m3w lub m3wy – nowość
d)

– rḫ – wiedzieć
e)

– ^c3 – wielki (ogromny)

7. det.: pisanie, rzeczy opisywane, np.:

a)

– sš – pisać
b)

– mdt lub mwdt – słowo

8. zobacz też: hieroglify dwuliterowe – wiązka trzcin związana (iz)

9. zobacz też: chleb

na macie trzcinowej (det.)

10. zobacz też: przyrząd używany przez murarzy (det.)

Y1A^[z]

(Stare Państwo)

Y2

Y3
lub
zS
lub
mnhd

sš
lub
{ zš }

ssz
lub
{ zsz }

zestaw pisarski składający się z: palety, torby na sproszkowane barwidła (farby), trzcinowego pisaka

1. (ponieważ barwidła były drobno zmielone i łatwo rozpuszczalne) det .: płynny (rozcieńczalny, łatwo rozpuszczalny), drobno mielony i słowa pochodne:
a)

– n^cc – płynny (rozcieńczalny)
b) (medyczny papirus Ebersa) np.

(skr.

) – sn^cc – upłynniać (lub stworzyć łatwo rozcieńczalne), drobno mielić
2. (Stare Państwo) det.: pisanie, np.

– zš – pisać

3. (Teksty Piramid) det. dla barwy (koloru):

a)

– ṯms – czerwony
b) słowa pochodne od koloru czerwonego z rdzeniem tms lub ṯms, np.

– tmsw – zranienia, skrzywdzenia (okaleczenia – l. mn.)

4. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zestaw pisarski (sš)

5. zobacz też:

– (hieroglif nieokreślony) (det.)

(forma alternatywna)

Y4

Y6
lub
ibA

ib3

ibe

pionek

1. ideo. lub det.: pionek, np.

(war.

) – ib lub ib3 – pionek

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – pionek (ib3)

Y7

-

harfa

det.: harfa, np.

– bnt – harfa

Y8
lub
zSSt

sḫm
lub
{ sššt }

schm
lub
{ sszszt }

sistrum

1. det.: sistrum, np.

(war.

) – sššt – sistrum (rodzaj grzechotki)

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – sistrum (sḫm)

Z – Kreski, znaki pochodzące z hieratyki, figury geometryczne

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Z

•

Aa

Z – Kreski, znaki pochodzące z hieratyki, figury geometryczne

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

Z1

{ w^c }

{ ue (łe) }

patyk (kreska)

1. ten hieroglif (

) jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. (liczba) ideo. i det.: 1 (jeden), np.

(war.

) – w^c – 1 (jeden)
3. ideo. skrót: pierwsza osoba liczby pojedynczej, np.

– i – ja

4. ten hieroglif najczęściej używany jest w formie czegoś w rodzaju wskaźnika rzeczy, jakie są w danym momencie opisywane – czyli, że chodzi o opisywaną rzecz jako taką (np. rzeczownik jednostkowy):

a)

– r – usta (jako takie)
b)

– hrw – dzień (jako taki)

* dodatkowo, rzeczowniki były zapisywane zawsze wraz z ich rodzajem gramatycznym oraz liczbą:

c) (l. p., r. m.)

– sb3 – gwiazda (dosł;: gwiazda jako taka)
d) (l. mn., r. m.)

– sb3w – gwiazdy (dosł.: gwiazdy jako takie) – w tym przypadku, w zapisie brakuje fonetycznego określnika l. mn. –

– w – był on często pomijany w zapisie
e) (l. p., r. ż.)

– ḥst – słój na wodę
f) (l. mn., r. ż.)

– ḥstw – słoje na wodę
g) (l. p., r. m.)

– ^c – ramię)
h) (l. podwójna, r. m.)

– ^cwy – ramiona (dosł.: oba ramiona, jako takie)
5. (Teksty Piramid i Teksty Sarkofagów) ten hieroglif (

) używany był w tekstach w celu okaleczenia i pozbawienia ich magicznej mocy sprawczej jako det.: człowiek i pochodne figury, np.

(war.

) – s – człowiek
ponadto, występował w innych formach:

lub °
6. (Średnie Państwo) służył do wypełniania pustych przestrzeni w zapisach, np.

– n – dla

7. zobacz też: patyk ukośny (det.)

Z2

-

trzy patyki

1. (pierwowzór) ten hieroglif (

) był używany głównie w hieratyce, a sporadycznie w piśmie hieroglificznym
* był używany także do numerowania w datach, podobnie jak hieroglify –

i

2. (od okresu Starego Państwa) ten hieroglif (

lub

) posiadał swój zamiennik –

lub

3. ideo. lub det.: liczba mnoga rzeczowników lub zawsze, jako zamiennik hieroglifów – powtarzany po trzykroć, np.:

a)

– sw – mężczyźni
b)

– ^cwt – bydło
c)

=

– rnpwt – lata (rok w l. mn.)

4. ideo. lub det.: liczba mnoga rzeczowników niepoliczalnych – takich, co utraciły liczbę mnogą na rzecz liczby pojedynczej, m.in.: jedzenie, materiały, albo trudno je policzyć (np. piasek) – np.:

a)

– t – chleb
b)

– ḥḏ – srebro

5. det.: pojęcia abstrakcyjne, np.

a)

– šmsw – podążać za (kimś lub czymś)
b)

– nḏsw – bieda (ubóstwo)

6. zobacz też: zwinięty papirus, związany i opieczętowany (det.)

Z2A^[aa]

Z3

Z3A

(hieratyka)

Z3B^[ab]

Z3B^[a]

(hieratyka)

Z3C^[v]

Z4
lub
y

i
lub
y

i
lub
j

dwa patyki

1. pisownia tego hieroglifu (

) w innej formie –

– jest rzadko spotykana
2. ten hieroglif (

) bardzo sporadycznie był "wymienialny" na inny wariant:

– zaś ten drugi ma swoje odrębne zastosowanie
3. w okresie Średniego Państwa, wartość fonetyczna tego hieroglifu (

) uległa zamianie z i na y, np.:
a) (Średnie Państwo)

– fy – jego dwóch...
b) (Stare Państwo)

– fi – jego dwóch... –
4. (Teksty Piramid) det.: rzeczy w liczbie podwójnej, np.

(war.

lub

) – ^cwy – dwa ramiona
5. ten hieroglif (

) używany był w tekstach w celu okaleczenia i pozbawienia ich magicznej mocy sprawczej jako det.: człowiek i pochodne figury, np.

(war.

) – 3ḫt lub 3ḫti – dwie wspaniałe (kobiety)

6. (hieratyka – zamiennik) det.: skrót postaci ludzkich oraz bogów i bóstw, gdy szybkie poprawne napisanie hieroglifu sprawiało trudności
7. zobacz też: patyk ukośny (det.)
8. zobacz też: hieroglify jednoliterowe – para kwitnących trzcin (y)

Z1 + Z1

Z5

msi

patyk ukośny

1. (hieratyka – zamiennik) jako fon.: msi w imionach osób, w miejsce hieroglifu –

– np.:
*

=

– I^cḥms lub I^cḥmsw – Ahmose (imię męskie)

2. (zamiennik) det.: skrót postaci ludzkich oraz bogów i bóstw, tam, gdzie poprawne napisanie hieroglifu było niemożliwe (mało miejsca), np.

a) (z zamiennikiem)

– St – Izyda
b) (bez zamiennika)

– St – Izyda

3. (zamiennik) det. skrót hieroglifów trudnych do napisania lub nietypowych, np.:

*

=

– idt – srom, ale w znaczeniu kojarzonym z określeniem krowa (lub nawet w języku pot. jako wulgaryzm w sensie: niezaspokojona studnia bez dna)
4. (zamiennik) ten hieroglif (

) używany był w tekstach w celu okaleczenia i pozbawienia ich magicznej mocy sprawczej

5. zobacz też: patyk (kreska) (det.)

Z6

-

hieratyczny zamiennik dla hieroglifów:

lub

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z bardzo podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify

2. det.: śmierć, wróg, np.:

a)

– mt lub mwt – umierać
b)

– ḫpt – zgon
c)

– ḫft lub ḫfty – wróg

Z8

-

owal

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z łudząco podobnym hieroglifem –

2. det.: zaokrąglony (kształt) i słowa pochodne, np.

– šnw – obszar (obwód)

3. zobacz też: źrenica oka (det.)
4. zobacz też: pierścień (det.)
5. zobacz też: ziarnko piasku, tabletka lub coś podobnego (det.)

(uproszczona wersja)

Z8A^[ac]

Z9

wp
lub
wr
lub
sḏ
lub
ḥsb
lub
ḫbs
lub
sw3
lub
šbn

up
lub
ur
lub
sdż
lub
hsb
lub
chbs
lub
sue (słe)
lub
szbn

dwa skrzyżowane patyki

1. (ułamek) ideo.: 1/4 (jedna czwarta), np.

– ḥsb – 1/4 (jedna czwarta)

2. det.: przerwać, złamać (przełamać), zerwać, rozbić 3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – dwa skrzyżowane patyki (wp)
4. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (det.)

(Stare Państwo)

Z10

Z11

im(?)
lub
wn
lub
imi

dwie deski skrzyżowane i połączone

1. (osoba) ideo.: być tym, który jest w... (np.: osoba w centrum zainteresowania)

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – dwie deski skrzyżowane i połączone (im)

Z13^[ad]

-

tabletka lub coś podobnego(?)

nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnymi hieroglifami –

lub

Z14^[ae]

-

(hieroglif nieokreślony)

Aa – Niesklasyfikowane (nieokreślone)

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

Aa – Niesklasyfikowane (nieokreślone)

Hieroglif

Gardiner
lub
WikiHiero

translit.

translit. polska

Opis

Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu

Aa2

ẖp
lub
g3
lub
wḥ3
lub
ẖp3

śp
lub
ge
lub
uhe (łhe)
lub
śpe

gruczoł (pryszcz)

1. ten hieroglif (

) jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. ten hieroglif (

) zastąpił wiele hieroglifów używanych powszechnie w Tekstach Piramid (skr. T.P.), Tekstach Sarkofagów (skr. T.S.) i w okresie Starego Państwa (skr. S.P.), a jakie później uznano za przestarzałe, np.:
a) (S.P.)

=

– ideo. i det.: bandażować, balsamować i słowa pochodne:
*

– wt – bandaż
*

– wt – balsam
b) (S.P.)

=

– (tylko) det.:

(skr.

, skr.

) – ḥsb – rachować (liczyć); w pozostałych innych przypadkach hieroglif (

) przetrwał jako liczba ułamkowa 1/4 (jedna-czwarta) i określnik (złamać, podzielić)
c) (T.P.)

= (S.P.)

=

– det.: odchody, wszelkie niemiłe zapachy, glina:
*

– ḥs – ekskrementy (odchody)
*

– st – woń (odór)
*

– sin – glina
d) (S.P.)

=

– ideo. i det.:

(war.

) – wḥ3t – kocioł (garnek metalowy)
e)

=

– det.:

– m3t – granit (skała)
f)

=

– det.: pakunek (paczka), wiązka (pęk):
* (l. p.)

– gw – pakunek
* (l. mn.)

– g3wt – pakunki
g)

=

– det.:

– ^cš – cedr (rodzaj drewna)
3. det.: gruby (lub tłuszcz, smalec)), nabrzmiały, np.

– šfw – napuchnięty

4. det.: wzrost ciała (lub rozrost ciała lub jego części) lub jego niezdrowy stan:

a)

– wbnw – rana, skaleczenie (okaleczenie)
b)

– ẖp3 – pępek

5. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – gruczoł (pryszcz) (ẖp)

6. zobacz też: gruczoł (pryszcz)

z wypływającą wydzieliną (det.)

7. zobacz też: dwa skrzyżowane patyki (det.)

Aa3

-

gruczoł (pryszcz)

z wypływającą wydzieliną

1. det. anatomiczno-medyczny: miękkie części ciała lub jego wydzieliny, itp., np.:

a)

– 3s – miękkie części ciała
b)

– wsšt – mocz
2. det.: zapach, np.

– sṯ – zapach (woń)

3. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (det.)

Aa5
lub
Hp

ḥp

hp

część mechanizmu sterowego łodzi

1. (w wyrażeniach idiomatycznych) ideo. i det.: ster, np.
a)

(war.

) – ḥpt – ster
b) (w wyrażeniu)

– iṯi ḥpt – wziąć ḥpt – co oznacza mniej-więcej jak nasze wyrażenie "wziąć stery w swoje ręce"
2. (od Średniego Państwa) używano wyrażenia

– idiom – ḥpt – wiosło (w nim zawarty jest określnik –

) – najprawdopodobniej to wyrażenie oznacza współczesne "wiosłować" – w potocznym znaczeniu: "No, i chłopie wiosłujesz..." lub "No, i chłopie jedziesz... (np. na szmacie)" – czyli, ktoś musi wykonywać określone czynności z obowiązku lub konieczności

3. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – część mechanizmu sterowego łodzi (ḥp)

Aa6

ṯm3

czme

(hieroglif nieokreślony)

1. nie mylić tego hieroglifu (

) z podobnym hieroglifem –

– to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
2. det.: mata, np.

– tm3 (?- od ṯm3) – mata

3. więcej o tym hieroglifie:

hieroglify trzyliterowe –

– (hieroglif nieokreślony) (ṯm3)

4. zobacz też: związane paski z materiału (det.)

Aa7

sḳr

sqr (skr)

(hieroglif nieokreślony)

1. det.: uderzać (nagle), np.

(

) – sḳr – uderzać

2. więcej o tym hieroglifie:

hieroglify trzyliterowe –

– (hieroglif nieokreślony) (sḳr)

Aa7A^[af]

Aa8
lub
qn

ḳn
lub
{ ḏ3tt }

qn (kn)
lub
{ dżett }

kanał nawadniający

1. ideo. i det.: majątek, np.

(war.

, war.

) – ḏ3tt – majątek

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – kanał nawadniający (ḳn)

Aa9

-

(hieroglif nieokreślony)

det.: bogaty (zamożny), np.

– ḫwd – bogaty

Aa10

-

(hieroglif nieokreślony)

1. det.: pisanie, np.

– drf – pisanie

2. zobacz też: zestaw pisarski (det.)

Aa11
lub
mAa

m3^c

mee

(hieroglif nieokreślony)

1. det.: cokół (postument, podest) i słowa pochodne, np.

– ṯntt – podest

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:

hieroglify trzyliterowe –

– (hieroglif nieokreślony) (m3^c)

Aa11A

Aa11B

(Stare Państwo)

Aa12

Aa13
lub
gs
lub
im

m
lub
im
lub
gs

chyba dwa żebra oryksa
(zaproponowana nazwa)
lub pot. palec

1. (Stare Państwo) ideo. i det.: części ciała, np.:
a) (l. p.)

– im – część ciała
b) (l. mn.)

– imw części ciała

2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify dwuliterowe – chyba dwa żebra oryksa (palec) (m)

(Stare Państwo)

Aa14

Aa15
lub
M

Aa16

(Stare i Średnie Państwo)

Aa17
lub
sA

s
lub
s3

s
lub
se

zatyle czegoś (pokrywka)

1. ideo.: zatyle (tył czegoś), np.

– s3 – zatyle

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify dwuliterowe – zatyle czegoś (pokrywka) (s)

Aa18

Aa19

ḥr

hr

(hieroglif nieokreślony)

1. det.: zachować, zabezpieczać i słowa pochodne, np.

– t3r – zachować, zabezpieczać

2. więcej o tym hieroglifie zobacz:

hieroglify dwuliterowe –

– (hieroglif nieokreślony) (ḥr)

Aa21
lub
wDa

{ wḏ^c }
lub
{ stẖ }

{ udże (łdże) }
lub
{ stś }

narzędzie cieśli

1. (Średnie Państwo, Teksty Sarkofagów – sporadycznie) ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik hieroglifu –

– np.:
*

(war.

lub

) – Stẖ – Set^[f] (bóg pustyni i oaz, oprawca Ozyrysa, władca Górnego Egiptu i uzurpator do tronu Zjednoczonego Egiptu)
2. ideo. lub det.: sędziować, rozrywać (rozłączać na części), np.

(war.

lub

lub

) – wḏ^c – sędziować, rozrywać

3. zobacz też: zwierzę Seta, być może, jakiś rodzaj świni (det.)

kombinacja hieroglifów:

+

(narzędzie cieśli + przedramię)

Aa22

Aa23

{ mḏd }

{ mdżd }

osnowa rozciągnięta pomiędzy słupkami

ideo.: trzymać się (ścieżki), trafić na (znak) i słowa pochodne, np.

(war.

lub

) – mḏd – trzymać się (ścieżki), trafić na (znak)

Aa24

Aa25

{ sm3 }

{ sme }

(hieroglif nieokreślony)

1. ideo.: tytuł kapłana, którego funkcja polegała na ubieraniu wizerunku boga (Mina lub Horusa, itp.), np.

(war.

) – sm3 – tytuł kapłana, którego funkcja polegała na ubieraniu wizerunku boga

2. zobacz też: płuco i tchawica (det.)

Aa28
lub
qd

{ ḳd }

{ qd (kd) }

tłuczek murarski

ideo.: budować, kształtować (formować) i słowa pochodne, np.

(war.

) – ḳd – budować, kształtować

(Stare Państwo)

Aa29

Aa30
lub
Xkr

{ ẖkr }

{ śkr }

ozdobnik fryzowy na zwieńczeniu ściany

ideo. lub det.: ozdoba (ozdobnik), dekoracja i słowa pochodne, np.:

a)

– ẖkr – ozdabiać (przyozdabiać)
b)

– ẖkrw – ornament, ozdoba

Aa30A

(Stare Państwo)

Aa31

Aa32

{ st(?) }
lub
{ zt(?) }

pradawny rodzaj łuku

1. ze względu na podobieństwo hieratyczne (do formy półkursywnej –

) – ten hieroglif (

) był używany jako zamiennik hieroglifu –

– np.

(war.

) – sty – czerwony barwnik nubijski

2. ideo. lub det.: Nubia (lub Kusz), np.:

a)

– T3-St lub Te-Sti – Nubia (dosł.: ziemia łuczników)
b)

(war.

) – T3-Zt lub T3-Zti – Nubia
3. ideo. lub det.(?):

(war.

) – sty – nubijski minerał (?- gnejs)

4. zobacz też: nos, oko i policzek (det.)
5. zobacz też: łuk (lub smyczek) z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku (det.)
6. zobacz też: łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą (det.)

Aa32A^[ag]

Aa32B^[a]

Kategorie:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aa

Zobacz też

Uwagi

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y Hieroglif niedostępny w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii
↑ ^a ^b Z transliteracji imienia boga Montu wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Mnṯw) – Monczu.
↑ ^a ^b Z transliteracji imienia boga Chnuma wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (ẖnmw) – Śnemu.
↑ ^a ^b Z transliteracji imienia boga Anubisa wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Inpw) – Inpu.
↑ ^a ^b Z transliteracji imienia bogini Up-uaut wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (Wp-w3wt) – Up-uaut – błędem jest pisanie tego imienia jako Wep-wawet, bo to jest zapożyczenie z pisowni angielskiej, w dodatku, poprawnie powinno być czytane mniej-więcej jako: Łep-łełet.
↑ ^a ^b ^c Z transliteracji imion boga Seta wynika, że w j. polskim powinny one brzmieć: (Stẖ) – Seteś, (Stš) – Setesz oraz (Swty) – Suti.
↑ Z transliteracji imienia boga Min'a wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Mnw) – Minu.
↑ ^a ^b Z transliteracji imienia bogini Hathor wynika, że w j. polskim powinno ono być czytane jako: (Ḥt-ḥr) – Hathor – błędem jest czytanie w nim angielskiego dwuznaku th, należy czytać osobno polskie t + h, czyli Hat + hor.
↑ ^a ^b ^c Z transliteracji hieroglifu-symbolu

wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (Wḏ3t) – Uadżet lub (W3ḏyt) – Uadżyt – błędem jest pisanie tego symbolu jako Wadjet lub Wadżet, bo to jest zapożyczenie z pisowni angielskiej, w dodatku, poprawnie powinno być czytane mniej-więcej jako: Łedżet lub Łedżyt.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako D10\ lub wADt\.
↑ Z transliteracji wynika, że ten zapis poprawny to: Ysyri3r lib Isyri3r, ale istnieje także szeroko nieakceptowana transliteracja: Ysyri3l lub Isyri3l. Zakłada się, że Egipcjanie nie posiadali w swoim języku litery l. Pojawiła się ona dopiero w okresie grecko-rzymskim "na drodze zapożyczenia" w zapisach imion Ptolemeuszy. Reprezentantem spółgłoski l był leżący lew Ale! według niektórych badaczy także hieroglif usta. W ostatnich dziesięcioleciach pojawiają się 'nieśmiałe" tezy, że być może, litera l funkcjonowała w staroegispkiej mowie już dużo wcześniej, ale była nie do rozróżnienia w zapisach hieroglificznych – to są jednak tezy i teorie nie udowodnione.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Hmw&kA.
↑ ^a ^b Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale przy zapisie wielokrotności macierzystego hieroglifu.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako F51A.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako F51B.
↑ Z transliteracji imienia boga Anti wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (3nty) – Enti – pierwotnie bóg-opiekun XII nomu górnoegipskiego, ale pojawił się również jako opiekun XVIII nomu górnoegipskiego. Kojarzony był z dobrotliwym bogiem Entiuej [lub Antiuej], czczony był także w X nomie i poza nim – Grecy kojarzyli Entiego z Anteuszem. Tłumaczenie jego imienia znaczy: [Ten] ze szponami, ale poprawnie chodzi o: [Tego] bez szpon.
Wg jednego z najstarszych mitów z Tekstów Piramid, z okresu Starego Państwa pt. Walka Horusa z Setem, Enti występuje jako przewoźnik barki. Bóg Set chcąc przejąć władzę, zgromadził wszystkich bogów na wyspie. Używając "dobrych argumentów", próbował przekonać bogów, że tron Zjednoczonego Egiptu należy się jemu. Dzięki temu udało mu się podstępnie uwięzić wszystkich bogów. Jednak, Set bał się tylko czarów i magii bogini Izydy – w tym micie występuje ona jako żona Horusa. Zatem, Set poinstruował Entiego, by ten, pod żadnym pozorem nie przewiózł przez rzekę na wyspę nikogo, nawet Izydy. Enti dał się oszukać i za opłatą w postaci złotego pierścienia przewiózł na wyspę Izydę, przebraną za starą kobietę. Izyda swoimi czarami spowodowała przerwanie zgromadzenia bogów. Za swój czyn, Enti został ukarany poprzez obcięcie palców. Od tego czasu, Enti pod postacią sokoła, nie mógł siadać, a co za tym idzie – nie mógł przebywać na swojej barce.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako G7AA.
↑ ^a ^b Bóg-Stwórca Re, jako samokształtny lub samorodny, istniał w 75! swoich własnych wcieleniach.
↑ W niektórych źródłach, Horachte – opiekun miesiąca Mesori – transliterowany jest także jako Re-Horachte
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako I1S.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako O5\.
↑ ^a ^b Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako O29V.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako P8H.
↑ Z transliteracji berła władzy Ues wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (U3s) – Ues lub Uas.
↑ ^a ^b Okrągły kartusz w swojej pierwotnej formie reprezentował pętlę z liny. Zwany był także pierścieniem Szen i symbolizował wieczną ochronę. W swojej wydłużonej formie stał się kartuszem, który zamykał i chronił królewskie imię na wieczność.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Y1V.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z2ss.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z3as.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako N33B.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako N33.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z98A.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Aa7\.
↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Aa32\.

Przypisy

↑ DaviesD. W.V. DaviesD., M.G.M.G. Witkowskiego M.G.M.G. (tłum.), Egipskie hieroglify, Warszawa: RTW, [cop. 1998], ISBN 83-86822-89-9, OCLC 749730090 .
↑ ErmanE. Adolf ErmanE., Breasted JamesB.J. Henry Breasted JamesB.J., Egiptian grammar, Henrieta Street, Covent Garden, London and 20 South Frederick Street, Edinburgh: Williams and Norgate, 1894 (ang.).

Bibliografia

Erman Adolf, Breasted James Henry (translated by), Egiptian grammar. Williams and Norgate, Henrieta Street, Covent Garden, London and 20 South Frederick Street, Edinburgh 1894.
Roeder Günter (prof. University of Breslau), Mercer Samuel A.B. (translated by), Short Egiptian Grammar. New Haven: Yale University Press; London: Humphrey Milford; Oxford: Oxford University Press, Leipzig 1920.
Gardiner Alan H. (Sir), Egyptian Grammar. The Griffith Institute 1973. ISBN 0-900416-35-1

Linki zewnętrzne

opis pisma hieroglificznego wraz z listą znaków (Ancient Egyptian scripts) [online], omniglot.com [dostęp 2018-02-27] (ang.).
kurs online dla początkujących z lekcjami czytania i pisania w piśmie hieroglificznym średnioegipskim [online], www.egyptianhieroglyphs.net [dostęp 2021-03-17] (ang.).

[:11-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y Hieroglif niedostępny w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii

[:4-4] Z transliteracji imienia boga Montu wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Mnṯw) – Monczu.

[:2-5] Z transliteracji imienia boga Chnuma wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (ẖnmw) – Śnemu.

[:6-6] Z transliteracji imienia boga Anubisa wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Inpw) – Inpu.

[:7-7] Z transliteracji imienia bogini Up-uaut wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (Wp-w3wt) – Up-uaut – błędem jest pisanie tego imienia jako Wep-wawet, bo to jest zapożyczenie z pisowni angielskiej, w dodatku, poprawnie powinno być czytane mniej-więcej jako: Łep-łełet.

[:1-8] Z transliteracji imion boga Seta wynika, że w j. polskim powinny one brzmieć: (Stẖ) – Seteś, (Stš) – Setesz oraz (Swty) – Suti.

[:5-9] Z transliteracji imienia boga Min'a wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Mnw) – Minu.

[:3-10] Z transliteracji imienia bogini Hathor wynika, że w j. polskim powinno ono być czytane jako: (Ḥt-ḥr) – Hathor – błędem jest czytanie w nim angielskiego dwuznaku th, należy czytać osobno polskie t + h, czyli Hat + hor.

[:8-11] Z transliteracji hieroglifu-symbolu

wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (Wḏ3t) – Uadżet lub (W3ḏyt) – Uadżyt – błędem jest pisanie tego symbolu jako Wadjet lub Wadżet, bo to jest zapożyczenie z pisowni angielskiej, w dodatku, poprawnie powinno być czytane mniej-więcej jako: Łedżet lub Łedżyt.

[:11ai-12] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako D10\ lub wADt\.

[:16-13] Z transliteracji wynika, że ten zapis poprawny to: Ysyri3r lib Isyri3r, ale istnieje także szeroko nieakceptowana transliteracja: Ysyri3l lub Isyri3l. Zakłada się, że Egipcjanie nie posiadali w swoim języku litery l. Pojawiła się ona dopiero w okresie grecko-rzymskim "na drodze zapożyczenia" w zapisach imion Ptolemeuszy. Reprezentantem spółgłoski l był leżący lew Ale! według niektórych badaczy także hieroglif usta. W ostatnich dziesięcioleciach pojawiają się 'nieśmiałe" tezy, że być może, litera l funkcjonowała w staroegispkiej mowie już dużo wcześniej, ale była nie do rozróżnienia w zapisach hieroglificznych – to są jednak tezy i teorie nie udowodnione.

[:11am-14] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Hmw&kA.

[:11f-15] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale przy zapisie wielokrotności macierzystego hieroglifu.

[:11an-16] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako F51A.

[:11ao-17] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako F51B.

[:10-18] Z transliteracji imienia boga Anti wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (3nty) – Enti – pierwotnie bóg-opiekun XII nomu górnoegipskiego, ale pojawił się również jako opiekun XVIII nomu górnoegipskiego. Kojarzony był z dobrotliwym bogiem Entiuej [lub Antiuej], czczony był także w X nomie i poza nim – Grecy kojarzyli Entiego z Anteuszem. Tłumaczenie jego imienia znaczy: [Ten] ze szponami, ale poprawnie chodzi o: [Tego] bez szpon.
Wg jednego z najstarszych mitów z Tekstów Piramid, z okresu Starego Państwa pt. Walka Horusa z Setem, Enti występuje jako przewoźnik barki. Bóg Set chcąc przejąć władzę, zgromadził wszystkich bogów na wyspie. Używając "dobrych argumentów", próbował przekonać bogów, że tron Zjednoczonego Egiptu należy się jemu. Dzięki temu udało mu się podstępnie uwięzić wszystkich bogów. Jednak, Set bał się tylko czarów i magii bogini Izydy – w tym micie występuje ona jako żona Horusa. Zatem, Set poinstruował Entiego, by ten, pod żadnym pozorem nie przewiózł przez rzekę na wyspę nikogo, nawet Izydy. Enti dał się oszukać i za opłatą w postaci złotego pierścienia przewiózł na wyspę Izydę, przebraną za starą kobietę. Izyda swoimi czarami spowodowała przerwanie zgromadzenia bogów. Za swój czyn, Enti został ukarany poprzez obcięcie palców. Od tego czasu, Enti pod postacią sokoła, nie mógł siadać, a co za tym idzie – nie mógł przebywać na swojej barce.

[:11b-19] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako G7AA.

[:14-20] Bóg-Stwórca Re, jako samokształtny lub samorodny, istniał w 75! swoich własnych wcieleniach.

[:15-21] W niektórych źródłach, Horachte – opiekun miesiąca Mesori – transliterowany jest także jako Re-Horachte

[:11ac-22] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako I1S.

[:11ak-23] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako O5\.

[:11ad-24] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako O29V.

[:11ah-25] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako P8H.

[:9-26] Z transliteracji berła władzy Ues wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (U3s) – Ues lub Uas.

[:17-27] Okrągły kartusz w swojej pierwotnej formie reprezentował pętlę z liny. Zwany był także pierścieniem Szen i symbolizował wieczną ochronę. W swojej wydłużonej formie stał się kartuszem, który zamykał i chronił królewskie imię na wieczność.

[:11l-28] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Y1V.

[:11m-29] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z2ss.

[:11ae-30] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z3as.

[:11af-31] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako N33B.

[:11p-32] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako N33.

[:11r-33] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Z98A.

[:11y-34] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Aa7\.

[:11ag-35] Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Aa32\.

[:01-1] DaviesD. W.V. DaviesD., M.G.M.G. Witkowskiego M.G.M.G. (tłum.), Egipskie hieroglify, Warszawa: RTW, [cop. 1998], ISBN 83-86822-89-9, OCLC 749730090 .

[:02-2] ErmanE. Adolf ErmanE., Breasted JamesB.J. Henry Breasted JamesB.J., Egiptian grammar, Henrieta Street, Covent Garden, London and 20 South Frederick Street, Edinburgh: Williams and Norgate, 1894 (ang.).

[1]

[2]

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[h]

[i]

[j]

[k]

[l]

[m]

[n]

[o]

[p]

[q]

[r]

[s]

[t]

[u]

[v]

[w]

[x]

[y]

[z]

[aa]

[ab]

[ac]

[ad]

[ae]

[af]

[ag]

Fahrer / Team für die Suche eingeben:

Fahrer / Team für die Suche eingeben:

Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Egipskie hieroglify – określniki i ideogramy

Ideogramy

Określniki

Tabele hieroglifów określników i ideogramów

A – Człowiek (mężczyzna) i jego stany

B – Kobieta i jej stany

C – Antropomorficzne bóstwa

D – Części ciała człowieka

E – Ssaki

F – Części ciała ssaków

G – Ptaki

H – Części ciała ptaków

I – Płazy, gady, itp.

K – Ryby i części ciała ryb

L – Bezkręgowce i mniejsze zwierzęta

M – Drzewa i rośliny

N – Niebo, ziemia i woda

O – Budynki, części budynków, itp.

P – Statki i części statków

Q – Meble domowe i pogrzebowe

R – Meble świątynne i tajemnicze symbole

S – Korony, stroje i laski

T – Wojna, polowanie, rzeź

U – Rolnictwo, rzemiosło i zawody

V – Liny, włókna, kosze, torby, itp.

W – Naczynia kamienne i gliniane

X – Bochenki i ciasta

Y – Pisanie, gry, muzyka

Z – Kreski, znaki pochodzące z hieratyki, figury geometryczne

Aa – Niesklasyfikowane (nieokreślone)

Zobacz też

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne