Dzerjinscoe

Kurhan Sławy ze zbiorową mogiłą żołnierzy radzieckich z 1944 r. w Dzerjinscoe
Państwo	Naddniestrze /  Mołdawia
Rejon	Rejon Dubosary
Populacja (2009) • liczba ludności	1193
Kod pocztowy	MD-4517
Położenie na mapie Naddniestrza Dzerjinscoe
Położenie na mapie Mołdawii Dzerjinscoe
47°13′22″N 29°10′45″E/47,222778 29,179167

Dzerjinscoe (ros. Дзержинское, Dzierżynskoje; ukr. Дзержинське, Dzerżynśke) – wieś w Mołdawii, faktycznie na terenie nieuznawanego międzynarodowo Naddniestrza, w rejonie Dubosary. Siedziba rady wiejskiej.

Wieś znajduje się na lewym brzegu Dniestru, w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Dubosary, do którego przylega od strony północnej. Przez miasto przebiega autostrada z Tyraspola do Kamionki^[1].

Miejscowość rozwinęła się na przełomie XVIII i XIX w. przy przeprawie przez Dniestr, w pobliżu placówki celnej i kwarantanny dla przeprawiających się przez rzekę. Po przekroczeniu Dniestru wszyscy musieli zatrzymywać się w tym miejscu na sześć, a następnie szesnaście dni, podczas których sprawdzano, czy nie cierpieli na choroby zakaźne. Miejscowość początkowo nosiła nazwę Karantin – z ros. kwarantanna^[1]. Punkt kwarantanny ostatecznie przestał funkcjonować w 1846 r., natomiast placówka celna w Dubosarach w 1831 r. Wieś natomiast przetrwała^[1]. W 1913 r. otwarto w niej szkołę cerkiewno-parafialną^[1].

W latach 1920-1940 w Karantinie znajdowało się przejście graniczne między Rumunią a Rosją Radziecką, a następnie ZSRR. W 1922 r. we wsi powstało gospodarstwo Agropunkt utworzone na bazie skonfiskowanego majątku rodziny Łuczinskich; w 1926 r. przekształcono je w sowchoz im. Feliksa Dzierżyńskiego. W latach 1930-1954 we wsi znajdował się ponadto kołchoz "Bolszewik", następnie połączony z kołchozem im. XXI zjazdu KPZR we wsi Lunga. W 1955 r. połączono natomiast sowchoz im. Dzierżyńskiego z sowchozem we wsi Crasnîi Vinogradari. W 1968 r. nazwę wsi Karantin zmieniono oficjalnie na Dzerjinscoe (Dzierżynskoje)^[1].

W rejonie Dzerjinscoe toczyły się walki w pierwszej połowie grudnia 1991 r., podczas wojny domowej w Mołdawii (wojny o Naddniestrze)^[2]. Następnie w marcu 1992 r. we wsi stacjonował oddział naddniestrzańskiego pospolitego ruszenia, biorącego udział w udanej obronie Dubosar przed atakującym przez Dniestr wojskami mołdawskimi^[3].

We wsi znajduje się szkoła podstawowa z wykładowym językiem rosyjskim, przedszkole oraz placówka pocztowa^[1]. W 2009 r. w miejscowości w budynku dawnego magazynu utworzono parafialną cerkiew prawosławną^[4] pod wezwaniem Opieki Matki Bożej, w strukturze dekanatu dubosarskiego eparchii tyraspolskiej i dubosarskiej^[5].

W 2009 r. w Dzerjinskim żyły 1193 osoby^[1]. Wśród mieszkańców wsi przeważają osoby w podeszłym wieku^[4]. Według spisu powszechnego w Naddniestrzu w 2004 r. struktura narodowościowa wsi przedstawiała się następująco:

• 454 Ukraińców,
• 427 Rosjan,
• 366 Mołdawian,
• 7 Gagauzów,
• 5 Białorusinów,
• 4 Bułgarów,
• 1 Niemiec,
• 7 osób deklarujących inną narodowość^[6].

Na terenie wsi znajduje się Kurhan Sławy upamiętniający zwycięstwo Armii Czerwonej w 1944 r. Pod kurhanem pochowanych zostało pięciu Bohaterów Związku Radzieckiego: urodzony w Dubosarach i zmarły w 1964 r. Nikołaj Alfierjew^[7], osiadły po wojnie w mieście Iwan Fiedosow^[8] oraz polegli w bitwie w rejonie dubosarskim Iwan Krasikow^[9], Grigorij Korniejew^[10] oraz Iwan Szykunow^[11].