Dupa Słonia
Dupa Słonia – skała w Dolinie Będkowskiej na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej[1]. Pod względem administracyjnym znajduje się na terenie wsi Łazy w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Jerzmanowice-Przeginia. Skała znajduje się w środkowej części Doliny Będkowskiej, przy Brandysowej Polanie[2] powstałej z rozszerzenia bocznego wąwozu łączącego się z dnem doliny po orograficznie prawej stronie potoku Będkówka[3].
Toponimia
Przez miejscową ludność skała nazywana była Zamczyskiem[4]. Nazwa Dupa Słonia została wprowadzona przez wspinaczy w latach 70. XX wieku, a utworzona została od nazwy jednej z najtrudniejszych wówczas dróg wspinaczkowych. Z czasem upowszechniła się do tego stopnia, że wyparła starą miejscową nazwę Zamczysko. Od niedawna wprowadzana jest nowa nazwa – Będkowska Baszta[2].
Drogi wspinaczkowe
Dupa Słonia zbudowana jest z późnojurajskich wapieni. Jest jedną z kilku skał tworzących kompleks Dupa Słonia (pozostałe to Lipczyńska, Płaska Turniczka, Babka i Dupeczka). Mają wysokość 10–20 m i wszystkie są obiektami wspinaczki skalnej. Łącznie jest na nich 97 dróg wspinaczkowych o bardzo zróżnicowanym stopniu trudności – od III do VI.6 w skali Kurtyki[5]. W kwietniu 2007 r. staraniem Polskiego Związku Alpinizmu na Dupie Słonia wymieniono lub uzupełniono asekurację[6]. Asekuracja uzupełniana była także później. Obecnie wszystkie drogi mają dobrą asekurację[5].
Na orograficznie lewym (północnym) skraju Brandysowej Polany są cztery skały. W kolejności od góry na dół są to: Lipczyńska, Dupa Słonia, Płaska Turniczka i Babka. Na Dupie Słonia wspinacze skalni wyróżnili kilka sekcji. W kolejności od zachodu na wschód są to: Płyta Sasa i Ściana Luster, Murarze I, Murarze II, Murarze III, Pierwszy Filarek, Pierwszy Filarek II. Łącznie jest na nich 66 dróg wspinaczkowych oraz jeden projekt. Wszystkie mają zamontowane stałe punkty asekuracyjne: ringi (r), haki (h), stanowisko zjazdowe (st) lub ring zjazdowy (rz)[5].
- Płyta Sasa i Ściana Luster
- Fischer-Łapiński; 7r + st, V, 19 m
- Nadchodzi zima; 6r + st, VI, 19 m
- Wichry zimy; 6r + st, VI+, 19 m
- Wielka niewiadoma; 6r + st, VI.1+, 20 m
- Lewa Płyta Sasa; 9r + st, VI.2, 20 m
- Płyta Sasa; 8r + st, VI+/1, 20 m
- Prawa Płyta Sasa; 9r + st, VI.2, 20 m
- Wysoki komin wprost; 11r + st, VI, 20 m
- Wysoki komin; 7r VI-, 20 m
- Jesionka; 9r + st, VI.1+, 20 m
- Pożegnanie jesieni; 9r + st, VI.5+, 20 m
- Nienasycenie; 8r + st, VI.4+/5, 20 m
- Primadonna; 7r + st, VI.4, 20 m
- Wielka Dupa Słonia; 6r + st, VI.2, 20 m
- Nienasycona dupa primadonny; 9r + st, VI.5, 20 m
- Murarze I
- Massive Attack; 9r + st, VI.4, 20 m
- Okapik 22 lipca; 8r + 1h + st, VI.3, 20 m
- Małpie ryski; 8r + 1h + st, VI.2, 22 m
- Dupiate ryski; 11r + 1h + st, VI.2+, 24 m
- Dupiaty śpiew; 13r + st, VI.4, 20 m
- Lekcja śpiewu; 11r + st, VI.4+, 21 m
- Wino i śpiew; 6r + st, VI.4+, 14 m
- Niepokalana nekrofilia; 9r + st + rz, VI.5+, 20 m
- Ogród rozkoszy ziemskich; 5r + st, VI.6+, 20 m
- Wahadełko; 5r + st, VI.4/4+, 12 m
- Sodomia doskonała; 7r + st, VI.5+, 20 m
- Metamorfoza furmana; 9r + 2st, VI.4/4+, 20 m
- Murarz IV – Reaktywacja; 7r + st, VI.4+, 18 m
- Murarz V – Przebudzenie; 11r + st, VI.5+, 21 m
- Murarze II
- Murarz IV – Reaktywacja; 7r + st, VI.4+, 18 m
- Murarz III – Koniec epoki; 6r + st, VI.5, 16 m
- Projekt; 6r + st, 16 m
- Murarz II – Decydujące starcie; 6r + st, VI.5+/6, 16 m
- Murarze III
- Mała Dupa Słonia; 4r + st, VI.1+, 16 m
- Młodzież wszechpolska; 4r + st, VI.1, 16 m
- Trudno i darmo; 6r + st, VI.3+/4, 16 m
- Próba Turinga; 7r + rz, VI.6+, 16 m
- Lewy meningitis; 5r + st, VI.3, 16 m
- Prawy meningitis; 6r + st, VI.2+/3, 16 m
- Spotkanie z mistrzem; 6r + st, VI.4, 16 m
- Obywatel Scurvy; 7r + st, VI.3+, 16 m
- Obywatel Scurvy wprost; 6r + st, VI.3+/4, 16 m
- Nagły atak murarza; 6r + st, VI.5/5+, 16 m
- Jedna chwila dla debila; 4r + st, VI, 12 m
- Murarz dla ubogich; 5r + st, VI.4, 16 m
- Młodzież wszechpolska; 4r + st, VI.1, 12 m
- Pierwszy Filarek
- Suchy komin; 3r + st, V+, 14 m
- Póltorak straszliwy; 4r + st, VI.2, 14 m
- Żółta rysa; 2, IV+ , 14 m
- Chłopcy z Nowego Prokocimia; 3r + rz, VI.1+, 14 m
- Dulferek; 4r + st, VI-, 14 m
- Mędrcy Tralfamandrii; 5r + st, VI.4+, 14 m
- Pierwszy filarek; 4r + st, VI.1+, 14 m
- Błękitny srom; 4r + st, VI.4+, 14 m
- Będkowski playboy; 5r + st, VI.4+/5, 14 m
- Szeroka rysa; 2r, V+, 14 m
- Sergio Leone; 3r + st, IV, 14 m
- Dobra; 5r + st, VI.2+, 14 m
- Zła; 5r + st, VI.2, 13 m
- Brzydka; 3r + st, III, 13 m
- Pierwszy Filarek II
- Będkowski playboy; 5r + st, VI.4+/5, 14 m
- Kakofonia; 5r + st, VI.2+, 14 m
- Fonia; 5r + st, VI.1+, 14 m
- Traviata; 5r + st, VI+, 14 m
- Symfonia; 5r + st, VI.1, 14 m
- Komin Pokutników; 5r + st, IV, 14 m
- Szeroka Rysa; 2r, V+, 14 m[5].
Przypisy
- ↑ Paweł Haciski , Jura Południowa. Przewodnik wspinaczkowy, Warszawa: Wydawnictwo Ring, 2015, ISBN 978-83-937960-0-7 .
- ↑ a b Na podstawie tablic ze skałoplanami zamontowanych na Brandysowej Polanie.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2021-05-27] .
- ↑ Szlak czerwony – 26,0 km – Po Dolinkach Podkrakowskich, [w:] Biuletyny Informacji Publicznej Województwa Małopolskiego [online], Gmina Wielka Wieś, 2008 [dostęp 2017-10-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-30] .
- ↑ a b c d Baza topo portalu górskiego [online] [dostęp 2021-05-29] .
- ↑ Wspinanie. Dupa słonia, prawie jak nowa [online] [dostęp 2018-09-18] .