Dukszty (okręg uciański)
 Centrum miasta z kościołem św. Stanisława Kostki | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Okręg | |||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
386 | ||
| Kod pocztowy |
LT-30042 | ||
Położenie na mapie Litwy  | |||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||
 55°32′N 26°20′E/55,533333 26,333333
| |||
Dukszty (lit. Dūkštas) – miasto na Litwie, położone w okręgu uciańskim, 27 km od Ignalina w rejonie ignalińskim, na północnej Wileńszczyźnie.
Historia
.
Osada powstała w drugiej połowie XIX wieku, w związku z budową Kolei Warszawsko-Petersburskiej. Podobnie jak miejscowa stacja kolejowa, wzięła ona nazwę od położonego nieco na północ majątku Dukszty, który odtąd zaczęto dla odróżnienia nazywać Starymi Duksztami.
W dwudziestoleciu międzywojennym miasteczko leżało w Polsce, w województwie nowogródzkim (od 1926 w województwie wileńskim), w powiecie brasławskim (od 1926 w powiecie święciańskim)[1][2][3]. Miejscowość stanowiła siedzibę wiejskiej gminy Dukszty.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasteczko zamieszkiwało 1.076 osób, 503 były wyznania rzymskokatolickiego, 20 prawosławnego, 1 ewangelickiego, 130 staroobrzędowego, 416 mojżeszowego a 6 mahometańskiego. Jednocześnie 980 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 1 białoruską, 7 żydowską a 88 litewską. Były tu 142 budynki mieszkalne[2]. Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Duksztach i prawosławnej w Dryświatach. Podlegała pod Sąd Grodzki w Święcianach i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu urząd pocztowy który obsługiwał teren gminy[4].
W 1931 miasteczko i folwark zamieszkiwało 1.689 osób w 264 budynkach[3].
Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 650 osób. 22 września 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano na w lesie Deguciai. Sprawcami zbrodni byli Niemcy oraz litewskie służby bezpieczeństwa[5].
Po II wojnie światowej i utracie miasta przez Polskę, do 1 listopada 1946 z rejonu duksztańskiego w obecne granice Polski wysiedlono ok. 5,5 tys. Polaków, natomiast ok. 8,1 tys. zarejestrowanych do przesiedlenia Polaków pozostało w rejonie[6]. Według danych litewskich w 2011 Polacy stanowili 11,37% mieszkańców miasta[7].
Zabytki
- Cmentarz żołnierzy polskich poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
- Kościół św. Stanisława Kostki, wzniesiony w l. 1934–1936
- Cerkiew św. Trójcy
Urodzeni w Duksztach
Galeria
Cmentarz żołnierzy polskich
Kościół św. Stanisława Kostki
Dworzec kolejowy
Stara kamieniczka
Ulica w mieście
Szkoła
Przypisy
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 6.
- ↑ a b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 46.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 375.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933–1945, t. II, part B, s. 1051.
- ↑ Stanisław Ciesielski, Aleksander Srebrakowski [online], hist.uni.wroc.pl [dostęp 2019-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2002-10-17].
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)].
Linki zewnętrzne
- Dukszty (2), mko. pow. nowoaleksandrowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 213.