Dolina Kluczwody
Dolina Kluczwody, nazywana również Doliną Wierzchówki – dolina pomiędzy wsią Wierzchowie a Bolechowicami i Wielką Wsią na Wyżynie Olkuskiej. Rozciąga się na długości ok. 6 km. Przepływa przez nią potok Kluczwoda, uchodzący do Rudawy[1]. Jest jedną z 8 dolin wchodzących w skład Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie[2].
W górnej części Kluczwody, koło wsi Wierzchowie, znajdują się największe na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej jaskinie: Jaskinia Wierzchowska Górna i Mamutowa. Wierzchowska jest obecnie najdłuższą udostępnioną do zwiedzania jaskinią na Jurze[3]. Jaskinia Mamutowa jest odwiedzana przez wspinaczy z powodu nagromadzenia dróg wspinaczkowych o trudności dochodzącej do VI.8[4].
Na wschodnim zboczu, pomiędzy drogą z Białego Kościoła do Zelkowa a Zamkową Skałą, wznoszą się Mączne Skały, z których można podziwiać rozległą panoramę górnego odcinka doliny. Oprócz nich do najbardziej interesujących należą: Zamkowa Skała (zwana też Zamczyskiem) z ruinami zamku, Rogata Turnia, Szeroka Skała, Przecięta Skała, Turnia Potockiego, Przedroślę, Leśna Baszta, Gackowa Baszta i Skała nad Źródłem[4][1]. Na szczycie Skały Zamczysko widoczne są pozostałości zamku rycerskiego z początku XIV wieku, ponad polanką z przepływającym potokiem. Dolna część doliny jest porośnięta lasem[1].
Poniżej Mącznych Skał znajduje się leśny rezerwat przyrody Dolina Kluczwody, ochraniający głównie las grądowy, buczynę karpacką, lilię złotogłów oraz krajobraz. Zajmuje powierzchnię ok. 35 ha[2].
W dolinie znajduje się tu kilkuarowe, reliktowe stanowisko ciepłolubnej buczyny naskalnej (Carici-Fagetum) zwane też buczyną storczykową. W wilgotnej części doliny zachowały się nieduże płaty wielogatunkowych łęgów. Wśród 500 gatunków roślin można zaobserwować 130 gatunków kserotermicznych. Zarejstrowano 17 roślin ściśle chronionych oraz 8 podlegających ochronie częściowej[5].
Wzdłuż płynącego doliną potoku w czasie zaborów przebiegała granica austriacko–rosyjska. Przy wejściu do górnego końca doliny ustawiono po obu stronach zrekonstruowane słupy graniczne[6].
Wylot doliny
Zbocze wschodnie w górnej części doliny
Skały Zamkowe
Szlaki turystyczne
– czarny z Modlnicy przez Tomaszowice i całą długość Dolinę Kluczwody do Jaskini Wierzchowskiej. (zlikwidowany po przegrodzeniu przez właściciela wejścia do Doliny Kluczwody od strony miejscowości Gacki)[6]
– niebieski z Bolechowic przez Gacki, Dolinę Kluczwody do Prądnika Korzkiewskiego.
Szlaki rowerowe
– zataczający pętlę szlak z Bolechowic przez Zelków, górną część Doliny Kluczwody, Wierzchowie, Bębło, Dolinę Będkowską (w dół), Łączki, Kobylany, Dolinę Kobylańską (w górę), Krzemionkę, Dolinę Bolechowicką (w dół) do Bolechowic.
– z Ojcowskiego Parku Narodowego przez Czajowice i górną część Doliny Kluczwody do Jaskini Wierzchowskiej.
Przypisy
- ↑ a b c Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2020-02-18].
- ↑ a b Jura Krakowsko-Częstochowska. Informator turystyczny, Ogrodzieniec: Związek Gmin Jurajskich, 2018, ISBN 978-83-947430-8-6
- ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2020-02-18].
- ↑ a b Paweł Haciski: Południowa część Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Warszawa: RING, 2015. ISBN 978-83-937960-0-7.
- ↑ Roślinność kserotermiczna na obszarach chronionych województwa małopolskiego [online], academia.edu, s. 54 [dostęp 2020-01-13].
- ↑ a b Na podstawie tablicy informacyjnej zamontowanej w dolinie