Do Matki Polki. Wiersz pisany w 1830 roku (inc.: O Matko Polko! gdy u syna twego W źrenicach błyszczy genijuszu świetność) – wiersz napisany przez Adama Mickiewicza w 1830, którego pierwodruk ukazał się w 1831 w piśmie „Goniec Krakowski”^[1][2].

Utwór powstał w 1830 jeszcze przed wybuchem powstania listopadowego^[3]. Opublikowany został nielegalnie w 1833 przez oficynę lwowskiego Ossolineum^[2].

Wiersz składa się z 11 zwrotek 4-wersowych. Skierowany jest do bohaterki lirycznej – matki, której podmiot liryczny zapowiada cierpienie związane z patrzeniem na męczeństwo własnego syna^[2]. Utwór ma pesymistyczny wydźwięk – nie zapowiada przyszłego zwycięstwa i nagrody za poświęcenie, lecz kreśli wizję klęski i śmierci, która jest udziałem bojowników o wolność ojczyzny^[2].

Konstanty Gaszyński również napisał wiersz pt. Do Matki Polki, opublikowany w 1843, a będący w swej wymowie opozycyjnym wobec utworu Mickiewicza^[4]. Gaszyński przedstawiał w nim mniej pesymistyczną wizję walki rycerskiej^[4]. Z pesymistycznym przesłaniem tekstu Mickiewicza polemizował Cyprian Kamil Norwid w utworze Człowiek z 1857^[2]. W 1861 powstał nawiązujący do Mickiewicza wiersz Do matki Izraelki autorstwa Henryka Merzbacha^[2]. Nawiązania do tekstu Mickiewicza obecne są także w późniejszych utworach, takich jak m.in. Kolęda zła (1943) Tadeusza Borowskiego, Stabat Mater (1943) Józefa Wittlina czy Modlitwa Bogarodzicy (1944) Krzysztofa Kamila Baczyńskiego^[2].

 Zobacz też: Matka Polka.

• Mieczysław Inglot: Romantyzm. Słownik literatury polskiej. Gdańsk: słowo / obraz terytoria; Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2007. ISBN 978-83-7420-093-6.
• Jacek Lyszczyna: Pielgrzym w kraju rozkoszy. O poezji Konstantego Gaszyńskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2000. ISBN 83-226-1009-2.

• Do Matki Polki w zbiorach Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona.pl