Deodato Arellano

Data urodzenia	26 lipca 1844
Data śmierci	7 października 1899
Zawód, zajęcie	działacz niepodległościowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Deodato Arellano (ur. 26 lipca 1844, zm. 7 października 1899^[1]) – filipiński działacz niepodległościowy.

Urodził się w Bulacanie jako syn Juana i Mamerty de la Cruz. Nazwisko Arellano rodzina przyjęła w 1849, kiedy to hiszpańskie władze kolonialne nakazały rodzimej ludności Filipin przybranie hiszpańskich nazwisk. Kształcił się w zakresie rachunkowości na Ateneo Municipal de Manila, następnie podjął pracę w wyuczonym zawodzie. Szybko związał się z ruchem na rzecz głębokich reform politycznych na archipelagu. Ze środowiskiem tym łączyły go zresztą poniekąd i więzy rodzinne. Poślubił bowiem Hilarię del Pilar, siostrę Marcela H. del Pilara, jednego z przywódców ruchu^[1][2]. Podobnie jak wielu współczesnych mu przedstawicieli filipińskiej elity intelektualnej był wolnomularzem. Zorganizował zbiórkę pieniędzy gdy artykuły w Diariong Tagalog, pierwszej tagalskiej gazecie wzbudziły podejrzenia władz hiszpańskich, pociągając za sobą choćby przymusową emigrację Marcela^[1][3]. Na początku lipca 1892 wstąpił do założonej przez Jose Rizala Ligi Filipińskiej oraz został wybrany jej sekretarzem^[4][5].

Kilka dni później, na skutek aresztowania Rizala oraz wysłania go do Dapitan w domu Arellano ukonstytuował się z kolei Katipunan^[6]. W założycielskim jej posiedzeniu 7 lipca 1892 wzięli udział, poza samym Arellano, także Andrés Bonifacio, Ladislao Diwa, Teodoro Plata, Valentin Diaz oraz Jose Dizon^[7]. Była to, w odróżnieniu od wciąż umiarkowanej i reformistycznej Ligi, organizacja wprost uznająca walkę o wyzwolenie Filipin spod kolonialnego panowania Hiszpanii za swój cel^[8]. Arellano został jej pierwszym najwyższym przywódcą^[9].

Po wybuchu rewolucji filipińskiej z 1896 udał się do rodzinnego Bulacanu. Tam też dołączył do oddziałów armii rewolucyjnej dowodzonych przez Gregorio del Pilara. Walczył również w wojnie amerykańsko-filipińskiej, zmarł w wyniku gruźlicy. Pochowano go w La Trinidad w Benguet^[1].