Deksmedetomidyna

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 5-[(1S)-1-(2,3-dimetylofenylo)etylo]-1H-imidazol
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C13H16N2
Masa molowa	200,28 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	113775-47-6
PubChem	5311068
DrugBank	DB00633
SMILES CC1=C(C(=CC=C1)[C@H](C)C2=CN=CN2)C
InChI InChI=1S/C13H16N2/c1-9-5-4-6-12(10(9)2)11(3)13-7-14-8-15-13/h4-8,11H,1-3H3,(H,14,15)/t11-/m0/s1 InChIKey CUHVIMMYOGQXCV-NSHDSACASA-N
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2017-01-24] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H302, H315, H319, H335 Zwroty P P261, P305+P351+P338
Farmakokinetyka Działanie sedacja, analgezja Okres półtrwania 2 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 94% Metabolizm głównie wątroba do nieaktywnych metabolitów Wydalanie z moczem
Multimedia w Wikimedia Commons

Deksmedetomidyna – organiczny związek chemiczny zawierający pierścień imidazolu i 1,2-ksylenu. Stosowany jako lek w celu uzyskania uspokojenia i uśmierzenia dolegliwości pacjenta związanych z inwazyjnymi procedurami medycznymi. Lek stosowany jest również w celu zmniejszenia pobudzenia u chorych z objawami psychotycznymi.

Podawanie dożylne wywołuje stan sedacji, obserwuje się również działanie przeciwlękowe, przeciwbólowe i sympatykolityczne.

Polega na selektywnym i agonistycznym oddziaływaniu z receptorami adrenergicznymi alfa-2. Za działanie sedatywne odpowiedzialna jest stymulacja receptorów zlokalizowanych w miejscu sinawym górnej części pnia mózgu. Na działanie analgetyczne składa się komponenta centralna – stymulacja receptorów w pniu mózgu i rogach tylnych rdzenia kręgowego, oraz obwodowa – stymulacja receptorów w zwojach nerwowych korzeni tylnych nerwów rdzeniowych.

• Ośrodkowy układ nerwowy – zmniejsza mózgowy przepływ krwi, nie wpływa na ciśnienie śródczaszkowe, zmniejsza drżenie mięśni, działa protekcyjne na ośrodkowy układ nerwowy.
• Autonomiczny układ nerwowy – działa sympatykolityczne, hamuje wyrzut katecholamin i zmniejsza ich stężenie we krwi. Pojawia się łagodna bradykardia, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, zmniejszenie aktywności przewodu pokarmowego, zmniejszenie wydzielania śliny, soków żołądkowego i trzustkowego. Zwiększa się napięcie nerwu błędnego.
• Układ oddechowy – może wystąpić łagodna depresja ośrodka oddechowego, spadek wentylacji minutowej i objętości oddechowej, zmniejszenie nadreaktywności oskrzeli.
• Układ krążenia – łagodna bradykardia, początkowo wzrost następnie obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, działanie kardioprotekcyjne – ochronne przed niedokrwieniem mięśnia sercowego.

• Leczenia metodami inwazyjnymi, w celu osiągnięcia uspokojenia, bezbolesności, ochrony psychiki i zmniejszenia reakcji stresowej w czasie leczenia wentylacją mechaniczną związaną z intubacją na oddziałach intensywnej terapii medycznej.
• Sedacja do diagnostycznych procedur nieinwazyjnych lub mało inwazyjnych u dzieci.
• Sedacja uzupełniająca znieczulenia przewodowego u dzieci.
• Zespół abstynencyjny związany z odstawieniem leków lub substancji uzależniających u osób uzależnionych, zapobieganie zespołowi abstynencyjnemu przy odstawianiu substancji uzależniających.
• Zespół majaczeniowy związany np. z dużym zabiegiem operacyjnym, urazem, wymagający opanowania objawów sympatykomimetycznych lub psychomimetycznych.

Preparat do infuzji przygotowuje się, rozpuszczając 200 μg deksmedetomidyny w 50 ml soli fizjologicznej. Deksmedetomidyna może być podawana tylko dożylnie w postaci ciągłego wlewu dożylnego w dawce od 0,2 do 1,4 μg/kg/h. Bezwzględnie przeciwwskazane jest podawanie w pojedynczym wstrzyknięciu. Polecana początkowa dawka to wlew 1 μg/kg/h przez 10 minut, następnie 0,2–0,7 μg/kg/h i dostosowanie odpowiedniego poziomu sedacji do potrzeb pacjenta.

• nadwrażliwość na substancję.
• blok układu przewodzącego serca
• niekontrolowane niedociśnienie tętnicze, wstrząs
• ostre choroby mózgowonaczyniowe.

Unikalne działanie pozwala uzyskać stan uspokojenia bez wywoływania nadmiernej senności (cooperative sedation), trudny do osiągnięcia innymi środkami. Podawanie leku szczególnie przydatne jest w sytuacjach kiedy istnieje konieczność zachowania świadomości podczas sedacji. Wywoływanie uspokojenia połączonego z działaniem przeciwbólowym bez depresji oddechowej wykorzystywane jest w czasie odzwyczajania od leczenia wentylacyjnego, po długotrwałym stosowaniu innych leków sedatywnych, oraz u osób w wieku podeszłym, czy z ciężkimi schorzeniami dodatkowymi. Wlew deksmedetomidyny ma również zastosowanie przy krótkotrwałej sedacji, na przykład po zabiegu operacyjnym w oddziale wybudzeniowym. Działanie uspokajające i zmniejszające drżenie mięśniowe dobrze sprawdza się u pacjentów z objawami zespołu abstynencyjnego, oraz w zespołach majaczeniowych po dużych i długotrwałych zabiegach operacyjnych np. z krążeniem pozaustrojowym w kardiochirurgii, pozwalając zmniejszyć pobudzenie psychomotoryczne i działając kardioprotekcyjnie. Zmniejszanie drżenia mięśniowego wykorzystywane jest w opanowaniu dreszczy przy wychłodzeniu ciała, jak również przy hipotermii leczniczej. Lek – ze względu na odmienny mechanizm działania – może być również podawany w chorobie terminalnej jako wspomagający inne leki przeciwbólowe i sedatywne.

Preparaty dostępne w Polsce: Dexdor i Dexmedetomidine^[1].