Deep Purple

Deep Purple (2022)
Inne nazwy	Roundabout
Rok założenia	1968
Pochodzenie	Hertfordshire, Wielka Brytania
Gatunek	rock stadionowy[1], hard rock[1][2][3][4], heavy metal[1][2][3], rock[4]
Aktywność	1968–1976, od 1984
Wydawnictwo	Edel, EMI, BMG, Polydor, Warner Bros., Aquarius, Tetragrammaton
Powiązania	Rainbow, Whitesnake, Gillan, Black Sabbath, Blackmore’s Night, Tommy Bolin, Episode Six, Screaming Lord Sutch, Dixie Dregs, Coverdale/Page
Skład
Ian Gillan Simon McBride Roger Glover Don Airey Ian Paice
Byli członkowie
Ritchie Blackmore Jon Lord (zmarły) David Coverdale Glenn Hughes Rod Evans Tommy Bolin (zmarły) Joe Lynn Turner Joe Satriani Nick Simper Steve Morse
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Deep Purple – brytyjski zespół rockowy, założony w Hertfordshire w 1968 (początkowo pod nazwą Roundabout) w następującym składzie: Ritchie Blackmore, Jon Lord, Nick Simper, Ian Paice oraz Rod Evans. Wspólnie z Led Zeppelin i Black Sabbath jest uważany za pioniera hard rocka i heavy metalu, chociaż niektórzy członkowie zespołu uważają, iż ich muzyki nie da się ściśle zaszufladkować do konkretnego gatunku^[5]. Do swojej twórczości zespół często włączał pierwiastek muzyki klasycznej, blues rocka, popu i rocka progresywnego^[6]. Deep Purple został odnotowany w księdze Rekordów Guinnessa, jako „Najgłośniejszy zespół świata”^[7]. Jak do tej pory, nakład ze sprzedaży wydawnictw muzycznych formacji sięgnął liczby 100 milionów płyt na całym świecie^{[8][9][8][10][11]}. Uznawany za jeden z pierwszych i najbardziej wpływowych zespołów grających hard rock.

W trakcie swojej działalności zespół przeszedł wiele zmian personalnych, zaś w latach 1976–1984 był rozwiązany. Największy sukces odniósł drugi skład zespołu, zwany Mark II, w skład którego wchodzili: Ian Gillan, Ritchie Blackmore, Roger Glover, Jon Lord i Ian Paice^[12]. Ta linia była aktywna od roku 1969 do 1973, następnie od 1984 do 1989 i ponownie w 1993, kiedy dalsza współpraca Blackmore’a z resztą zespołu wydała się być niemożliwa. Został on zastąpiony przez Steve’a Morse’a. Obecnie skład Deep Purple jest stabilny. Do roszad doszło jedynie na pozycji klawiszowca, gdy w 2002 roku Jon Lord, który postanowił poświęcić się muzyce poważnej, został zastąpiony przez Dona Aireya. Jedynym członkiem zespołu występującym w nim nieprzerwanie od jego założenia jest perkusista Ian Paice.

Deep Purple zajął 22. miejsce w rankingu VH1's Greatest Artists of Hard Rock^[13]. W 2016 zespół został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame^[14].

Powstanie Deep Purple wiąże się z osobą Chrisa Curtisa, członka zespołu The Searchers. Formowanie zespołu rozpoczęło się na jesieni 1967 roku, wtedy to Curtis zaczął wysyłać telegramy do znajdującego się w Hamburgu Ritchiego Blackmore’a. Mniej więcej rok wcześniej na jednym ze spotkań towarzyskich Curtis poznaje Tony’ego Edwardsa, początkującego biznesmana branży muzycznej. W 1967 odświeża znajomość z Edwardsem, przedstawiając mu propozycję menedżera powstającej właśnie grupy o nazwie Roundabout. Edwards bardzo przejęty nowym projektem do pomocy dobiera sobie Johna Colettę, szefa agencji reklamowej Castle, Chappel and Partners. Mając już zapewnioną opiekę menedżera Curtis zabrał się za tworzenie składu grupy. Pierwszą osobą wybraną do zespołu został współlokator Curtisa, organista Jon Lord. W międzyczasie dzięki telegramom do Anglii udało się również ściągnąć gitarzystę Ritchiego Blackmore’a. Sam Curtis przewidywał dla siebie rolę wokalisty. W tym składzie opracowali wersje utworów takich jak „Strawberry Fields Forever” The Beatles i „You Keep Me Hanging On” The Supremes. Blackmore dodał też własny utwór instrumentalny „And the Address”. Jednocześnie Chris Curtis zaczął wpadać na coraz dziwniejsze pomysły – chociażby propozycję zatrudnienia w zespole Paula McCartneya, czy granie koncertów na karuzeli – co prawie doprowadziło do zakończenia działalności Roundabout. Skutkiem tych zachowań było usunięcie Curtisa z Roundabout.

W lutym 1968 zatrudniono w roli basisty Nicka Simpera, znajomego Jona Lorda z The Flowerpot Men. Jednocześnie rolę perkusisty dostał zarekomendowany przez Blackmore’a Bobby Woodman. W tym momencie kluczową sprawą stała się kwestia wyboru wokalisty. Jednym z kandydatów był Ian Gillan, który będąc związany z Episode Six, odmówił. Kolejnym kandydatem był Mick Angus, który polecił zespołowi perkusistę Iana Paice’a, będącego jego zdaniem o niebo lepszym od Bobby Woodmana. Oznaczało to też pożegnanie z tym drugim. Ostatecznie wokalistą został Rod Evans, znajomy... Angusa. Tak zakończył się proces formowania pierwszego składu – Mark I, wtedy jeszcze Roundabout. Wokalistą był Rod Evans, gitarzystą Ritchie Blackmore, basistą Nick Simper, klawiszowcem Jon Lord, a perkusistą Ian Paice. Nazwa Deep Purple została przyjęta w kwietniu 1968, a inspiracją był standard muzyczny o tej samej nazwie, uwielbiany przez dziadków Ritchie’ego^[15].

Początkowo zespół grał typowy rock głównego nurtu, inspirowany dokonaniami Vanilla Fudge. W lipcu 1968 roku, wydał swój debiutancki album Shades of Deep Purple, na którym znalazł się pierwszy przebój grupy – Hush.

Pierwsze dwa albumy, choć nieźle sprzedające się w USA, pozostały niezauważone w Wielkiej Brytanii. Evans i Simper po nagraniu trzeciego albumu, Deep Purple, odeszli z grupy. Zastąpili ich wcześniej już wspomniany Gillan jako wokalista i Roger Glover jako basista. Stery w grupie przejmował wtedy Jon Lord, z którego inicjatywy w 1969 zespół spróbował swych sił w repertuarze progresywnym, nagrywając koncert na orkiestrę i grupę rockową. W lipcu 1969 roku zespół rozpoczął trasę koncertową Deep Purple European Tour.

Prawdziwa sława grupy rozpoczęła się w roku 1970, kiedy to ostatecznie ukształtowało się jej charakterystyczne brzmienie. Niektórzy krytycy twierdzą, że cały ruch heavymetalowy wywodzi się od płyty Deep Purple in Rock wydanej w tym roku. Była ona oparta na rozbudowanych solówkach gitarowych i organowych, złożonych z melodyjnych riffów, oraz częstych imitacjach, charakterystycznym śpiewie i solidnie grającej sekcji rytmicznej. Deep Purple znalazło złoty środek pomiędzy prostym brzmieniem ówczesnego hard rocka a wybujałym rockiem progresywnym. Z lat 1970–1973 pochodzi większość przebojów grupy. 1971 to czasy wydania krążka pt. Fireball i singla z przebojem Strange Kind of Woman, który znalazł się na amerykańskiej wersji albumu. Fireball uzyskał, jako pierwszy album „Purpli”, szczyt notowań UK Albums Chart. W roku 1972 zespół wydał album Machine Head, który uznawany jest za największe dokonanie grupy. To właśnie z tego albumu pochodzi najbardziej rozpoznawany utwór zespołu – Smoke on the Water. Innymi hitami z płyty są m.in. Highway Star i Space Truckin'. Muzycy praktycznie cały czas spędzali w trasie koncertowej. Tournée obejmujące Amerykę Północną i Japonię stało się przyczynkiem do nagrania koncertowego albumu – Made in Japan. Do dziś płyta ta pozostaje jednym z najbardziej popularnych koncertowych wydawnictw w muzyce rozrywkowej. Na początku następnego roku do sklepów trafiła ich nowa płyta – Who Do We Think We Are, zawierająca przebój Woman from Tokyo. Mordercze tempo pracy przełożyło się na stosunki panujące wewnątrz zespołu. W lecie 1973 roku Gillan, w wyniku kłótni z Blackmorem, opuścił zespół. To samo uczynił trzymający stronę wokalisty w tym konflikcie Glover. Zespół rozpoczął poszukiwanie nowego wokalisty. Został nim nikomu wówczas nieznany David Coverdale. Miejsce Glovera zajął śpiewający basista Glenn Hughes. W ten sposób narodził się tzw. trzeci skład Deep Purple. W tym zestawieniu zespół wydał w lutym 1974 roku blues-rockowy album Burn. Brzmienie zespołu zyskało nową przestrzeń i zostało wzbogacone duetem wokalnym, a także elementami funku szczególnie słyszalnymi na kolejnym krążku Stormbringer. Stacje radiowe chętnie puszczały utwór tytułowy, The Gypsy i Soldier Of Fortune. Obydwa albumy, podobnie jak poprzednie, odniosły sukces, ale Blackmore nie krył swojego niezadowolenia z tego, że muzyka formacji zmierza w kierunku funky i soul. Wiosną 1975 roku opuścił Deep Purple i wspólnie z wokalistą Ronniem Jamesem Dio założył grupę Blackmore’s Rainbow, która po wydaniu pierwszego albumu skróciła nazwę do Rainbow. Reszta zespołu nie chciała kończyć kariery i do współpracy zaprosiła amerykańskiego gitarzystę Tommy’ego Bolina. W październiku 1975 roku powstał album Come Taste the Band. Zespół postawił na jeszcze bardziej funkowe brzmienie połączone z hard rockiem. Nasilające się uzależnienie gitarzysty od narkotyków i nierówny poziom poszczególnych koncertów spowodowały, że przyszłość formacji ponownie została zagrożona. Kolejny kryzys nadszedł podczas tournée w marcu 1976 roku. Coverdale odszedł z zespołu po koncercie w Liverpool Empire Theatre. Decyzja o jego odejściu utrzymywana była w tajemnicy do końca trasy. Opinia publiczna została o tym fakcie oficjalnie poinformowana dopiero w lipcu tego samego roku. Pół roku później, na skutek przedawkowania narkotyków zmarł Bolin. Zespół rozpadł się w 1976. Muzycy grupy współpracowali z innymi zespołami, jak Rainbow, Whitesnake, Black Sabbath i Gillan. W 1980 roku, bez porozumienia z resztą członków zespołu, Evans reaktywował Deep Purple (Bogus Deep Purple)^[16]. Sprawa trafiła do sądu – muzyk przegrał i został zobowiązany do zapłacenia grzywny w wysokości ponad 600 tys. dolarów za bezprawne używanie nazwy.

W 1984 formacja została reaktywowana i nagrała dwie płyty studyjne – Perfect Strangers oraz The House of Blue Light. W 1989 roku doszło do kolejnego rozłamu w zespole – narastający konflikt pomiędzy Gillanem i Blackmorem spowodował opuszczenie grupy przez wokalistę. Jego miejsce zajął Joe Lynn Turner, współpracujący wcześniej z Blackmorem w zespole Rainbow. Skład ten nagrał płytę Slaves & Masters. Album ten, odbiegający od wcześniejszych płyt Deep Purple, jest przez wielu uważany za jedną z najsłabszych płyt zespołu. Podczas pracy nad kolejnym albumem Joe Lynn został, z inicjatywy Lorda, Glovera i Paice’a, zastąpiony przez Gillana, co było sporym zaskoczeniem – Gillan w wywiadach zapowiadał, że jego przygoda z Deep Purple to już przeszłość.

W tym najbardziej znanym składzie, w 1993 roku została nagrana płyta The Battle Rages On… (Bitwa nadal wrze), której tytuł znakomicie oddawał atmosferę napięcia między gitarzystą a wokalistą zespołu, która panowała już od pierwszego odejścia Iana Gillana z zespołu. Po tej właśnie płycie odszedł lider Ritchie Blackmore, zastąpiony na czas drugiej części trasy koncertowej przez Joe Satrianiego. Mimo dobrze układającej się współpracy Joe nie zdecydował się na dołączenie do Deep Purple na stałe. Stanowisko gitarzysty zespołu, jak się okazało, już na stałe, objął Steve Morse – w 1994 roku został oficjalnie gitarzystą grupy. W 2002 roku z zespołu odszedł organista Jon Lord, którego zastąpił Don Airey.

W 2016 roku zespół odbył swoją 12 trasę koncertową, zatytułowaną Deep Purple World Tour 2016. W ramach trasy odbyły się 32 koncerty, między innymi w Polsce na Festiwalu Legend Rocka w Dolinie Charlotty. 7 sierpnia 2020 miała miejsce premiera 21. albumu zespołu o nazwie Whoosh!^[17], zaś 26 listopada 2021 płyty Turning to Crime zawierającej covery w wykonaniu Deep Purple^[18].

W 2022 zespół opuścił Steve Morse. Pod koniec marca był zmuszony tymczasowo zrezygnować z koncertowania z powodu problemów zdrowotnych żony, u której zdiagnozowano raka. Zespół zorganizował zastępstwo w postaci Simona McBride, który już wcześniej współpracował z Ianem Gillanem oraz Donem Aireyem. 23 lipca 2022 Steve Morse wydał oświadczenie o swoim odejściu z zespołu. Simon McBride został nowym pełnoprawnym gitarzystą grupy^[19][20].

 Osobny artykuł: Lista członków Deep Purple.

• Ian Gillan (ur. 1945^[21][22]) – wokal prowadzący, harmonijka ustna, instrumenty perkusyjne (1969^[23] [24]–1973^[23] , 1984^[23] [25]–1989^[23] [25], od 1992^[23] [26])
• Roger Glover (ur. 1945^[27][28]) – gitara basowa (1969^[23] [29]–1973^[23] , od 1984^[23] )
• Ian Paice (ur. 1948^[30]) – perkusja, instrumenty perkusyjne (od 1968^[23] )
• Don Airey (ur. 1948^[31]) – instrumenty klawiszowe (od 2002^[23] [32])
• Simon McBride (ur. 1979) – gitara elektryczna (od 2022^[20])

• Re-Machined: A Tribute to Deep Purple's Machine Head

• Tomasz Szmajter, Roland Bury: Deep Purple. współpr. Witold Terlecki. Poznań: In Rock Music Press, 2009. ISBN 978-83-60157-41-1.
• Dave Thompson: Deep Purple: Smoke on the Water. Opowieść o dobrych nieznajomych. tł. Jarosław Rybski. Kraków: Sine Qua Non, 2013. ISBN 978-83-7924-000-5.
• Eduardo Rivadavia: Deep Purple Lineup Changes: A Complete Guide. [w:] Ultimate Classic Rock [on-line]. Diffuser Network, 2016-02-20. [dostęp 2019-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-14)]. (ang.).

• Strona oficjalna