Zobacz też: inne znaczenia.

Damaszek

‏دمشق‎

flaga
Państwo	Syria
Muhafaza	Miasto Damaszek
Data założenia	XV wiek p.n.e.
Burmistrz	Biszr as-Sabban
Powierzchnia	105 km²
Wysokość	680[1] m n.p.m.
Populacja (2019) • liczba ludności	2 079 000
Nr kierunkowy	+963 11
Położenie na mapie Syrii Damaszek
33°30′N 36°17′E/33,500000 36,283333
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Starożytne miasto Damaszek^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Historyczne fortyfikacje w Damaszku
Państwo	Syria
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, III, IV, VI
Numer ref.	20
Region[b]	Kraje arabskie
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1979 na 3. sesji
Dokonane zmiany	2011
Obiekt zagrożony	od 2013
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Damaszek (arab. ‏دمشق‎ [diˈmaʃq], trl. dmšq, transkr. Dimaszk; aram. ‏ܕܪܡܣܘܩ‎; hebr. ‏דַּמֶּשֶׂק‎) – stolica Syrii położona w południowo-zachodniej części kraju, drugie co do wielkości (po Aleppo) miasto Syrii – 2 079 000 mieszkańców (2019)^[2], cała aglomeracja – ponad 2,8 mln mieszkańców (2008)^[3]. Położony nad rzeką Barada u podnóża gór Antyliban, na skraju Pustyni Syryjskiej. Ważny ośrodek przemysłowy (przemysł włókienniczy, elektroniczny, maszynowy, spożywczy^[3]) i naukowy Syrii, od 1268 siedziba Prawosławnego Patriarchatu Antiochii, także ośrodek handlowy. Aglomeracja Damaszku stanowi wydzieloną jednostkę administracyjną Syrii.

Damaszek jest jednym z najstarszych ciągle zamieszkanych miast na świecie (pierwotnie zasiedlonym w III tysiącleciu p.n.e.), jak również kulturalnym i religijnym centrum orientu. W Syrii nazywany jest często Asz-Szam (‏الشام‎), w pozostałych państwach arabskich nazwa ta kojarzona jest bezpośrednio z Syrią, historycznie zaś odnosi się do większego regionu Lewantu.

 Osobny artykuł: Królestwo Damaszku.

Damaszek to jedno z najstarszych miast Bliskiego Wschodu znane już od XV wieku p.n.e. z inskrypcji egipskich. Uważa się je także za jedne z najstarszych nieprzerwanie zamieszkałych miast na świecie (pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z III tysiąclecia p.n.e.).

Na przełomie II i I tysiąclecia p.n.e. stolica niezależnego państwa aramejskiego. W 732 p.n.e. Damaszek został zdobyty przez Asyryjczyków^[1], potem krótko należał do Babilonii, a następnie dostał się we władanie perskich Achemenidów (był stolicą satrapii). W 330 p.n.e., jak i cała Persja, znalazł się w państwie Aleksandra Wielkiego, a w okresie hellenistycznym na zmianę należał najpierw do egipskich Ptolemeuszy, zaś następnie do Seleukidów. W 64 p.n.e. wszedł do rzymskiej prowincji Syrii. Po podziale imperium w 395 stał się częścią Bizancjum. W 635 Damaszek zajęli Arabowie. W latach 661–750 był stolicą Umajjadów^[3], a po przeniesieniu stolicy pozostał jednym z najważniejszych miast świata arabskiego.

W X wieku podbity na krótko przez egipską dynastię Fatymidów, zdobyty został następnie przez Turków seldżuckich w 1076. W czasie wypraw krzyżowych wielokrotnie oblegany, pozostał niezdobyty i przekształcił się w centrum oporu przeciw europejskim najeźdźcom; został stolicą Saladyna i dynastii Ajjubidów. W XIII wieku był ponownie pod wpływami władców Egiptu, tym razem dynastii mameluckiej. W 1401 miasto zdobyli i zniszczyli Mongołowie pod dowództwem Timura.

W XVI wieku zdobyty przez Turków osmańskich, pozostawał w ich rękach do I wojny światowej, podczas której został zajęty przez arabskich sojuszników Wielkiej Brytanii. W okresie francuskiego mandatu kolonialnego ośrodek działalności ruchu niepodległościowego^[1]. Od 1946 jest stolicą niepodległej Syrii^[3]. Od 7 grudnia 2024 roku jest okupowany przez wojska rebeliantów.

W swojej historii Damaszek zasłynął z produkcji:

• jedwabiu, głównie adamaszku,
• stali damasceńskiej,
• fajansów damasceńskich.

Administracyjnie Damaszek stanowi miasto wydzielone, jedną z 14 muhafaz Syrii, która obejmuje również przyległe miasto Al-Jarmuk, występującą pod arabską nazwą Madinat Dimaszk (‏مدينة دمشق‎) lub Muhafazat Madinat Dimaszk (‏محافظة مدينة دمشق‎)^[4]. 23 czerwca 2003 polska Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej wprowadziła dla tej jednostki egzonim Damaszek-Miasto^[5], a 23 lutego 2011 zmieniła go na Miasto Damaszek^[6].

Miasto stanowi też ośrodek administracyjny muhafazy Damaszek.

35 km na południowy wschód od Damaszku znajduje się Port lotniczy Damaszek, mający regularne połączenia lotnicze z Europą, z innymi krajami Bliskiego Wschodu, Bejrutem i Trypolisem w Libanie oraz Rijadem w Arabii Saudyjskiej. Linia kolejowa prowadzi ze Stambułu w Turcji do Aleppo i z Damaszku do Ammanu w Jordanii. Zbiorcze taksówki zwane “serwisem” oferują połączenia z Damaszku do większości sąsiednich krajów.

Główne linie kolejowe łączą Damaszek z Aleppo, Dajr az-Zaur, Al-Hasaką, Al-Kamiszli i z drugą linią biegnącą wzdłuż wybrzeża.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Architektura Damaszku.

• Wielki Meczet Umajjadów z 705 – najważniejsza świątynia w Syrii i czwarta co do ważności w świecie muzułmańskim; została przebudowana z bazyliki Św. Jana Chrzciciela. Do tej pory przechowywane są tam relikwie Jana Chrzciciela (czczonego przez muzułmanów jako jednego z proroków). Wyróżnia się trzynawowym korpusem głównym, na którym zachowały się resztki mozaiki z VIII w. Posiada rozległy dziedziniec otoczony arkadami i trzy minarety.
• Cytadela z XIV wieku.
• Mauzoleum Saladyna z 1193.
• Bazar – Suk al-Hamidijja.
• Medresa an-Nuri (XII wiek), na której terenie znajduje się grobowiec Nur ad-Dina, poprzednika Saladyna.
• Dawna medresa al-Adilijja (druga połowa XII wieku) z grobem sułtana Al-Adila, obecnie mieści oddział Biblioteki Narodowej.
• Dawna medresa az-Zahirijja (XIII wiek) mieszcząca mauzoleum sułtana Bajbarsa. Charakterystyczny jest portal wejściowy wykonany z czarnego i żółtego kamienia.
• Pozostałości świątyni Jowisza z III wieku p.n.e.
• Pałac Azima zbudowany w latach 1749–1752 przez namiestnika Damaszku, Asad Paszę al-Azima, obecnie mieści Muzeum Syryjskiej Sztuki i Tradycji.
• Maristan Nur ad-Dina z XII wieku.
• Muzeum Narodowe w Damaszku.
• Katedra pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny.
• Kościół Świętego Krzyża.

• Magdalena Dobrzańska-Bzowska, Krzysztof Bzowski: Praktyczny przewodnik – Bliski Wschód. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 276–298. ISBN 978-83-7513-146-8.

• Dźwięki Damaszku
• Damaszek na fotografii