Czubajeczka białokremowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czubajeczka białokremowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Lepiota subalba Kühner ex P.D. Orton Trans. Br. mycol. Soc. 43(2): 287 (1960) | |
Czubajeczka białokremowa (Lepiota subalba Kühner ex P.D. Orton) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lepiota, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1960 r. Robert Kühner i Peter Darbishire Orton na wapiennej glebie w Anglii[1]. Synonimy:
- Lepiota albosericea J.E. Lange 1935
- Lepiota subalba Kühner 1936
- Lepiota subalba var. brunneoaurantia E. Ludw. 2012[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
Średnica 1–3,5 cm, początkowo wypukły, potem stopniowo rozpłaszczający się, czasami z tępym garbkiem. Powierzchnia przeważnie białawokremowa, czasem na środku brudno-śmietankowa, pokryta musztardowej barwy łuskami, przeważnie stłoczonymi na środku, ale często bez łusek, u młodych osobników z białawą zasnówką na brzegu[4].
Blaszki lekko brzuchate, w liczbie 25–45, l = 5–10, białe do kremowobiałych[4].
Wysokość 2–7 cm, grubość 0,2–0,5 cm, walcowaty, czasami z poszerzoną podstawą, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia biała z szarymi, musztardowymi lub jasnobrązowymi łuskami, czasem z rozmytymi, koncentrycznymi strefami obejmującymi cały trzon poniżej białawego pierścienia[4].
Białawy z lekkim zapachem i posmakiem cynamonu[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 6,3–8,7 × 2,8–3,7 μm, Q = 1,97–2,82, w widoku z boku trójkątne, w widoku z przodu elipsoidalne do półwrzecionowatych, szkliste, gładkie, metachromatyczne, grubościenne. Podstawki 23,7–31,1 × 6,7– 7,8 μm, maczugowate, zwykle czterozarodnikowe, czasem dwuzarodnikowe. Cheilocystydy 25,7– 55,2 × 5,2–7,0 μm, wąsko maczugowate do wrzecionowatych, w KOH szkliste. Pleurocystyd brak. Skórka w kapeluszu typu trichoderma, złożona z wydłużonych strzępek o kształcie od cylindrycznego do wrzecionowatego i rozszerzonych wierzchołkach, 59,5–112 × 10,2–16 μm. Na strzępkach obecne sprzążki[4].
Występowanie i siedlisko
Gatunek notowany głównie w Europie, poza nią podano nieliczne stanowiska w Ameryce Północnej i Azji Mniejszej[5]. Gatunek rzadki[4]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył tylko jedno stanowisko z uwagą, że częstość występowania i stopień zagrożenia nie są znane[3], ale w późniejszych latach podano wiele nowych stanowisk[6]. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb saprotroficzny występujący na próchnicznej glebie w lasach i zaroślach liściastych, rzadko w iglastych[4].
Jest grzybem trującym[8].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-26] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-04-26] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Oleh Prylutskyi, Oleksandr Zinenko, Polina Havrysh, First records of three Lepiota species (Agaricales, Basidiomycota) from Ukraine, with notes on a poorly known species, Lepiota subalba, „Український ботанічний журнал”, 78 (6), 2021, s. 377–78.
- ↑ Występowanie Lepiota subalba na świecie (mapa) [online] [dostęp 2023-04-26] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-04-26].
- ↑ Aktualne stanowiska Lepiota subalba w Polsce [online] [dostęp 2023-04-26] (pol.).
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.