Cmentarz przy ul. Francuskiej w Katowicach
 nr rej. A/1516/93 z 26 lutego 1993[1]
| |
 Kaplica św. Józefa, 2024 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
katolicki |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Data otwarcia |
1870 |
| Zarządca |
Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′10″N 19°01′43″E/50,252778 19,028611
| |
Cmentarz katolicki przy ul. Francuskiej w Katowicach – nekropolia założona w 1870 w związku z budową kościoła pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Jest to jedna z najstarszych i najbardziej wartościowych pod względem historycznym nekropolii w Katowicach. Graniczy z cmentarzem ewangelickim położonym przy tej samej ulicy.
Historia
Cmentarz powstał w 1870[2] obok założonego w 1856 przy ul. K. Damrota pierwszego cmentarza ewangelickiego[3]. Jego teren ogrodzono, a od strony dzisiejszej ul. Francuskiej wzniesiono neogotycki budynek kostnicy i mieszkania grabarza[4].
W 1924 wzniesiona została centralnie usytuowana Kaplica św. Józefa, której fundatorem był ks. kanonik Józef Cieśla. Jego grób znajduje się w przyziemiu. Przy ogrodzeniu, w sąsiedztwie cmentarza ewangelickiego znajduje się rzeźba Piety[5].
W dwudziestoleciu międzywojennym stał się on najbardziej reprezentacyjnym cmentarzem Katowic. Za pochówek wokół kaplicy w 1936 trzeba było zapłacić 1000 zł[6].
Pochowani
- Spirydion Albański, piłkarz, olimpijczyk[7]
- Michał Banasik, kompozytor, pianista, organista-wirtuoz
- Jan Baranowicz, poeta, prozaik[8]
- Aleksander Baumgardten, polski poeta i prozaik[7]
- Jan Brzoza, pisarz
- Adam Didur[2][7], założyciel Opery Śląskiej
- Tadeusz Dobrowolski, chemik
- Jerzy Garda, śpiewak operowy
- Józef Gawor, ksiądz, redaktor naczelny „Gościa Niedzielnego”
- Stanisław Glüksman, chemik
- Adam Graczyński, senator
- Halina Holas-Idziakowa, artystka fotograficzka
- Zdzisław Jaskóła, konstruktor, docent, przewodniczący Rady Miejskiej w Katowicach[9]
- Zbigniew Kalemba, kompozytor[10]
- Tadeusz Kalinowski, aktor
- Stefan Kaufman, inżynier, profesor, organizator i dziekan Politechniki Śląskiej
- Janusz Kidawa, reżyser
- Wojciech Korfanty[2], polski przywódca niepodległościowy Górnego Śląska
- Marian Langer, profesor chemii
- Stefania Michnowska, aktorka[7]
- Mieczysława Mitera-Dobrowolska, językoznawca
- Jan Mitręga, górnik, minister górnictwa i energetyki, wicepremier
- Roman Motyka, działacz socjalistyczny
- Feliks Netz, pisarz, poeta, tłumacz literatury węgierskiej[11]
- Bronisław Nowyk, duchowny rzymskokatolicki, kapelan Wojska Polskiego
- Teodor Obremba, lekarz, działacz narodowy i samorządowy
- Jan Piechulek, polityk, przewodniczący Rady Miasta Katowic (1924-1933), dziennikarz, poseł na Sejm RP III kadencji (1930–1935)
- Florentyna Pojdowa, uczestnika powstań śląskich, przełożona sanitariuszek Czerwonego Krzyża, działaczka plebiscytowa[12]
- Teofil Franciszek Pojda, przedsiębiorca i działacz społeczny, powstaniec śląski[12]
- ks. Michał Rękas, założyciel Apostolstwa Chorych[7]
- Józef Rostek, lekarz[2]
- Józef Rymer[2], jeden z przywódców III powstania śląskiego, poseł na Sejm Ustawodawczy RP, pierwszy wojewoda śląski
- Stanisław Schaetzel, specjalista prawa gospodarczego, działacz przemysłu naftowego, wykładowca
- Napoleon Siess, dyrygent, dyrektor Opery Śląskiej
- Kazimierz Skiba, ostatni polski sołtys wsi Katowice[2]
- Jan Smoleń, polski pedagog, śląski kurator oświaty
- Mieczysław Sośniak, prawnik[7]
- Zygmunt Sowiński (grób symboliczny zmarłego w Dachau), przemysłowiec, poseł na Sejm III, IV i V kadencji w II Rzeczypospolitej
- Maria Stokowska-Misiurkiewicz, aktorka
- Bolesław Surówka, dziennikarz „Polonii” oraz „Dziennika Zachodniego”[7]
- Sergiusz Toll[13], lepidopterolog i prawnik
- Jerzy Warczewski, profesor nauk fizycznych, były kierownik Zakładu Fizyki Kryształów w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Śląskiego
- Konstanty Wolny, pierwszy marszałek Sejmu Śląskiego (szczątki sprowadzono w 2012 ze Lwowa[7])
- Jan Wysocki, polski rzeźbiarz, medalier
- Eugenia Wyszomirska-Kuźnicka, modelka Stanisława Ignacego Witkiewicza[2]
- Jerzy Ziętek[2], polski działacz państwowy, generał
- Ryszard Zaorski, aktor[7]
- Andrzej Żabiński, pierwszy sekretarz KW PZPR w Katowicach w latach 1980–1981[14]
Obok tego katolickiego cmentarza usytuowany jest cmentarz ewangelicki będący pozostałością po cmentarzu ewangelickim przy ul. ks. Konstantego Damrota, który w większej części zlikwidowano po roku 1945. Obydwa cmentarze wpisano do rejestru zabytków (nr rej.: A/1516/93 z 26 lutego 1993)[1][15].
Przypisy
- ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Wykaz obiektów chronionych poprzez wpis do rejestru zabytków. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-17]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h LOTA: Cmentarze w Katowicach, kto na nich spoczywa? Najwięcej wielkich nazwisk jest przy Francuskiej. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Katowice, 2016-10-30. [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 67. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
- ↑ Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 25. ISBN 83-907154-5-7.
- ↑ Cmentarz – Katowice ul. Francuska. silesia.edu.pl. [dostęp 2024-06-08].
- ↑ Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 10. ISBN 83-907154-5-7.
- ↑ a b c d e f g h i Antoni Wilgusiewicz: Lwowianie i kresowianie na cmentarzach Katowic. Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego, 2020-04-10. [dostęp 2020-08-03].
- ↑ Katowickie bery..., Nasze Katowice, nr 8 (34), ISSN 1899-9530, s. 5.
- ↑ Zmarł doc. Zdzisław Jaskóła. www.polsl.pl, 2018-04-04. [dostęp 2024-08-24]. (pol.).
- ↑ Polacy związani z muzyką, zmarli w 2015 roku. [w:] muzykapolska.org.pl [on-line]. Instytut Muzyki i Tańca. [dostęp 2020-05-15].
- ↑ Feliks Netz spoczął na cmentarzu przy Francuskiej. dziennikzachodni.pl, 17 kwietnia 2015. [dostęp 2016-04-16].
- ↑ a b Maria Weronika Kmoch, Florentyno Pojdowa, gdzie jesteś?, „Miesięcznik Ślask”, 26 (11 (314)), 2021, s. 26–27.
- ↑ Tadeusz Hadaś: Toll Sergiusz. W: Almanach entomologów polskich XX wieku. Marek Bunalski, Jerzy J. Lipa, Janusz Nowacki (red.). Poznań: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2001, s. 205, seria: Wiadomości Entomologiczne XX, Suplement. ISBN 83-88518-17-8.
- ↑ Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 20. ISBN 83-907154-5-7.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2011-08-17].
Bibliografia
- Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf–Mar, 2000, s. 125−134. ISBN 83-913341-0-4.
- Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-08-17]. (pol.).
- Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007–2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-17]. (pol.).
- Urząd Miasta Katowice: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Cz. 1, Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-17]. (pol.).
