Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Cisowate

Cisowate
Ilustracja
Cis pospolity
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

cyprysowce

Rodzina

cisowate

Nazwa systematyczna
Taxaceae Gray
Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 222, 226 (1822)[2]
Typ nomenklatoryczny

Taxus L.[2]

Synonimy
  • Cephalotaxaceae Neger
  • Amentotaxaceae Kudô & Yamam.
  • Austrotaxaceae Nakai
  • Torreyaceae Nakai[2]
Multimedia w Wikimedia Commons

Cisowate (Taxaceae Gray) – rodzina drzew i krzewów iglastych z rzędu cyprysowców. Obejmuje 6 rodzajów z 28 gatunkami występującymi w Eurazji, Afryce północnej, Ameryce Północnej i Środkowej oraz na Nowej Kaledonii. W Polsce jedynym rodzimym przedstawicielem rodziny jest cis pospolity (Taxus baccata). W przeszłości wyodrębniano rodzinę głowocisowatych (Cephalotaxaceae), jednak okazała się ona zagnieżdżona w obrębie cisowatych[2]. Charakterystyczna dla przedstawicieli rodziny jest mięsista osnówka otaczająca pojedyncze nasiono (dwa u głowocisa). Rośliny z tej rodziny mają zastosowanie do produkcji drewna, są sadzone jako rośliny ozdobne, należą tu także rośliny lecznicze[3]. Nasiona torrei orzechowej są jadalne[4].

Morfologia

Pokrój
Zimozielone drzewa i krzewy[3].
Liście
Pojedyncze, ułożone skrętolegle, choć nierzadko rozłożone na boku pozornie dwurzędowo. Często nieco zbiegające u nasady[3]. Zwykle ciemnozielone, na wierzchołku zaostrzone (np. torreja) lub tępe (np. cis)[4].
Organy generatywne
Należą tu rośliny jednopienne i dwupienne. Strobile męskie są drobne, wyrastają pojedynczo lub w niewielkich skupieniach. Mikrosporofile liściokształtne, na każdym znajduje się od 2 do 16 mikrosporangiów. Powstający w nich pyłek pozbawiony jest worków powietrznych. Strobile żeńskie są silnie zredukowane, zawierają tylko 1 (u głowocisa 2) zalążki[3].
Nasiona
Pojedyncze (u głowocisa 2) otoczone częściowo lub w całości mięsistą osnówką, często żywo zabarwioną[3].

Systematyka

Rodzina stanowi klad siostrzany wobec cyprysowatych (Cupressaceae) w obrębie rzędu cyprysowców (Cupressales). W przeszłości wyodrębniano rodzinę głowocisowatych (Cephalotaxaceae), jednak okazała się ona zagnieżdżona w obrębie cisowatych. W celu uzyskania taksonów monofiletycznych można co prawda wyróżnić trzy rodziny (Cephalotaxaceae, Amentotaxaceae, Taxaceae), jednak we współczesnych publikacjach systematycznych raczej łączy się je w szerszą, monofiletyczną rodzinę cisowatych (Taxaceae sensu lato)[2][3].

Pozycja systematyczna i relacje filogenetyczne rodziny[2][3]
nagonasienne

sagowcowe




miłorzębowe




sosnowce Pinales



gniotowce Gnetales




araukariowce Araukariales


cyprysowce

sośnicowate Sciadopityaceae




cyprysowate Cupressaceae



cisowate Taxaceae








Wykaz rodzajów[2]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g Michael G. Simpson: Plant Systematics. Amsterdam, Boston, Heidelberg, London: Elsevier, Academic Press, 2010, s. 129-141. ISBN 978-0123743800.
  4. ↑ a b Ross Bayton, Simon Maughan: Plant families. A Guide for Gardeners and Botanists. Chicago: The University of Chicago Press, 2017, s. 64-65. ISBN 978-0-226-52308-8.
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Cisowate