Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Ciężki Staw

Ciężki Staw
Ťažké pleso
Ilustracja
Widok na Ciężki Staw
Położenie
Państwo

 Słowacja

Region

Dolina Ciężka, Tatry

Wysokość lustra

1612 m n.p.m.

Morfometria
Powierzchnia

1,98 ha

Wymiary
• max długość
• max szerokość


222 m
125 m

Głębokość
• maksymalna


6,1 m

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, blisko centrum po prawej na dole znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Ciężki Staw”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Ciężki Staw”
Ziemia49°11′12,30″N 20°06′22,10″E/49,186750 20,106139
Multimedia w Wikimedia Commons
Ciężki Staw i próg Doliny Ciężkiej z Ciężką Siklawą

Ciężki Staw, błędnie Czeski Staw (niem. Verborgener See, słow. České pleso, Ťažké pleso, węg. Cseh-tó[1]) – staw położony w dolnych partiach Doliny Ciężkiej (odnoga Doliny Białej Wody) w słowackiej części Tatr Wysokich[2]. Znajduje się na wysokości 1612 m, pod południowo-wschodnią ścianą Młynarzowych Wideł[3].

Hydrografia

Pomiary, przeprowadzone przez pracowników TANAP-u w latach 60. XX w. wykazują, że powierzchnia Ciężkiego Stawu to 1,98 ha, a wymiary 222 × 125 m i głębokość ok. 6,1 m[2]. Ciężki Staw zasilany jest głównie przez strumyk spływający ze Zmarzłego Stawu, który w dolnej swojej części płynie częściowo podziemnie. Z Ciężkiego Stawu natomiast wypływa Ciężki Potok, który spływając przez 300-metrowej wysokości próg skalny Doliny Ciężkiej, nieco poniżej Ciężkiego Stawu tworzy wodospad Ciężka Siklawa. Zimą tworzy się na nim Ciężki Lodospad[3].

Nazwa

Nazwa Ciężkiego Stawu pochodzi od nazwy Ciężkiej Doliny, w której on leży. Błędne zrozumienie słowa „ciężki” jako „czeski” doprowadziło w pierwszej połowie XIX w. do wprowadzenia w kartografii nazwy stawu w jęz. niemieckim jako Böhmisher See. Stąd poszła nazwa węgierska Cseh-tó (Czeskie Jezioro), a wkrótce także nazwy słowacka (České pleso) i polska (Czeski Staw). Pojawiające się w wydawnictwach węgierskich określenie Cseh-tavak (Czeskie Jeziora) łączyło pod wspólną nazwą oba stawy Doliny Ciężkiej: Ciężki Staw i Zmarzły Staw[4].

W języku polskim źle przetłumaczona nazwa przyjęła się szybko. Już w 1874 r. Walery Eljasz-Radzikowski pisał o dolince „Czeskiej” „...z dwoma stawkami téj samej nazwy”[5]. Używał jej (podobnie jak nazw „Czeska Dolina”, „Czeska Przełęcz” itd.) m.in. w 1908 r. Janusz Chmielowski w swym „Przewodniku po Tatrach”[6].

Tym niemniej niektórzy autorzy mieli świadomość niefortunnego „tłumaczenia” i posługiwali się właściwą nazwą stawu. František Dénes, dobry znawca onomastyki tatrzańskiej, w roku 1896 w niemieckojęzycznym tygodniku „Zipser Bote” użył nazwy Schwieriger See, czyli Ciężki Staw. Na węgierskiej mapie Wysokich Tatr (1:50 000, wyd. Turistaság és alpinizmus) z 1922 r. staw oznaczony jest jako Tiežky pleso. W nielicznych węgierskich wydawnictwach spotykana była nazwa Nehéz-tó, czyli Ciężkie (Trudne) Jezioro. W innych starszych źródłach pojawiały się nazwy nawiązujące do „ukrytego” położenia stawu: Verbogener See (niem.), Rejtett-tó (węg.), a nawet jego zacienienia i „czarnej” barwy wody: Schwarzer See (niem.; np. Martin Róth w roczniku Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego (MKE) 1877) lub Fekete-tó (węg.; np. Albert Berzeviczy w roczniku MKE 1878)[4].

Dziewiętnastowieczne mapy austriackie (austro-węgierskie), które posłużyły po roku 1919 jako podkłady dla pierwszych topograficznych map czechosłowackich i polskich, po ponownym tłumaczeniu wprowadziły nazwy České pleso (cz., słow.) i Czeski Staw (pol.). Nazwy te utrwaliły się później na długi czas w świadomości turystów oraz taterników obu państw. W języku polskim o „Czeskim Stawie” (a także „Czeskim Szczycie”, „Czeskiej Dolinie” itd.) jeszcze w 1958 r. pisał Tadeusz Zwoliński w swym „Przewodniku po Tatrach”[7]. Najszybciej, bo już w drugiej połowie lat 50. XX w. do pierwotnej nazwy zaczęli wracać Polacy, a to za sprawą Witolda Henryka Paryskiego i jego przewodnika taternickiego „Tatry Wysokie”[8]. Słowacy przez długi czas stosowali nazwę „Czeski Staw” (České pleso). Nazwa ta była usankcjonowana urzędowo decyzją nr P-378/1975 słowackiego Urzędu Geodezji, Kartografii i Katastru (ÚGKK SR). Dopiero kolejna decyzja tego Urzędu nr P-2185/2006 wprowadziła od 1 czerwca 2006 r. oficjalnie do stosowania nazwę Ťažké pleso (a także Ťažký štít, Ťažká dolina itd.)[9].

Turystyka

Do stawu nie prowadzi żaden szlak turystyczny, jednak można go odwiedzić wraz z uprawnionym przewodnikiem przy okazji wejścia na Wagę z Doliny Ciężkiej.

 Osobny artykuł: Jeziora tatrzańskie.

Przypisy

  1. ↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych [online] [dostęp 2020-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2006-09-24].
  2. ↑ a b Witold Henryk Paryski, Zofia Radwańska-Paryska, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  3. ↑ a b Władysław Cywiński, Młynarz. Przewodnik szczegółowy, tom 6, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1998, ISBN 83-7104-011-3.
  4. ↑ a b Bohuš Ivan: Názvoslovie Vysokých Tatier, w: „Vysoké Tatry” nr 1/1981, s. 33.
  5. ↑ Radzikowski Walery Eljasz: Szkice z podróży w Tatry, Kraków 1874, s. 207.
  6. ↑ Chmielowski Janusz: Przewodnik po Tatrach II. Tatry Wysokie (od Liliowego po Wagę), Lwów 1908, s. 190 i nast.
  7. ↑ Zwoliński Tadeusz: Przewodnik po Tatrach, wyd. X, Sport i Turystyka, Warszawa 1958, s. 291–292.
  8. ↑ Paryski Witold H.: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część VII. Żabia Przełęcz Wyżnia – Żabia Czuba, Sport i Turystyka, Warszawa 1954.
  9. ↑ Według strony ÚGKK SR [1].

Linki zewnętrzne

Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ci%C4%99%C5%BCki_Staw