Cerkiew św. Jerzego Zwycięzcy

nr rej. 510 z dnia 05.06.1989.
cerkiew filialna
Cerkiew po remoncie (2013)
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Miejscowość	Chróścin
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	łódzko-poznańska
Wezwanie	św. Jerzego Zwycięzcy
Wspomnienie liturgiczne	23 kwietnia
Historia Data zakończenia budowy koniec XIX w. Data poświęcenia 1913 Data zamknięcia lata 70. XX w. Aktualne przeznaczenie świątynia prawosławna Data reaktywacji 2006 Fundator Tatiana i Iwan Łopuchinowie
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • powierzchnia • cegła 44,39 m² Kopuła • liczba kopuł 4
Położenie na mapie gminy Bolesławiec Chróścin, cerkiew
Położenie na mapie Polski Chróścin, cerkiew
Położenie na mapie województwa łódzkiego Chróścin, cerkiew
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego Chróścin, cerkiew
51°09′38,4″N 18°11′56,3″E/51,160667 18,198972
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew pod wezwaniem św. Jerzego Zwycięzcy – prawosławna cerkiew filialna w Chróścinie. Należy do parafii Częstochowskiej Ikony Matki Bożej w Częstochowie, w dekanacie Kraków diecezji łódzko-poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Wzniesiona w II połowie XIX w. Budowa cerkwi w Chróścinie była związana z nadaniem rosyjskiemu generałowi lejtnantowi Krasnokutskiemu folwarków Bolesławiec, Wiewiórka, Chróścin, Mieleszyn, Mokrsko, Krzyworzeka i Kamionka w uznaniu zasług w tłumieniu powstania styczniowego. Córka generała, Tatiana, wyszła za mąż za Iwana Łopuchina i razem z mężem ufundowała w Chróścinie budowę nowej rezydencji rodzinnej oraz prywatnej niewielkiej cerkwi. Służyła ona głównie rodzinie (miała być grobowcem Łopuchinów) oraz prawosławnym służącym i stacjonującym w okolicy żołnierzom z garnizonu przygranicznego. Obiekt został wzniesiony w końcu XIX wieku, w 1903 został w nim pochowany tragicznie zmarły synek fundatorów. Dookoła cerkwi urządzono cmentarz prawosławny. Koszt budowy wyniósł 12 tys. rubli^[1].

W czasie I wojny światowej Łopuchinowie wyjechali ze swojego majątku do Prus, w 1918 żołnierze niemieccy rozebrali drewnianą dzwonnicę cerkwi i zabrali z niej dzwony. Po 1918 ich dobra zostały poddane parcelacji, w zamku umieszczono sierociniec oraz internat szkoły rolniczej, zaś cerkiew została formalnie przejęta przez Skarb Państwa. Chociaż nie wyznaczono dla niej stałego duszpasterza, odbywały się w niej nieregularne nabożeństwa odprawiane przez kler z Wielunia. Żadnych zniszczeń nie przyniosła obiektowi II wojna światowa, po wojnie w cerkwi została urządzona kaplica pogrzebowa dla mieszkańców domu opieki społecznej ulokowanego w zamku Łopuchinów. W tym czasie cerkiew posiadała jeszcze pełne wyposażenie, ikonostas, utensylia liturgiczne, a pokrywająca ją dekoracja malarska była w dobrym stanie. W latach 70. zabroniono jednak dalszego korzystania z obiektu o niewiadomej przynależności, a rozbiórka ogrodzenia wokół cerkwi dodatkowo przyczyniła się do jej dewastacji. W ciągu kolejnych dziesięcioleci świątynia systematycznie niszczała.

Dopiero w 1989 został dokonany opis techniczny cerkwi, razem z wykazem zaszłych w niej zniszczeń i oceną możliwości remontu. W tym samym roku częściowo zabezpieczono budynek przed dalszym niszczeniem. Obiekt został częściowo wyremontowany z inicjatywy prywatnej^[2], od 2006 ponownie jest w rękach Kościoła Prawosławnego, który przejął go z rąk rzymskokatolickiej parafii pw. św. Mikołaja w Chróścinie.

W 2013 ukończono remont elewacji cerkwi i zbudowano nowe schody^[3].

Świątynię wpisano do rejestru zabytków 5 czerwca 1989 pod nr 510^[4].

Cerkiew św. Jerzego w Chróścinie jest jedyną wiejską świątynią prawosławną w województwie łódzkim.

Budowla murowana, tynkowana, o czterech małych kopułach. Świątynia była bogato zdobiona freskami, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Wykończone w 1913 polichromie (niektóre źródła uznają datę ich poświęcenia za datę poświęcenia całej cerkwi) przedstawiały walkę św. Jerzego ze smokiem, aniołów i czterech ewangelistów. Powierzchnia użytkowa cerkwi liczy 44,39 metra kwadratowego.

• Dorota Wysocka, Cerkiew nad Prosną. przegladprawoslawny.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)].

• Archiwalne zdjęcie cerkwi