Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 2 (CWL nr 2) – centrum szkolenia kandydatów na podoficerów lotnictwa Wojska Polskiego.

W lutym 1929 z połączenia Centralnej Szkoły Mechaników Lotniczych i Centralnej Szkoły Podoficerów Pilotów Lotnictwa w Bydgoszczy zostało utworzone Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa^[1]. W skład jednostki wchodziły^[1]:

• Centralna Szkoła Mechaników Lotniczych, od połowy 1929 – Szkoła Podoficerów Mechaników Lotniczych (SPML); szkoliła podoficerów personelu technicznego lotnictwa wojskowego
• Centralna Szkoła Podoficerów Pilotów Lotnictwa, od połowy 1929 – Szkoła Podoficerów Pilotów Lotnictwa (SPPL); szkoliła w pilotażu podoficerów i szeregowych rezerwy

Początkowo funkcję w/z komendanta CWPL pełnił mjr pil. inż. Franciszek Rudnicki, a od 31 maja 1929 przybyły z 4 Pułku Lotniczego mjr. pil. Tadeusz Prauss^[1]. W tym czasie mjr pil. inż Franciszek Rudnicki został komendantem Szkoły Podoficerów Mechaników Lotniczych, kpt. pil. Tadeusz Jarina – szefem pilotażu CWPL^[1].

7 sierpnia 1930 w ramach CWPL przystąpiono do organizacji Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich (SPLdM)^[1]. W marcu i kwietniu 1932 dokonano reorganizacji jednostki. Większość kadry oficerskiej Szkoły Podoficerów Pilotów Lotnictwa (SPPL) przeniesiono do różnych pułków lotniczych oraz do Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu (LSSiB)^[1]. Natomiast na podstawie rozkazu Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych z 29 marca 1933, przeniesiono eskadrę szkolną i eskadrę ćwiczebną Szkoły Podoficerów Pilotów do Grudziądza (LSSiB) oraz zlikwidowano eskadrę szkolną Szkoły Podoficerów Mechaników Lotniczych^[1]. W wyniku tych przekształceń w strukturze CWPL pozostały: Szkoła Podoficerów Specjalistów Lotnictwa, Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich oraz Szkoła Podchorążych Lotnictwa - Grupa Techniczna (w 1936 przeniesiona do Warszawy).

W latach 1930–1932 w CWPL kurs praktyczny pilotażu ukończyło 130 podoficerów^[1].

1 października 1934 na podstawie rozkazu I wiceministra spraw wojskowych centrum zostało przemianowane na Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa. W strukturze centrum znajdowały się m.in. Szkoła Podchorążych Lotnictwa – grupa techniczna oraz Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich. W grudniu 1936 na podstawie rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych, Szkoła Podchorążych Lotnictwa - grupa techniczna została przeniesiona do Warszawy^[1].

W 1937 dotychczasowe centrum zostało przemianowane na Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 2 i obejmowało m.in. Szkołę Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich wraz z Batalionem Szkolnym Lotnictwa w Świeciu, eskadrę treningową oraz Bazę Lotniczą „Bydgoszcz”^[2]. 1 lipca 1937 centrum zostało podporządkowane komendantowi Grupy Szkół Lotniczych w Warszawie.

1 września 1938 z rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych zlikwidowano Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 2 w Bydgoszczy. Wiązało się to z organizacją wielkiego ośrodka szkolenia personelu lotniczego w południowej części kraju w obliczu zagrożenia Polski ze strony Niemiec^[1].

W 1939 Baza Lotnicza „Bydgoszcz” została podporządkowana pod dowództwo 4. Pułku Lotniczego w Toruniu. W ramach Detaszowanego Dywizjonu Lotniczego uruchomiono także Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy^[2].

W centrum używano samoloty polskiej konstrukcji typu Bartel BM-4, Lublin R.XIII i R.XIV z wytwórni Plage i Laśkiewicz, PWS-12 z Podlaskiej Wytwórni Samolotów, a od 1935 RWD-8. Oprócz samolotów szkolnych i treningowych wykorzystywano też pojedyncze egzemplarze samolotów bojowych, np. PZL P.7, PZL P.11, a od 1937 samoloty liniowe PZL.23 Karaś^[1].

Komendanci centrum

• płk pil. Jerzy Borejsza (do 30 V 1929)
• mjr / ppłk pil. Tadeusz Prauss (IV 1929^[3] – VI 1934 → dowódca 6 plot.^[4])
• ppłk obs. inż. Czesław Filipowicz (VI 1934^[4] – IV 1935 → dyspozycja szefa Dep. Aero. MSWojsk.^[5])
• ppłk pil. inż. Franciszek Rudnicki (IV 1935^[6] – 1937)
• mjr obs. Adam Zaleski (1937)

Dyrektorzy nauk

• mjr dypl. obs. Bolesław Kopyciński (do IV 1929 → szef sztabu 2 Grupy Aeronautycznej^[7])
• kpt. Zygmunt Pistl (od IV 1929^[8])
• mjr pil. Adolf Wiesiołowski (do 30 IX 1934 → stan spoczynku)
• ppłk inż. Franciszek Rudnicki (od XI 1934^[9])

Organizacja w 1929

• Komenda CWPL
• Oddział portowy
• Szkoła Podoficerów Pilotów Lotnictwa (w 1933 przeniesiona do Grudziądza)
• Szkoła Podoficerów Mechaników Lotniczych
• Park lotniczy

Organizacja w 1933

• Komenda Centrum
  • komendant – ppłk pil. Tadeusz Prauss
  • adiutant – por. pil. Stanisław Pietrasiewicz
  • dyrektor nauk – mjr pil. Adolf Wiesiołowski
• Komenda bazy
• Kwatermistrzostwo (kpt. obs. Jan Janiszewski)
• Oddział portowy (mjr pil. Jan Truczka)
• Kompania portowa (kpt. pil. Wacław Kornacki)
• Park lotniczy (kpt. pil. inż Aleksander Sipowicz)
• Szkoła Podoficerów Specjalistów Lotnictwa
  • komendant szkoły – ppłk pil. inż. Franciszek Rudnicki (do XII 1934 → dyrektor nauk)
  • 1. eskadra techniczna (kpt. pil. Alojzy Bażyński)
  • 2. eskadra techniczna (kpt. pil. obs. Wacław Wolski)
• Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich
  • komendant szkoły (kpt. pil. Adam Zaleski)
  • 1. eskadra szkolna (por. pil. Brunon Mówka)
  • 2. eskadra szkolna (kpt. pil. Henryk Wituski)
  • 3. eskadra szkolna (kpt. obs. Tadeusz Dzierzgowski)
• Eskadra treningowa (kpt. pil. Stefan Micewski)
  • 10 brygada obsługi samolotów.

Organizacja w grudniu 1933

• Komenda Centrum
• Komenda Bazy
  • kwatermistrzostwo
  • oddział portowy
  • kompania portowa
  • park lotniczy
• Szkoła Podoficerów Specjalistów Lotnictwa
• Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich
• Eskadra treningowa

Organizacja w 1934

• Komenda CWTL
  • komendant (ppłk obs. inż Czesław Filipowicz)
  • dyrektor nauk i dział nauk (ppłk pil. inż. Franciszek Rudnicki)
• Komenda Bazy
  • komendant Bazy (mjr pil. obs. Zenon Romanowski)
  • kwatermistrzostwo (p.o. por. pil. Stanisław Śledziejowski)
  • oddział portowy (dowódca p.o. kpt. pil. Wacław Kornacki)
  • kompania portowa (dowódca por. pil. Tadeusz Sypniewski)
  • park lotniczy (komendant p.o. kpt. obs. Henryk Liebek)
• Szkoła Podchorążych Lotnictwa – grupa techniczna (mjr pil. Stefan Berezowski)
• Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich (kpt. pil. Adam Zaleski)
  • 1. eskadra szkolna (kpt. obs. Tadeusz Dzierzgowski)
  • 2. eskadra szkolna (kpt. pil. Henryk Wituski)
  • 3. eskadra szkolna (por. pil. Brunon Mówka)
• Eskadra treningowa (kpt. pil. Stefan Micewski)

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• Stanisław Rutkowski, Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, wyd. MON, Warszawa, 1970, str. 111.
• Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936 - 1939. Próby modernizacji i rozbudowy wyd. MON 1964, str 243-248.