Campo del Cielo

Półtoratonowy fragment meteorytu La Perdida
Sposób odkrycia	znaleziony
Państwo	Argentyna
Miejsce znalezienia	Chaco / Santiago del Estero
Data znalezienia	przed 1576
Masa	>50 ton[1][2]
Typ	meteoryt żelazny
Położenie na mapie Chaco Campo del Cielo
Położenie na mapie Argentyny Campo del Cielo
27°38′00″S 61°42′00″W/-27,633333 -61,700000
Multimedia w Wikimedia Commons

Campo del Cielo – meteoryt żelazny, którego fragmenty są znajdowane w Argentynie. Część z nich ma masę wielu ton. Obiekt, którego są fragmentami, był małą planetoidą z grupy Apolla^[2], która weszła w atmosferę ziemską i rozpadła się na części około 2000 lat p.n.e.^[3]

Nazwa ta odnosi się także do obszaru, na którym znajduje się ponad dwadzieścia^[4] kraterów uderzeniowych utworzonych w wyniku upadku tego meteorytu^[5].

Upadek meteorytów na Campo del Cielo miał miejsce w czasach, gdy tereny Chaco były zamieszkane przez ludzi i zachował się w pamięci Indian. Gdy na ziemie te przybyli konkwistadorzy, mieszkańcy Chaco opowiedzieli im o żelazie, które spadło z nieba i zaprowadzili na miejsce, gdzie spoczywał około czternastotonowy meteoryt, nazwany przez Hiszpanów Mesón de Fierro („Stół z żelaza”). Był on miejscem pielgrzymek Indian, wyznających kult solarny i wierzących, że meteoryt ten jest fragmentem Słońca. Legenda głosiła, że gdy w określonym dniu roku padną na niego pierwsze promienie Słońca, przemienia się on w świetliste drzewo, rozbrzmiewające dźwiękami podobnymi do setek dzwonów. Najprawdopodobniej jest to opisem upadku bolidu i pozostawionych na niebie, rozgałęziających się śladów jego części, przetworzonym przez wyobrażenia miejscowych ludzi^[3][4].

Hiszpanie uznali, że jest to fragment żyły żelaza rodzimego, jednak próba eksploatacji została podjęta dopiero podczas jednej z kolejnych wypraw, w 1783 roku. Hiszpanie pod wodzą Rubina de Celis podkopali meteoryt, przechylili go i zdetonowali ładunek prochu, nie znajdując żyły. De Celis uznał, że żelazo musi pochodzić z erupcji wulkanicznej i pozostawił meteoryt na Chaco; próbki żelaza wysłał do analiz do Europy. Obecnie miejsce, gdzie znajduje się Mesón de Fierro, nie jest znane^[6].

W 1933 roku po raz pierwszy powiązano zagłębienia terenu, zawierające mniejsze fragmenty materii meteorytowej, z upadkiem meteorytów^[3].

Znaleziono bardzo wiele fragmentów tego meteorytu, które znajdują się w licznych kolekcjach^[1]. Największe z nich, o masie powyżej tony, to^[2][4]:

Meteoryt El Chaco o masie 37 ton jest drugim co do wielkości znalezionym na Ziemi, po południowoafrykańskim meteorycie Hoba.

Campo del Cielo

Obszar spadku meteorytów
Ciało niebieskie	Ziemia
Średnica krateru	60 m[3] (największy)
Wiek	<4000 lat[5]

Na miejscu spadku znajduje się co najmniej dwadzieścia małych kraterów, znajdują się one w eliptycznym obszarze o wymiarach 18,5 × 3 km. Utworzył je deszcz meteorytów, spowodowany rozpadem w atmosferze ciała macierzystego, lecącego pod niskim kątem do powierzchni ziemi (ok. 9°). Kratery mają niewielkie rozmiary, największy z nich ma średnicę ok. 60 m^[3].

Cztery największe kratery są położone w pobliżu centrum obszaru i powstały prawdopodobnie na skutek typowego uderzenia meteorytu w ziemię, które oprócz wybicia krateru rozerwało także sam meteoryt. Tymczasem spod den dwóch mniejszych kraterów zostały wydobyte wielotonowe fragmenty meteorytów, które wyryły w dnie długie, relatywnie wąskie tunele (o średnicy podobnej do samego meteorytu). Ta nietypowa charakterystyka wskazuje, że kratery te zostały utworzone w lessach przez falę uderzeniową związaną z upadkiem, podczas gdy sam meteoryt w momencie zetknięcia z ziemią zdążył już zwolnić do prędkości poddźwiękowej i wbił się w nią^[3].

W kraterach odnaleziony został węgiel powstały ze spalonej materii organicznej, najprawdopodobniej wskutek pożarów wywołanych upadkiem bolidu. Pozwoliło to oszacować czas upadku metodą datowania radiowęglowego; najprawdopodobniej miał on miejsce 3945 ± 85 lat BP^[3].

• An introduction to the great meteorites of Campo del Cielo