Cédric Villani

Państwo działania	Francja
Data i miejsce urodzenia	5 października 1973 Brive-la-Gaillarde
Profesor
Alma Mater	École normale supérieure, Université Paris-IX Dauphine

Cédric Villani (ur. 5 października 1973 w Brive-la-Gaillarde) – francuski matematyk i nauczyciel akademicki, laureat Medalu Fieldsa, dyrektor Institut Henri-Poincaré (2009–2017), a także polityk.

Absolwent matematyki w paryskiej École normale supérieure^[1]. W 1998 doktoryzował się na Université Paris-Dauphine pod kierunkiem Pierre’a-Louisa Lionsa^[2]. W latach 2000–2010 był profesorem w École normale supérieure w Lyonie. W 2010 został profesorem na Université Claude-Bernard-Lyon-I. W 2007 uzyskał członkostwo w Institut Universitaire de France, a w 2009 objął stanowisko dyrektora instytutu naukowego Institut Henri-Poincaré^[3].

W 2010 otrzymał Medal Fieldsa za „dowód zbieżności do stanu stacjonarnego rozwiązań równania Boltzmanna, w tym dowód hipotezy Cercignaniego, [oraz za] wyjaśnienie relaksacji do stanu równowagi rozwiązań równania Własowa (tłumienie Landaua)”^[4][5]. W 2006 wygłosił wykład sekcyjny na Międzynarodowym Kongresie Matematyków, a w 2010 – jako laureat Medalu Fieldsa – wykład plenarny^[6].

W pracy naukowej specjalizuje się w zagadnieniach z zakresu analizy matematycznej, zajmuje się teorią transportu optymalnego, matematycznymi problemami fizyki, zwłaszcza w kinetyczno-molekularnej teorii gazów i równaniu Boltzmanna^[3]. Do 2012 wypromował sześciu doktorów, wśród których znaleźli się Alessio Figalli i Clément Mouhot^[7].

W 2017 zaangażował się w działalność ruchu En Marche! Emmanuela Macrona, został kandydatem tego środowiska politycznego w wyborach parlamentarnych^[8], uzyskując mandat deputowanego do Zgromadzenia Narodowego XV kadencji^[9]. W trakcie kadencji opuścił ugrupowanie prezydenckie, związał się później z partią Pokolenie Ekologii^[10].

Cédric Villani jest żonaty, ma dwóch synów. Zyskał rozpoznawalność również swoim stylem – codziennym zakładaniem trzyczęściowego garnituru z kamizelką, noszeniem fularu oraz broszki w kształcie pająka i trzymaniem w kieszeni dinozaura maskotki^[11][12].

• 2008: Nagroda EMS^[13]
• 2009: Nagroda Fermata^[14]
• 2009: Nagroda Henriego Poincarégo^[15]
• 2010: Medal Fieldsa^[16]

• Topics in optimal transportation, seria Graduate Studies in Mathematics, Vol. 58, American Mathematical Society, Providence 2003.
• Optimal transport, old and new, seria Grundlehren der mathematischen Wissenschaften, Vol. 338, Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 2009.
• Théorème vivant, Grasset et Fasquelle, Paryż 2012, ISBN 978-2-246-79882-8 (wydanie polskie pt. Narodziny twierdzenia, czyli matematyka na gorąco, Atut, Wrocław 2018, ISBN 978-83-7977-283-4).
• La maison des mathématiques (współautorzy: Jean-Philippe Uzan, Vincent Moncorgé), Le Cherche midi, Paryż 2014, ISBN 978-2-7491-3353-9.
• Les rêveurs lunaires: quatre génies qui ont changé l'histoire (scenariusz komiksu, rysunki: Edmond Baudoin), Éditions Gallimard, Paryż 2015, ISBN 978-2-07-066593-8| (wydanie polskie pt. Księżycowi marzyciele, timof i cisi wspólnicy, Warszawa 2017)^[17][18].
• Le Nouveau Paris. Rallumons la Ville Lumière, Flammarion, Paryż 2020, ISBN 978-2-08-151447-8.
• De mémoire vive. Une histoire de l’aventure numérique (współautor: Philippe Dewost), Éditions Première Partie, 2022, ISBN 978-2-36526-252-1.

• Brady Haran: The Fields Medal (with Cédric Villani) – Numberphile. YouTube, 23 maja 2016. [dostęp 2017-06-27]. (ang.).