Brzoza niska

Brzoza niska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	brzozowate
Rodzaj	brzoza
Gatunek	brzoza niska
	Nazwa systematyczna
	Betula humilis Schrank; Baier. Fl. 1:420. 1789
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brzoza niska (Betula humilis Schrank) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny brzozowatych. Występuje w środkowej i wschodniej Europie (od Niemiec i Szwajcarii na wschód) oraz w północnej Azji (od Kazachstanu, Mongolii i Korei na północ)^[4]. W Polsce roślina rzadka, występująca na rozproszonych stanowiskach na niżu. Najliczniej występuje na Pojezierzu Pomorskim, Mazurskim i Podlasiu, rzadziej na Białostocczyźnie i w Wielkopolsce^[5].

Morfologia

Pokrój: Gęsto rozgałęziony krzew o pędach wznoszących się ku górze, osiągających wysokość do 2 m, rzadko do 3 m^[6].
Pędy: Młode pędy pokryte białymi brodawkami żywicy i omszone. Kora czerwonobrunatna^[6].
Liście: Eliptyczne lub jajowate o szerokości większej od długości, na szczycie tępe lub nieco zaostrzone, krótkoogonkowe (2–5 mm). Blaszka liściowa o długości 4–6 cm i szerokości 0,5–2,5 cm, nierównomiernie ząbkowana z 4–6 parami nerwów bocznych. Z obu stron jasnozielone. Pączki okryte łuskami, klapa środkowej łuski jest dłuższa od pozostałych i owłosiona.
Kwiaty: Kwiaty zebrane w wiotkie i zwisające kotki, oddzielnie kotki męskie i kotki żeńskie. Jest rośliną jednopienną – na jednej roślinie występują zarówno kotki męski, jak i żeńskie. Kotki męskie o długości do 20 mm występują już w jesieni, są wówczas drobne i sterczące. Mniejsze kotki żeńskie mają długość 8–15 mm.
Owoc: Orzeszek ze skrzydełkami o długości połowy jego szerokości lub krótszymi.

Biologia i ekologia

Siedlisko: torfowiska i podmokłe łąki. Przeważnie tworzy skupiska. Jest światłolubna, wyższe drzewa i krzewy z łatwością ją zagłuszają. Na Syberii występuje w tundrze. Jest reliktem polodowcowym, który przywędrował do nas pod koniec epoki lodowcowej. Nanofanerofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl/O/All. Sambuco-Salicion^[7]. Kwitnie od kwietnia do maja, jest wiatropylna. Roślina wiatrosiewna. Liczba chromosomów 2n = 28^[8].

Zmienność

Tworzy mieszańce z brzozą brodawkowatą i brzozą omszoną^[9].

Ochrona

Roślina objęta w Polsce ochroną gatunkową. Chroniona prawnie od 1983 r. Zagrożona wymarciem z powodu osuszania podmokłych łąk na których występuje^[5]. Występuje w 5 parkach narodowych: Białowieskim, Biebrzańskim, Poleskim, Roztoczańskim i Wigierskim.

Chroniona na terenie następujących rezerwatów przyrody:

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[10]: V (narażony na wyginięcie); 2016: EN (zagrożony)^[11];
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin: EN (endangered, zagrożony)^[12]

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-03] (ang.).
↑ Betula humilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Betula humilis Schrank, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-07-26] .
↑ ^a ^b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ ^a ^b MariaM. Gostyńska-Jakuszewska MariaM., Betulaceae, Brzozowate, [w:] AdamA. Jasiewicz (red.), Flora Polski. Rośliny naczyniowe, t. III, Kraków: PAN, 1992, s. 13, ISBN 83-85444-06-8 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Betula humilis na Flora of China [dostęp 2014-01-27].
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

Bibliografia

W. Kulesza Klucz do oznaczania drzew i krzewów. PWRiL, Warszawa, 1955.

Linki zewnętrzne

Atlas roślin – Betula humilis
atlas-roslin.com – Brzoza niska. atlas-roslin.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-08)].
Internetowa Baza Roślin (IBRO) – Brzoza niska
Otwarta Encyklopedia Leśna – Brzoza niska
Informacje o brzozie niskiej (niem.) w FloraWeb.de
Zdjęcia na stronie Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Naturhistorischen Museums Wien) (niem.)

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-03] (ang.).

[iucn-3] Betula humilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[powo-4] Betula humilis Schrank, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-07-26] .

[C-5] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[maria-6] MariaM. Gostyńska-Jakuszewska MariaM., Betulaceae, Brzozowate, [w:] AdamA. Jasiewicz (red.), Flora Polski. Rośliny naczyniowe, t. III, Kraków: PAN, 1992, s. 13, ISBN 83-85444-06-8 .

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[8] Betula humilis na Flora of China [dostęp 2014-01-27].

[9] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[10] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[11] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[12] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Fahrer / Team für die Suche eingeben: