Browar we Wrzeszczu
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia | |
| Data zamknięcia |
2001 |
| Właściciel |
Danziger Aktien-Bierbrauerai-Kleinhammer, |
| Produkcja piwa |
piwa górnej i dolnej fermentacji |
| Marki |
do 1945: Artus-Bräu, Artus-Gold, Artus-Pils, Bankenbräu, Caramel, Edelpils, Jopenbier, Jopenquell, Maltzbier, Münchener, Putziger, Uhrbock, Weißbier |
| Dane adresowe | |
| ul. Kilińskiego 6-7 (Labesweg) Gdańsk-Wrzeszcz | |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°23′00,6″N 18°36′20,4″E/54,383500 18,605667
| |
Browar we Wrzeszczu – browar w gdańskim Wrzeszczu, położony na osiedlu Kuźniczki działający od XVIII wieku do 2001 roku. Obiekt wpisany jest do rejestru zabytków pod nr rej.: A-1735 z 4.10.2002 i z 14.02.2014
Historia
Początki
Początki browaru we Wrzeszczu sięgają początków rozkwitu osady dworskiej Kuźniczki (niem. Kleinhammer) w XVI wieku. Wtedy to w Kuźniczkach powstała osada dworska wraz z parkiem, ogrodem oraz obiektami gospodarczymi. W XVIII wieku nad Stawem Parkowym powstał niewielki drewniany browar.
Rewolucja przemysłowa
Pod koniec XVIII wieku browar przeżywał kryzys, lecz w 1869 w związku z budową linii kolejowej Gdańsk Główny – Wejherowo, z powrotem zainteresowali się nim inwestorzy. W 1871 browar przeszedł w ręce spółki Danziger Aktien-Bierbrauerei (DAB), która zburzyła drewniane osiemnastowieczne zabudowania i wybudowała w jego miejsce nowoczesny zakład przemysłowy, dostosowany do standardów narzuconych przez drugą rewolucję przemysłową, który zaczął pracę już w 1873 i osiągał zdolność produkcyjną 60 000 hl piwa rocznie. W tym czasie do browaru doprowadzono także istniejącą do dziś bocznicę ze stacji Gdańsk Wrzeszcz. W 1908 w browarze było zatrudnionych 166 pracowników.
Zakład został dodatkowo rozbudowany w latach 1910-1913, co przyczyniło się do osiągnięcia zdolności produkcyjnej 175 000 hl piwa na rok.
W 1913 spółka przejęła browar w Gdańsku (Alte Danziger Schloßbrauerei), w 1917 słodownię w Wejherowie (Mälzerei Neustadt/Westpr.), oraz w 1918 browar w Sopocie (Bergschlösschen Brauerei Zoppot)[1].
Lata międzywojenne
W dwudziestoleciu międzywojennym browar ponownie przeżywał głęboki kryzys ekonomiczny, lecz nie przeszkodziło to w budowie nowoczesnych, jak na ówczesne czasy, budynków zarządu zakładu. W 1929 zakłady przejęły kolejny browar w Gdańsku (Bierbrauerei Leonhard Waas).
Po II wojnie światowej
Browar w Kuźniczkach ocalał po II wojnie światowej, więc od razu mógł wznowić produkcję. Do 1946 znaczna część produkcji była przeznaczona na rzecz Armii Czerwonej. Formalnie browar upaństwowiono i został wchłonięty przez firmę Państwowe Zjednoczone Browary, jako Państwowy Browar Nr 1 w Gdańsku-Wrzeszczu, któremu w 1950 zmieniono nazwę na Gdańskie Zakłady Piwowarskie. W 1962 browar otrzymał nagrodę jako najlepszy zakład piwowarski. W latach 60. XX wieku przeprowadzono dalszą rozbudowę i zwiększono zdolność produkcyjną do 300 000 hl piwa rocznie. Piwo eksportowane było do ZSRR i Bułgarii.
Współczesność
W 1988 zakładom nadano im. Jana Heweliusza, w 1991 browar został sprywatyzowany pod nazwą Hevelius Brewing Company Ltd., zaś w 2001 zakończono produkcję, m.in. z powodu braku dalszej możliwości rozbudowy browaru i dużej konkurencyjności marek zachodnich. W 1991 browar zatrudniał 480 pracowników[2].
W styczniu 2006 teren browaru został sprzedany deweloperowi – Przedsiębiorstwu Budowlanemu Górski[3], które wybudowało na jego miejscu osiedle mieszkaniowe, zachowując jednocześnie na nim tradycję warzelniczą. Powstał tu bowiem minibrowar.
Zabytki
Zespół browaru przy ul. Kilińskiego 1-5 (dawne 25), zbudowany w latach 1871–1930: piwnice słodowni i leżakowni (po 1870), warzelnia (z 1885), szalet (z 1885), magazyn zbożowy (z 1903), stajnia (z 1903), piwnice „wodne” (z 1903), hale obciągu piwa, piwa butelkowego i przeładunku (z 1903), maszynownia (z 1913), willa dyrektora (z 1914), magazyn i suszarnia słodu (z 1927), bednarnia (z 1929), transformatornia (z 1929), budynek dyrekcyjny (z 1937)[4][5].
Marki piwa
Produkowane do 1945
- Artus-Bräu
- Artus-Gold
- Artus-Pils (specjalne piwo jasne)
- Bankenbräu (piwo bankowe, ciemne piwo typu monachijskiego)
- Caramel (piwo karmelowe, słodowe)
- Edelpils (piwo jęczmienne, jasne)
- Jopenbier (piwo jopejskie)
- Jopenquell
- Maltzbier (piwo słodowe)
- Münchener
- Putziger (piwo puckie, jasne)
- Uhrbock (piwo ciemne typu Koźlak)
- Weißbier (piwo białe, pszeniczne)
Produkowane po 1945
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Danziger Aktien-Bierbrauerei - Hanseatisches Sammlerkontor für Historische Wertpapiere [online], www.historische-wertpapiere.de [dostęp 2017-11-22] (niem.).
- ↑ Dystrybucja produktów jako element marketingu na przykładzie Hevelius Breewing Company Ltd., Politechnika Gdańska, Wydz. Zarządzania i Ekonomii [1991], [w:] [1]
- ↑ trojmiasto.pl – Skończył się browar we Wrzeszczu
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych. kobidz.pl.
- ↑ Co dalej z browarem we Wrzeszczu?. trojmiasto.pl, 26 września 2007. [dostęp 2007-09-26].
Bibliografia
- Abramowicz, Mieczysław: Gdańsk według Guntera Grassa, Urząd Miejski Gdańsk 2007, s. 11
Linki zewnętrzne
- Historia browaru w Kuźniczkach
- Gdańskie browary. sabaoth.infoserve.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-16)].