Branka
Branka – potoczna nazwa poboru do Carskiej Armii Rosyjskiej, zarządzonego w Królestwie Polskim 6 października 1862 z inicjatywy naczelnika rządu cywilnego Aleksandra Wielopolskiego, który nie chciał dopuścić do wybuchu powstania[1]. Pobór miał objąć około 8 tysięcy rekrutów spośród osób podejrzewanych o działalność konspiracyjną, zamieszkałych w miastach, a zwłaszcza w Warszawie[2].
Branka młodych polskich mężczyzn do wojska rosyjskiego w nocy z 14 na 15 stycznia 1863 w Warszawie odbyła się na podstawie imiennych list, a nie jak zwykle poprzez losowanie. Akcja była pomysłem Aleksandra Wielopolskiego, a autorami list byli jego syn Zygmunt Andrzej Wielopolski i oberpolicmajster Siergiej Muchanow[3].
Branka, która w zamierzeniu miała przeciwdziałać wybuchowi powstania nazywanego później styczniowym, przyspieszyła tylko jego wybuch. Mimo że brankę utrzymywano w tajemnicy, część młodzieży opuściła Warszawę i sformowała w Puszczy Kampinoskiej oraz Lasach Serockich pierwsze oddziały. W celu zapobieżenia brance na prowincji wyznaczono termin wybuchu powstania na 22 stycznia 1863[2].
Przypisy
- ↑ Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 108. ISBN 978-83-01-15175-1.
- ↑ a b branka, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-01-05].
- ↑ Zbigniew Stankiewicz: Dzieje wielkości i upadku Aleksandra Wielopolskiego, Warszawa 1967, s. 222.