Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Bosutów

Bosutów
wieś
Ilustracja
Budynek OSP i kapliczka z 1895 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

krakowski

Gmina

Zielonki

Sołectwo

Bosutów-Boleń

Wysokość

ok. 236–298 m n.p.m.

Liczba ludności (31.12.2023)

606 (wraz z Boleniem: 1040)[2]

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-086[3]

Tablice rejestracyjne

KRA

SIMC

0344107

Położenie na mapie gminy Zielonki
Mapa konturowa gminy Zielonki, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bosutów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Bosutów”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bosutów”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bosutów”
Ziemia50°07′28″N 19°59′40″E/50,124444 19,994444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Bosutów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki. Wraz z wsią Boleń tworzy sołectwo Bosutów-Boleń. Integralna część miejscowości: Czekaj[4].

Położenie

Bosutów według regionalizacji fizycznogeograficznej położony jest w zachodniej części Płaskowyżu Proszowickiego (342.23), należącego do makroregionu Niecka Nidziańska (342.2) w podprowincji Wyżyna Małopolska (342), z wyjątkiem północno-wschodniego krańca miejscowości położonego na Wyżynie Olkuskiej (341.32), należącej do makroregionu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3) w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska[5][6]. Miejscowość usytuowana jest ponadto nad Sudołem Dominikańskim, lewym dopływem Białuchy (Prądnika), płynącym początkowo w kierunku południowo-wschodnim wzdłuż ul. Tadeusza Kościuszki, a następnie na południe wzdłuż granicy Bosutowa z Węgrzcami. Zachodnim skrajem Bosutowa przebiega droga krajowa nr 7[7][8].

Północno-wschodnia część miejscowości[a] położona jest na terenie Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego, a pozostała w otulinie tegoż parku[9].

Pod względem administracyjnym wieś zlokalizowana jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki, w jej wschodniej części, około 8 km w linii prostej na północ od centrum Krakowa[7][10]. Graniczy z następującymi jednostkami[7][8][11]:

Powierzchnia sołectwa Bosutów-Boleń wynosi 339,41 ha[12], natomiast powierzchnia samego Bosutowa to szacunkowo około 238 ha, co sprawia, że jest on szóstą pod względem wielkości miejscowością gminy Zielonki, zajmującą około 4,9% jej obszaru[8][13].

Najwyżej położone obszary wsi stanowią wyniesienia we wschodniej i północnej części miejscowości (w okolicy ul. Akacjowej oraz ul. Leśnej), sięgające wysokości około 298 m n.p.m., a najniższy znajduje się na krańcu południowo-zachodnim, w dolinie potoku Sudół Dominikański przy granicy z Węgrzcami, na wysokości około 236 m n.p.m.[7][10]

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa krakowskiego.

Etymologia

Nazwa Bosutów to nazwa o charakterze osobowym, od średniowiecznego imienia Boruta. Według innej koncepcji pochodzi natomiast od węgierskiego słowa bozszu, czyli zemsta[c]. Przemawia za tym prawdopodobna obecność w tych okolicach osadników lub jeńców węgierskich, co znalazło odzwierciedlenie w nazwach kilku innych, okolicznych wsi, wywodzących się, jak się przypuszcza, z języka węgierskiego (por.: Węgrzce, dawniej Vengerce – dosł. wieś Węgrów, Batowice od batja – stryj, Bibice od bibic – czajka, Boleń od bleny – tur, żubr)[14].

W źródłach z okresu średniowiecza wieś wzmiankowana była jako Bozutow, Bossuthow, Bossothow, Bostow, Bosschutow, Bosczithow, Bossutow[15].

Historia

Na obszarze wsi odkryto pozostałości kultury ceramiki sznurowej (4 miejsca pochówku z naczyniami, kamiennymi toporkami i siekierkami), a także natrafiono na znaleziska kultury przeworskiej (miedziane kółko i żelazny gwóźdź) pochodzące z późnego okresu lateńskiego[16].

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1230[17]. Wieś była wówczas własnością szlachecką i należała do rycerza Hermana z Bosutowa[18].

Kolejne wzmianki dotyczące Bosutowa pochodzą dopiero z połowy XIV w. Wynika z nich, że wieś została przed rokiem 1350 podzielona na kilka części, a następnie stopniowo przechodziła w ręce kościelne. Prepozyt krakowski i kanclerz łęczycki Florian nabył dwie części Bosutowa, łącznie za 180 grzywien[d], w roku 1350, a kolejną, za 80 grzywien[e], w roku 1358. Ostatnia część została nabyta przez kapitułę krakowską dopiero po roku 1471. Jednocześnie w roku 1350 Kazimierz III Wielki nadał częściom wsi zakupionym przez prepozyta Floriana pełny immunitet, przysługujący wówczas dobrom kapituły krakowskiej[18][19].

W roku 1464 Kazimierz IV Jagiellończyk przeniósł Bosutów (podobnie jak inne wsie należące do kapituły krakowskiej) z prawa polskiego na prawo niemieckie magdeburskie. W drugiej połowie XV w. we wsi stał piękny dwór z sadami i polami, funkcjonowała karczma oraz folwark z gospodarką trójpolową. Nie było młyna, ale wykorzystywano 2 lub 3 stawy[18]. Wieś dóbr prestymonialnych kapituły katedralnej krakowskiej w powiecie proszowickim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[20].

Przebywając w Bosutowie, Tadeusz Kościuszko wydał 7 czerwca 1794 roku uniwersał zmniejszający chłopom wymiar pańszczyzny o połowę[21].
Po zwycięstwie pod Racławicami Tadeusz Kościuszko na polach tej wsi założył obóz warowny. Fakt ten uwiecznił na swoim obrazie Michał Stachowicz.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[22].

Demografia

Liczba mieszkańców wsi w okresie ostatniego dziesięciolecia zwiększała się w umiarkowanym tempie, osiągając poziom 600 osób w roku 2022.

Ponieważ Boleń tworzy sołectwo wraz z Bosutowem poniżej zamieszczono również dane demograficzne dla sołectwa.

Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:

Miejscowość znajduje się na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca, która to jest odzwierciedleniem dawnej średniowiecznej drogi do Santiago de Compostela.

Oświata

Na obszarze miejscowości brak placówek zarejestrowanych w Rejestrze Szkół i Placówek Oświatowych[27].

Szkołą podstawową obejmującą swym obwodem Bosutów jest Szkoła Podstawowa im. Stanisława Wyspiańskiego w Bibicach[27][28].

Uwagi

  1. ↑ Na północ i wschód od linii ulic: Leśna – Akacjowa – Spokojna – Dziekanowicka.
  2. ↑ Według danych serwisu OpenStreetMap Bosutów od zachodu graniczy z Węgrzcami, co wynika z innego (prawdopodobnie błędnego) oznaczenia przebiegu granicy między Boleniem a Bosutowem.
  3. ↑ Byłby to więc odpowiednik polskiej nazwy Mstów.
  4. ↑ Jedna z części została zakupiona za 100 grzywien od Piotra i jego dzieci, zaś druga za 80 grzywien od Hanki żony Grzegorza, córki Peszki.
  5. ↑ Ta część Bosutowa została sprzedana przez wspomnianą wyżej Hankę, córkę Peszki, która odziedziczyła ją po matce.

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9549
  2. ↑ a b Strona gminy Zielonki - Ludność. [dostęp 2024-01-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 87 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  5. ↑ Bosutów na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-09-24].
  6. ↑ Jerzy Solon et al. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. „Geographia Polonica”. 2 (91). s. 143–170. 
  7. ↑ a b c d Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. [dostęp 2021-09-23].
  8. ↑ a b c Strona gminy Zielonki – Plan ulic w miejscowościach Bosutów i Boleń. [dostęp 2021-09-23].
  9. ↑ Bosutów na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-09-24].
  10. ↑ a b Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-09-24].
  11. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. wkładka (mapa: Miejscowości dzisiejszej gminy Zielonki według katastru galicyjskiego 1848 r.).
  12. ↑ Strona gminy Zielonki – Struktura powierzchni wg sołectw. [dostęp 2021-10-02].
  13. ↑ Geoportal krajowy >> Warstwa: Państwowy Rejestr Granic. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-10-02].
  14. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 34–35.
  15. ↑ Jurek 2010-2016 ↓, s. 200.
  16. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 26.
  17. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 34.
  18. ↑ a b c Jurek 2010-2016 ↓, s. 200-201.
  19. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 42.
  20. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 101.
  21. ↑ Czajka, Kamler, Sienkiewicz 1995 ↓, s. 880.
  22. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-03].
  23. ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 79.
  24. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 107.
  25. ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 135.
  26. ↑ BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. [dostęp 2021-07-07].
  27. ↑ a b Kuratorium Oświaty w Krakowie - Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych (dane na 31.05.2021). [dostęp 2021-09-10].
  28. ↑ Strona gminy Zielonki - Informacje o sieci szkół. [dostęp 2021-09-10].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Gmina Zielonki
Sołectwa

Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Bosut%C3%B3w