Borneo

Kontynent	Azja
Państwo	Indonezja  Malezja  Brunei
Archipelag	Archipelag Malajski
Powierzchnia	743 330 km²
Populacja (2005) • liczba ludności • gęstość	15 721 384 21,15 os./km²
Położenie na mapie Indonezji Borneo
1°N 114°E/1,000000 114,000000
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach

Borneo – wyspa w Azji Południowo-Wschodniej, jedna z Wielkich Wysp Sundajskich. Największa wyspa Azji, trzecia pod względem wielkości na świecie po Grenlandii i Nowej Gwinei.

Północna część należy do Malezji. Są to stany Sarawak i Sabah. Niewielki obszar (ok. 5 tys. km²) pomiędzy Sarawakiem i Sabahem zajmuje Brunei, reszta zaś to terytorium Indonezji.

Powierzchnia 743 330 km² (dla porównania powierzchnia Polski to 312 685 km²). Wyspę porastają lasy równikowe, zamieszkane przez wiele różnych gatunków zwierząt. Do charakterystycznych dla wyspy przedstawicieli świata zwierząt należą orangutan i słoń karłowaty, podgatunek słonia indyjskiego, oba zagrożone wyginięciem.

Wyspa ma około 15,7 mln mieszkańców. Największą grupą etniczną w Sabah jest grupa Kadazan (25%).

W 2019 zdecydowano o przeniesieniu stolicy Indonezji do miasta Nusantara, które zostanie w całości wybudowane na Borneo^[1].

Ludność w 2008

• Kuching 765 430 mieszkańców
• Balikpapan 722 810 (aglomeracja 1 987 000)
• Samarinda 579 933 (II 2004)
• Kota Kinabalu 549 880 (aglomeracja 900 000)
• Sandakan 436 098
• Banjarmasin 381 187 (aglomeracja 576 413 w VI 2005)
• Tawau 349 962 (szacunkowo 2007)
• Miri 239 600
• Pontianak 233 880 (aglomeracja 517 000 w 2004)
• Sibu 228 700
• Loa Janan 218 000 (szacunkowo 2006)
• Palangkaraya 186 000 (szacunkowo 2006)
• Bandar Seri Begawan 158 110 (aglomeracja 483 000)
• Bintulu 152 000
• Banjarbaru 145 929 (VI 2005)
• Martapura 131 000
• Lahad Datu 119 938 (szacunkowo 2007)
• Bontang 118 405 (VI 2005)
• Singkawang 113 656 (VI 2005)
• Kuala Belait 98 116 (aglomeracja 245 800)
• Jerudong 94 899 (aglomeracja 140 000)

• Kapuas długość 1143 km
• Mahakam 980 km
• Barito 880 km
• Rajang 562,5 km

WWF informuje, że od 1996 na Borneo odkryto 361 nowych gatunków fauny i flory. Według raportu międzynarodowej organizacji ekologicznej WWF, tylko w 2006 naukowcy odkryli na Borneo 52 nowe gatunki roślin i zwierząt. Wśród nich znalazło się: 30 gatunków ryb, 2 gatunki żab i 16 gatunków imbiru.

Większość odkryć miała miejsce w rejonie wyspy nazywanym „Sercem Borneo”. Ten górski obszar o powierzchni 220 tys. km² porasta las równikowy. Jego obszar kurczy się w zastraszającym tempie. Obecnie tylko połowę powierzchni Borneo pokrywają lasy. Jeszcze 25 lat temu równikowa puszcza zajmowała 75% obszaru wyspy.

Wylesienie Borneo^[2]:

• 1950 – ok. 90% powierzchni Borneo stanowiły lasy
• 1985 – 73,7%
• 2000 – 57,5%
• 2005 – 50,4%
• 2010 – 44,4%
• 2020 – 32,6% (prognoza)

W 2007 rządy Indonezji, Brunei i Malezji zdecydowały się na ochronę tzw. Serca Borneo, obszaru wynoszącego w przybliżeniu 220 tys. km², i na wymienionym obszarze nie będzie można prowadzić wyrębu oraz zrezygnowano z zakładania kolejnych plantacji.

Od I wieku n.e. istniało tu państwo Indusów. W XIII wieku teren wyspy zajmowały liczne małe państwa muzułmańskie. W 1521 roku na Borneo osiedlili się Portugalczycy, wyparci następnie przez Holendrów. W 1847 roku wyspę częściowo zajęli Brytyjczycy, tworząc na pobliskiej wysepce Labuan swoją bazę. W czasie II wojny światowej, w marcu 1942 roku, wyspa została zajęta przez Japończyków. Obecnie była holenderska część wyspy to tereny indonezyjskie, a była brytyjska – malezyjskie. W grudniu 1962 roku powstała Narodowa Armia Północnego Borneo (która miała prawdopodobnie wsparcie materialne Indonezji) i przeprowadził pucz w celu obalenia sułtana – zwolennika przystąpienia do Federacji Malezyjskiej. Sułtan wezwał na pomoc Brytyjczyków stacjonujących w Singapurze i powstanie zostało szybko stłumione, a lewicowa Partia Ludowa powiązana z rebeliantami rozwiązana^[3]. Mimo likwidacji Narodowej Armii Północnego Borneo, w latach 60. na wyspie działała lewicowa partyzantka walcząca z siłami malezyjskimi i promalezyjskimi. Partyzantka wspierana była przez rząd Indonezji^[4]. W latach 1963–1966 na wyspie toczyły się działania zbrojne spowodowane konfrontacją indonezyjsko-malezyjską.

• WWF Polska