Borówno

Widok z drona
Położenie
Państwo	Polska
Region	Wysoczyzna Świecka
Morfometria
Powierzchnia	43,8 ha
Wymiary • max długość • max szerokość	1,48 km 0,47 km
Głębokość • średnia • maksymalna	7,5 m 14,1 m
Objętość	0,0033056 km³
Położenie na mapie gminy Dobrcz Borówno
Położenie na mapie Polski Borówno
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Borówno
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego Borówno
53°14′06″N 18°07′27″E/53,235000 18,124167
Multimedia w Wikimedia Commons

Borówno^[1] – jezioro wytopiskowe położone w województwie kujawsko-pomorskim, na Wysoczyźnie Świeckiej, w powiecie bydgoskim, gminie Dobrcz, ok. 9 km na północ od granic miasta Bydgoszczy.

Jezioro posiada owalny kształt. Od północnego zachodu przylega do niego kompleks leśny, na brzegu wschodnim znajduje się kompleks zabudowy letniskowej, na południu zaś wieś Borówno, od której akwen wziął nazwę. W lesie przylegającym od północy znajduje się rezerwat przyrody Augustowo, chroniący torfowisko, ols porzeczkowy oraz stanowisko wierzby borówkolistnej. Na północny z jeziorem łączą się dwa akweny o podobnej charakterystyce: Kusowo i Dobrcz.

Dno misy jeziornej ma regularny kształt opadający ku środkowi, z jednym centralnym przegłębieniem o wielkości 14 m. Powierzchnia dna poniżej izobaty 12,5 m stanowi 21% całkowitej powierzchni jeziora^[2]. Na dwu krańcach jeziora wykształciły się niewielkie i płytkie zatoki. Całkowita długość linii brzegowej wynosi 3,96 km^[3].

Fitolitoral jeziora zajmuje 38% powierzchni całego zbiornika. Krańcowe zatoki porośnięte są w całości łąkami ramienicowymi. Dominuje w nich ramienica pospolita, której w mniejszym stopniu towarzyszą: wywłócznik kłosowy, pałka wąskolistna i krynicznica tępa^[3].

Jezioro jest zasilane przez niewielkie, okresowe cieki wodne i stanowi zasadniczo zbiornik bezodpływowy, silnie reagujący (wraz z sąsiednimi zbiornikami: Kusowo i Dobrcz) na zmiany warunków opadowych. W związku z tym w 1978 r. wybudowano sztuczne odwodnienie jeziora, które dzięki przepompowni może przerzucić nadmiar wody do Strugi Augustowskiej. Jednak ze względu na zazwyczaj niskie stany wód w jeziorze system ten jest rzadko wykorzystywany^[3].

Zlewnia bezpośrednia akwenu pokrywa się ze zlewnią całkowitą, a jej powierzchnia wynosi 19,43 km². Jej obszar zajmuje bifurkacyjną część rynny polodowcowej, przebiegająca na kierunku północny wschód – południowy zachód. Zachodnia jej część odwadniana jest przez Strugę Augustowską uchodzącą do Kotomierzycy, stanowiącej lewobrzeżny dopływ Brdy, zaś w jej północno-wschodnim fragmencie swój bieg rozpoczyna uchodząca do Wisły Struga Niewieścińska. Struktura użytkowania zlewni jest następująca^[2]:

• użytki rolne: 71% ogólnej powierzchni zlewni,
• lasy 19%,
• pozostałe 10% (głównie bagna i rozlewiska nad jeziorami Kusowo i Dobrcz).

W skład zlewni całkowitej jeziora wchodzą dwa zbiorniki wodne: jezioro Kusowo (48 ha), jezioro Dobrcz (24 ha) oraz towarzyszące im rozlewisko o powierzchni 24 ha^[3].

Wody jeziora Borówno mają ograniczony kontakt hydrauliczny z wodami podziemnymi, co powoduje że zasilanie z tego źródła stanowi niewielki procent w ogólnym bilansie wodnym akwenu^[2].

W zlewni bezpośredniej jeziora występuje liczna zabudowa rekreacyjna w postaci kompleksu 350 ogrodów działkowych, które stanowią istotne źródło presji antropogenicznej^[3].

Jezioro Borówno charakteryzuje się przeciętnym, II stopniem podatności wód na degradację^[2]. Do niekorzystnych cech zlewniowych jeziora należą: sposób użytkowania terenu z dominującą gospodarką rolną oraz niska wartość wskaźnika wydłużenia jeziora, co świadczy o słabych możliwościach rozcieńczania zanieczyszczeń z zewnątrz^[2].

Stratyfikacja wód wynosi 11,3% co sugeruje, że są w nim sprzyjające warunki do rozwoju dużej produkcji pierwotnej. Ułatwia to przedostawanie się biogenów do strefy eutroficznej jeziora. Sprzyja temu także istnienie długotrwałych warunków beztlenowych^[2].

Badania czystości wód jeziora przeprowadzane są od 1984 r. W latach 1986 i 1992 wody zakwalifikowano do II klasy czystości, choć kolejne badania wykazywały stopniowe pogarszanie się jakości wód^[4]. W badaniu z 2002 r. odnotowano III klasę czystości wód. Na tym tle korzystne były wskaźniki troficzne jeziora takie jak np. przezroczystość wód (ok. 2,5 m, a latem ponad 3 m) oraz zawartość chlorofilu^[4]. Negatywny wpływ na stan czystości wód jeziora Borówno mają zbiorniki bezodpływowe na terenie ogrodów działkowych zlokalizowanych na wschodnim brzegu jeziora^[2]. Badanie przeprowadzone w 2009 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy wykazały dobry stan wód akwenu^[3].

Pod względem troficznym jezioro należy do typu przejściowego mezo-eutroficznego^[4].

Dzierżawcą jeziora Borówno jest Polski Związek Wędkarski. Gospodarka rybacka prowadzona jest w sposób charakterystyczny dla jezior użytkowanych turystycznie. Na akwenie tym prowadzi się jedynie odłowy kontrolne, w których pojawiają się leszcz, płoć i okoń^[2].

Jezioro Borówno jest jednym z dwóch położonych najbliżej miasta Bydgoszczy obiektów tego typu, dlatego spełnia ważne funkcje rekreacyjne dla jego mieszkańców. Szacuje się, że w sezonie letnim, w okresie weekendów, wypoczywa nad nim łącznie około od 5 do 6 tysięcy osób^[2]. Dojazd od strony miasta jest dogodny poprzez drogę nr 5 Bydgoszcz-Gdańsk. Jest to najbliższe jezioro rekreacyjne dla mieszkańców dzielnicy Fordon.

Po wschodniej stronie akwenu istnieją działki rekreacyjne, natomiast na zachodnim, zalesionym brzegu znajdują się dwie plaże (jedna strzeżona) wraz z pomostami, placem zabaw i wypożyczalnią sprzętu wodnego^[5]. Znajduje się tu także ośrodek wypoczynkowy i pola biwakowe. Dzikie plaże istnieją także na południowym, północnym i wschodnim brzegu akwenu.

Historia miejskiego kąpieliska nad jeziorem sięga 1968 r.^[6]. Ośrodek nieopodal wsi Borówno rozbudował Miejski Ośrodek Sportu, Turystyki i Wypoczynku, natomiast nieco dalej na południe powstał ośrodek należący do Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Ośrodki te rozbudowano w latach 70. XX wieku, a po 1990 r. zostały przebudowane i unowocześnione.

• 
  Widok wschodniego brzegu
• 
  Kąpiel
• 
  Pływanie
• 
  Żeglowanie
• 
  Zatoka południowa
• 
  Plaża
• 
  Łódź
• 
  Brzeg wschodni

• Jezioro Jezuickie
• Ochrona przyrody w Bydgoszczy

• Modlisz Rafał: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dobrcz. 2004
• Szatten Dawid: Stan jakości wód jeziora Borówno w 2009 roku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. 2009
• Stan czystości jeziora Borówno na podstawie badań w 2002 roku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. 2003