Zobacz też: Bonifacy III.

Bonifacy III

Dane biograficzne
Data urodzenia	ok. 985
Data śmierci	6 maja 1052
Ojciec	Tedald z Canossy
Matka	Willa z Bolonii
Małżeństwo	Rychilda od przed 1015 do przed 1034
Małżeństwo	Beatrycze od 1035 do 6 maja 1052
Multimedia w Wikimedia Commons

Bonifacy III (także Bonifacy IV lub Bonifacy z Canossy; ur. ok. 985, zm. 6 maja 1052) – syn markiza Tedalda i Willi z Bolonii, ojciec Matyldy toskańskiej (Matyldy z Canossy), najpotężniejszy w swoim czasie z książąt w północnej Italii. Odziedziczył komicję nad Brescią, Canossą, Ferrarą, Florencją, Lukką, Mantuą, Modeną, Pizą, Pistoią, Parmą, Reggio, oraz Marchią Werony (od 1007) jak również od 1027 ustanowiony został markizem Toskanii^[1] aż po zabójstwo w 1052. Jego rodzinny zamek znajdował się w Canossie, zaś ród przez wiele pokoleń panował nad Modeną. W jego posiadaniu znajdowało się wiele alodiów.

Bonifacy prawdopodobnie współrządził ze swoim ojcem. W 1004 nadał opactwu Polirone ziemię, którą opisano nazwą marchio a sam Bonifacy pojawił się w dwóch dokumentach tego samego roku jako gloriosus marchio. Swój dwór utrzymywał w Mantui, którą przekształcił w miasto kultury: Z tak wielką ilością olśniewających widowisk i uczt, że całą potomność i wszystkich mu współczesnych zadziwiać nie ustanie^[2].

W 1014, Bonifacy wsparł Henryka II w pokonaniu uzurpatora Arduina, markiza Ivrei, króla Italii, którego tytułu królewskiego cesarz nie uznawał. Wyznaczony przez ojca dziedzicem przez pominięcie braci w 1016 ponownie walczył u boku cesarza, tym razem przeciwko markizowi Turynu Ulrykowi Manfredowi II.

W 1020 stłumił bunt swojego brata Konrada, później jednak oboje się pogodzili i pisma wspominają oboje ich jako duces. W 1027 wsparł kandydaturę Konrada II do Żelaznej Korony Lombardii oraz do korony cesarskiej przeciwko innym pretendentom: Wilhelmowi V Wielkiemu, Robertowi II Pobożnemu czy też wcześniej Hugo Magnusowi. Kiedy lombardzcy wrogowie Bonifacego próbowali nastawić przeciw niemu jego brata, bracia wytoczyli im bitwę pod Coviolo nieopodal Reggio, z której wyszli zwycięsko, pomimo iż Konrad w niej poległ^[3]. Gdy Konradowi II ostatecznie powiodło się wkroczenie do Italii, spotkał się w Lucce z oporem i złożył z urzędu markiza Toskanii Rainiera, a jego ziemie i tytuły nadał Bonifacemu. Taki scenariusz wydaje się bardzo prawdopodobny, niemniej jednak dokładna data przyjęcia przez Bonifacego panowania nad Toskanią pozostaje niepewna^[4].

Bonifacy stłumił bunty przeciw cesarzowi w Pawii i w Parmie a cesarz w zamian zawarł układ z Bonifacym, w którym uznawał niezależność Bonifacego^[5]. W 1032 wypowiedział wojnę buntownikowi Odonowi II, hrabiemu Blois, Chartres, Meaux, and Troyes. W 1037 dopomógł w stłumieniu buntu przeciwko cesarzowi Konradowi II. W 1043 w nagrodę za służbę Cesarstwu otrzymał Księstwo Spoleto i Camerino. Otrzymał również nadania jeszcze większej ziemi w Parmie oraz Piacenzie. Główną jego siedzibą była w tamtym czasie Mantua.

W 1039 odbył podróż do Miroalto (obecnie Murten) by wspomóc Cesarza Henryka III przeciw buntowniczemu Odonowi z Blois. Podczas swojego powrotu zniszczył zasiewy w polach regionu. Rozwścieczona ludność w odwecie ukradła mu część jego koni. Podczas krwawej kontrakcji odwetowej Bonifacy miał wypowiedzieć swoje słynne zdanie. Przygotowując się do odcięcia uszu i nosa pewnemu młodemu człowiekowi odrzekł jego matce oferującej mu wagę syna w srebrze w zamian za oszczędzenie dziecka, że "nie jest handlowcem, lecz żołnierzem" i dodając: Absit ut hostes ferro capti redimantur argento (Daleko do tego by rzecz zdobyta żelazem miała zostać wykupiona srebrem)^[6].

W 1046, Henryk III wkroczył do Italii by koronować się na cesarza. Bonifacy podjął w Piacenzy cesarza i cesarzową Agnieszkę z Poitou szczodrze i z należytymi honorami. Podobnie para cesarska została podjęta podczas podróży powrotnej przez zarządców Mantui. Stosunki pomiędzy Bonifacym a Henrykiem III jednak wkrótce w 1047 roku pogorszyły się. Przyczyny takiej odmiany są dyskutowane. Henryk mógł poczuć się zagrożony rosnącym w siłę i w bogactwo Bonifacym, toteż podczas nadarzających się następujących po sobie sposobności podejmował próby aresztowania go^[7]. Z drugiej strony Bonifacy mógł sprzymierzyć się z hrabiami Tusculum, spokrewnionymi z nimi papieżami oraz Guimarem IV z Salerno^[8]. a – podobnie jak w przypadku relacji z Guimarem – Henryk, pomimo iż Bonifacy wspomagał go orężem tłumiąc bunty, mógł poczuć się do obrazy cesarskiego majestatu.

W 1048 Bonifacy poparł złożonego z urzędu papieża Benedykta IX i wspólnie z nim najechał Rzym oraz odzyskał dla sojusznika – choć na krótko – tron papieski. Za swe zasługi uzyskał kontrolę nad częścią ziem kościelnych. Mówiło się o nim, że miał w zwyczaju wyzyskiwać włości od Kościoła – tyczy się to zwłaszcza diecezji Reggio, której w zamian za przekazane mu dobra ziemskie obiecał niewielkie tereny rolne oraz uiszczanie rocznego czynszu. W rzeczywistości z obiecanych zobowiązań wywiązywał się rzadko. Bonifacemu udało się w tamtych latach w znaczny sposób powiększyć dobra rodowe – przede wszystkim w północnych Apeninach, na obszarze Apeninu Emiliańskiego i wzdłuż rzeki Pad.

Ostatecznie Bonifacy przyłączył się do reformatorskiego stronnictwa papieża Leona IX. Był obecny podczas synodu w Pawii. Utrzymywał i rozbudował opactwo Pomposa w intencji zbawienia swojej duszy. Przyznał się nawet do symonii i przyzwolił Guido z Pomposy, by ten wybiczował go w pokucie za grzechy.

Usiłował – wbrew edyktowi cesarza Konrada II z 1037 roku – ograniczyć prawa swoich valvassores. To właśnie działania skierowane przeciwko nim miały stać się dużo później – w 1052 – powodem, dla którego został zabity podczas polowania. Niejaki Scarpetta Carnevari, najwidoczniej żywiąc dawną urazę w związku z minionymi wydarzeniami, zranił Bonifacego zatrutą strzałą, podczas gdy ten przygotowywał statek na pielgrzymkę do Jerozolimy. Zamach miał miejsce na rzece Oglio, nieopodal Martino dall'Argine w regionie Spineta. Być może jednak – jak się przypuszcza – Bonifacy został zabity z inspiracji Henryka III. Wspomina się, iż wcześniej – w 1044 w Brescii – miała już miejsce próba zamachu: spiskowcy uciekli do Werony, którą Bonifacy następnie splądrował, zanim z Mantui wygnał jeszcze werońskich konspiratorów^[9]. Grób Bonifacego znajduje się w Katedrze w Mantui.

Pierwsze małżeństwo Bonifacy zawarł przed 1015 z Rychildą, córką Gizelberta II, palatyna Bergamo. Rychilda nie współuczestniczyła w rządach Bonifacego i zmarła bezdzietnie przed 1034. W 1037 Bonifacy poślubił Beatrycze, córkę Fryderyka II Księcia Lotaryngii i hrabiego Bar, siostrzenicę cesarzowej Gizeli, żony Konrada II. Ślub świętowano wystawnie utrzymując dwór w Marengo jeszcze później przez trzy miesiące. Beatrycze również nie miała wpływu na rządy Toskanią, ale urodziła mężowi troje dzieci. Najstarsze z nich – córka Beatrycze – zmarła już w 1053 roku, wkrótce po ojcu. Jedyny syn Fryderyk, objął rządy po ojcu, lecz wkrótce zmarł. Najmłodszym z dzieci była Matylda – odziedziczyła ona wielkie patrymonium po bracie Fryderyku. Beatrycze zaś ponownie wyszła za mąż w 1054 za Gotfryda II Brodatego, księcia Dolnej Lotaryngii.

• Nora Duff: Matilda of Tuscany: La Gran Donna d'Italia. London: Methuen & Co, 1909.