Boeing Model 15/PW-9/FB

Boeing FB-5 z VF-6
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Boeing
Typ	Myśliwiec pościgowy (PW-9) Myśliwiec pokładowy (FB)
Załoga	1
Historia
Data oblotu	2 czerwca 1923
Liczba egz.	158
Dane techniczne
Napęd	12-cylindrowy, chłodzony cieczą silnik widlasty Curtiss D-12
Moc	435 KM
Wymiary
Rozpiętość	9,7 m
Długość	7,1 m
Wysokość	2,4 m
Powierzchnia nośna	24,1 m²
Profil skrzydła	Göttingen 436
Masa
Własna	878 kg
Użyteczna	1414 kg
Osiągi
Prędkość maks.	257 km/h
Prędkość przelotowa	229 km/h
Prędkość wznoszenia	8,27 m/s
Pułap praktyczny	5768 m
Zasięg	628 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 × karabin maszynowy kal. 7,62 mm Uzbrojenie bombowe: 111 kg bomb
Użytkownicy
United States Army Air Service, United States Navy, United States Marine Corps
Multimedia w Wikimedia Commons

Boeing Model 15 – amerykański dwupłatowy, jednoosobowy myśliwiec z otwartą kabiną z lat 20. XX wieku, produkowany przez firmę Boeing. Model 15 służył w United States Army Air Service (jako seria PW-9) i w United States Navy jako samolot pokładowy (seria FB).

Konstrukcja Modelu 15 powstała w wyniku badań Fokkera D.VII^[1] , których 142 sztuki przekazano Stanom Zjednoczonym w ramach rozejmu kończącego I wojnę światową. Wiele cech było podobnych. Model 15 miał kadłub ze spawanej stali, ze szkieletem z rur, połączonych linkami ze stali sprężynowej. Zwężające się jednokomorowe skrzydła były z materiału na drewnianej ramie ze świerkowymi i mahoniowymi dźwigarami oraz trzywarstwowymi drewnianymi żebrami. Klasyczne drewniane zastrzały, używane w konstrukcjach Boeinga zastąpiono opływowymi metalowymi rurkami. Podwozie miało prostą oś, która przechodziła w małe skrzydełko z 410-milimetrową cięciwą^[2].

Pierwotnie silnikiem był Wright-Hispano o mocy 350 KM, ale kiedy dostępny został chłodzony cieczą silnik Curtiss D-12 o mocy 435 KM, samolot został przeprojektowany. Chłodnicę przesunięto z przodu samolotu do tunelu pod silnikiem^[1] . Razem z kilkoma niewielkimi przeróbkami skrzydeł, finalny projekt został ukończony 10 stycznia 1922 roku^[2].

Armia wyraziła zainteresowanie nowym projektem i zaoferowała dostarczenie uzbrojenia i napędu oraz przetestowanie samolotu, podczas gdy Boeing zatrzymał prawo do samolotu i projektu. Kontrakt podpisano 4 kwietnia 1923 roku^[1]  i pierwszy prototyp, oznaczony XPW-9 dla „eksperymentalnego samolotu pościgowego z silnikiem chłodzonym cieczą”, wzbił się w powietrze 2 czerwca 1923 roku^[3]. XPW-9 rywalizował z Curtissem Model 33 o kontrakt na samolot pościgowy, który miał zastąpić myśliwiec Thomas-Morse MB-3 w United States Army Air Service^[3].

Ostatecznie oba modele zostały zaakceptowane: samolot Curtissa jako PW-8 i Model 15 jako PW-9. USAAS preferowało PW-9, które przewyższało PW-8 w każdym aspekcie poza prędkością i którego konstrukcja była mocniejsza i łatwiejsza do utrzymania. Zamówiono 113 PW-9 i 25 PW-8^[1] . Zbudowano też wersję dla marynarki, nazwaną FB, w ilości 44 egzemplarzy.

Dostawy 25 pierwszych PW-9 rozpoczęto 30 października 1925 roku^[4]. Pomiędzy 1925 a lutym 1931 roku Boeing dostarczył do United States Army Air Service w sumie 114 egzemplarzy we wszystkich wariantach, w tym prototypy. Praktycznie wszystkie PW-9 stacjonowały z zamorskich jednostkach: na Hawajach w 5. Grupie Mieszanej na Luke Field, a później w 18. Grupie Pościgowej na Wheeler Field^[5] i na Filipinach w 4. Grupie Mieszanej na Clark Field na Luzonie. Pomiędzy 1925 a 1931 r. w PW-9 wyposażone były 3., 6. i 19. Eskadry Pościgowe.

FB-1, których marynarka zamówiła 16, a otrzymała 10 pomiędzy 1 a 22 grudnia^[6], nie był modyfikowany dla operacji morskich (na przykład brak haku na ogonie), był przydzielony do eskadr United States Marine Corps VF-1M, VF-2M i VF-3M, które zostały wysłane do Chin w celu wsparcia Marine Expeditionary Force^[7]. Dwa dodatkowe samoloty, nazwane FB-2, zostały przydzielone do lotniskowca USS „Langley”. Samoloty te zostały wyposażone w aerofiniszer i stałą oś podłużną podwozia. Maszyny te weszły do służby w VF-2 w grudniu 1925 roku. Ogólnie zadowalające wyniki doprowadziły do zamówienia 27 FB-5, które stały się pierwszymi samolotami US Navy przeznaczonymi do operacji z lotniskowców. Samoloty te otrzymały mocniejszy silnik Packard 2A-1500 o mocy 525 KM oraz rząd haków na dole kadłuba, które miały zaczepiać się o linki na pokładzie lotniskowca i wyhamowywać samolot. Pierwszy lot FB-5 odbył się 7 października 1926 roku, a jego dostawy zaczęły się w styczniu następnego roku. Z fabryki Boeinga samoloty transportowano barkami przez Puget Sound na USS „Langley” zacumowanego w porcie w Seattle. Ich pierwsze oficjalne loty odbywały się z pokładu lotniskowca^[8].

Ze 158 zbudowanych samolotów, 147 było standardowymi maszynami seryjnymi, a pozostałe prototypami różnych wersji rozwojowych.

Produkcja została przedstawiona w poniższej tabelce, z numerami PW dla US Army i FB dla US Navy.

XPW-9

Trzy prototypy do testów dla US Army Air Service. Pierwszy zezłomowany 21 lutego 1925 r. na lotnisku McCook Field, drugi poddany testom statycznym w październiku 1928 r., trzeci wciąż latający w grudniu 1928 r.^[4].

PW-9

30 egzemplarzy w latach 1925-26; silnik D-12C^[1] .

PW-9A

24 egzemplarze w latach 1926-27; silnik D-12C^[1] .

PW-9B

Jeden zmodyfikowany PW-9A, dostarczony w 1927 r. jako PW-9B^[1] .

PW-9C

40 egzemplarzy w latach 1927-28; silnik D-12D^[1] .

PW-9D

16 egzemplarzy w latach 1928-34, ostatni wariant produkcyjny^[1] .

XP-4

Oznaczenie jednego z PW-9 (nr seryjny 25-324), z silnikiem Packard 1A-1500 o mocy 510 KM. Boeing Model 58.

AT-3

Oznaczenie jednego z PW-9 (nr seryjny 26-374), przebudowanego na jednomiejscowy samolot treningowy z silnikiem Wright-Hispano^[1] 

FB-1

Z 16 zamówionych samolotów, 10 zbudowanych jako FB-1, pozostałe 6 przebudowane na inne typy (FB-2, FB-3, FB-4). Silnik Curtiss D-12 o mocy 435 KM. Przeznaczony dla marynarki, operował z lądu.

FB-2

Dwa FB-1 zmodyfikowane do operacji z lotniskowców. Silnik Packard 1A-1500 o mocy 510 KM. Boeing Model 53.

FB-3

Trzy egzemplarze przeznaczone do testów silnika Packard 1A-1500 o mocy 510 KM. Wodnosamolot. Boeing Model 55.

FB-4

Jeden egzemplarz, eksperymentalny samolot z silnikiem gwiazdowym Wright P-1 o mocy 450 KM. Boeing Model 54.

FB-5

Wersja produkcyjna, 27 egzemplarzy. Silnik Packard 2A-1500 o mocy 520 KM. Boeing Model 67.

FB-6

Jeden egzemplarz, eksperymentalny samolot z silnikiem Pratt & Whitney R-1340-B Wasp o mocy 450 KM. Boeing Model 54.

FB-7

Zaproponowana wersja z silnikiem Pratt & Whitney Wasp. Nigdy nie zbudowany.

 Stany Zjednoczone

• United States Army Air Corps
• United States Navy
• United States Marine Corps

Dane z: Boeing aircraft since 1916^[9]

Charakterystyki ogólne

• Załoga: 1
• Długość: 7,1 m
• Rozpiętość: 9,7 m
• Wysokość: 2,4 m
• Powierzchnia skrzydeł: 24,1 m²
• Profil skrzydła: Göttingen 436^[2]
• Masa własna: 878 kg
• Masa użyteczna: 1414 kg
• Napęd: 1 × chłodzony cieczą silnik V-12 Curtiss D-12 o mocy 435 KM

Osiągi

• Prędkość maksymalna: 257 km/h
• Prędkość przelotowa: 229 km/h
• Zasięg: 628 km
• Pułap praktyczny: 5768 m
• Prędkość wznoszenia: 8,27 m/s
• Obciążenie powierzchni: 58,7 kg/m²
• Masa/moc: 220 W/kg

Uzbrojenie

• 2 × karabin maszynowy kal. 7,62 mm
• 1 × 111 kg bomba

• Boeing F2B

• Peter M. Bowers: Boeing aircraft since 1916. Wyd. 1. Londyn: Putnam Aeronautical Books, 1966. (ang.).
• Peter M. Bowers: Boeing aircraft since 1916. Wyd. 2. Londyn: Putnam Aeronautical Books, 1989. ISBN 0-85177-804-6. (ang.).
• Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Navy Aircraft since 1911. Wyd. 2. Londyn: Putnam, 1976. ISBN 0-370-10054-9.
• Lloyd S. Jones: U.S. Naval Fighters. Fallbrook, Kalifornia: Aero Publishers, 1977, s. 35-38. ISBN 0-8168-9254-7.
• Joe Baugher: Boeing PW-9. joebaugher.com, 2000. [dostęp 2014-07-01]. (ang.).