Bitwa wyrska
| II wojna światowa, kampania wrześniowa | |||
 Rekonstrukcja bitwy wyrskiej, Gostyń 2008 | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
agresja III Rzeszy na Polskę | ||
| Wynik |
taktyczne zwycięstwo niemieckie | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||
| 50°10′32,1600″N 18°54′17,2800″E/50,175600 18,904800 | |||
Bitwa wyrska (Bitwa pod Mikołowem) – bitwa kampanii wrześniowej stoczona w dniach 1–3 września 1939 w pobliżu Mikołowa, w rejonie wsi Wyry i Gostyń.
Wkroczenie wojsk niemieckich na Górny Śląsk
II wojna światowa w polskiej części Górnego Śląska rozpoczęła się atakami 4. Floty Powietrznej Luftwaffe, która zbombardowała kilka miejsc o świcie 1 września, w tym lotnisko w Katowicach. Następnie granice przekroczyły Freikorps wraz z piechotą Wehrmachtu, przełamując opór głównie oddziałów byłych powstańców śląskich w Rudzie Śląskiej, Chorzowie i Katowicach.
Niemieckie siły 28 Dywizji Piechoty oraz 5 Dywizji Pancernej skupiły się na południe od okręgu przemysłowego w okolicach Mikołowa i Pszczyny.
1 września oddziały Wehrmachtu, okrążając polskie oddziały pod Bożą Górą, Żorami i Rybnikiem, przeszły do zażartej walki ogniowej na odcinku wzgórza 341 (tzw. Sośnia Góra[1], na zachód od Mikołowa) aż do rzeczki Gostynki. Równocześnie były prowadzone walki pod Pszczyną.
Obronę strategicznego wzgórza 341 prowadził kpt. Tytus Wikarski[1], dowodzący 1 kompanią ckm I batalionu 201 rezerwowego pułku piechoty. Mimo utraty 50% oddziału, poprosił gen. Sadowskiego o pozwolenie na kontynuowanie obrony odcinka tzw. wzgórza 341, czyli obecnej Fiołkowej Góry w Mikołowie-Mokrem. 2 września batalion musiał się wycofać, w kierunku Wyr i tam dołączył do walczących oddziałów Wojska Polskiego. Oddziały niemieckie wieczorem stoczyły ciężką bitwę graniczną (według historyków[jakich?] opierających się na materiałach wspomnieniowych żołnierzy niemieckich i polskich) w lesie w Wyrach. W wyniku tego Wehrmacht zdobył kontrolę nad obszarami leżącymi nad Gostynką.
2 września od wczesnych godzin rannych Niemcy rozpoczęli też ostrzał artyleryjski pozycji Polaków na linii Mikołów, Wyry i Kobiór[1].
Później dwa niemieckie bataliony wyruszyły w kierunku Tychów. Po drodze napotkały opór polskich jednostek na terenie obecnej dzielnicy Tychów – Żwakowa. Wioskę Niemcy zdobyli o godz. 17. W bitwie wyrskiej dość znaczną rolę odegrał pociąg pancerny Nr 54 „Groźny”, skutecznie ostrzeliwujący pozycje niemieckie i ewakuujący rannych[1].
O godz. 13 dowódca Grupy Operacyjnej „Śląsk” gen. Jan Jagmin-Sadowski dostał wiadomość od generała Bernarda Monda, który walczył pod Pszczyną, że jego 6 Dywizja Piechoty nie wspomoże walk pod Mikołowem z powodu odwrotu do okolic Oświęcimia (w Oświęcimiu, gdzie obecnie mieści się muzeum, do 1939 roku znajdowały się koszary wojskowe, później przebudowane na obóz koncentracyjny) i według historyków[jakich?] błędnego rozpoznania sytuacji, po „wstępnym rozbiciu” dywizji, która mogła „się pozbierać” (bo jak ustalono później, dywizja nie została rozbita w takim stopniu, by nie mogła kontynuować walki) i ponownie uderzyć, co mogło przeważyć o losach bitwy na odcinku Wyry – Gostyń – Kobiór – Pszczyna (Ćwiklice) i zorganizować obronę na linii rzeki San i Wisła, co zresztą zamierzało Dowództwo Naczelne – wymuszonego przełamaniem linii obronnych przez Niemców pod Pszczyną. Następnie Sadowski dowiedział się, że Krakowska Brygada Kawalerii walcząca w lasach świerklanieckich wycofała się spod Woźnik do Zawiercia. Wobec tego generał skierował się do Zawiercia. W nocy z 2 na 3 września zarządzono odwrót Wojska Polskiego z Górnego Śląska. W bitwie wyrskiej poległ m.in. ppłk. Władysław Kiełbasa[1], bohater obrony Mikołowa. Pochowany został wraz z pięcioma nieznanymi z nazwiska żołnierzami na cmentarzu przy kościele, obecnie bazylice mniejszej pw. św. Wojciecha w Mikołowie. Jak mówią różne źródła[jakie?], został śmiertelnie ranny w krtań lub brzuch.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Walki na Śląsku. wpk.p.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-11)].
- Bitwa wyrska. bitwawyrska.profort.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-22)].
- Grupa Operacyjna Śląsk